[zaloguj się]
[pdf]

NASYCIĆ SIĘ (45) vb pf

sie (27), się (18).

a jasne.

Fleksja
inf nasycić się
praet
sg pl
2 m m pers -ście się nasycili
3 m m pers nasycili się
f nasyciła się m an
imperativus
sg pl
2 nasyć się nasyćcie się
conditionalis
sg pl
2 m byś się nasycił m pers
3 m m pers by się nasycili
n subst by się nasyciły

inf nasycić się (10). ◊ fut 1 sg nasycę się (2). ◊ 2 sg nasycisz się (2). ◊ 3 sg nasyci się (8). ◊ 1 pl nasyci(e)my się (1). ◊ 2 pl nasycicie się (1). ◊ 3 pl nasycą się (8). ◊ praet 3 sg f nasyciła się (1). ◊ 2 pl m pers -ście się nasycili (1). ◊ 3 pl m pers nasycili się (2). ◊ imp 2 sg nasyć się (1). ◊ 2 pl nasyćcie się (2). ◊ con 2 sg m byś się nasycił (1). ◊ 3 pl m pers by się nasycili (1). subst by się nasyciły (1). ◊ part praet act nasyciwszy się (3).

Sł stp s.v. nasycić, Cn s.v. nasycam się, Linde XVI ‒ XVIII w.

1. Zaspokoić głód lub pragnienie; satiari HistAl, Mącz, Vulg, Cn; saturari Vulg, Pol Ant, Cn; impleri Vulg (44): WróbŻołt 58/16; Oto ia poſyłam wam zboże/ y moſzcż/ y oliwę/ że ſię náſyćićie BudBib Ioel 2/19; SkarŻyw 384.

nasycić się z czego (2): záiſthe ze złotá duſze wáſze żádnym obyćżáiem [!] nie będą zbáwione/ áni ſie ciáłá ludzkie nie náſicą. HistAl K4v; RejAp 164.

nasycić się czym (2): Leop Deut 3/12; tego [przykładu bogacza i Łazarza] ſie w Polſzce poſpolićie nápátrzy/ gdy cáła wieś Lázárzow leży przed dworámi budownych Bogacżow/ niemogąc ſie náſyćić odrobinámi co zbywa od zbytków Páńſkich/ rękámi ich krwáwo wyrobionych. PowodPr 71.

W charakterystycznych połączeniach: nasycić się z ścirwu, ze złota; nasycić się odrobinami; nasycić się bardzo, dostatecznie.

Fraza: »nasyci się dusza« (1): y przywiodę záś lud Izráelſki do mieſkánia iego/ [...] ná górze Effráim y Gáláád náſyći ſie duſſá iego [saturabitur anima eius]. Leop Ier 50/19.
Zwroty: »nasycić się chleba« (1): potym przydzie ná nie thák ſiedḿ lat głodnych/ iż będą zdycháć głodem/ á nie będą ſie mogli nigdy náſyćić chlebá ſwego. RejZwierc [203]v.

»nie moc się nigdy nasycić« (1): RejZwierc [203]v cf »nasycić się chleba«

Szeregi: »(na)jeść (się) i (a) nasycić się« = comedere et saturari Vulg, PolAnt (5): TarDuch A4; Leop Deut 6/12; BibRadz Mich 6/14; A náiadſzy ſię y náſyćiwſzy ſię tedy błogosłáwić będzieſz Iehowę Bogá twego BudBib Deut 8/10, Deut 8/12.

»nasycić się a objeść się« (1): [ty rzeczy wzrokowi zaszkadzają] ieſliże to cżytanie nad miarę bywa/ albo z wielkiego vſádzenia/ albo gdy ſie barzo naſyciemy á obiemy. KwiatKsiąż L4v.

»zgrzać się a nasycić się« (1): Idźćie w pokoiu/ zgrzeyćie ſię á náſyććie ſię [Ite in pace, calefacimini et saturamini] WujNT Iac 2/16.

Przen: Mieć czegoś w obfitości, zaspokoić się w jakich potrzebach lub pragnieniach, być pełnym czegoś (28): Y drzewa polne y Cedrus ná gorze Libanus ktore pan bog ſzcżepił y thy ſie naſycżą [Saturabuntur ligna campi et cedri Libani quas plantavit] WróbŻołt 103/16.

nasycić się kogo, czego [= kim, czym] (14): OpecŻyw 128; WróbŻołt 103/28; Lákomy cżłowiek nienáſyći ſie pieniędzy [Avarus non implebitur pecunia] Leop Eccle 5/9, Ps 16/14; RejZwierz 41v; BibRadz Ps 17/15; KwiatKsiąż C3v; RejPos Ooo2v; BudBib Ps 87/3[4]; Ale ieſliby ſie ták bárzo wiernemu woiowáć y zábijáć chćiáło/ tedyć ſie y tego náſyći/ by tylko mężnym y ſtałym chćiał być/ á w boiu tym nie vſtáwáć. CzechRozm 240; WujNT Rom 15/24. Cf »(nie moc) nasycić się krwie (ludzkiej)«.

nasycić się z czego (1): Thy miły panie pokrapiaſz gory z wierzchow ſwoich/ Czuſz ſpuſcżaſz deſzcż z powietrza. á z owocżow vcżynkow twoich naſići ſie [satiabit] ziemia WróbŻołt 103/13.

nasycić się czym (10): Mącz 369b; GórnDworz Mm2; SkarŻyw 86, 544; á żale ſerdecżne Niſzcżyć dni mę będą? zaż ſmyſły fałeſzne/ Iż wyſłucháć niechceſz/ náſycą ſię iády? GrabowSet G2v; CiekPotr 53; SkarKazSej 704b. Cf Fraza; »nasycić się łzami«, »jako najrozkoszniejszym pokarmem nasycić się«.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): iá mnimala aby ſie naſycili ijże cie vmorzyli. OpecŻyw 152.

W przeciwstawieniu: »nasycić się ... łaknąć« (1): Biádá wam ktorzyśćie ſię náſyćili: ábowiem łáknąć będźiećie [Vae vobis qui saturati estis, quia esurietis]. WujNT Luc 6/25.

W porównaniach (2): haniebny zabiacze/ ktorzi ſobie za roſkoz maią omaczac połokcie we krwy niewinney ręcze ſwoie/ á niemogą ſię iey iako łaknączy pſy naſyczic SeklKat I4v; GórnDworz Mm2.

W charakterystycznych połączeniach: nasycić się dobrodziejstwa, obliczności [czyjej], pieniędzy, społeczności [czyjej], sromoty [czyjej], szyrokości świata (2); nasycić się jady, pieniędzmi, rozkoszowaniem, rozpustą.

Fraza: »nie nasyci się oko widzenim« (1): Nie náſyći ſie oko widzenim/ áni vcho nápełni ſłyſzenim. BielKron 79.
Zwroty: »(nie moc) nasycić się krwie (ludzkiej)« (3): SeklKat I4v; ktorzy [Persowie] ſie nie mogli náſyćić krẃie ludzkiey BibRadz I 451a marg; GórnDworz Z2v.

»(nigdy) nie (moc) nasycić się« [szyk zmienny\ (6): KromRozm I E; Ten [Aleksander Wielki] ſie nie mógł náſyćić ſwiátá ſzyrokośći RejZwierz 41v; Mącz 369b; RejPos Ooo2v; wſzyſcy ſię náſycyć [!] iego gorącemi ſłowy niemogli SkarŻyw 544, 86.

»nasycić się łzami« (1): Dáięć to co w méy mocy/ czás/ náſyć ſie łzámi/ Snadź vpływa ſerdeczny ból z oczu wodámi. GórnTroas 52.

»jako najrozkoszniejszym pokarmem nasycić się« (1): To tym [patrzeniem, słuchaniem] iáko nairoſkoſznieyſzym pokármem náſyći ſie duſzá/ przez ſpráwę dwu ſmyſłow GórnDworz Mm2.

Szeregi: »nasycić się, napełnić się« (1): BielKron 79 cf Fraza.

»ugasić się a nasycić« (1): Wielkim głośnym był dzwonem y trąbą náuki Bożey [św. Chryzostom]: ktorą ludzie z vſt iego nigdy ſię vgáśić á náſyćić nie mogli/ y przeto go ták Złotouſtym názwáli. SkarŻyw 86.

a. O zaspokojeniu popędu płciowego (o ptaku) (1): Więc oná [gżegżelica] fráybiterká y łotryni leśna: Kiedy ſię iuż náſyći/ gdy iuż bywa nieśna: W cudzym gniaźdźie odpráwia nierządne połogi KlonWor 60.
2. Napełnić się (1): Explere sese, Náſićić ſie. Mącz 304c.

Synonimy: 1. nakarmić się; 2. napełnić się.

Formacje współrdzenne cf SYCIĆ.

Cf NASYCENIE, NASYCENIE SIĘ

DJ