[zaloguj się]
[pdf]

NASYCONY (121) part praet pass pf

nasycony (88), nasycon (33).

a jasne (w tym 2 r. błędne znakowanie); -ony, -on.

Fleksja
sg
mNnasycon, nasycony fNnasyconå, nasycona nNnasycon(e), nasycono
A A Anasycon(e)
Inasyconym I I
pl
N m pers nasyceni
m an nasyc(e)ni, nasycon(e)
subst nasycon(e)

sg m N nasycon (29), nasycony (14); ~ (praed) nasycon (29), nasycony (5); nasycon FalZioł (2), WrobŻołt (2), RejPs, MurzNT, GliczKsiąż, RejZwierz, BibRadz (2), BielKron, WujNT, WysKaz; nasycony BartBydg, Mącz (4), KochPhaen, Calep (2), GrabowSet; nasycon : nasycony LubPs (2:1), Leop (3:1), RejPos (6:1), RejZwierc (2:1), BudBib (3:1). ◊ I nasyconym (1) WujNT. ◊ f N (praed) nasyconå (4) RejPos, RejZwierc, KochWr, WysKaz, nasycona (3) RejPs, BibRadz, HistRzym. n N (praed) nasycon(e) (2) RejZwierc, GrabowSet, nasycono (1) BudBib. ◊ A nasycon(e) (1). ◊ pl N m pers nasyceni (56); -eni (5), -ęni (1), -(e)ni (50); -eni : -ęni MurzNT (1:1). m an nasyc(e)ni (6) [cum N pl ptacy (3), psi, wilcy, zwierzęta], nasycon(e) (2) [cum N pl ptaki, zwierzęta]. subst nasycon(e) (2).

Składnia dopełnienia sprawcy: nasycon od kogo (1).

SI stp s.v. nasycić, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w. s.v. nasycić.

Nakarmiony lub napojony; saturatus HistAl, Mącz, Vulg, Cn; satur Mącz, PolAnt, Calep, Cn; satiatus Mącz, Vulg, Calep; nutritus, refectus, repletus, relevatus BartBydg; impletus, inebriatus, repletus Vulg; expletus, satullus Cn (121): March1 A4v; BartBydg 130; March3 V6; A byli náſyceni wedle myſli ſwych [et saturati sunt nimis Vulg Ps 77/29] áż ſnadz ná zbyt RejPs 115v, 55v; Leop 3.Esdr 3/3; Mącz 369b [2 r.], 369c [2 r.]; RejPos 80v, 82v; Nie będą záwſtydzeni cżáſu złego/ á we dni głodu náſyceni będą [saturabuntur]. BudBib Ps 36/19, Prov 19/23; Calep 947b, 948a.

nasycony czego [= czym] (6): A gdy ye myecż poſiecże áni tego zgádną/ A źwirzętá ich kośći będą náſyceni LubPs Pv; HistRzym 50v; RejPos 72v, 113, [219]v, 322.

nasycony z czego [= czym] (3): MurzNT Luc 16/21; RejAp 162v; Był też niektory żebrak imieniem Lázarz/ ktory leżał v wrot iego/ wſzytek owrzedźiáły: Chcąc być náſycon z odrobin/ ktore pádáły z ſtołu bogaczowego WujNT Luc 16/21.

nasycony czym (9): á lud przebrány iego [...] miał być náſycon ſlodkoſćią práwie miodową/ á ſmákiem zroſlicznego ziárná wybránem. RejPs 122, 98v; HistAl K3; LubPs gg5; RejPos 82, 161; Twoich Panie ſług/ ćiáłá nie grzebione/ By ptáſtwo było nimi náſycone. GrabowSet T4v; WujNT Apoc 19/21. Cf Wyrażenie.

W przeciwstawieniu: »łaknąć (a. łacznąć) (i pragnąć) ... być nasyconym« [szyk zmienny] (3): Powiádáią ták iż w piekle mieſzkáiący záwżdy prágną y łácżną/ á nigdy nie mogą być náſyceni. HistAl K2; MurzNT Luc 6/21; Vmiem y vniżáć ſię/ vmiem y obfitowáć: [...] y náſyconym być y łáknąć [et satiari et esurire] WujNT Philipp 4/12.

W porównaniu (1): A ten leniwy oſieł/ á to ſproſne ćiało iáko piekło nigdy náſycone być nie może RejZwierc 104v.

Zwrot: »nigdy nie moc być (niczym) nasycony(m); nigdy nie nasycony« = minime posse satiari HistAl [szyk zmienny] (3;1): HistAl K2; LubPs O4v; Harpiae, Morskie ptaki pánieńską twarz máyące á żadnym obyczáyem nigdy nie náſicone á przeto wielmi drapieżne. Mącz 153b; RejZwierc 104v.
Wyrażenie: »nasycony pokarmem« (1): Náſyceni tedy pokármem [satiati cibo]/ vlżywáli okrętu/ wyrzucáiąc zboże w morze. WujNT Act 27/38.
Szereg:»jeść i być nasyconym« = manducare et saturari PolAnt, Vulg; comedere et saturari PolAnt (8): MurzNT Matth 14/20; Leop Ioann 6/26; A oni gdy iedząc / będą náſyceni y vtyią/ odwrocą ſie á poydą zá bogi cudzymi BibRadz Deut 31/20, Lev 26/26, Os 4/10; RejPos 182v; BudBib 2.Esdr 9/25; Będą ieść ludźie głodem vtrapieni/ Ale y będą hoynie náſyceni [Edent pauperes et saturabuntur Vulg Ps 21/27] KochPs 32.
Przen: Mający czegoś obficie, zaspokojony w potrzebach lub pragnieniach, pełen czegoś (70): Otoz tu na tym ſwiecie nigdi niemoze być człouiek naſyczon aze w niebieskicy chwale. WróbŻołt E8, 16/15, kk4v; RejPs 32v; A hoynie będę náſycon z miłoſierdzya twego LubPs D4, P2v [2 r.]; Leop Ps 16/15, *2v; BibRadz Iob 7/4, Ier 50/10, 19; pomni/ ábyś [...] niſko vniżał myſl y ſerce twoie przed tym Pánem twoim/ chceſzli być náſycon od niego. RejPos 186, 82; BudBib Ps 16/15; WysKaz 11.

nasycony czego [= czym] (17): WróbŻołt 64/5, T8v; RejPs 194; Leop Ps 64/5, Matth 5/6; RejZwierz 6; Kto miłuie pieniądze/ nie będzye ich náſycon: kto miłuie bogáctwo/ nie vżywie go BielKron 80v; RejPos 82, 165, 265v [2 r.]; RejZwierc 140; a gdy rozmierzam wiecżor/ tedy náſycon bywam buynych myſli áż do mroku [et saturatus sum evagationibus usque ad crepusculum]. BudBib Iob 7/4, Thren 3/30; KochPhaen 21; Náſyconym ſmutku/ nie znáiąc dobrego GrabowSet B2v. Cf »oczy nasycone są bogactwa«.

nasycony z czego (1): RejPs 125v cf »do sytości nasycony«.

nasycony czym (16): RejPs 53v, 92; HistAl 18; GliczKsiąż N3; Dayże nam miły Pánie ſkoſztowáć thych wod twoich żywych/ ábychmy imi będąc náſyceni/ poználi ciebie RejAp 70v; RejPos 185; RejZwierc 104v; Drogámi ſwemi náſycono będzie cofáiące ſię ſerce BudBib Prov 14/14; KochPs 51; LatHar 242; przez poſt czterdzieśći dni/ towárzyſtwem Bożym byli náſyceni. WujNT 15; [dusza nasza] obráca ſię teraz ku rozlicżnym rzecżam bo nie mogąc ſamą dobroćią [r]zecży być náſycona/ ſtára ſię áby przynamniey rozlicżnośćią ſtworzenia byłá iákokolwiek zábáwioná. WysKaz 7; SzarzRyt A2v. Cf »ciemrościami nasycon jest brzuch«, »miecz nasycon będzie krwią«, »zupełnie wszystkim nasycony«.

nasycony w czym [= czym] (1): Abowiem w bogáctwie będącz náſyczony boię ſie bych cie nie zápomniał. RejZwierc 169.

W przeciwstawieniach: bibl. »(łaknąć (a. łacznieć) (a (i)) pragnąć ... być nasyconym« (10): OpecŻyw 42; LubPs I4v marg; Błogoſláwieni ći co łákną y prágną ſpráwiedliwośći: ábowiem iey będą náſyceni [Beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur]. Leop Matth 5/6; RejPos 263v; RejZwierc 140; LatHar 599; KołakSzczęśl B2; WujNT Matth 5/6, Luc 4/21; SkarKaz 632.

bibl. »nasycony ... zasmucony« (1): Kiedy rękę otworzyſz/ wſzyſcy náſyceni: A kiedy twarz odwróćiſz/ wſzyſcy záſmuceni [Dante te illis, colligent; aperiente te manum tuam, omnia implebuntur bonitate Vulg Ps 103/28]. KochPs 156.

W porównaniu (1): ábychmy byli ták łaſki twey náſyceni iáko ſucha ziemiá wody we dni gorące. RejPs 194.

W charakterystycznych połączeniach: nasycon(y) bogactwa, boju, wszelkiego (dusznego) dobra (dobr) (3), łaski (bożej) (2), nagrodzenia krzywd, pieniędzy, pociech, sprawiedliwości (3), światła, urągania; nasycony z łaski (bożej), z miłosierdzia (Bożego), z objawienia; nasycony darami Ducha św., dobrocią rzeczy, hojnością, poglądaniem [na co], światłością, towarzystwem bożym, wielkością ziemie; nasycony w bogactwie; nasycony dostatecznie, hojnie (5), w obfitości, zupełnie; nasycony na wszem.

Frazy: bibl. »ciemnościami nasycon jest brzuch« (1): Pánie/ odłącż ie (złe ludzie) od tych ktorych máło ná ſwiećie zá żywotá ich: á ćiemnośćiámi twemi náſycon ieſt brzuch iego [de absconditis tuis adimpletus est venter eorum}. Leop Ps 16/14.

»miecz nasycon będzie krwią [czyją]« [o zemście] (1): Abowiem dzień ten Páná Boga záſtępow/ dzień ieſt pomſty/ áby ſię pomśćił nad nieprzyiaćioły ſwemi/ ktore miecż poźrze y náſycon á nápoion będźie krwią ich [et saturabitur, et inebriabitur de sanguine eorum] BibRadz Ier 46/10.

bibl. »oczy [czyje] nasycone są bogactwa« (1): Sam ieſt cżłowiek á drugiego nie ma/ áni ſyná/ áni brátá/ á wżdy prácowáć nie przeſtawa/ áni ocży iego náſycone ſą bogáctwa BielKron 80.

Zwrot: »nie (moc) być nigdy nasycon(ym)« (4): Leop Eccli 12/16; A ſą iáko pśi niemi kthorzy ſzcżekáć nie mogą/ drzemiąc á nie pátrząc/ á widząc márne rzecży/ ktorzy nigdy nie mogą być náſyceni. RejPos 60v; RejZwierc 5v; CzechEp 50.
Wyrażenia: »do sytości nasycony« (1): A ſnadz tácy wſſyſcy chodą [!] roſkoſſuiąc ſobie miedzy rozlicznemi zrzodły z ktorych do ſytoſći bywáią náſyceni RejPs 125v.

»zupełnie wszystkim nasycony« (1): Tákeſmy zupełnie wſzyſtkim náſyceni. WisznTr 34.

Szeregi: »nasycon(y) i (a) napojon(y)« (2): BibRadz Ier 46/10; Hoynośćią domu twégo będźiem náſyceni/ Y ſtrumieniém roſkoſzy twoich nápoieni [Inebriabuniur ab ubertate domus tuae, et torrente voluptatis tuae potabis eos Vulg Ps 35/9] KochPs 51.

»nie objeść się ani być nasycon« (1): trudno áby ſie ná náukę dobrze zápomoc mogł/ iſcye ſie yey nie obye áni oną náſycon być może. GliczKsiąż N3.

»nasycon(y) i (a) opatrzony« (2): muſzę záwżdy pilność á opáthrzność ſwą mieć nád nimi/ áby byli ná wſzem z łáſki moiey náſyceni y opátrzeni. RejPos 183, 185.

»nasycon(y) a (i) pocieszon(y) (a. ucieszony)« [szyk 2:1] (3): RejAp 164v; RejPos 265v; prętko będzieſz pocieſzon y náſycon ſpráwiedliwośći ſwoiey. RejZwierc 140.

»nasycony, ubogacony« (2): Iużeſćie náſyceni/ iuż vbogáceni [Iam saturati estis, iam ditati estis]/ y oprocz nas doſtáliſćie Kroleſtwá BibRadz 1.Cor 4/8; WujNT 1.Cor 4/8.

a) O Eucharystii (1):
Zwrot: »nasycon chlebem« (1): ia wam dam chleb ktory z niebá sſthąpił/ á kto będzie náſycon chlebem tym/ będzie żył ná wieki. RejPos 82.
a. O zaspokajaniu potrzeb seksualnych [czego] (2): Tego mięſa kto ſie go napije z winem, iednym połknieniem tedy nie może być naſyczon vcżynku z niewiaſtą/ y takieſz niewiaſta. FalZioł IV 39d, IV 39d.
b. W funkcji przymiotnika, z przeczeniem: nie dający się nasycić (1):
Przysłowie: chciwość nie ieſt náſycona/ y owſzem im więcéy ma/ tym ieſcze więcéy chce. KochWr 31.

Synonimy: nakarmiony.

Cf NASYCIĆ, NIENASYCONY

DJ