1. W bezpośrednim następstwie czasowym: od razu, zaraz, w tej samej chwili, bez zwłoki; confestim, continuo Vulg, PolAnt, Calep, Cn; statim HistAl, Vulg, PolAnt, Modrz, Cn; protinus Vulg, Calep, JanStat, Cn; actutum Mącz, Calep, Cn; mox HistAl, Modrz, Cn; e vestigio, extemplo, iam, quam primum Calep, Cn; cito Vulg, PolAnt; i(l)licet Mącz, Calep; i(l)lico Vulg, Cn; dictum ac factum, nulla a. sine mora, protinus, simul Cn (536): PowUrb +; [Ezop rzekł:] Iedno mieyſce rácż vkázáć: Gdzieby tá wieżá miáłá być [...]. Krol Náktánáb nic nie mieſzkał/ Nátychmiaſt w pole wyiechał BierEz G2, A2v, Bv, B3v, C2v, E (18); bo bylo przykázáno w ſtary^m zákonie/ aby to iagnię iedziono/ obuwſſy ſie/ ſtoiątz/ dzierzátz kije w ręku/ iakoby mieli natychmiáſt precż bieżetz. OpecŻyw 90v, 5, 9, [27], 37, 44 (21); ForCnR B4; PatKaz II 23, 25, 61, 75; HistJóz Bv; Też łayno ſwieże krowie/ poki ieſzcże cieple/ na mieſtcze bolącze przyłożone/ natychmiaſt pomaga. FalZioł V 88, I 77b, 108c, 125b, III 35b, V 30v; WróbŻołt C5; LibLeg 11/132; RejJóz D5, Q4; RejKup f4; ktoremu [Aleksandrowi] Filip rzekł Nie lękay ſie wielki Ceſarzu trunku ále gi piy/ Náthychmiaſt Alexander trunk przyiął HistAl E2v, A2 [2 r.], A3, A6, B, BB (55); MurzHist D4v, F3v, P4v, Q3, S4; MurzNT Mar14/45; GliczKsiąż A3v; KrowObr 38, 102, 134, 219v [2 r.]; Wnet vpadł deſzcż obfity ná zgorzáłą zyemię/ Ze nátychmiaſt puśćiłá zyołek káżde plemię. RejWiz 181v, 126; Leop Lev 25/12, Num 6/9, 11/28, Ruth 4/8, 2.Par 26/20, Iob 30/12; RejFig Aa6v; Oná wbiegłá ná wieżę/ [...] Wzyąwſzy ogniá nátychmiaſt dách iey zápaliłá. RejZwierz 15; BibRadz Iudic 9/54, 1.Reg 25/42, 4.Esdr 3/7, Sap 16/11, Mar 4/16, 14/45; Przeto [...] wrzućili go [Jonasza] w morze/ gdzye go nátychmiaſt Wieloryb połknął BielKron 92, 129, 137, 171, 320, 320v, 380v; KwiatKsiąż 114, L2; Mącz 2d, 165b; OrzQuin I2v, I4v, M4; I ieſcze w ćięſzkich á w pręthkich Niemocach thę opátrzność trzebá mieć/ áby nátychmiaſt krwie niepuſzczał/ ále poczekał odelżenia SienLek 33, 8, 37v, 155v; HistRzym 66v; y powiedzyáłá mu/ chczę ábyś mi dał nátychmiaſth ná miſie głowę Ianá Krzćicielá. RejPos 320v, [154], 277v, 330v; BielSat H; KuczbKat 60; WujJud 211; Zapłáty robotnika twego niezátrzymaway/ ále mu odday nátychmiaſt. BudBib Tob 4/15, 4.Esdr 11/26, 1.Mach 3/23, 2.Mach 7/3; HistHel C2, D3v; Pozową kogo o to/ że zádawſzy przykre slowo [!]/ nátychmiaſt nieodwołał: on przed ſędźią odwoływa/ á powieda/ że to słowko nátychmiaſt ma ſię rozumieć/ o onem cżáśie/ ktorego będąc pozwány przed ſędźiego/ ná pirwſzy dźień ſię ſtáwi. Aleć to ieſt wykręcáć/ nie wykládáć [!]. [...] właſność tego słowá niećierpi/ áby to słowo/ nátychmiaſt/ miáło ſię ták rozumieć iáko oni kręcą. ModrzBaz 98-98v, 34v, 35v, 80v, 98, 98v [5 r.]; StryjKron 411, 617; CzechEp 133; PudłFr 22; ArtKanc D11v; Calep 46a, 237b, 252b, 376b, 397a [2 r.] (10); Phil E4, S4; WujNT Matth 21/20, Mar 1/43, 3/6, 14/45, Luc 8/47 (12); SarnStat 1299; KlonKr C; KmitaSpit Bv; Ktorey, po cobym tám wniść kazáłá, nátychmiaſt Z vſt moich vſłyſzycie, iedno ſłucháć chćieycie. CiekPotr 3, 13.

natychmiast od czego [= od kiedy] (1): [i rzekł Jezus:] O niewiáſto wielka ieſth wiárá twoiá/ iużći ſie też niechay sftánie iáko chczez. A nátychmiaſt od oney godziny byłá dziewecżká iey vzdrowioną. RejPos 74.

natychmiast na co [= jako reakcja na co] (4): A tak natychmiaſt na przykazanie Alexandrowo koronę wziął na ſwą głowę HistAl D4; Dziwna rzecż ono dzyecyę/ co bez duſze było/ Ná prośbę Heliaſzá/ nátychmiaſt ożyło. HistHel B3, B2v; WujNT 478.

natychmiast po czym (10): TarDuch C6v; iedna [piana na urynie] kthora. nie trwa długo/ ale natychmiaſt po vmokrzeniu: ginie. FalZioł V 8; SienLek 11; RejPos 32; GrzegŚm 15; WujJud 264; CzechEp 178; ludźie w żywoćie mátcżynym/ áż w kilku dźieśiąt dni/ bierzą doſtátecżne wypełnienie miáry ćiáłá ſwego: lecż pan Chriſtus mocą Boſtwá ſwe^go/ nátychmiaſt po ze zwoleniu pánieńſkim/ wźiął doſtátecżne cżłowiecżeńſtwo ſwoie NiemObr 144; WujNT Matth 24/29, s. 104.

natychmiast za czym [= jako reakcja na co] (3): [Jezus zawołał:] Lazarzu wynidzi ſam z grobu. Natychmiáſt ſie za tym ſlowe^m podnioſl ożywſſy z grobu OpecŻyw 68, 74; LibLeg 11/12.

natychmiast za kim [= po kim] (1): Iż oto ia ſlę wam Anyołá ſwego/ ktory będzie ſpráwował drogę przed oblicżnoſcią moią. A nátychmiaſt zá nim zyáwi ſie Pan do zebránia wáſzego RejPos 9v.

W funkcji równoważnika zdania jako odpowiedź na wezwanie (1): Dobiez miły Iozephie/ a dowiedz ſie thego Ieſliby im potrżeba/ z domu poſlać cżego [...] (did) Iozeph iuż idzie do braciey (‒) Natychmiaſt panie oycże RejJóz A7.

W połączeniu z „nie” (4): FalZioł I 44b; Cżemu nie hnet po obiedzie przychodzi takowa zgaga. (‒) Bowiem on pokarm nie natichmiaſt ſie pocżnie trawić w żołądku, ale tak ſobie na chwilę poleży GlabGad K5v; HistAl B4; SienLek 11.

Połączenia: »a (...) natychmiast« (92): BierEz F3, R4; Y przykázál [Jezus] burzám ij wiatru przeſtatz/ a natychmiáſt wſſytko powietrzé vcichlo. OpecŻyw 44, 24, 44v, 54v, 71v; WróbŻołt 106/25; HistAl A6, B3 [2 r.], D4, E8, F2v, K2v, M4v; rzekł im Ieſus/ Pódźcie za mną [...]. A oni nátychmiáſt opuściwſzy śiéći ſwoie poſzli za nięm MurzNT Mar 1/18, Matth 14/22, Mar 5/42, 11/2; LubPs H4v; KrowObr 224; RejWiz 124v; Y rzekł Piotr: Cżłowiecże/ nie wiem co moywiſz. A nátychmiaſth ieſſcże on tego domawiał/ Kur zápiał. Leop Luc 22/60, 2.Par 26/20, Mar 5/42, Ioann 6/21, 13/32, Act 3/7, 12/10, 17/10; BibRadz Gen 24/18, 46/29, Ex 10/16, 4.Esdr 6/46, Mar 11/2, Luc 13/13; á powárzywſzy day wypić tey co ią bole rucháią ku porodzeniu á ná tychmiaſt lekko porodźi. SienLek 113v, 5v, 145v; y rzekł [Jezus]: Chczę ábyś był ocżyſcion. A nátychmiaſth był ocżyſcion trąd iego. RejPos 45, 1, 1v, 9v, 10v [2 r.], 66v (16); CzechRozm 58, 168; Rzecze ſłowo/ á lody nátychmiaſt táią KochPs 213; ieden z żołnierzow włocznią otworzył bok iego/ á nátychmiaſt wyſzłá kreẃ y wodá. WujNT Ioann 19/14, Matth 4/20, 22, 20/34, 21/2, s. 88 (33).

»a natychmiast potym, a potym natychmiast« (2:1): Wziąwſzy liſt Didimus cżedł gi/ á potym nátychmiaſt po wtore piſał Alexandrowi HistAl K4; RejPos 296; BiałKat 58v.

»a natychmiast jakoby rychło« (1): przykazał [Aleksander] vffom twym áby ſie gotowáli ku walce/ á nátychmiaſt iákoby go rychło widzieli przybliżáiącego ſie ku miáſtu/ áby wſzyſcy nawáłnoſcią ſzturmowáli ná mury mieyskie HistAl C.

»a natychmiast wnet« (1): A gdy iuż iechał w drogę/ przythrefiło ſie iż przyieżdzał ku onemu Dámáſzkowi. A náthychmiaſt go wneth obiáśniłá ſwiátłość z niebá. RejPos 282v.

»aliści natychmiast« (1): [Piotr kończy opowiadać swe widzenie] A to ſię sſtáło po trzykroć: y záſię wſzytko wćiągniono do niebá. Aliśći nátychmiaſt trzey mężowie przyſtąpili ku domowi w ktorymem był WujNT Act 11/11.

»a tak (...) natychmiast« (9): OpecŻyw 156v; FalZioł V 29; HistAl D4, F4, H8, L2, N4; Rzekł mu tedy Iezus/ Idź/ wiárá twa wybáwiła ćię/ á thák nátychmiaſt wziął wzrok BibRadz Mar 10/52, Ioann 13/30.

»a tak natychmiast jako skoro« (1): Nátychmiaſt przykazał Alexander áby wſzyſcy wielkiemi głoſy wołáli/ A thák náthychmiaſt iáko skoro pocżęli wołáć/ oni ludzie leſni bárzo mocni ięli fie bać HistAl K6.

»(a) gdy(by) (a. kiedy) (już) ... natychmiast, natychmiast gdy« (53:9): BierEz Sv; OpecŻyw 1v, 71, 156; TarDuch B3v; gdy przyłożyſz go [ziele kostywał] ku ciału gołemu/ natychmiaſth vcżyni ſwierzbienie FalZioł I 37d, I 44b, IV 20c, 33b, 48d, 56a (9); gdy to wypyeż Syla zlego ſiebie zmijeż. Natychmyaſt to ſam obaczys Gdy iedno ſkostowaċ raczys. RejKup L; A nátychmiaſt gdi ſie vſpokoiły ſzyki/ obadwa krolowie tylko ſami s ſobą ſie potkáli HistAl H8, A6, B6, C7v, F, F7v (20); MurzHist E, T2v; MurzNT Matth 13/21, Mar 4/29, Luc 12/35; LubPs hh4; Leop Tob 5/3, Mar 14/45, Gal 1/16; BibRadz 1.Mach 6/57, Mar 4/15; OrzRozm D4v; BielKron 323; Kiedyć to ták będźie/ Nátychmiaſt maſz głowę czyśćić/ tákowym proſtym lekárſtwem SienLek 15; HistLan E4v; BudBib 2.Mach 7/10; BudNT Luc 22/60; WujNT Mar 1/42, 4/15, 16, 17, 5/2 (10).

»gdy(ż) ... natychmiast ... a potym« (2): WIele ludzi [...], gdyż vznaią być zarażenie od złego powietrza, natychmiaſt daią drijakiew z winem pić/ á potym przyodzieią cżym dobrze ciepłym aby ſie pocił FalZioł V 69v; WysKaz 9.

»gdy ... i natychmiast« (1): Lecż gdy tákże z woley Bożey przyſzedł robak y vgryzł korzeń/ y natychmiaſt vſchło drzewko ono Bluſzcżowe. WysKaz 1.

»a gdy(by) (a. kiedy) ... tedy, natychmiast« (4): FalZioł V 20a; LibMal 1545/94; A gdy iuſz Papieże Rzymſcy ták ſię vbogáćili/ Ceſárze y Krole Swięte zmamili/ [...] tedy ſię nátychmiaſt ieſztze w więtſą pychę podnieſli KrowObr 31v; WujJud 173v.

»gdy ... tedy zarazem natychmiast« (1): iż ten kamień gdy będzie we wrzączą wodę włożon [...]/ tedy zarazem nathychmiaſt może gi włożywſzy ręką gołą albo nogą z oney wody wrzączey wyiąć przez obrażenia żadnego. FalZioł IV 58d.

»i (...) natychmiast« (36): Pocżął [pasterz] tedy owce licżyć/ Nie mogł mu śię pocżet tráfić: Y nátychmiaſt śię domniemał/ Iże przez pſá tę ſzkodę miał. BierEz R4, E2, Gv; OpecŻyw 51v; HistAl F5, M8; MurzNT Mar 10/52, Luc 5/13; KrowObr 136, 146v, 233v; Leop Gen 15/4, Lev 8/6, 2.Par 26/20, Esth 9/11, Dan 3/21; Tedy wźięli Ionaſzá á wrzućili go w morze/ y nátychmiaſt ſię morze vćiszyło od záburzenia ſwego. BibRadz Ion 1/15, Gen 24/20, 4.Esdr 6/44, Luc 5/13, Ioann 13/32, 18/27; BudBib 2.Mach 4/34; ModrzBaz 46; Y rzekł mu Piotr: Eneaſzu/ niech ćię vzdrowi Ieſus Chriſtus: wſtańże á pośćiel ſobie. Y nátychmiaſt wſtał. WujNT Act 9/34, Mar 1/29, 4/5, 5/13, 29, 42 (12).

»i natychmiast zatym« (1): Odpowiedziál iey mily Iezus: Iám ieſt ktory ſ tobą mowię. Y natychmiáſt zaty^m przyſſli zwolenicy iego ij dziwowali ſie ij że z niewiaſtą mowił OpecŻyw 50.

»i także natychmiast« (1): [Ptolemeusz króla do tego przywiódł] żeby ie ná śmierć ſkazał. Y tákże nátychmiaſt nieſpráwiedliwą kaźnią byli oſądzeni BibRadz 2.Mach 4/48.

»jak ... natychmiast« (1): iák z łáźniey wynidą/ Nátychmiaſt obiedwáć będą. BierEz Cv.

»a jako rychło ... natychmiast« (1): rzeki: Dziéwko/ tobie mowię wſtáń a iako rychlo iey to rzékł/ natychmiáſt zdrowa wſtala OpecŻyw 45.

»jako skoro ... natychmiast już« (1): Lecż iáko ſkoro z miáſtá onego wynidźie/ nátychmiaſt iuż prágnie iáko nadáley od niego zábieżeć WysKaz 10.

»(a) (jes(t))li ... natychmiast« (7): OpecŻyw 29v, 68; FalZioł V 20c, 72v; Widźiſzli złodźieiá/ nátychmiaſt znim bieżyſz BibRadz Ps 49/18; IEſli ſie ktho iádem/ álbo ktorą trućiną záráżonym poczuie/ ná tychmiaſt themu ma zábieżeć á nie mieſzkáć SienLek 155v; CzechEp 37.

»jes(t)li(że) (a. jes(t)li(że)by) ... tedy (...) natychmiast« (5): FalZioł V 44v; Ale ſię to iakmiarz wſzyſtkim vcżącym przydaie/ yż ieſliże ſprzodku nieiákie dobre pocżatki [!] maią/ tedy natichmiaſt o ſobie mnięmaią iakoby wnaukach barzo biegłymi á doſtatecżnymi bili KwiatKsiąż L3, M2v; WujNT 633; SarnStat 204.

»już (...) natychmiast, natychmiast już« (3:1): OpecŻyw [192]v; Tu maſz wiedziecz czas iuż natychmiaſt przichodzączy zlęzenia albo rodzenia FalZioł V 16; RejKup C, dd2.

»natychmiast krom omieszkania« (1): RZekwſſy to dziewitza blogoſlawioná/ natychmiáſt krom ktorégo omieſſkaniá/ [...] do Ieruzalem poſſla OpecŻyw 110v.

»a potym gdy ... natychmiast« (1): Ale nie máią [ci, którzy na opoce słowo z radością przyjmują] korzeniá w ſobie/ owſzem ſą docześnymi/ á pothym gdy prziydzie vćiśnienie/ abo przeſládowánie dla ſłowá/ nátychmiaſt ſię obrażáią. BibRadz Mar 4/17.

»(i) potym (...) natychmiast« (5): PowUrb +v; FalZioł V 75v; HistAl L; RejPos 350v; á głos pierwſzy [...] zemną mowił: Wſtąp ſám; á pokażęć to co ſię ma dźiać rychło potym (marg) potym nátychmiaſt. N.L. (‒) WujNT Apoc 4/1.

»(jako) skoro (jedno) ... natychmiast, natychmiast (jako) skoro« (22:3): Delfin ktory tám pánował/ Iáko ſkoro ſzcżukę vźrzał: Nátychmiaſt śię zá nią rzućił. BierEz R4v; OpecŻyw 5, 67v, 150v; LibLeg 11/12; Niektorzy s kſiążąt Dariuſowych [...] náthychmiaſt iáko skoro vſlyſzeli o przyſciu Alexandrowym ſprziſięgli ſie weſpołek áby Dariuſa zábili HistAl F8, A2v, A6; MurzHist 14; KrowObr 18v, 34, 144v; RejWiz 88; BibRadz 4.Esdr 6/43; ktory [Miesiąc] ſkoro ſye od ſłóńcá odwróći/ wſzyſtkę świátłość nátychmiaft tráći. OrzQuin Aav; SienLek 3v; RejPosWiecz³ 98; HistLan C3, E3; WujJud 226v; A Heliaſz nátychmiaſt/ ſkoro to pocżuie/ Wſtánie wnetże HistHel C3, C4; WujNT 195; Skorom iedno powiedźiał, że pieniądze nioſę, Nátychmiaſteś ſię Skárbkiem vczynił CiekPotr 74; PudłDydo A2v.

»skoro ... aż ci natychmiast« (1): iż ſkoro Piotr przemowił do chromego/ wſtań/ á chodź w imię Chriſtuſowe: áżći nátychmiaſt wſtał y chodźił CzechRozm 182.

»a skoro ... tak natychmiast« (1): á ſkoro ſie w pychę [Aleksander] podnioſł á w opilſtwo podał/ ták iż go iuż bogiem zwáli/ thák nátychmiaſt márnie zginął RejZwierc 53v.

»skoro ... tedy natychmiast« (1): iż ſkoro rzekł álbo roſkazał/ żeby ſię to ſtáło: tedy ſię nátychmiáſt ſtáło. CzechEp 278.

»tedy (...) natychmiast, natychmiast tedy« (11:2): ForCnR Bv; abowiem kto takowy będzie gi [ług z popiołu dębowego] pił/ thedy nathychmiaſt bywa zdrow. FalZioł IV 52d; WróbŻołt 55/10; był tám ná morzu ieden wyſep w kthorym ſlyſzeli ludzie mowiącze Greckim ięzykiem/ Nátychmiaſt tedi Alexander przykazał niekthorym rycerzom ſwym nágo wnidz w wodę/ áby płynęli do onego wyſpu. HistAl M4v, M3v, Nv; Leop Deut 25/8, Iudic 20/19, Sap 18/17, Act 12/23, 17/14; KuczbKat 64; WujNT Act 22/29.

»tedy natychmiast gdy ... zatymże« (1): Tedy nátychmiaſt gdy ſrogie widzenia now bárzo imi trwożyły/ zátymże y ftráchy nieſpodziewáne náſtáły. BudBib Sap 18/17.

»(a) ... też natychmiast« (3): HistAl B; A potym ſie otworzyły ocży ich/ thák iż go poználi/ á on theż natychmiaſt zniknął od widzenia ich. RejPos 111v; WujJud 129.

»tuż natychmiast« (1): Ale oná [= kania uwolniona z sideł przez mysz] prozna ięctwá/ Nic nie bacżąc dobrodzieyſtwá: Tuż nátychmiaſt myſz popádłá/ Rozdrápawſzy wſzytkę śniádłá. BierEz P3.

»(tu, tamże) wnet (...) natychmiast« (3): Ale gdy odwroćić racżyſz oblicże ſwoie Pánie/ Tu wnet nátychmiaſt w tym wſzytkim sſtánie ſie zámieſzánie LubPs X6; RejPos 32, 218.

»a wnet potym natychmiast« (1): Gdyż to ſam o ſobie przez vſtá Ezáiaſzowe obwołáć roſkazał [...]: Iż dla tego Duch s. [...] ná to pomázał mie/ ábych vbogim á proſtacżkom opowiádał táiemnice kroleſtwá ſwego [...]. A wnet potym nátychmiaſt powiedáć racży: Iż dla tego ieſzcże iżbych pocieſzył káżdego ſmutnego RejPos 293.

»wnet zasię natychmiast« (1): Pátrz ná tę ćichą wodkę co ták ſłábo płynie/ Iż wnet záſię natychmiaſt ſámá w zyemię ginie. RejWiz 35.

»zatym natychmiast« (2): OpecŻyw 164v; była iedna brzemienna pani kthora ſie długo męcżyła z dzieciątkiem á niemogła go mieć/ dałem iey tartego ſzafranu [...]/ miała ie za tym natychmiaſt FalZioł III 7d.

»natychmiast ... a zatym« (1): Albo na vkąſzenié człowieczé ták vcyń: nátychmiaſt cebule z folą ſtłucz á ná ránę przyłożywſzy przez noc y dźień ták niechay/ á zátym máść thákową przyrzędź SienLek 150v.

2. Nagle, raptownie, wtem, szybko; subito HistAl, Vulg, Cn; repente Mącz, Cn; desubito Calep, Cn (17): BierEz F3v; Ieſſcże te^go domáwiá ſwięty piotr natychmiáſt obłok ſwiatly zatzmil ié/ ij ſlyſſeli glos z obloku rzekący. OpecŻyw [57]v; Dárius [...] zámyſliwſzy ſie pátrzył ná ſlup złoty/ ktory był ſpráwion Xerſeſowi [...]/ á ták nátychmiaſt on ſlup vpadł á w kęſy ſie ſpádał. HistAl F3; Gdiż to Alexander bácżył iż żadnym obycżáiem nie mogł oney rzeki przeidz/ ſmęcił ſie/ nátychmiaſt kázał áby lodkę z rozdza ſpráwili/ [...] áby thák przez rzekę przeſzli HistAl 14, D2v; BibRadz Act 12/10; A w naukach dobrych yeſliżeby kto z młodośći nie był wyćwiczon/ [...] tedy ſię niechay nieſpodziewa/ yżeby w zaſtarzalſzich lećiech albo wieku łatwie mogł albo ty odrzućić/ albo ony natychmiaſt ſobie wſpoſobić. KwiatKsiąż A2v; Mącz 352a; Nád to tego ſye trzebá bać: gdy nátychmiaſt członki śćiężeią SienLek 18v; RejPos 18; Calep 313b; á oto duch go porywa/ y nátychmiaſt krzyczy/ y roſtrąca WujNT Luc 9/39, Luc 2/13, Act 12/10.

Połączenie: »gdy natychmiast« (3): GDy tak kſiążęta kaplańſcy ij licemiernicy otym gádali/ natychmiáſt opętál zlyduch ſerce Iudáſſowo OpecŻyw 83; HistAl 12, N2v.