[zaloguj się]
[pdf]

NAUCZANIE (42) sb n

Oba a jasne (w tym w pierwszym 3 r., w drugim 1 r. błędne znakowanie), e pochylone.s

Fleksja
sg
N nauczanié
G nauczaniå
D nauczaniu
A nauczani(e)
I nauczani(e)m, nauczanim
L nauczaniu

sg N nauczanié (9); -é (2), -(e) (7). ◊ G nauczaniå (11); -å (10), -(a) (1). ◊ D nauczaniu (12). ◊ A nauczani(e) (1). ◊ I nauczani(e)m (1) ModrzBaz, nauczanim (1) SkarŻyw. ◊ L nauczaniu (7).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.

Przekazywanie innym swej wiedzy, umiejętności lub poglądów; szerzenie przekonań, publiczne głoszenie jakichś prawd; admonitio, catechesis, didascalia, informatio, institutio, instructio, magisterium, paraenesis, praeceptio Mącz (42): BielŻyw 97; Didascalia, Nauká/ náuczánie. Mącz 87d, 40d, 133a, 134b, 204b, 277a, 413c, 423a; ModrzBaz 134v.

nauczanie kogo (2): Zywothy Philozozophow [!]: [...] ku obycżaynemu naucżaniu cżłowieka każdego krotko wybrane. BielŻyw kt; ModrzBaz 135.

nauczanie czyje [= przez kogo] (1): Nie ieſt godzien nauki ten ktory karania á naucżania miſtrzowego nieprziymuie cirpliwie. BielŻyw 169.

W połączeniu szeregowym (1): przeto chćieli do tego ſtanu kánonicżego/ przydáć ſzkoláſtyki: [...] ktorziby [...] miſtrzom ſzkolnym/ ábo náucżániem/ ábo dyſputowániem/ ábo ięzyká y piſmá Láćińſkiego ćwicżeniem pomagáli. ModrzBaz 131v.

Szeregi: »karanie a nauczanie« (1): BielŻyw 169 cf nauczanie czyje.

»uczenie się i nauczanie« (1): ModrzBaz 131 cf W przen.

W przen (1): záś náuki y ten wſzytek vcżenia ſię y náucżánia [discendi ac docendi] wárſtát/ ludźiom podłym zoſtáwuią [ludzie naszego wieku]. ModrzBaz 131.
Przen: Oświecanie (o Bogu) (1): przeto też oni ſámi ſłowá te/ o tym náucżániu bożym dobrze rozumieią CzechRozm 111 v.
a. W zakresie spraw religijnych (tu także o wygłaszaniu kazań i działalności nawracającej); doctrina PolAnt [w tym: o Chrystusie 5 r.] (26): BielŻywGlab nlb 14; A ſługá Páńſki nie ma ſię wádźić/ ále vkładnym być przećiwko káżdemu/ godnym ku náucżániu/ ćierpiącym złe ludźi. BibRadz 2.Tim 2/24; RejPosRozpr cv; ModrzBaz 129v; CzechEp 24; NiemObr 18; káżde piſmo/ ták ſtárego iáko y nowego zakonu/ y káżda cząſtká tegoż piſmá/ pożyteczna ieſt ku náuczániu. WujNT 740, 1.Tim 3/2, 2.Tim 2/24.

nauczanie kogo (6): OpecŻyw 95; OpecŻywSandR nlb 4; A ty rzecży któreś ſłyſzał odemnie [...]/ porucżay wiernym ludźiam/ ktorzy też będą godni ku náucżániu inſzych. BibRadz 2.Tim 2/2; SkarŻyw 102; WujNT 2. Tim 2/2, s. 792.

nauczanie czego (5): będźie Pleban pilnieyſzy y w tych rzecży náucżániu ktore powiemy KuczbKat 345. Cf Wyrażenia.

nauczanie czyje [w tym: G sb i pron (3), pron poss (1)] (4): OpecŻyw 95; OpecŻywSandR nlb 4; TRZECIA CZESC EWángeliey, o okazaniu P. Chriſtuſowym, y náuczániu iego w Gálileiey. WujNT 14 marg, 137 marg.

W połączeniach szeregowych (3): Leop 2.Tim 3/16; ModrzBaz 132; wſzákże ſię on nigdy nie w ſteſknił ná iego vpominániu/ náucżániu/ y wywodách rozmáitych: áby w Chryſtuſa vwierzył. SkarŻyw 102.

W charakterystycznych połączeniach: nauczanie apostołow (2), drugich, inszych (2); nauczanie rzeczy; łaskawe nauczanie (2), miłe (2), ustne; godny ku nauczaniu (2), pożyteczny (2), sposobny (5); obyczaj nauczania, sposob, urząd (3).

Wyrażenia: »nauczanie prawdy« (1): ku náuczániu wſzelákiey prawdy [...] Duch S. dány ieſt ſámemu kośćiołowi y przełożonym iego WujNT 372.

»nauczanie słowa (bożego)« [szyk 1:1] (2): ktorzy y Páná ſámego chcąc odſtrychnąć od náucżánia ſłowá Bożego/ mówili mu CzechEp 28; ArtKanc M16v.

»nauczanie wiary« (1): te máiętnośći/ ktore wedle ſtárodawnych vſtaw/ dla náucżánia y vsługowánia wiáry [religioni docendae] świętey/ było poświęcono co oni pożądliwośći ſwey wniewolą oddáli. ModrzBaz 133v.

Szeregi: »kazanie, (i) nauczanie« (3): OpecŻyw 95; OpecŻywSandR nlb 4; by ſię Imię twe święćiło/ v nas w ſwey zacnośći było [...]. A to przez cżyſte kazánie/ słowá twego náucżánie ArtKanc M16v.

»nauczanie i pisanie« (1): zoſtawſzy Doktorem/ wielki pożytek kośćiołowi Bożemu vcżynił/ náucżánim y piſanim. SkarŻyw 201.

W przen (1): áby był mocny y nápomináć wnáucżániu zdrowem/ y ſprzećiwne ſtrofowáć. BudNT Tit 1/9.

Synonimy: a. kazanie, przepowiadanie.

Cf NAUCZAĆ, NAUKA

MM