[zaloguj się]
[pdf]

NIEOBRZEZANY (53) part praet pass pf

nieobrzezany (50), nieobrzazany (4); nieobrzazany OrzQuin (2); nieobrzezany : nieobrzazany Leop (11:2).

W pisowni łącznej (31), w rozłącznej (22); -z- (52), -ż- (1).

Oba e, o oraz a jasne.

Fleksja
sg
mNnieobrzezany nNnieobrzezan(e)
Gnieobrzezan(e)go Gnieobrzezanégo
Dnieobrzezan(e)mu D
Anieobrzezan(e)go Anieobrzezan(e)
Lnieobrzezanym L
pl
N m pers nieobrzezani
G nieobrzezanych
A m pers nieobrzezan(e)
subst nieobrzezan(e)
I m nieobrzezan(e)mi, nieobrzezanymi
n nieobrzezanymi

sg m N nieobrzezany (12). ◊ G nieobrzezan(e)go (2). ◊ D nieobrzezan(e)mu (2). ◊ A nieobrzezan(e)go (2). ◊ L nieobrzezanym (1). ◊ n N nieobrzezan(e) (2). ◊ G nieobrzezanégo (4); -égo (1), -(e)go (3). ◊ A nieobrzezan(e) (1). ◊ pl N m pers nieobrzezani (7). ◊ G nieobrzezanych (12). ◊ A m pers nieobrzezan(e) (1). subst nieobrzezan(e) (1). ◊ I m nieobrzezan(e)mi (3) Leop (2), BudNT, nieobrzezanymi CzechRozm (2). n nieobrzezanymi (1).

Sł stp notuje, Cn w innym znaczeniu, Linde XVI w. s.v. obrzezać; poza tym XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. obrzezek oraz w objaśnieniu s.v. nieobrzezaniec.

1. Na którym nie dokonano rytualnego obrzezania; incircumcisus Vulg, PolAnt; praeputiatus PolAnt; praeputium habens Vulg (52): Wſzyſcy ći pobići/ y pádáiący miecżem/ kthorzy zſtąpili nie obrzezáni do źiemię [!] oſthátecżney/ [...] pośrodku zábitych położęni ſą. Leop Ez 32/24; Y będzie ſądził ten ktory z przyrodzenia ieſth nieobrzázánym Leop Rom 2/27, Ez 32/21, 25, 26, 30; BibRadz Gen 17/14, Iudic 14/3; A nie obrzezány mężcżyzná ktory nie obrzeże ćiáłá napłetku ſwego/ wygłádzona będzie duſzá ona z ludzi ſwych BudBib Gen 17/14; A ták ſyny ich miáſto onych ſamych poſtánowione obrzezał Iehoſzua bo nápłetowáći (marg) To ieſt nie obrzezány. (–) byli/ poniewaſz ich nie obrzezowano w drodze. BudBib Ios 5/7; BudNT przedm a5v; tedy te [niezgody] naydźieſz od iednego nieobrzezánego nowego pogánożydowiná á wielkiego odmieńcá zebráne CzechRozm 147v; Aza tego niewieſz/ co przećiw niemu mowią/ teráźnieyſzy nowi nieobrzezáni żydowie CzechRozm 223, 77v, 79v, 97v marg, 148, **3; bo oni co ſię ná puſzcży przez lat cżterdzieśći rodzili/ nieobrzezáni byli SkarŻyw 501; NiemObr 41; WujNT Act 11/3, Rom 2/27.

W przeciwstawieniach: »obrzezany, obrzezujący się ... nieobrzezany« (2): iákobyśćie też ná potym y wy ſámi przez ſię/ ná tákowe chytre ták ſtárych obrzezánych iáko y nowych nieobrzezánych żydow/ od Ewánieliey Chriſtuſowey zbiegow [...] wywody y zágadánia/ odpowiedáć mogli. CzechRozm A7; Ale Páweł nie piſał tego do żydw [!] obrzezuiących ſie/ ále do Pogánow nieobrzezánych CzechRozm 76v.

W charakterystycznych połączeniach: Abraham nieobrzezany(-ni) (2), chrystyjanin, Filistyni, ludzie, mężczyzna(mąż) (3), poganin, poganożydowin, żyd (6),

Przen (13): Thwárdey krzcżyce/ á nie obrzezánych ſerc y vſſy/ wyſćie ſie záwżdy Duchowi S: ſprzećiwili Leop Act 7/51, Ier 9/26; Niechayże iedno ten Dawid Polſki/ ná thé nie obrzázánégo ſercá/ y nie obrzázánych warg Goliáty/ [...] tych kámieni dobędźie/ łátwie I.K.M. y to Kácérſtwo potłucze OrzQuin O; RejPos 22v, 75v; oto nie obrzezáne vcho ich BudBib Ier 6/10; o ſkutkách iego duchownych ſercem kámieniſtym myſlić/ á vſty nieobrzezánymi mowić? CzechRozm 185, 80, 235; WujNT Act 7/51.

nieobrzezany na czym (1): dokądby ſie ſkáżonymi y ná ſercu nieobrzezánymi/ y Bogu nieprzyiáznymi być nie poználi CzechRozm 88v.

nieobrzezany w czym (1): odmienia w ſobie ono ſerce ſwoie złe á ſwowolne/ á iáko ie Pan przez Proroká przezwał/ nie obrzezáne w złoſciach ſwoich RejPos 118v.

W charakterystycznych połączeniach: nieobrzezane serce (9), ucho (4), usta, wargi.

α. W funkcji rzeczownika (15): Y ty thedy w pośrzodku nieobrzezánych będzieſz ſtárty Leop Ez 32/28; Tam Idumea/ y krolowie iey/ y wſſyſtcy Wodze iey [...] ktorzy z nie obrzezánemi ſpáli Leop Ez 32/29, Ez 32/27, 32, Rom 2/26; BibRadz Rom 2/26, 27; Thákże o báránie Páſzchy/ ktorey ſie nie godziło pożywáć nie obrzezánemu. CzechRozm 99v; niektorzy Zydzi náwroceni poczęli ſię byli burzyć náprzećiw [...] Apoſtołowi/ iż nieobrzezáne y od związek ſtárego zakonu wolne przypuſzczał do łáſki Ewángeliey WujNT 521, Rom 2/26, s. 530.

W przeciwstawieniach: »obrzezany (2), obrzezaniec ... nieobrzezany« (3): iáko nieieſt żydowin/ áni pogánin/ áni niewolnik/ áni wolny w Kryſtuſie/ ták teſz nieieſt/ áni obrzezany/ áni nieobrzezány KrowObr 139v; Bo ieſli ſie do ſámego báráná Páſzchy nie godziło nieobrzánemu [!] przyſtępowáć/ áni go z drugimi obrzezáńcámi pożywáć. CzechRozm 101v; WujNT Rom 3/30.

Przen (1):

W połączeniu szeregowym (1): Błogoſláwione otzy/ ktore widzą [...] PAPIEZA Rzymſkiego/ [...] Nieprzyiaćielá ręki Bożey/ nieſprawiedliwego/ nieobrzezánego nietzyſtego/ Wężá zwiłego/ Krolá ſynow pychy KrowObr 242v.

2. Któremu nie obcięto gałęzi (1): Imputatus, quod non est putatum, id cst purgatum et proprie de vineis et arboribus dicitur, Nieobrzezány/ nieobcięty/ yáko w winnicách czinią. Mącz 333c.

Synonimy: 1. napłetowaty; 2. nieobcięty.

Cf NIEOBRZEZANIEC, OBRZEZANY

ZZa