[zaloguj się]
[pdf]

ROWNINA (39) sb f

Teksty nie oznaczają ó; a prawdopodobnie jasne (tak w -a w rzeczownikach żeńskich twardotematowych).

Fleksja
sg pl
N rownina
G rowniny
D rowninåm
A rowninę rowniny
L rowninie rowninach

sg N rownina (2). ◊ G rowniny (5). ◊ A rowninę (3). ◊ L rowninie (11). ◊ pl D rowninåm (1). ◊ A rowniny (4). ◊ L rowninach (13); -ach (9), -åch (4); -ach BielKron; -ach : -åch BibRadz (7:1), BudBib (1:3).

Sł stp brak, Cn s.v. równia, Linde XVII – XVIII w.; poza tym w objaśnieniu s.v. równia.

1. Pewien obszar o powierzchni równej, gładkiej, bez wzniesień i dołów; zwykle jako element topografii: większa, mniej więcej płaska przestrzeń dająca się wyodrębnić od otoczenia; równina, też nizina, dolina; planities PolAnt, Calep, Cn; campestria, deserta, latitudo, vallis PolAnt; locus campester Vulg; aequor, campus, planitia, planum Cn (38): Abram mięſzkał w źiemi Chánáán á Lot mięſzkał w mieśćiech ktore były w rowninach BibRadz Gen 13/12; Abowiem Izráel ſthał ſię odpornym iáko iáłowicá nie okrocona/ á wſzákoż ie Pan páść będzie iáko bárána ná rowninách. BibRadz Os 4/16, I 7d marg, 8a marg, Gen 13/10, 19/17, 1.Reg 6/18 (10); położył ſie [Balaban] w rowninách bliſko Swáthogrodá BielKron 256; tedy przebili iy [synowie Rymmona Iszboszeta]/ y zámordowáli/ á głowę iego wzięli/ y poſzli drogą rowniny [per viam campestram] ná wſzytkę noc. BudBib 2.Reg 4/7, Deut 34/3; ſtądże [z brzegu anglickiego] ták nawáłnie przypádłá [woda]/ że przez wſzytkie groble przeláwſzy/ wielkim ie gwałtem wywroćiłá/ á vczyniwſzy ſobie weſzcie w rowninę/ zálałá támty kráiny dolney Niemieckiey ziemie StryjKron 26, 26; Calep 812a; A ſzczedſzy z nimi [Jezus z uczniami]/ ſtánął w polu ná rowninie [in loco campestri] WujNT Luc 6/17; SkarKaz 606.

W połączeniu z nazwą [w tym: indecl (10), G sb (1), ai poss (1)] (12): Wſzytcy ći śćiągnęli ſię ná rowninę Sydim tám gdźie teraz ieſt morze ſłone. BibRadz Gen 14/3; A ták roku czternaſtego Chodorláhomor wyćiągnął z krolmi ktorzy z nim byli/ y poráźili [...] Emimiány w rowninách Káryátaim. BibRadz Gen 14/5; A ták niektory co był z bithwy vſzedł/ przyſzedſzy oznaymił Abrámowi Ebreyczykowi kthory mięſzkał ná rowninie Mámre Amoreyczykowey BibRadz Gen 14/13, Gen 12/6, 13/18, 14/6, 8, 10, 18/1; Y przyſzedł Abram przez ziemię áż do mieyſcá Sżechemá do rowniny Moreha (marg) Albo do dębu/ ieſlibyś cżytał Allon/ á nie Elon. (–) BudBib 1.Gen 12/6; Y vkazał ſię mu [Abrahamowi] Iehowá w rowninach Mámrego BudBib 1.Gen 18/1; Teſz ziemiá Giwlowá/ y wſzytek Liwan ná wſchod słońcá/ od rowniny Gadowey pod gorą Chermonem áſz przychodząc do Chámathá BudBib Ios 13/5.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej (1): Y gonili rycerze Cháſdymſcy zá krolem/ y dogonili Cydkijahá wrowninach Ierychońſkich BudBib Ier 52/8.

W połączeniach szeregowych (2): Záś ći (ſą) krolowie (tey) ziemie/ ktore pobił Iehoſzua [...]. Ná gorach y ná rowninach y w polach/ y wſtocżyſtych (ziemiach) y w puſzcży/ y ná południe Chythy/ Emory/ Kánáán/ Peryzy/ Chywy/ y Iewuſy. BudBib Ios 12/8, Ios 9/1.

W przeciwstawieniu: »gory ... rownina« (1): Turcy [...] obacżywſzy lud Skánderbegow/ [...] ięli vćiekáć od wſzytkiego/ rozerwáli ſie/ iedni w gory drudzy w rowniny BielKron 258.

Zestawienie: (n-loc) »Rownina Puszcze« [w tłumaczeniu nazwy biblijnej „ha-araba” (hebr.: pustynia) (dziś prawdopodobnie potok wadi el-Hesa lub wadi el-Araba)] (1): Bo oto ia wzwiodę ná was domie Izráelow/ mowi Iehowá Bog Cewaoth/ narod/ że was trapić będą od wiázdu do Chámáthu/ áż do potoku (marg) Albo Rowniny (–) puſzcże. BudBib Am 6/14.
Szeregi: »rownina i doł« (1): Dla niego [imienia Twego] ſkrapiaſz gory z obłokow przedźiwnie/ Rowniny, y też doły prze vrodzay źiemie ArtKanc T10.

»rownina, (lub) pole« [szyk 1:1] (2): BudBib I 174c marg; Ruſzywſzy ſię od Wukry ſtánęli w rowninie/ W polu Turzym StryjKron 522. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

2. Stały ląd, być może kontynent (1): Continens – Ziemia rowną gdze niemaſz wiſpow, rownina. Calep 252b.

Synonimy: 2. brzeg, grunt, ląd, ziemia.

Cf NIEROWNINA, ROWNIA, ROWNOŚĆ

ALKa