Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NIEPRZEJRZYSTY

Następne hasło: [NIEPRZEJŹRZONY] »

NIEPRZEJŹRZANY (7) part praet pass pf

nieprzejźrzany (4), nieprzeźrzany (2), nieprzejrzany (1); nieprzejźrzany KochPs (3), WysKaz; nieprzeźrzany RejWiz, RejZwierc; nieprzejrzany SkarŻyw.

Oba e oraz a jasne.

Fleksja

sg
f	N	nieprzejźrzanå	n	N
	A	nieprzeźrzaną		A
	L	nieprzejźrzanéj		L	nieprzejrzanym

pl
N	subst	nieprzejźrzané

sg f N nieprzejźrzanå (3). ◊ A nieprzeźrzaną (1). ◊ L nieprzejźrzanéj (1). ◊ n L nieprzejrzanym (1). ◊ pl N subst nieprzejźrzané (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w. s.v. przejrzeć.

Znaczenia

W funkcji przymiotnika (7)

W funkcji przymiotnika (7):

1. Którego nie da się ogarnąć wzrokiem; duży, liczny (3): [Xerxes] wielką wielkość ludzi ná woynę wywiodł/ ták iż y morzá y zyemie nie przeźrzáną cżęść zákryli RejZwierc 170.

Wyrażenia: »ćma nieprzejźrzana« (1): Iego woyſká niezliczné: wozów nie vchronnych Cmy nieprzeyźrzáné ſtoią/ y Anyołów konnych. KochPs 98.

»szyrokość nieprzeźrzana« (1): (marg) Ray zyemſki. (–) Przyſzli potym ná gorę ná iáſnośći dziwne [...] Szyrokość nieprzeźrzána ná gorze rowniucżka/ Ná niey trawá by Hátłas piękna zyeleniucżka. RejWiz 179v.

2. Którego nie da się przeniknąć wzrokiem; ciemny (3):

Wyrażenia: »ćma nieprzejźrzana« (1): Schylił niebá/ y ſpuśćił ſye: ćmá nieprzeyźrzána Ogrómna pod nogi iego byłá poſłána. KochPs 23.

»morze nieprzejrzane« (1): iáko trudno w rzece głębokiey y byſtrey ábo w morzu nieprzeyrzánym/ ryb doſtawáć SkarŻyw 312.

»noc nieprzejźrzana« (1): Przydał im [uciekającym z Egiptu] wódze: ná dniu obłok znákomity/ A w nocy nieprzeyźrzánéy ogiéń niepokryty. KochPs 115.

3. Którego nie da się zobaczyć; nieodgadniony (1):

Wyrażenie: »nieprzejźrzana wieczność« (1): Przeminęło wſzyſtko/ y to ieſliś ſię w cżym kochał/ y to ieſliś co przećiwnego ćierpiał/ wſzyſtkiemu koniec/ á teraz iuż nie przeyźrzána wiecżność náſtąpiłá. WysKaz 46.

Synonim: 1. nieogarniony.

Cf PRZEJŹRZANY