[zaloguj się]
[pdf]

NIEŚMIERTELNY (238) ai

W pisowni łącznej (221), w rozłącznej (17); -śm- (193), -ſm- (41), -ſzm- (3), -sm (1).

Pierwsze i drugie e jasne; -tel- (36), -tél- (1); -teł- : -tél- OpecŻyw (1: 1).

Fleksja
sg
mNnieśmiertelny fNnieśmiertelnå, nieśmierteln(a) nNnieśmierteln(e)
Gnieśmiertelnégo Gnieśmiertelnej Gnieśmierteln(e)go
Dnieśmiertelnému Dnieśmierteln(e)j D
Anieśmierteln(e)go, nieśmiertelny Anieśmiertelną Anieśmiertelne
Inieśmiertelnym Inieśmiertelną Inieśmiertelnym
Lnieśmiertelnym Lnieśmierteln(e)j Lnieśmiertelnym
Vnieśmiertelny V V
pl
N m pers nieśmiertelni
subst nieśmierteln(e)
G nieśmiertelnych
D nieśmiertelnym
A m pers nieśmierteln(e)
subst nieśmiertelné
I m nieśmiertelnymi, nieśmierteln(e)mi
n nieśmiertelnémi
L nieśmiertelnych

sg m N nieśmiertelny (29). ◊ G nieśmiertelnégo (16); -égo (1), -(e)go (15). ◊ D nieśmiertelnému (14); -ému (1), -(e)mu (13). ◊ A nieśmierteln(e)go (8), nieśmiertelny (5). ◊ I nieśmiertelnym (17). ◊ L nieśmiertelnym (1). ◊ V nieśmiertelny (14). ◊ f N nieśmiertelnå (22), nieśmierteln(a) (1). ◊ G nieśmiertelnej (24); -éj (9), -(e)j (15). ◊ D nieśmierteln(e)j (3). ◊ A nieśmiertelną (15). ◊ I nieśmiertelną (7). ◊ L nieśmierteln(e)j (3). ◊ n N nieśmierteln(e) (3). ◊ G nieśmierteln(e)go (7). ◊ A nieśmiertelne (4); -é (1), -(e) (3). ◊ I nieśmiertelnym (5). ◊ L nieśmiertelnym (2). ◊ pl N m pers nieśmiertelni (4). subst nieśmierteln(e) (3). ◊ G nieśmiertelnych (12). ◊ D nieśmiertelnym (4). ◊ A m pers nieśmierteln(e) (1). subst nieśmiertelné (4); -é (1), -(e) (3). ◊ I m nieśmiertelnymi (5), nieśmierteln(e)mi (3); -ymi BielŻyw, GrzegŚm, BiałKaz, CzechRozm; -(e)mi RejZwierc, BudBib; -ymi: -(e)mi GórnDworz (1:1). n nieśmiertelnémi (1). ◊ L nieśmiertelnych (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Nie podlegający śmierci, trwający wiecznie; immortalis HistAl, PolAnt, Mącz, Modrz, Cn (162): BielŻyw 17, 135; wſzelka rzec ſtworzona [...] żąda przyrownać ſie ku oney bytnoſci pirwſzey ánie ſmiertelney, ktora ieſt Pan Bog GlabGad A4v; Bo iż ſam [Bóg] wiecżnie żywie/ [pirwszy człowiek] miał być nieśmiertelny/ Ieſliby mu był práwie w powinnoſciach wierny. RejWiz 86, 124v; Ten też Tales/ ácżkolwiek był pogánin/ pokłádał być ludzkie duſze nieśmiertelne. BielKron 121v; Mącz 232c; SienLek 1v; GórnDworz Ii3; A zá tę niewinność żywotá ſwego był ná to [człowiek] zgotowan/ iż y w tym był przypodobion ku Pánu ſwemu/ iż nigdy vmrzeć nie miał/ á był nieśmiertelnym RejPos 100v, Bv, 49; GrzegŚm A2v, 21, 31, 34, 52, 53, 54; KuczbKat 20, 90; RejZwierc 153; BudBib Sap 8/17; Zywę ia mowi Pan/ [...] A mowi to dla tego/ áby to okazał/ iż ieſt nieśmiertelny/ á iż go żaden nie przetrwa. CzechRozm 5, 5v; KochOdpr C4; iż [człowiek] ze czterzech żywiół w ćiele/ á z duchá nieśmiertelnégo złożón ieſt Oczko 3v; (marg) Smáżony w oleiu ſzkody żádney nieodniosl [!] (–) A Ceſarz [...] wolał mordowánia zániecháć/ á niſzli ſię więcey o cżłeká onego/ iáko mniemiał nieśmiertelnego/ kuśić SkarŻyw 408; CzechEp 100, 213, 214; Ieſli śmierćią zwáć mamy/ kiedy miedzy bogi Iowiſz kogo przypuśći/ á z tego pádołu Prziymie do nieśmiertelnych Boháterow ſtołu. KlonŻal A3v, D4; KochPam 81; GrabowSet X; LatHar 671; KołakCath B4; WujNT 42 marg, 263 marg, 331, Yyyyy2v; Vwiwſzy piękne wieńce kłádą ná ſwe ſkronie Boginie nieśmiertelne: ktorym áni kráſy/ Ani wonnośći odiąć nie mogą złe cżaſy. WitosłLut A3, A2; Bo wedle Apoſtołá/ mamy w ſobie duchá nieśmiertelnego/ mamy duſzę/ mamy ćiáło SkarKaz 85a; pewnie to być muśi/ iż iáko duſzá ieſt nieśmiertelna/ ták też y ćiáło muśi być czáſu ſwego nieśmiertelne. SkarKaz 208b.

W połączeniu z nazwami Boga (lub bogów) jako epitet dotyczący atrybutu boskiego (59): OpecŻyw 168v; yako w nyebye cryſtus myal oczcza nyeſzmyertelnego, tak y nazyemy myal matką kozdego naruſchenya nyemayączą. PatKaz I 10v; PatKaz III 102v; BielŻyw 91; Ale przyſięgam przez nieſmiertelne bogi [per deos immortales] moię HistAl K5v; KromRozm I L4v; nieśmiertelny Pánie Który wſzytko wieſz/ y pirwey niżli ſie co sſtánie KochZuz A4v; GrzegRóżn K2; RejAp 179; RejPos 140v; Bo nie ludźie ten Kośćioł ſpráwili/ ále ſam P. Bog nieśmiertelny KuczbKat 80, 235, 305; RejZwierc 42; ModrzBaz 55, 93, 105v, 132; Kto twóy/ nieśmiertelny boże/ Gniéw ſtráſzliwy poiąć może? KochPs 137, 29, 135, 179, 189, 211; Ale oni gárdząc onemi dáry/ tym więcey Domicillę vmacniáli/ áby wiárę chowáłá nieśmiertelnemu oblubieńcowi. SkarŻyw 437, 63, 70, 124, 126, 428; KochPieś 72; ArtKanc E4v, P14v; GostGospSieb +3; Phil Fv; Męztwem Alcides do niebá ſie doſtał/ Y Pollux bogiem nieśmiertelnym zoſtał. KochFrag 17; o nieśmiertelny Krolu/ y nád wſzyſtkimi pánuiącymi/ páńſtwo rośćiągáiący Pánie/ Iezu Chryſte LatHar 239, 299, 638; Bo ktora ſię Chriſtuſowi poświęćiłá/ tá iuż w małżeńſtwo wſtąpiłá/ iuż z nieśmiertelnym mężem ieſt złączoná. WujNT 595, Rom 1/23; WitosłLut A3. Cf W połączeniach szeregowych, W formule modlitewnej.

W połączeniach szeregowych [w tym: w połączeniu z nazwą Boga (15)] (20): SeklKat Rv; Leop 2.Tim 1/17; A Krolowi wiecżnemu/ nieśmiertelnemu/ niewidomemu/ ſámemu mądremu Bogu/ cżeść niech będźie y chwałá ná wieki wiekow Amen. BibRadz 1.Tim 1/17 [idem Leop, GrzegŚm, CzechRozm 5v, WujNT]; BiałKat 313v; GrzegŚm 67; Wyznawam vſty y chwalę/ wedle tey wiáry ktorą ná ſercu mam/ Iednego/ ſámego/ prawdziwego/ mądrego/ żywego/ á nieśmiertelnego Bogá CzechRozm 3v, 4v, 5v, 41, 122; KochPs 210; dał im [Bóg] duſzę nieśmiertelną/ rozumną/ ſobą władnącą/ y ſobie wolną SkarŻyw 259, 259; CzechEp 219, 269, 271; NiemObr 100; KochEpit A3v; On ieſt pierwſzym z martwychwſtániem/ [...] bo wſtał w ćiele vwielbionym/ duchownym y nieśmiertelnym. ArtKanc F18v; WujNT 1.Tim 1/17.

W przeciwstawieniach: »śmiertelny (13), (do)cześny (2), skazitelny ... nieśmiertelny« (16): ale s tego żywota cżeśnego/ przewiedźie go ku żywotu nieśmiertelnému. ForCnR E3; HistAl C5v [2 r.], G7; RejWiz 116v; BibRadz 1.Cor 9/25; BielKron 127v; Iedenżeć tho cżłowiek/ ćiáło y duſzá/ ále ćiáłem zowie iż śmiertelny/ A duſzą iż theż ieſt nie śmierthelny s ſthrony odrodzenia y przyſzłego zmartwychwſtánia. GrzegŚm 18, 21; RejZwierc 42; WujJud 80; BiałKaz D3v; CzechRozm 4v; duch ieſt zwierżę nie śmiertelne w śmiertelnem więźieniu iáko w turmie zamknione GórnRozm A3; LatHar 394; ſłowo Boże przez pożywánie Ciáłá iego w S. Sákrámenćie z náturą náſzą ſkázitelną złączone/ czyni áby oná wſzytká powſtáłá nieśmiertelna y chwálebna. WujNT 331.

W formule modlitewnej (2): Święty Boże/ Swięty mocny/ Swięty nieśmiertelny/ zmiłuy ſię nád námi. (Ták zámykać ten Dźieśiątek [różańca]). LatHar 549, 572.

W charakterystycznych połączeniach: nieśmiertelny(-a, -e) bog (10), bogini, bohater, bytność, ciało (5), czas, człowiek (8), duch (6), dusza (16), lata, myśl, nasienie (3), natura, osoba, plemię, rzecz, twarz.

Wyrażenia: »w Krystusie nieśmiertelny« (1): A iednák nie wyłącża thám Syná Bożego y od Kroleſtwá/ y od nieśmiertelnośći/ y owſzem áni Aniołow/ ábo y nas w Kryſtuſie nieśmiertelnych. GrzegRóżn D3v.

»nieśmiertelne wczasy« = zbawienie po śmierci (1): Náſz Polſki Homerus vmárł/ frymárcżył ná one Nieśmiertelne wcżáſy duſzne/ zá nádźieie płone. KlonŻal B3v.

»nieśmiertelne(-a) wesele, szcześliwość« [szyk 3:1] (3:1): od wiecżnego ſwego nieśmiertelnego weſela/ [...] [Bog] nie odráził/ y nie zamknął brony do chwálebnych przybytkow ſwych BibRadz *2v; ModrzBaz 136v; Toż cżynią y inſzy wybráni Páńſcy/ w oney nieśmiertelney niebieſkiey ſzcżęśliwośći LatHar 261, 547.

»żywot nieśmiertelny« = vita immortalis Modrz [szyk 7:2] (9): ForCnR E3; Otym wielebnym Zmartwychwſtániu y żywoćie nieśmierthelnym ieſt oſobliwe mieyſce we wtorich kſięgach Moizeſzowych GrzegŚm 4, 18, 53; WujJud 80; wſzytcy ludźie ná wyobráżenie y podobieńſtwo Boże vcżynieni ſą/ á do żywotá nieśmiertelnego ſtworzeni. ModrzBaz 143, 109; SkarŻyw 393; LatHar 453.

Szeregi: »nieskazitelny i nieśmiertelny« (1): Chriſtus [...] zá nas vćierpiawſzy zmartwychwſtał/ iuż nieſkáźitelnym y nieśmiertelnym WujJud 171v.

»śmiertelny i nieśmiertelny« (2): iáko piſmo zowie wierne śmierthelnymi/ y też iuż nie śmiertelnymi/ dla oboygá naśienia śmiertelnego y nieśmiertelnego grzechu y duchá Kryſtuſowego GrzegŚm 53. [Ponadto w przeciw12 r.]

»wieczny, (a, i) nieśmiertelny« [szyk 8:1] (9): Immortalis, Nieśmiertelny/ wieczny. Mącz 232c; GrzegŚm 18, 53; Ale Smyſł ieſt ſprawcą Ludzkiego przyrodzenia/ ieſt theż wiecżny y nieśmiertelny/ bo iego pámięć wiecżnie zoſtáwa ná świećie. BielSpr b3v; WujJud 80; CzechRozm 73v, 83v; CzechEp 154; ćiáło ludzkie [...] wieczne á nieśmiertelne vczynić też może. SkarKaz 119a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»żyw(iąc)y, (a, i, ale) nieśmiertelny« [szyk 6:1] (7): nátchnął weń duchá wiecżnego/ y sſtał ſie prętko cżłowiek z duſzą żywą nieśmiertelną. BielKron 1v; RejAp 179; onże też tylko ſam/ ieſt żywym y nieśmiertelnym: przeto iż on ſam záwżdy żywie/ śmierći żadney nigdy nie będąc poddany. CzechRozm 4v, 5 [2 r.], 53; y onego [Chrystusa] iáko nieśmiertelnego á żywiącego Bogá chwalę. SkarŻyw 126. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.]

Iron.: Zbyt długo żyjący (1): (‒) Zonka twa iáko żywie? [...] (–) Lepiey niżlibym ia chciał [...] A twoiá iák ſię teſz ma? (–) Y tá nieśmiertelna, Zywie y będzie żyłá. CiekPotr 6.

W przen (3): Ogniem nieśmiertelnym táiemnice ſą Chryſtuſowe. SkarŻyw 119; LatHar 196.
Wyrażenie: »niepokalane a nieśmiertelne łoże« = symbol życia wiecznego (1): [rzecz nieprzystojna] á żeby to rodzić miáło wedle ćiáłá/ ktore naśienia ſłowá Boſkiego y niepokalánego á nieśmiertelnego łożá prágną SkarŻyw 363.
a. W funkcji rzeczownika (8):
»nieśmiertelny« (7): Tenżeć tho ieſth on ſtos drew/ ná ktorym Herkules [...] ná gorze Oetá zgorzał/ á przez tákie zgorzenie policżon ieſt miedzy nieſmiertelnymi. GórnDworz Mm5v; BiałKaz F3v; Przetoż prácował/ Syn Boży boleśnie zá ćię/ nieśmiertelny ziáwił śię w świećie/ by ku ſobie przyiął ćię. ArtKanc E8v.

~ W przeciwstawieniu: »śmiertelny ... nieśmiertelny« (2): My wiemy iż ieſtheſmy przenieśieni s śmierći do żywotá/ gdy miluiemy [!] bráćią náſzę choćiay śmiertelnego/ tedy iuż zá nie śmiertelnego ma Bog GrzegŚm 43; GórnRozm M4v.

Przen: Bóg (2): [Aleksander] ſie ze wſzytkimi łáſkáwie obchodził/ ták s przyiacielmi iáko z nieprzyiacielmi/ dla cżego mieli go zá nieśmiertelnego. BielKron 126v; kto ma lud rżądźić/ trżebá żeby miał śiłá nád ludźi/ á żeby był bárźiey nięśmiertelnym/ niż śmiertelnym podobny. GórnRozm M4v. ~
»nieśmiertelne« (1):

W przeciwstawieniu: »śmiertelne ... nieśmiertelne« (1): Iáko tu Boſtwo z cżłowiecżeńſtwem/ śmiertelne z nieśmiertelnym złącżyć chcą CzechEp 247.

2. Nieprzemijający, trwały; żyjący trwale w pamięci ludzkiej, godny trwałej pamięci; immortalis Vulg, PolAnt (50): Diar 49; Leop Sap 4/1; LEpiey ieſt płodu niemieć a cnotę mieć/ gdyż Pámiątka iey ieſt nieśmiertelna/ á znaczna ieſt ták v Bogá iáko y v ludźi. BibRadz Sap 4/1; áby tych rzecży/ ktore znáć á wiedzieć thák potrzebne iáko vżytecżnie ieſth/ pámięć iáko nieśmiertelna drugim ná przykład zoſtáłá. BielKron 333v, 334; który [jurgelt] mnie náznáczył [...] Pan Ian Tarnowſki/ zá nieśmiertelny Vpominek przećiw mnie łáſki ſwéy OrzQuin G4v; GórnDworz V4v, Ee7v; woleli y páńſtwá y gárdłá potráćić/ á ſławę ſobie nieſmiertelną zoſtáwić/ ktora y dziś po ſwiecie iáko żywa lata y wiecżnie látháć będzie. RejZwierc 38, 23, 102 [2 r.]; PaprPan Vv; Oczko A3; Wielkie ieſt imię twoie/ chwałá nieśmiertelna/ Spráwiedliwośći ręká twoiá pełna. KochPs 71, 109; SWiętych y nieśmiertelnych Oycow/ Mákárego z Egiptu/ y Mákárego z Alexándryey/ żywot wypiſuiąc SkarŻyw 34, A3v; Ztąd sławá nieſmiertelną iego trwa w cáłośći/ Wiecznie ktorey doſtąpił/ z ſwey właſney dzielności StryjKron 567, 507, 527; BielSenJoach 3; Wárná/ gdźie nieśmiertelnéy chwały cnotá chćiwa/ Nie ták oſtrożnie/ iáko śmiele ſye potkáłá KochPam 80; GórnTroas 22; Ktorych [dni wesołych] w ten cżás pułnocne kráie záżywáły/ Y w nieśmiertelną pámięć do ludzi podáły. KołakCath Cv; KołakCathOkuń A2; y tym ſpoſobem pámiątkę ich ſłáwie nieśmiertelney/ w ktorey y po dziś dźień ſłyną poświącáli. RybGęśli A2v; SkarKazSej 670a; KlonFlis A3v; KlonWor 17.

nieśmiertelny w co (1): on w rozum, w godność, y w zachowánié nieśmiertelny Stániſław Orzechowſki JanNKar D2v.

W przeciwstawieniach: »śmiertelny (2), doczesny ... nieśmiertelny« (3): pámiętáiąc ná to/ iż ieſt cżłowiek śmiertelny/ á nieprzyiáźni [!] nieśmiertelna od potwarzec áby vſzy záſłonił BielKron 204; OrzQuin R3; Bo ia thobie dawam rzecży nieſmiertelne/ kthore cie y ku ſławie/ y ku zacnośći/ [...] przywodzić będą/ á áż s tobą y do grobu wniść muſzą/ A ty mnie dawaſz rzecży docżeſne/ nikcżemne/ á krotko trwáiące. RejZwierc 38.

W charakterystycznych połączeniach: nieśmiertelna chwała (2), cześć (2), pamiątka (3), pamięć (6), sława (26).

Wyrażenia: »dzięka nieśmiertelna« = nieustająca wdzięczność (2): Tobie cżynię dzięki nieſmiertelné OpecŻyw 153v; SarnStat 1020.

»(świętej a) nieśmiertelney pamięci« [szyk 1:1] (2): Sygmunt on pirwſzy świętey á nieśmiertelney pámięći Oćiec Iego Krolewſkiey Miłośći WujJud 16v; JanNKar Bv.

»nieśmiertelney sławy (godny)« [szyk 6:1] (7): OrzRozm O4; ón miły y wielebny Mąż/ á nieśmiertelnéy ſławy/ Rotmiſtrz Ian Borátyńſki/ Sąśiad náſz OrzQuin R, R3v; Oczko 11; GórnRozm E2; JanNKar A2v; Pan Ian Zamoyſki/ nieśmiertelney ſławy godny Hetman Koronny VotSzl C.

Szeregi: »nieprzystajny i nieśmiertelny« (1): Zá co/ niech tobie/ ſprawcy zbáwienia náſzego/ będźie nieprzeſtáyna y nie śmiertelna cześć y chwałá oddawána LatHar 396.

»wieczny a nieśmiertelny« (2): nie więtſzego áni zacnieyſzego nie zoſtawa/ nád ſławę/ ktora ſámá tu ná źiemi/ wiecżną á nieśmiertelną ieſt. KołakCathOkuń A2; KołakSzczęśl A2v.

a. W funkcji rzeczownika (2):
Zwrot: »czynić nieśmiertelnym(-emi)« [szyk zmienny] (2): iáko przez piſmo poznawamy/ co tho ieſt ſławá/ y iáko nas cżyni náuká nieſmiertelnemi GórnDworz G8; od ſzcżęſcia wſzytki [przypadłości] ſie mienić á mieſzáć muſzą/ iedno ſwięte cnoty ty nas áż do grobu doprowádzić máią/ á y po ſmierći miedzy ludźmi pozoſtáłemi tedy nas nieſmiertelnemi cżynią/ á poććiwą ſławą záwżdy pámiątkę náſzę obwoływáią RejZwierc 82v.
3. Zapewniający nieśmiertelność (3): SkarŻyw 441; Tákem ia też opuſzcżon/ á prze ſmutne trwogi/ Cżęſto Pánie vchodzę/ z nieśmiertelney drogi/ Bo praca bez pożytku/ z żalem proznowánie GrabowSet B4v; Nam z Zdroiu Káſtálſkiego náſz Phoebus bez brody/ W złote cżáſze niech cżerpa nieśmiertelney wody. RybGęśli B3.
4. Nie powodujący śmierci (fizycznej lub duchowej) (2): A choćby ty mysliwce záſtano y z trudem/ Vmieią ſię wywikłáć. [...] Nie śmiertelna to winá/ iáko Popi vczą/ Z tąd im idą obroki/ ktoremi ſię tuczą. Prot C4v; gdyż ráná śiecżona nieśmierthelna bywa/ zwłaſzcża przes zbroię álbo páncerz BielSpr 4; [ktorych Grzechów [uczynkowych], iedno ſą Smietelne/ Nieſmiertelne drugie. Nieſmiertelne Grzechy, ſą Powſzednie: y Spráwiedliwy człowiek [...] częſtokroć Powſzednie grzeſzy: ále [...] ſwiętobliwoſci ſwey/ grzeſząc Powſzednie/ nie vtraca. HerbNauka h8v (Linde); [uderzył w się mieczem] Ale iż był z pośpiechu nie śmiertelny raz ſobie zádał WerWiz 36].
5. W funkcji dzierżawczej: zastępuje G sg od „nieśmiertelność”; będący nieśmiertelnością; incoinquinatus, incorruptus PolAnt (11): Zywot wiecny [...] ſię tu w wierze/ wnadziey poczina á będzie obiawiony potym żywocie [gdy dojdziemy] do wiecznego weſſela y nie ſmiertelnego dziedzicſtwa/ á tam będziem wradoſcy żyć nawieki SeklKat R3v; BibRadz Sap 4/2; KuczbKat 190; v ieſzcże [Pan Bóg] gotow/ [...] w niebie chwałą nieśmiertelną koronowáć. LatHar 674; Trudnoć [...] lećż przedśię brnié Cnotá/ Do nieśmiertelnych zapłat KołakSzczęśl C3v; Pan Bog ták rownie dáie żywot wiecżny y nieśmiertelną chwałę ludziom zá ich vczynki dobre WujNT 529; WysKaz 13.

W przeciwstawieniu: »śmiertelny ... nieśmiertelny« (1): Oni thedy miernemi ſą/ áby wźięli koronę ſmiertelną/ á my áby nie śmiertelną. BibRadz 1.Cor 9/25.

W charakterystycznych połączeniach: nieśmiertelna(-e) chwała (4), dziedzictwo, korona, zapłata (2).

Wyrażenia: »nieśmiertelnym obyczajem« (1): Ale przedſię w Sákrámenćie/ niekrwáwym/ niewidomym/ á nieśmiertelnym obyczáiem/ [...] ná káżdy dzień/ ludziom ofiárowan bywa WujNT 766.

»nieśmiertelna tajemnica« = Eucharystia (1): DZiękuię tobie namiłośćiwſzy Pánie [...] (Iezu Chryſte) iżeś dźiśieyſzego dniá raczył nas (ábo mnie) przypuśćić do niebieſkich á nieśmiertelnych táiemnic twoich. LatHar 224.

W przen (1):
Wyrażenie: »nieśmiertelna szata« = wieczne zbawienie (1): Iuż ten kréſu dobieżał/ y bierze zapłátę/ Zá cnotliwé poſtępki nieśmiertelną ſzátę. KochMRot C.
6. Metonimicznie: Należący do nieśmiertelnego, złożony z nieśmiertelnych (3): O mury nieśmiertelnych ręku roboto/ Iáki koniec was cżeka? KochOdpr Dv; Bo y Apollo ſze pce mi coś w vſzy/ [...] Ten miedzy Bogi bárzo cżęſty w kole/ Y w lutnią grawa przy ich hoynym ſtole: Pewnie to ſłyſzał w nieśmiertelney rádźie GrochKal 18; Smiertelny gámrat zrzucon ieſt od bogow/ Nie miał Gách mieyſcá w nieśmiertelnym kole/ Zoſtał ná dole. KlonFlis C2.
*** Bez wystarczającego kontekstu (7): Ambrosius, Immortalis, Nieśmiertelny Mącz 7c, 19a, 244a, [454]a; Calag 534a; Athanatos – Nieſzmiertelny. Calep 109b, 509a.

Synonimy: 1. nieskazitelny, wieczny, wiekuisty, żywy; 2. nieprzestajny, wieczny, wiekuisty.

Cf ŚMIERTELNY

AK