Zwroty: »z niewiadomości błądzić, błądzący, błędem uwikłany« (4:1:1): acz w wielu rzéczách zniewiadomości błądźili/ wſzakże iédnak/ iſz teſz w Chriſtuſa wiárę mieli/ ieſt dobra nadźieiá/ że im ſą ich błędy odpuſzczony MurzHist M4v; widzę/ iż ich tám wiele ieſt/ ktorzy z niewiádomośći błądzą: á błędu tego nie bacżą/ áni do śiebie cżuią CzechEp 10; áby ſię ći [...] ktorzy z niewiádomośći błądzą obácżyć y vpámiętáć mogli. CzechEp 27, 72; Idźie mi o tych ktorzy chcąc ſię vprzeymie Pánu Bogu podobáć/ przedśię z niewiádomośći/ grubymi błędy/ vwikłáni byli. NiemObr 99, 153.

»z niewiadomości grzeszyć (a. zgrzeszyć), grzeszący; grzech z niewiadomości (popełniony)« (9:2:2): Gdiby ktożkolwiek z niewiádomoſći zgrzeſzył [peccaverit in ignorantia (marg) per errorem (–)] przećiw ktoremu roſkazániu Páńſkiemu BibRadz Lev 4/2; GórnDworz Ff5; SkarŻyw 80; O Pánie Boże zmiłuy ſię á day w błędźie tákim vpámiętánie: y odpuść z niewdádomośći grzeſzącym CzechEp 78, 62, 427; NiemObr 174; LatHar 148; wybáwił te ktorzy ácz z niewiádomośći grzeſzyli/ wſzákże od wiáry Bożey nie odſtąpili. WujNT 403; Grzech z niewiadomości. WujNT Yyyyy4, 748; SarnStat 1271; SkarKaz 121a.

»[o czym] niewiadomość mieć« = nie wiedzieć o czym (1): o ktorym [Kościele] niewiádomośći żaden mieć niemoże SkarJedn 17.

»niewiadomością się wymawiać (a. wymowić), szczycić; niewiadomość sobie na pomoc brać« = wymawiać się niewiedzą [szyk zmienny] (8:1;1): áby ná tych Sądźiech káżdy ſpraw ſwoich pilnował/ á żaden ſye niewiádomoſćią nie wymawiał. GroicPorz 1v, C2, mm4; á będzye práwie obiáwion á obiáſnion Kriſtus wſzytkim narodom/ áby ſie żaden nie vmiał wymowić niewiádomoſcią RejPos 259v, 259v; áby żaden niewiádomośći ſobie ná pomoc nie mógł bráć [ut nullus valeat praetendere ignorantiam praemissorum JanStat 261]. SarnStat 219; A roſkázuiemy [...] áby káżdy Stároſtá [...] w Stároſtwie ſwym to poſtánowienié náſzé wczás obwołáć dáli/ żeby káżdy którégo to doléc ma/ zá czáſu o tym wiedźiał: á niewiádomośćią ſie nie wymawiał. SarnStat 975; niektóry niewiádomośćią ſwą ſie chćiał ſczyćić [quispiam suam ignorantiam praetendens JanStat 1043]/ áby w winę nie wpadł SarnStat 1228, 924, 1272.

Wyrażenie: »grzech niewiadomości« (3): á bedźie[!] iem odpuſzczono/ bo ieſt grzech niewiádomoſći [quia ignorantia ipsa] BibRadz Num 15/25, Lev 4 arg, Num 15 arg.

Szeregi: »głupstwo a niewiadomość« [szyk 3:1] (4): bo tá [umiejętność a nauka]/ ma to w ſobie/ iż odeimuie głupſtwo/ á niewiádomość GórnDworz Ff4; bo to/ cżym wygrawa chćiwość ná rozumie/ nic inego nie ieſt/ iedno głupſthwo/ á niewiádomość: bo wiádomośći pewney/ áffect nigdy nie zwależy GórnDworz Ff5. Cf »z głupstwa i niewiadomości«.

»niewiadomość albo nieumiejętność« (2): RejPos A6v; (ácż ią tu niemowię o tych/ ktorzi inácżey poſtępuią w ſpráwách niżli vmieią: ktorzi bez pochyby dáleko gorſzi ſą/ niżli ći ktorym niewiádomość abo nieumieiętność do dobrego poſtępku przekaża [non enim loquor iam de iis, qui res agant contrarias cognitioni, quam habeant, quos peiores esse constat laborantibus inscitia negotii gerendi] ModrzBaz 8v.

»niewstydliwość abo też niewiadomość« (1): Ale to rzecz dźiwna iż w niektorych ieſt táka niewſtydliwość ábo też niewiádomość BibRadz *4v.

»omyłka a niewiadomość« (1): áby tę omyłkę ſzpetną á tę niewiádomość náſzę nam w ſercoch náſzych obiáſniáć á obiáwiáć racżył. RejPos 333.

[»niewiadomość albo podejrzenie«: aby ſye [panowie] nie podpieráli niewiádomośćią albo podeirzenim LorichKosz 53v.]

»prostota a niewiadomość« (1): (marg) Pan záwżdy błędnych á niewinnych pilnieyſzy. (‒) [przyszedł] do tych ktorzy leżą w tey cięſzkiey chorobie proſtoty á niewiádomośći ſwoiey RejPos 183.

»niewiadomość i zaćmienie rozumu« (1): Cięmność zowie niewiádomość y záćmienie rozumu. SkarKazSej 662a.

Wyrażenia przyimkowe: »z niewiadomości« = nie mając świadomości, nieświadomie; per ignorantiam PolAnt, Vulg; ex ignorantia Modrz, JanStat (50): Sempronius oſzukány z niewiádomoſći z żoną Mewiuſową ſpał/ mniemáiąc áby s Pánną. GroicPorz 11v; y ktorym pierwey był bluźnierzem/ y przeſládowcą y potwarcą: alem miłoſierdźia Bożego doſtąpił/ żem to cżynił zniewiádomośći w niewiernośći [quia ignorans feci in incredulitate] Leop 1.Tim 1/13; WujJud 63v; BudNT Act 3/17; CzechRozm 96, 198v; ModrzBaz 67; Ieſlim co złe rzekł/ álbo piſał/ z niewiádomośćim to vcżynił/ wſzákżem nigdy przy moim zdániu vpornie nie ſtoiał. SkarŻyw 203; Bo ſię y teraz tego ſpowiedam żem to złe cżynił/ choćiażem z niewiádomośći cżynił. CzechEp 66, *4, 16, 249, 325, 334, 383; NiemObr 583; A teraz bráćia wiem żeśćie to z niewiádomośći vczynili WujNT Act 3/17, s. 80. Cf »z niewiadomości błądzić«, »z niewiadomości (z)grzeszyć«.

~ z niewiadomości o kim, o czym (2): ſkuśił go/ y poduſzcżył mu bárzo/ ćięſzkie prágnienie y teſkność do rodzicow: kłádąc mu przed ocży/ ich ſmutek/ który máią z oney niewiádomośći o nim. SkarŻyw 134; á ieſli téż kto nie ſtánie/ álbo z niewiádomośći o ſądźie Stárośćim Rok przewlecze SarnStat 529.

z niewiadomości czyjej (1): [Niemcy] thák o ſobie nápiſáli/ iż wſzytkę Europę rozpłodzili ſwoim narodem/ piſząc być Niemce/ Gotty/ Wándali [...] ktore Tácytus/ z ſwoiey niewiádomośći/ włożył w Niemiecki narod wątpliwie/ bo támże nápiſał niewiem ieſli Niemcom cży Sármátom thy kráiny mam przywłáſzcżyć/ á Gotyny okázuie mowá iż nieſą Niemcy etc. BielKron 337v.

W połączeniach szeregowych (2): CzechEp 106; rácż odpuśćić mnie grzeſznemu grzechy/ bądź z krewkośći/ bądź z niewiádomośći/ bądź ze złośći popełnione. LatHar 148.

W przeciwstawieniach: »z niedbałości (2), z złości (2), z chcenia, z przewrotności, umyślnie, z uporu ... z niewiadomości« [w tym: nie z chcenia ani umyślnie (1), z uporu i z przewrotności (1)] (8): bo onij ſ prawé zloſci to vcżynili/ ale ty z niewiadomoſci OpecŻyw 131; Nie miey zá złe/ proſzę cie/ gdyż z niewiádomośći/ To ſie sſtáło/ á wierz mi/ że nie z niedbáłośći. RejZwierz 93; CzechRozm Av; z ſzczyrey złośći nie z żadney nie wiádomośći grzeſzyli. SkarŻyw 80; Iż iuż tácy nie z niewiádomośći/ ále z vporu y z przewrotnośći grzeſzą WujNT 748; SarnStat 1271.

»prze(z) niewiadomość« = per ignorantiam JanStat (5): Ale o Grekách wątpić niektorzy prze niewiádomość y ſtárość śmieią SkarJedn A3v; Y barzom ſię záwſtydził ſwey omylnośći/ á iegom ſię cnoćie wielkiey zdziwował: y prośiłem áby mi przepuśćił on grzech/ w ktorym przez niewiádomość wpadł. SkarŻyw 99; Aby tedy y my/ y którykolwiek inny z poddánych náſzych/ [...] przez niewiádomość co przećiwnégo nie vczynił SarnStat 369, 382, 683.

»za niewiádomośćią [czyją: w tym: G sb (4), pron poss (2)]« (6): Czemuś zá mą niewiádomośćią chćiał vćiec [Cur ignorante me fugere voluisti] Leop Gen 31/27; żem ſye wybrał zá niewiádomośćią twą [inscio te]/ bałem ſye byśmi mocą nie odiął corek ſwych. Leop Cen 31/31, 2. Par 13/13; A Gdźieby zá niewiádomośćią Woiewody [ignorante Palatino JanStat 283] przez niedbałość Podwoiewodzégo ſzácunk rzeczy przerzeczonych był opuſczón SarnStat 235.

»w niewiadomości [czyjej: w tym: pron poss (4), ai poss (1)]« (5): Me absente atque insciente, W niebytnośći y w niewiádomośći moyey. Mącz 372d, 511a; áby ſie nie mieli cżym wymawiáć w niewiádomośći ſwoiey. RejPos 259v.

~ W połączeniu szeregowym (1): TRzydzieśći lat Pan y Bog náſz CHRISTVS IEZVS w wielkim milczeniu y zátáieniu y niewiádomośći ludzkiey przeżył SkarKaz 38a.

Wyrażenia przyimkowe: »z niewiadomości« = ex ignorantia Modrz (8): Abowiem tho káżdy obacżyć może/ ſkąd ma przypadać więtſza ſrogość grzechow w tym koſciele Páńſkim/ iedno z niewiádomośći woley á poſtánowienia iego ſwiętego. RejPos 197; Smieſzny to záprawdę ieſt obycżay/ á niſkąd inąd iedno z niewiádomośći prawdźiwey vcżćiwośći pochodzący. ModrzBaz 59v; Abo więc też to cżyni (zowiąc Chriſtuſá ſynem cżłowieká: to ieſt/ Máriey) z niewiádomośći ięzyká Hebreyſkiego CzechEp 307, 86; tedy to czynią z niewiádomośći rzeczy gdy ſamo tylko zwyćięſtwo/ á nie przyczyny zwyćięztwá vpátruią. OrzJan 24.

~ W przeciwstawieniach: »z wiadomości, ze złości ... z niewiadomości« (2): zwłaſzcza ze [!] drudzy nie tak ze złości/ iako zniewiadomości prawdy/ práwdźie śię przeciwiaią MurzNT 31; Dobre zwycżáie pochodzą z wiádomośći y zabáwy vſtáwicżney rzecży vcżćiwych/ á ſproſne przychodzą z niewiádomośći á zabáwy złych ſpraw. ModrzBaz 5v.

»prze(z) niewiadomość [czego]« (2): LibLeg 11/41; ABy przez niewiádomość nowéy vſtáwy [per ignoratam Constitutionem novam JanStat 137] kto nie był omylon SarnStat 50.

»za niewiadomością [czego]« (1): Ale też záśię to zá pewną rzecż twierdzę/ iże ludzie wielekroć zá niewiádomośćią rzecży dobrych dopuſzcżáią śię złych [Sed tamen idem contendo multa ab hominibus bonorum ignoratione committi, multa ab eisdem nefanda consuetudine malorum perpetrari] ModrzBaz 6.