[zaloguj się]
[pdf]

NIEZBOŻNOŚĆ (102) sb f

W pisowni łącznej (100), w rozłącznej (2).

e oraz oba o jasne.

Fleksja
sg pl
N niezbożność niezbożności
G niezbożności niezbożności
D niezbożności
A niezbożność niezbożności
I niezbożnością
L niezbożności niezbożnościach

sg N niezbożność (27). ◊ G niezbożności (40). ◊ D niezbożności (2). ◊ A niezbożność (17). ◊ I niezbożnością (3). ◊ L niezbożności (2). ◊ pl N niezbożności (1). ◊ G niezbożności (4). ◊ A niezbożności (5). ◊ L niezbożnościach (1).

Sł stp brak, Cn s.v. niepobożność, Linde XVII w.

Postępowanie wbrew prawu bożemu; wszelka nieprawość, także bezbożność i herezja; impietasPolAnt, Modrz, Calep, Vulg, Cn (102): ale taka ieſt niezbożnośc wludźiách/ że tego nięchcą za przykłád vznawać i rozumiéć MurzHist R; MurzNT 76; abyś [WKM] [...] niewinnych z utrapienia uswobodził niezbożności z państw swych wykorzenił Diar 100; Cżemuż piorun nie zgromi tákiey niezbożnośći? GrzegRóżn N4v; Ktoremu [Kościołowi powszechnemu] niechćieć dáć naprzod/ álbo naywyżſza záprawdę niezbożność ieſt/ álbo hániebna pychá y hardość. WujJud 116v; O pánuiący Pánie/ Myciechmy wſzyſcy ſą pełni niezbożnośći [nos omnes pleni sumus impietate]. BudBib 4.Esdr 4/37[38], Ps 5/4[5], Mal 3/15; y Dawid mowi. Pſal. 32. Szcżęſliwy ten ktoremu wyſtępek ieſt odpuſzcżony/ ktorego grzech ieſt pokryty. Szczęſliwy cżłek ktoremu Pan nie pocżytá niezbożnośći etc. [iniquitatem PolAnt Ps 32/2]. CzechRozm 116, 91v, 217, 221; ModrzBaz 86v; KochPs 107; SkarŻyw 130, 298; żeby ſię Bog miał sſtáwáć Aniołem niż Anioł Bogiem: tedy to ieſt gruba niezbożność/ ták o Bogu krory [!] ieſt nigdy nieodmienny trzymáć/ y to mu przycżytáć CzechEp 212, 88, 127, 129 [2 r.], 135, 138 (13); NiemObr 65; Calep 512a; WujNT Rom 11/26; gdyż iáſna niezbożność ieſt/ przywięzowáć poſpolitowánie przyśięgi do Ewángeliey/ ktora iey tym ſpoſobem zákázuie. PowodPr 49, 42; SkarKaz 44a.

niezbożność czyja [w tym: G sb i pron (23), ai poss (11), pron poss (8)] (42): Záprawdę od początku świátá do dniá tego Nie byłá táka ſproſna niezbożność żadnego Iák Sábelliuſzowá náuká o Bodze GrzegRóżn N2; Te ſłowá wywrotne wáſze okázuią/ y niewinność ſtanu ludźi Kośćiołá Powſzechnego/ y ſproſną niezbożność wáſzę. WujJud 10; ſpráwiedliwość ſpráwiedliwego ná nim będzie/ á niezbożność niezbożnego ná nim będzie. BudBib Ez 18/20, Eccle 8/8; CzechRozm 184v; SkarŻyw 58, 80, 492; Wſzákże/ mogłáby ſię nieiáka folgá/ tey niezbożnośći ludzkiey/ pozwolić/ ieſliby koniecżnie z niewiádomośći imięnia Bożego błąd ten przyſzedł. CzechEp 86, 86, 109 [2 r.], 132, 282, 350 [3 r.] (16); Y nic inſzego Luterá naprzod nie pobudźiło/ iedno/ iż tákiey niezboznośći Papieżá Rzymſkiego wytrwáć nie mogł NiemObr 153, 64, 65, 156, 163, 176; ReszPrz 106; ArtKanc Q9v; ábyśćie ich krwią Páná Kryſtuſową omytych/ nie dopuſczáli mázáć tą niezbożnośćią Máhometcką. OrzJan 32; WujNT 44, 60, 94; Epikurſka to y Sáduceyſka niezbożność/ do ktorey nas ſekty Luterſkie wiodą: ábyſmy o świętych y o vmárłych niewiedźieli SkarKaz 634b, 347a; SkarKazSej 702b. Cf »niezbożność heretycka«.

W połączeniach szeregowych (8): Diar 99; Záchowuiący miłoſierdzie ná tyſiące/ niſzcżący niepráwość/ y niezbożność/ y grzech [ferens iniquitatem et praevaricationem et peccatum]/ á (zwinnego) niecżyniąc niewinnego/ náwiedzáiąc niepráwość oycow nád ſynmi BudBib Ex 34/7, Eccle 7/25[26]; y záraz ſię chytrość/ zdrádá/ kłamſtwo/ y niezbożność Heretycka/ ktorą oni ſwego fałſzu/ wnáuce miáſto cudow podpieráią/ odkryie. SkarŻyw 389; CzechEp 350, 358, 400; PowodPr 14.

W przeciwstawieniach: »pobożność, sąd ... niezbożność« (2): NiemObr 156; Widziáłem pod ſłońcem miáſto ſądu niezbożność [Vidi sub sole in loco iudicii impietatem Vulg Eccle 3/16]/ y miáſto ſpráwiedliwośći nieprawość. SkarKaz 2a.

W charakterystycznych połączeniach: gruba niezbożność, haniebna, najwyższa, sprosna (2), śmiała (2), wielka (3), zuchwała; działać niezbożność; pełen niezbożności (3).

Wyrażenia: »niezbożność heretycka« (3): SkarŻyw 389, 391; Ktorych to kośćiołow y domow Bożych wielką część w tey koronie niezbożność heretycka popuſtoſzyłá SkarKaz 453b.

bibl. »tajemnica niezbożności« (2): ſłyſzeliśćie iż Antychriſt idźie/ ktore śćie Antychriſtá/ Páweł ś. zowie ſpráwowániem táiemnice niezbożnośći [Nam mysterium iam operatur iniquitatis PolAnt 2.Tess 2/7] CzechEp 353, 352.

Szeregi: »niezbożność abo własniej mowiąc bezprawie Antychrystowskie« (1): Ale iż iuż zá żywotá Apoſtolſkiego ſpráwowáłá ſię tá táiemnicá niezbożnośći/ ábo/ właſniey mowiąc/ bezpráwia Antychryſtowſkiego CzechEp 352.

»niezbożność i bluźnierstwo« (1): Nowy teſtáment Budnego ſrodze zfałſzowány/ y bluźnierſkimi przypiſki nádźiany/ á Czechowicow drugi/ teyże niezbożnośćiy bluznierſtwá pełny. WujNT przedm 2. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»chytrość i niezbożność« (1): áby tá chytrość ſzátáńſka [...] tym doſtátecżniey mogłá być poznana y odrzucona: y chytrość też y niezbożność tych nowych Kátholikow CzechEp 109. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niezbożność i zła droga« (1): Co ieſliże ty niezbożnemu obwieśćiſz/ á on ſię od niezbożnośći ſwey/ y od złey drogi ſwoiey nie odwroći/ on ći we złośći ſwoiey vmrze/ áleś ty duſzę ſwoię wyzwolił. ReszPrz 106.

»fałsz i niezbożność« [szyk 1:1] (2): OTo maſz wierny cżytelniku Obrazoborſkie kácerſtwo: to ieſt tych ktorzy z kośćiołow obrázy wymiátáli [...] ktore [...] wſzákże vpáść iáko fałſz y niezbożność muśiáło. SkarŻyw 301; NiemObr 165.

»niezbożność i grzech« (1): kto tu ná was ze wſzech ſtron kroleſtwá zebráne/ y ná głowy ludu pátrzy/ [...] domyśláć ſię może/ iákie niezbożnośći y grzechy po wſzytkiey koronie pánuią. SkarKazSej 705b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niezbożność a lekkość« (1): I Bóg nademną nędźnem okazać raczył/ iakomuśię ta niezbożnośc a lekkośc ięmu wyrządzoná niepodobá. MurzHist H2.

»niezbożność i niedowiarstwo« (1): żeſmy iuż wſzyſcy z rodzáiu ſwego/ odwroceni ſą od dobrego/ [...] będąc pełni niezbożnośći wſzelákiey/ y niedowiárſtwá/ noſząc w ſobie wzgárdę/ y nieprzyiaźń á gniew/ przećiwko Bogu ſtworzycielowi ſwemu. WujJudConf 63.

»niezbożność i nieprawość« (1): Otoż tu iuż mamy wyſtáwionego przed ocży Antychriſtá/ iáko páná/ głowę y herſtá/ nie tylko wſzech inſzych Antychriſtow mnieyſzych/ ále y wſzelkiey niezbożnośći y niepráwośći. CzechEp 353. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niezbożność i niesprawiedliwość« [szyk 1:1] (2) NiemObr 156; Y tákći iuż wiele ſię w tych práwách wáſzych pobłądźiło/ wiele ſię nieſpráwiedliwośći y niezbożnośći w nie námieſzáło. SkarKazSej 700a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»złe obyczaje i niezbożność« (1): Nie ſkwápiayćie ſię: też ná piſánie y rozmnażánie Konſtytucyi/ po ktorych vgęſzczániu złe obyczáié y niezbożność ludu wáſzego poznáć SkarKazSej 702b.

»nie tylko sromota ale i niezbożność« (1): Wielka tedy nietylko ſromotá/ ale y niezbożność ludźiom krześćiáńſkim/ á ieſzcże ślacheckim/ cnoty nád inſze tytuł noſzącym/ [...] wolnośćią zwáć/ y do vmoru ſię záto bráć/ co właſną niewolą/ ſkázą y vpadkiem ieſt. PowodPr 61.

»śmiałość i niezbożność« (1): iednák ták wielka ieſt śmiáłość y niezbożność Budnego: że to ſłowo Bog z textu śmiał wymázáć. WujNT 555.

»złość i niezbożność« [szyk 4:1] (5): Wielka ſie złość y niezbożność ludzka otworzy: Wiárá ſię Kátholicka roſtárga/ á ołtarze Boże ludżie [!] Beſtyom podobni rozmiecą. SkarŻyw 58; CzechEp 350, 386; Lecż wſzytkę niezbożność/ y złość Papieżow Rzymſkich/ pochlebcy ich zmyſloną świętobliwośćią ſtolice Rzymſkiey pokrywáią NiemObr 156; WujNT 836. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

W przen (7): Złych ſię tedy wodzow w tey mierze/ Kátholikow ſwoich X.K. vchwyćił y rozmiłował/ ktorzy ślepymi będąc/ iuż go z ſobą w ten doł ták śmiáłey niezbożnośći wpráwili/ że on też z nimi piſmo ś. śmie názywáć rzeſzotem Izátáńſkim y piaſzcżyſtym fundamentem. CzechEp 122; Duch Boży opiſując Antychriſtá/ nie iednę oſobę znácży/ ále ſtolicę/ ábo páńſtwo niezbożnośći opiſuie NiemObr 163, 164.

niezbożność czyja (1): zli ludźie/ co iedno chcą/ nád podleyſzymi przewodząc/ wymyſláią/ y beſpiecżnie proporce niezbożnośći ſwey rozſzerzáią. CzechRozm 183v.

W przeciwstawieniu: »niezbożność ... sprawiedliwość« (1): Nic nie pomogą ſkárby niezbożnośći [Nihil proderunt thesauri impietatis Vulg Prov 10/2]/ lecż ſpráwiedliwość wyzwala od śmierći KołakSzczęśl B4v.

Wyrażenia: »chodzący w niezbożnościach« = grzeszący (1): przyidą naśmiewcy/ chodzący według ſwych pożądliwości w niezbożnośćiách [ambulantes in impietatibus]. WujNT ludae 18.

bibl. »przybytek niezbożności« (1): Bo ták mowi: Obrałem (ſobie) być w progu domu Bogá mego niż mieſzkáć w przybytkách niezbożnośći [in tabernaculis impietatis PolAnt Ps 84/11] CzechEp 156.

Synonimy cf NIEPOBOŻNOŚĆ.

Cf BEZBOŻEŃSTWO, BEZBOŻNOŚĆ, [NIEZBOŻEŃSTWO], PRZEZBOŻNOŚĆ, ZBOŻNOŚĆ

TG