[zaloguj się]

1. NIGDY (5546) pron

nigdy (5540), niegdy (3), nikdy (3), [migdy]; nigdy : niegdy : nikdy RejKup (24:–:3), RejZwierc (348:1), SkarŻyw (250:1), LatHar (50:1).

niegdy z tekstów nie oznaczających é.

stp: nigdy, nidy, Cn notuje, Linde XVIIXVIII w.

I. W funkcji właściwej (5544):
1. W żadnym czasie, ani razu; wcale, w żadnym wypadku, pod żadnym warunkiem; nunquam Murm, Mymer1, Miech, HistAl, PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz, Calag, Calep, JanStat, Cn; ne a. non unquam PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz, JanStat; ne aliquando Vulg, PolAnt; nequaquam, nequando Vulg, Calep; nusquam Mącz (5541): Nygdy Ad graecas calendas Murm 15; Mymer1 5; Ad calendas graecas, Ná ſwięty Bóg wiedz/ nie możeli ſie dáley odwlec/ niektorzi mowią kiedy kiye zákftą/ to yeſt nigdy. Mącz 148a (4); Calag 368a; Nequando Ne ullo tempore. ‒ Nigdi. Calep [700]a (2).
A. W zdaniu lub w części zdania ograniczonej przeznigdywystępuje partykuła przecząca („nielubani”) (5456):
a. Przy formie osobowej czasownika, bezokoliczniku lub imiesłowie przysłówkowym (5197): BierRaj 20v; MetrKor 38/287 (2); March1 A3v (4); Lábęć [...] gdy pozna cżás zemrzenia: Nigdy záſmucon nie bywa BierEz O3 (34); Panie nigdy ſie ciebie niezaprzę aby mi też vmrzetz s tobą. OpecŻyw 97v (28); ForCnR C2v (3); LibLeg 6/191v (30); PatKaz I 7v (2); PatKaz II 37 (6); Trzeczy [przywilej] yſz nygdy poządana ſzle [lege: źle] nye mogla bycz PatKaz III 107v (22); ZapWar 1528 nr 2457 (2); pokutowała za ono iż bałwany chwaliłá maiąc wolą nigdy tego nye tzynitz HistJóz B4v (3); KlerPow 10; TarDuch A5v (2); abowiem ſą iedny iabłony ktorich owocz może vzrać/ á drugie ſą kthorych nigdy nie vzre FalZioł III 23b (24); ZEno Cicienſki mędrzec był CVIII. lat żyw, á nigdy ſie vcżyć nie przeſtauał. BielŻyw 40; gdibych od oſła vderzon był nigdybych ſie znim oto nie ſądził BielŻyw 46 (24); BielŻywGlab nlb 10; GlabGad C3 (5); w Swetiey tam miedz kopaią, wſzakoż nigdi nie ieſt tak dobra iako węgierſka MiechGlab *5 (7); BierRozm 23; Máłego dáru/ ktoryć dawa vbogi przyiaćiel/ nigdy niegardz. March3 V6v (6); Nigdym nie ſiedział w radzie prożnych [Non sedi cum concilio vanitatis] WróbŻołt 25/4 (12); ale pan moy nigdy mnie rátowáć czáſu ſwego nieomieſzkał. RejPs 24v; Bo będąc młod przez wiele czáſow y ſtárzałem ſie/ á niewidziałem nigdy áby ſpráwiedliwy był kiedy opuſſczon RejPs 55v (134); ComCrac 19; RejRozpr A2v (5); Theſch powyada yſch po wiwolanyu ſzwym zzyemye nyebil nygdy V opatha Lyubinskiego Powyada yſch nyebill zadni raſz po wiwolanyu ſwym zzyemye LibMal 1546/123 (8); LudWieś B3v; Nad to wſgardzam/ wſzelkie kaczerſtwa [...] ſ ktorymim nigdy nietrzymał/ ani dziż [!] trzymam/ ani trzymać chczę. SeklWyzn b2 (3); iż oſtawi złą ſlawę po ſobie Ktora nigdy nie vmiera chocia ciało w grobie RejJóz F4 (27); SeklKat E2v (6); RejRozm 393; Nikdy tego [Bóg] niepotłocżij Ktory ſię niechcżiacz zatocżij RejKup ſ2v (22); HistAl K2v (3); KromRozm I E (4); Ale mnie wieczną śmiercią potępionego/ nigdy ſpiekła Bóg niewywiedźie. MurzHist S3 (12); Gdybyście znamion i cud niévirzéli nigdybyście nievwierzyli [Si non signa et prodigia videritis, non creditis] MurzNT Ioann 4/48 (7); KromRozm II y2; KromRozm III A8 (7); Diar 37 (7); DiarDop 100 (3); MrowPieś A3; BielKom B4v (12); Tegoć dobrá nigdy rzemyęsnicy/ áni znáyą áni mogą myeć/ gdy nye głową/ ále rękámi á nogámi robyą. GliczKsiąż H (43); Przez cáłą noc ocży moye nigdy nye oſchnęły LubPs B5; W rękach cye nosić będą bronyąc káżdey trwogi/ Byś nigdy nye obráźił o kámyeń twey nogi LubPs V v (126); Rzecz krádźiona dawnoſćią nigdy nieginie. GroicPorz ee (6); KrowObr C3 (65); Owa ſie nie vtái nigdy w worze ſzydło RejWiz 7; Ale iż ſławá s cnotą nie dopuſzcża nigdy/ Káżdemu bez przycżyny ſtáráć ſie o krzywdy. RejWiz 9v; Ták práwie ná tablicach iáko żywe ſtały/ Ze ocży ludzkie tego nigdy nie widały. RejWiz 25; Bo pobieżał gdzyeś mrucżąc było mu niemiło/ A boday ſie o tákich nigdy y nie ſniło. RejWiz 34 (116); á ſna bym ći wſſyſtkie miał wylicżáć/ ktorem omijał/ nigdyby y ięzyká/ y piorá nieſtáło. Leop *A3v (21); OrzList b2 (7); UstPraw I3 (2); KochZuz A3 (2); A ieden ie y piye/ á drugim nie da nic/ Nie chciałbym ia v niego nigdy ná tey cżći być. RejFig Aa7v (6); iż ten pan muſiał nie być w rodzie/ Nigdy Herkuleſowi RejZwierz 42; A nigdy nie prożnuiąc/ tkanecżki robiłá/ Chociay byłá Krolową RejZwierz 47v (56); izalimći to kiedy przed tym czynić zwykłá? A on iey odpowiedźiał/ Nie czyniłáś nigdy [Et dixit: Non]. BibRadz Num 22/30; Nie poczćiwego łożá ſyn nie ma być przypuſzczon do zgromádzenia Páńſkiego/ áni dźieſiąte pokolenie iego. (marg) To ieſt nigdy. (–) BibRadz Deut 23/2; Zaden z nich nie ſprzykrzył ſię bliźniemu ſwemu/ áni ſię nigdy ſprzećiwiáli ſłowu iego [Et usque in saeculum non erunt increduli]. BibRadz Eccli 16/27 (26); OrzRozm C4v (18); Ná to odpiſał Frydrych iż to w vmyſle iego nigdy nie było áni ieſt/ áby on kiedy luterowi pomagał BielKron 196; á męki im tákie będą zádáwáć iákich nigdy nieſłycháli. BielKron 247v; Rzekłem kniey/ miła páni nie ſzalonem ći teraz. Rzekłá mi: wſzák wiem/ ánim ćie znáłá nigdy ſzalonym BielKron 458v (150); GrzegRóżn A2 (22); KochSat A2v (2); KochZg A2 (2); KwiatKsiąż C (8); Neque tu verbis unquam solves quod mihi re malefeceris, Nigdy tego słowy nie nágrodźiſz coś mi złego wyrządźił. Mącz 400c (40); nie doyrzą mnie Kácérze/ áni w mię nigdy oni zmierzą OrzQuin K3 (26); Prot A2v (6); SarnUzn A2v (5); SienLek 11v (4); LeovPrzep F4v; Tu ſie byli niektorzy vnieſli zá tymi ſłowy/ iákoby Ian ſwięty nie miał nigdy vmrzeć RejAp 87v (134); gdyż ſlácheckie ſłowá/ nigdy odmienne być nie máią GórnDworz E2v; áby nietelko nie omierzło iego towárzyſtwo/ ále też áby ſie áni przyiádło nigdy. GórnDworz N7; Chłop [...] kilká rázow záwołał/ pánie/ rychłoż wdy zmierzycie [wieżę]/ á nigdy mu ſie nie odezwano GórnDworz T7 (80); GrzepGeom C2v (5); HistRzym 3 (30); A wſzákoż wiernych ſwych iáko nigdy nie zániechawa ták y ná then cżás zániecháć nie racżył RejPos 114; iż tá łodká w ktorąm wſtąpił/ [...] nigdy ſie zátrząſnąć/ nigdy ſie zánorzyć/ á nigdy ſie ochynąć nie może. RejPos 174v; poydę [...] do onych rádośći/ ktorych żaden ięzyk nigdy wypowiedzyeć nie może RejPos [279] (632); RejPos Wiecz2 92v (8); BiałKat 75v (9); Nigdy połſkie [!] pieniądze niebędą mieć mieru [idem BielRozm 13] BielSat B4 (10); GrzegŚm 44 (2); Záprawdęć dobrodzieyſtwo nigdy przyrodzenia Nie odmieni HistLan F3v (9); KuczbKat 1 (13); coby tobie nie miáło być miło/ tego drugiemu nigdy nie dziáłay. RejZwierc 34v; A tego pilnie ſtrzeż áby gębá nigdy przed mieſzkiem wzawod nie wyſkákowáłá RejZwierc 35v; y pytał go: Iż podobno że ty muśiſz być ſzpieg iáki. Powiedział/ iż nie byłciem ſzpiegiem nigdy/ ále iſciem teraz rad ſzpiegiem zoſtał [...] iżeś przyſzedł łupić ludzi niewinnych RejZwierc 135; á nigdy było nieſłycháć áby był wierny kiedy opuſzcżon RejZwierc 202 (205); BielSpr c (21); KochMon 25; WujJud B2v (39); WujJudConf 17 (8); RejPosWstaw [414]; ktorzy ták zeſzli iákoby nigdy nie byli ná świećie/ y ták ſię z nimi ſtáło iákoby ſię nigdy nie rodzili BudBib Eccli 44/9 (12); HistHel C4 (2); MycPrz I B4v (5); Strum E4 (9) WierKróc Av (2); BiałKaz A4v (9); A kto wierzy wmię/ nie będzie prágnąć nigdy (marg) Lát. ná wieki. (‒). BudNT Ioann 6/35 (8); StryjWjaz A3 (3); Trzećia/ iż ták nigdźie [errata zmienia: nigdy] nie mowi piſmo o lozeffie y o żenie iego/ y vrodźiłá Márya Iozeffowi ſyná CzechRozm 160v (108); Státecżnie ſobie żyie á rowno z drugiemi/ Ná potrzebę ná káżdą nigdy ſie nie leni. PaprPan T3; Bo the kráie tego chcą nigdy nie prożnowáć PaprPan Aa3; wſpomniawſzy ſwe krzywdy/ Co im cżynił w ich ręku żyw niechce być nigdy. PaprPan Hh3v (50); iednák godnym doſtátecżnie być nigdy niemożeſz/ ábyś w dom twoy gośćiá ták zacnego przyiął. KarnNap D2v (6); że z młodych lat przywykł pracy/ á leniſtwá/ pieſzcżoty/ y zbytku nigdy nieznał [desidiam semper ... ignorasse] ModrzBaz 109v (46); A ieſliby ieſzcże dwá Papieżowie byli/ końcáby nigdy niezgodzie nie było SkarJedn 60; Złość ludzka/ nigdyć tego błogoſłáwieńſtwá Chryſtuſowego wydrzeć tobie nie mogłá SkarJedn 396 (117); Bodayżeś ty był nigdy Sparty nie náwiedził/ Nieſzcżeſny Priámidá KochOdpr Bv (4); Oczko 21; Niémam ſercá/ y nigdy ku złym miéć nie będę KochPs 36; Wieczné ieſt imię twoie/ możny pánie/ A ſławá twoiá nigdy nie uſtánie. KochPs 198 (51); cżyńćie co chcećie/ od mego mię Páná Iezuſa nigdy nie oddzielićie. SkarŻyw 21; ieſli do mnie nie przyidzież/ nigdy tego nieodżáłuieſz. SkarŻyw 135; Powiádáłá iſz niegdy ſię na modlitwie ſprácowáć nie mogłá/ áni żadney ćięſzkośći wniey cżułá. SkarŻyw 160; boday bych was był nigdy nieznał: to mi zá moie dobrodzieyſtwá oddáiećie. SkarŻyw 183 (189); KochTr 5 (5); MWilkHist D3 (5); Polacy dowodzą Kroniką/ iż Podole ku Litwie nie było nigdy. StryjKron 612 marg (8); Zali kiedy wilká owcá prześláduie? by namniey: ále wilk owcę. (marg) Owcá nigdy wilká nie przeſláduie. (‒) CzechEp 37; (á ćić nigdy żadnego ſyná Bożego/ áni ználi/ áni chwalili) CzechEp 170 (104); CzechEpPOrz *4 (4); NiemObr 16 (38); IAko ogień/ á wodá rózno śiebie chodzą/ Ták miłosć/ á powagá nigdy ſię niezgodzą. KochFr 109 (7); KlonŻal B4 (5); KochBr 151 (2); KochEpitCat 111 (2); KochPhaen 2; KochWz 141; KochMRot A3 (2); ReszPrz 6 (12); ReszList 148 (5); WerGośc 209 (6); WerKaz 295 (2); WisznTr 11 (4); BielSen 9; BielSjem 34; MVſzę wyznáć [...] Nigdy bych był nie wierzył/ bych ták miał żáłowáć/ Tego zwłáſczá/ co nigdy mym właſnym nie było KochPieś 14 (8); KochTarn 74 (2); PudłFr 8 (5); ZapKościer 1586/63v; ArtKanc A3v (27); Sam Bog wie iák w ſwym ſtanie ták długo trwáć mogą/ Nigdy nie odpocżynąć ręką áni nogą. BielRozm 31 (11); Dali Bog nigdy do tego nie prżiydźie. GórnRozm Av (25); KochWr 32 (2); PaprUp F (7); ZawJeft 8 (5); a opomscie wie Pan Bog niepochybny swiadek. zem nigdy ani pomyslił ActReg 139 (15); Calep 42a (3); GostGosp 22 (6); Phil D3 (7); GórnTroas 20 (5); KochCz B; KochPij C2v; GrabowSet Dv (4); KochFrag 16 (3); OrzJan 17 (25); WyprPl B2; To nigdy niebędzie áby mieśiącá nie sſtáło. LatHar 399 marg (42); KołakSzczęśl B4; nie czytáliśćie nigdy; Iż z vſt niemowiątek y ſących wykonałeś chwałę? WujNT Matth 21/6; Ale niewierni Zydowie ſprzećiwili ſię wſzędy Páwłowi/ y iego náuce v Pogánow; prześláduiąc go y ſzukáiąc śmierći iego: y nigdy go trapić nie przeſtáiąc WujNT 392 (105); WysKaz 10 (4); JanNKar E2 (3); JanNKarOrz F3v (2); wſzákże nigdy czáſu pánownia ſczęśliwégo Króleſtwá iego [...] ták wiele y ták ćiężkich ſzkód/ [...] nie było SarnStat 901 (41); SiebRozmyśl C (4); WitosłLut A5v; KlonKr Av; KmitaSpit A3 (3); PowodPr 11 (4); Poćiechy y roſkoſzy świátá y ćiáłá tego: boleśćią ſię kończą/ [...] A ony niebieſkie nigdy nie obrzydną/ nigdy ſię nie ſtárzeią. SkarKaz 637b (62); oyczyzná náſzá [...] ieſt od ſławnych przodków náſzych nábyta/ [...] et in eo flore, w ktorym nigdy nie byłá/ iáko teraz ieſt/ chwałá Pánu Bogu/ poſtáwiona VotSzl A4v (3); CiekPotr 6 (16); CzahTr A4v (14); GosłCast 7 (16); PaxLiz D4; Nigdy ták Práwá ludzkie hámowáć nie mogą od złego/ iáko boiaźń Boża SkarKazSej 699a (23); SkorWinsz A3v; SapEpit [B2]v; Bom ſię nigdy nie ſpodźiał/ żeby ſię miał rodźić Táki cżłowiek ná świećie/ ktoryby śmiał brodźić We krwi miłych rodźicow. KlonWor 65 (7); A zá ledá przycżyną mśćicie ſie mey krzywdy/ Szfánkowáć im/ boć y Bog/ nie lubi iey nigdy. PudłDydo [B5]v (4); RybWit Cv; ZbylPrzyg B4v; SzarzRyt A3 (3); [the mygdy nye bądzye zatracen ModlKonst 286v].

W konstrukcjach wyrażających warunek konieczny lub nierozłączność dwóch treści (168): BielŻyw 146; iż ſtarzy Philozophi ktorzy nie pili nigdy tilko iedząc, tak naucżali. GlabGad Gv (2); MiechGlab 35; BierRozm 14; KłosAlg E3v; RejPs 94v (4); BielKom D7v; GliczKsiąż F8v; LubPs T marg; GroicPorz z3; RejWiz 191v; że Páńſtwo náſſe nigdy niemiáło być w pokoiu/ [...] dokąd by ſie tho nie ſtáło. Leop 3.Mach 7/3; RejZwierz 133; BibRadz *4 (4); poki będą thu w kroleſtwie Frixus y Hellen/ poty ſie nie będzye nigdy rodziło zboże dla ich wyſtępku. BielKron 53v (3); GrzegRóżn C (5); KochSat Bv; Mącz [18]b; OrzQuin D3v (4); W czym táki zakon godno mieć/ áby nigdy nie iadł áni pił/ áleżby prawą żądzą miał SienLek 3v (2); RejAp 28v (5); á niemoże ſie nigdy oczućić w noczy/ áby nie ſłyſzáłá wymyſloney muzyki GórnDworz Bb4; HistRzym 12v (6); Zaden nigdy bez grzechu być nie może. RejPos 133v marg; iż bez ſłyſzenia/ á bez wyznánia/ nie może nigdy być vſpráwiedliwienie á zbawienie káżdego nędznego cżłowieká. RejPos 206; iż cie nigdy pomſtá nie minie/ zá káżde przeſtąpienie twe/ ieſliże ſie w cżás nie vciecżeſz do ſwiętego miłoſierdzya iego. RejPos 244 (33); Chryſtuſowé człowieczeńſtwo nigdy nie ieſt przez Bóſtwá. BiałKat 328v; KuczbKat 20 (4); gdyż złośćiwi nigdy iedno zá ſtráchem grzeſzyć nie przeſtawáią RejZwierc 202 (19); BiałKaz K2v; áby ſie nigdy zá żadną rzecż nie chwytáli/ áżby wprzod iáſnymi świádectwy ſłowá Bożego przekonáni byli. CzechRozm 5 (10); ModrzBaz 104v (2); SkarJedn A3v (8); Niezwykłem nic nigdy Bez rády wáſzey cżynić KochOdpr B3; SkarŻyw 16 (7); KochTr 6 (3); CzechEp 49 (3) KochFr 58; ReszPrz Av; ReszList 172; WerGośc 242 (2); WerKaz 290; PudłFr 53; GórnRozm A2 (3); GrabowSet R4; OrzJan 42; WujNT 304 (2); WysKaz 4; á nigdy pakt y foederá/ [...] okróm wiádomośći Pánów Senatorów/ [...] czynić nie mamy. SarnStat 125; SkarKaz 43a (8); nigdy nie brząknie dzwonek, áż go muśi Kto poćiągnąć. CiekPotr 76; SkarKazSej 676a (2).

W konstrukcjach wyrażających najwyższy stopień pewnej jakości (przeważnie ze stopniem wyższym przymiotnika lub przysłówka) (88): BielŻyw 88; Bo nigdy nic ſnadz ſmacznieyſſego nieieſt wuſćiech moich/ iedno gdy ſlowy ſwemi rozważam vſtáwy zakonu twego RejPs 183; HistAlHUng A4; że nigdy więtsze odstąpienie w żydostwie nie było od zakonu bożego, jeno na ten czas, gdy P. Chrystus przyszedł. DiarDop 103; RejWiz 70 (2); Leop Iudic 20/6; RejFig Dd4v; BibRadz *5; Poſtáwił Sálomon kościoł [...] nád ktory ſwiát ozdobnieyſzego nigdy nie miał BielKron 77; iż niebył nigdy hániebniey żadny Krol Węgierſki poráżon iáko w ten cżás BielKron 350 (15); KwiatKsiąż G3; Nunquam vidi hominem perturbatiorem metu, Nigdym nie widział człowieká bárźiey ſie wylęknącego. Mącz 469d (5); RejAp 108v (2); HistRzym 80v; RejPos 1 (16); BiałKat 381v; nigdy żadna rzecż nań trudnieyſza nie byłá/ iáko przypátrzyć ſie wiekowi cżłowieká młodego RejZwierc [121] (6); Nigdy my ich ták vcżćić nie możemy/ iáko ie ſam Pan Bog cżći y waży. WujJud 62 (4); BiałKaz C2; CzechRozm 103 (4); Ze nie miał w ſwoim pocżcie nigdy ták mężnego/ Y biegleyſzego w ſpráwach y pieniężnieyſzego. PaprPan L2; SkarŻyw 392 (3); KochTr 6 (2); CzechEp 8 marg (2); KlonŻal A4; ReszHoz 124; WisznTr 13; PudłFr 5; KochFrag 27; OrzJan 93 (2); SkarKaz 277a; CiekPotr 43; CzahTr [D]v; PaxLiz B4; Nigdy ták Práwá ludzkie hámowáć nie mogą od złego/ iáko boiaźń Boża SkarKazSej 699a (4).

W konstrukcjach wyłączających (51): HistJóz B4; Człowiek ſprawiedliwy powieda iż nigdy inſſe wſpomożenie iemv przypáſć niemoże oprocz łáſki páńſkiey RejPs 190 (6); kxieża muſſą być gżegzołczego rodu/ ktora nigdi nieznyeſie iaia iedno naczudzym gniaſdzie SeklKat K4v; MurzNT 28v; Rzekłem nie mam nigdy nád cię iuż Bogá inego LubPs D3; KrowObr 210v; RejWiz 19 (2); RejZwierz 30v (2); á nigdy do niego nie idą tylko ráno wieczor BielKron 450v; GrzegRóżn C (2); KwiatKsiąż Hv; Mącz 19c (2); A iż też ten nieſláchetny grad był y zekrwią zmieſzány/ to inácżey nigdy być nie może/ gdy ten márny grad s tym ogniem będzie ná ziemię zrzucony/ áby ſie nie miáłá krwią záfárbowáć RejAp 74 (4); GórnDworz G8v (2); HistRzym 90v; RejPos 51 (3); RejZwierc 12 (2); Nigdy Kośćioł Powſzechny zbáwienia w inſzym áni przez inego nieſzukał/ iedno w Pánie Chryſtuśie WujJud 72v (2); BudNT przedm d3v; ktorym [imieniem] nigdy żadna rzecż/ áni ludzie/ áni też ánieli nie bywáią názywáni/ oprocż Bogá ſámego CzechRozm 50v (3); ModrzBaz 25v (3); Oczko 18v; SkarŻyw 67 (2); GórnRozm C; OrzJan 42; SkarKaz 274a (3); SkarKazSej 689b.

W konstrukcjach, które ograniczają zasięg czasowy określanego przeznigdyzdarzenia (25): BierEz Sv; OpecŻyw 137; Dzieci ſwogich barzo broni/ á nigdy nieopuſzcża/ aże kiedy ſamy ſie bronić mogą FalZioł IV 17b (2); BielŻyw 33; RejJóz Q4; RejZwierz 132v; Gdym ſye w Padwi vczył/ nigdym nie omieſzkawał Monſtry OrzRozm V3; wſzákże od Ruśi y Połowcow nigdy pokoiá nie mieli poki ſie nie pokrzćili. BielKron 275v; RejAp 17 (3); RejPos 125; RejZwierc 170v (2); A w tey báni oleyu/ nigdy nie vbędzye/ Do tąd/ áż záś Bog ſpuśći/ deſzcż ná zyemy ę [!] wſzędzye. HistHel B2v; ModrzBaz 14; Tego nigdy nie cżynią aż w piątym pokoleniu. SkarJedn 240; SkarŻyw 140 (3); PudłFr 19; Co vſłyſzawſzy Ptolomeus/ nigdy potym nie grał w then cżás gdy miał ſądy odpráwowáć. Phil L3; GórnTroas 41; SkarKazSej 690a.

W połączeniu z innym zaimkiem przeczącym podkreśla negację [w tym: nic (294), żaden (133), nikt (74), niskąd (2), nigdziej (1), niczyj (1); z dwoma zaimkami w jednym zdaniu (21)] (485): O moy ſynácżku námileyſſy/ ktorys wielé dobrego pocżynil/ nikogos nigdy niezaſmutzál anij zaſtarál OpecŻyw 156v; PatKaz III 88v; BielŻyw 46 (3); ZapWar 1536 nr 2493; LibLeg 7/32 (5); Acz trudno Boga w Jego sprawach winić Boć snać nie umie nigdy nic źle czynić RejŁas w. 64; ábowiem gdy ták czynić będziećie nigdy wam nic nináczem ſzkodzić niebędzie. RejPs 49v (18); LibMal 1544/84v (2); SeklWyzn a4v; RejJóz C3 (2); RejKup 16 (2); HistAl K3v; MurzHist 12; Diar 45 (3); DiarDop 100 (2); MrowPieś A3v; BielKom C7v (3); GliczKsiąż N8 (2); Boś ty ſam yeſt opyekun w śiroctwye káżdego/ A nigdy nye opuśćiſz w vboſtwye żadnego LubPs C3 (22); GroicPorz cc3; A nikomu nigdy nic nie zoſtawa winien [człowiek prawy] RejWiz 4v (37); Leop 3.Reg 22/18; OrzList e4 (2); Owa ſtára przypowieść/ iż nic v nágiego/ Zbroyny nigdy nie weźmie/ kiedy nie máſz cżego. RejFig Dd4v (3); RejZwierz 22 (9); BibRadz *4 (7); OrzRozm C4v (2); dálekie żeglowánie/ gdźie ieſzcże żadny z moiego oycżyſtego kráiu nigdy nie bywał. BielKron 449 (7); GrzegRóżn B (8); KwiatKsiąż Hv (2); OrzQuin D3v (5); SarnUzn C7v; RejAp AA6v (17); [człowiek mężny] ták ſtale/ á mocnie trwa/ [...] iż mu ono niebeſpiecżeńſtwo/ do tego/ áby niemiał cżynić co iemu należy/ nigdy w nicżym nie przekáźi. GórnDworz Y (6); HistRzym 16v (4); Bo pogánin nigdy nie przyſięgał ſwemu Pánu/ nigdy nic nie ſlubował iemu/ á też nigdy nie złámał żadney wiáry iemu. RejPos 74v; nigdy żadnego nie widzyał nikt opuſzcżonego/ kto záwołał do ſwiętego imieniá iego. RejPos 174v; [Prorocy opisali] iáwnie iſtność/ ſpráwy/ y poſtáći wſzytki iego/ czo ſie nigdzyey ni ná cżym nigdy nie nie odmieniło. RejPos 294 (82); BiałKat c; Zadnemu wiáry/ ſłowá/ nigdy nie ſtrzymáli [Słowa także nikomu ſwego nie trzymáli BielSen 17] BielSat G4; A ktemu iż przy ſobie iákąś ſzkátułkę miał/ Ktorey nigdy nikomu áni vkázáć chciał. HistLan B4v (4); KuczbKat 116 (2); by też o tym nigdy nikt nic nie cżytał/ tylko pátrząc ná dármohárdego chłopá/ káżdy ten przypadek v ſiebie ſnádnie omierźić może. RejZwierc 53 (47); BielSpr 65; WujJud B (3); WujJudConf 9; MycPrz II C; BiałKaz G4v (3); BudNT Ioann 8/23; CzechRozm 49 (35); PaprPan Dv (5); ModrzBaz 47 (2); SkarJedn 123 (9); KochOdpr B3; Oczko 11; zácżąwſzy oſtry żywot/ nigdy nic z miáry oney nieſpuśćił SkarŻyw 235 (12); StryjKron 607; nikomu nigdy prawdźiwie y ſkutecżnie ni w cżym nie ſłużą CzechEp 335 (23); NiemObr 14 (3); ReszPrz 61; ReszList 190; WerKaz 286; BielSjem 5; PudłFr 5 (2); ArtKanc H15v (4); BielRozm 14; GórnRozm A2 (3); ZawJeft 25 (2); Phil D2 (4); ZapKościer 1588/80; GórnTroas 73; KochFrag 48; OrzJan 93; Niechcę ia nigdy bráćie prágnąć niczyiégo. WyprPl B4v; LatHar +8 (3); WujNT 35 (14); WysKaz 4; ábyſmy Vniią [...] ku tákiému końcowi y ſkutkowi przywiedli: iákoby nigdy niczym áni ſie náruſzáć/ áni nigdy rozrywáć niemogłá. SarnStat 1026; vpewniamy tym liſtem náſzym: że to im y potomſtwu ich nic y niwczym y nigdy nie ma ſzkodźić wiecznémi czáſy. SarnStat 1187 (7); KmitaSpit A3v; PowodPr 61 (2); SkarKaz 120b (3); VotSzl B2; SkarKazSej 670a (2); SapEpit B4; KlonWor 44; Poſłuſzna być do śmierći małżonká ſwoiego/ Nigdy ſię nie domyśláć nic nád wolą iego. ZbylPrzyg A3v.

W połączeniu szeregowym (1): ktoreby thu do cżáſu odćirpyawſzy śmierć ſwoię/ iużby dáley wiecżnie/ á nigdy/ á bez końcá ćirpieć nie mogło RejPos 293.

W powtórzeniach intensyfikujących: »nigdy, (a) nigdy« (14): A Pan ten nigdy á nigdy nie pátrzy ná ſpráwy rąk twoich ábo poſtaw twoich/ iedno przegląda do ſercá twego. RejPos 170v (8); RejZwierc 204 (2); Nigdy nigdy prawdźiwa miłość nieumiéra KochFr 86; CiekPotr 58 (2).

W obrębie zdanianigdypowtórzone dodatkowo (12): Alie jż ya nigdy ſtemi Czo ję widze s każanemi Zádnych ſpolkow nigdy niemam Z ych ſię przjgod nicz nieliekam RejKup cc8 (2); DiarDop 104 (2); A owſzem miał być przypuſzcżon ku ſwiętemu miłoſierdziu Páná ſwoiego/ w káżdym nieobácżnym vpadku ſwym Cżego on s ſiebie nigdy żadnemi wymyſły/ żadnemi ofiárámi/ żadnemi przycżynámi/ [...] nigdy złożyć nie mógł. RejPos 15v (8).

W przeciwstawieniach: »nigdy ... zawżdy (149), zawsze (18), ustawicznie (17), wiecznie (8), często(kroć) (5), na wieki (2), na każdy czas, na wieczne czasy, niegdy, nieraz, wielekroć« [w tym: wielekroć i częstokroć (1)] (203): Gorſzy ieſt zdraycá domowy/ Niżli nieprzyiaćiel iáwny: Tego śię niegdy wyſtrzeżeſz/ Owego nigdy nie możeſz. BierEz R4 (2); Bociém nigdy nieproznowali/ ale zawżdi niétzo dobrégo cżynili albo mowili OpecŻyw 41v (3); ktorégo nigdy niewidáno by ſie ſmiál/ ale plakatz cżęſto OpecŻywList Cv; FalZioł IV 54a; BielŻyw 85; GlabGad K; KlerWes A; LibLeg 7/36v (2); RejPs 25 (5); HistAl K2; KromRozm I M4v; Diar 66; BielKom F4 (2); GliczKsiąż N8v; LubPs G4 (10); Pogáni nigdy ták nieſromoćili Páná Kryſtuſá/ iákogo vſtáwitznie ſromocą Papieznicy wemſzách ſwoich. KrowObr 177 marg (2); A then dekret z vſt Páńſkich ná wieki będzye trwał/ Abowiem on ſłow ſwoich nigdy nie odmieniał. RejWiz 129 (16); Pyſſni złośćiwie dziáłáli ná káżdy cżás: á ia od zakonu twego nigdym ſie nie vwiodł. Leop Ps 118/51 (3); RejZwierz 36v (3); BielKron 266 (2); Mącz 236a (2); RejAp 2 (11); GórnDworz Mm4; HistRzym 16v; á będzye krolował wiecżnie/ á kroleſtwá iego nigdy końcá nie będzye. RejPos 271v (46); BiałKat c; BielSat G4v; [Mojżesz] ácż ſtanu iego Boſkiego nigdy widzieć nie mogł/ ále głos iego y ſłowá iego wielekroć y cżęſtokroć ſłyſzał RejZwierc 125 (28); BielSpr 26 (2); WujJudConf 115v; BialKaz 13v; CzechRozm 4v (2); PaprPan P3v (2); ModrzBaz [16] (2); SkarJedn 160 (7); KochOdpr Cv; KochPs 24; SkarŻyw A5 (5); Słońce nam záwżdy świéći/ dźień nigdy niezchodźi KochTr 22 (2); CzechEp 206; WerGośc 265; BielSjem 33; KochPieś 49; ArtKanc N11v; pokazuiac yto ze się tez nigdy ztego nie kochał owszem nieraz serdeczny ztego zał [!] miał. ActReg 54; KochAp 10; OrzJan 33 (2); LatHar 619; ktore [niewiastki] ſię záwżdy vczą/ á nigdy ku vznániu prawdy nie przychodzą [semper discentes et nunquam pervenientes] WujNT 2.Tim 3/7 (9); SarnStat 219 (2); SkarKaz ) (3v (5); CzahTr A2v.

Połączenia: »dalej nigdy« (4): RejAp 153v; SkarJedn 298; mánná im oná vſtáłá/ y dáley iey nigdy nie mieli. SkarŻyw 502 (2).

»(aż) do tych czasów (a. tego czasu) nigdy« [szyk 2:1] (3): KromRozm I Fv; Do tych cżáſow nigdy ſie/ nic nie okazáło/ Coby ku ich zacnośći/ gdy przekáźić miáło. RejZwierz 54v; RejZwierc 11v.

»dotychmiast nigdy« (1): Widźiſz że ſie do tych miaſt nigdy do końcá zgodźić nie mogli/ áni ſie zgodzą ná wieki. WujJud 251.

»jeszcze (...) nigdy« [szyk 19:3] (22): ij taką tam oboie wielką boleſtz mieli/ ktoré nigdy ieſſcże byli nievcżuli aż do téy godziny. OpecŻyw 137; RejPs 70v; MurzHist Hv; Leop *A3v; Niemiałem ią ieſzcże nigdy tákiey mákuły ná ſobie kthoraby memu ſumnieniu y ćći ſzkodziłá moiey/ ktorą teraz waſz pan ná mię chce włożyć BielKron 247v (2); GrzepGeom N2v; HistRzym 82v; RejPos 214v; BudBib C3; Mam zá to iż táki tłumácż ieſzcże nigdy nie był/ ktoryby wtem y ſobie doſyć vcżynił. BudNT przedm d2; CzechRozm 259; SkarŻyw 134; CzechEp 8; CzechEpPOrz *2 (2); KochMRot A3v; OrzJan 40; Ieſcześćie koni nigdy znáć niekupowáli. WyprPl B3v; Lecz Ian miał byſtre oko/ od Bogá oświecone. nigdy ieſzcze Páná Iezuſá nie widząc/ záraz go tám poznał. SkarKaz 514b (3).

»już (...) nigdy« [szyk 193:25] (218): OpecŻyw 111; PatKaz II 79; FalZioł IV 26b; RejPs 59v (15); KromRozm II 1; Diar 97; LubPs D3 (15); KrowObr 191; kogo Pan odſtąpi/ Iuż tám y Anyoł Páńſki/ nigdy nie przyſtąpi. RejWiz 156 (19); RejZwierz 68v (3); Y wzpomnię ná przymierze ſwe/ [...] Ták iż ſię to iuż nigdy nieprzyda [Et non erit]/ áby wody miáły być potopem BibRadz Gen 9/15 (5); BielKron 3 (3); A głos gędcow/ áni żadnych muzyków/ áni trębácżow nigdy iuż więcey nie będzie ſłychan w tobie: á żadny rzemięſnik iákiegożkolwiek rzemioſłá nie będzie w tobie iuż nigdy nálezion RejAp 153v (29); GórnDworz D5v; RejPos 48 (68); BielSat Ev; HistLan F3v; RejZwierc 2v (17); MycPrz I [C]2v; Strum Q; BiałKaz K2; CzechRozm A3v (6); PaprPan R3 (2); SkarJedn 338 (2); SkarŻyw 135 (3); KochTr 12; CzechEp 212 (2); KochPhaen 5; WisznTr 9 (3); KochTarn 75 (2); PudłFr 53; BielRozm 33; ZawJeft 14; WujNT 766; SiebRozmyśl [M2]; Nigdy ſię wrácáć do grzechu/ nigdy tu iuż do gmáſzku tego nieprzyiaćiel twoy nie przyſtąpi/ nigdy y zákołátáć do mnie nie będźie śmiał. SkarKaz 161a (2); CzahTr [D]v; PaxLiz ktv; Mowią/ iż kto raz będźie ſzybałem y łgarzem/ Ten iuż nigdy nie będźie dobrym goſpodarzem. KlonWor 41.

»nigdy (...) od początku świata, od tego czasu, od onego dnia (aż do tego czasu a. aż do dnia tego)« [szyk 4:2] (3:2:1): Nigdy ſie tákowa rzecz nie ſtháłá miedzy ludem Iſráelſkim/ od onego dnia ktorego wyſſli oycowie náſſy z Egyptu/ áż do tego cżáſu [Nunquam ... ex eo die ... usque in praesens tempus] Leop Iudic 19/30; BibRadz Ex 10/6; RejPos 260; Y nie byłám nigdy weſołá niewolnicá twoiá/ od tego cżáſu iakom tu ieſt BudBib Esth 14/17[18]; Od tego cżáſu zákazał Ceſarz/ áby nigdy Arryánowie w miáſto nie wchodzili áni tákich proceſſyi mieli. SkarŻyw 87; SarnStat 886.

»nigdy odtychmiast« (1): i już więcej nigdy odtychmiast nic na nikogo świadczyć nie będzie mógł. Diar 97.

»pi(e)rwej nigdy« = prius JanStat (5): iż ma Polſka tyle kſiąg ſwoim ięzykiem/ ile ſie ich pirwey nigdy nie náidowáło. GórnDworz A2; RejPos 31v; BielSat B3v; RejZwierc 125; SarnStat 701.

»nigdy (...) (na) potym« = deinceps (ne) unquam Modrz; nunquam deinceps JanStat [szyk 18:17] (35): kto nanyą ueſrzal then potym nygdy czyeleſnych pokuſz nyemyeual PatKaz III 109v (2); LibLeg 11/41v; KromRozm III D8v; I nowy to głos krola polskiego do Polakow, ktorego proszą, aby na potym nigdy nie słychali. Diar 61; BibRadz Gen 5/24 (2); OrzRozm A4; BielKron 82v (3); KochSat [C2]; może ſobie ták piękną w głowie zbudowáć: iáka/ pothym gdy ią vźrzy nigdy nie będzie. GórnDworz M7; RejPos 149v (3); A ſtráſzna tho zgubá/ ktora gdy iuż raz zginie/ nigdy pothym náleziona być nie może. RejZwierc 159 (2); KochMon 29; CzechRozm 76 (5); ModrzBaz [16]; SkarŻyw 249 (2); CzechEp 212; KochPieś 33; KochWr 28; Phil L3; WujNT 35; SarnStat 536 (3).

»prawie nigdy« [szyk 1:1] (2): [Pan] práwie nigdy śie o męce ſwoiey z Apoſtoły nierozmawiał/ áby też o zmártwychwſtániu mówić niemiał. KuczbKat 50; RejPos Rozpr b3.

»przed nim nigdy« (1): y dowiódł tego/ cżego przednim nigdy niebyło. BiałKaz Lv.

»nigdy (ani) przedtym (a. przedtem)« [w tym: przedtym ani potym (3)] [szyk 47:24] (71): OpecŻyw 135v; Mnimám miły panie żeś w tym mieſcie nigdy przedtym niebywáł? ForCnR B2 (2); FalZioł V 17b; RejPs 68 (2); LibLeg 11 170v; MurzHist Qv; Ktorych [bogów] nigdy oycowie ich przed tym áni ználi LubPs gg4v (3);KrowObr 29v (3); RejZwierz 45v; Tákowy dźień nigdy przed tym áni potym nie był [et non fuit sicut dies illa] BibRadz Ios 10/14 (2); OrzRozm C2v (2); BielKron 29v (9); Videre mihi videor, tantam dimicationem quanta nunquam fuit, Zda mi ſie że ták wielka bitwá będzie yáko przed tim nigdy nie byłá. Mącz 338a (2); OrzQuin I3v; GórnDworz M6v; RejPos 5v (10); BudBib Dan 13/27; CzechRozm A7 (11); SkarJedn 218; StryjKron kt (2); CzechEp 346 (3); CzechEpPOrz *2; NiemObr 67; KochPieś 36; OrzJan 67 (2); WujNT 227 (3); Nie znam, ánim go przedtym, procz dniá dźiśieyſzego, Nigdy oczymá ſwymi nie widźiał. CiekPotr 73 (2); GosłCast 50.

»przez ten (a. wszystek) czas nigdy« [szyk 1:1] (2): y nigdi nam nie nie zginęło / przez ten wſſyſtek czás/ iákoſmy z nimi byli [nec quidquam aliquando periit omni tempore quo fuimus conversati cum eis] ná puſzcżey Leop 1.Reg 25/15; GosłCast 65.

»ustawicznie nigdy« (1): w ktorem [domu pańskim] vſtáwicznie nie vſtáną ſtać nogi naſſe nigdy. RejPs 191.

»nigdy (...) ani w dzień (a. we dnie) ani o połnocy (a. w nocy)« (2): A nigdy áni wdzień áni opoł nocy to mi ſpámięći niewyſzło RejPs 179; RejAp 123.

»(wiekom) wiecznie, na (wszytki) wieki (wiekom a. wieczne), wiecznymi czasy, na wiek wiekow, wszytek wiek (...) nigdy« [szyk 12:3] (8:7:3:1:1): á ſpráwiedliwoſć iego wiecznie nigdy niemoże być zniſſczoná RejPs 167 (4); A ták który to cżyni yuż tákowy wſſędzye/ Ná wyeki wyecżne nigdy poruſſon nye będzye LubPs D2v; Z narodu do narodu twoye pánowánye/ Ná wyek wyekow tu nigdy iścye nye vſtánye. LubPs Q4 (3); RejWiz 128v; RejZwierz 40; RejAp 153; w tym ſwym wiecżnym á obiecánym kroleſtwie/ ktoremu nigdy końcá nie ma być ná wieki wiekom RejPos 17 (3); ieſliże pánowánia bywáią przenoſzone/ á nigdy v iednego tylko w mocy wiecżnie nie trwáią [nec semper sint]. ModrzBaz 105v; ArtKanc Q20v; ZapKościer 1587/73; y vpewniamy tym liſtem náſzym: że to im y potomſtwu ich nic y niwczym y nigdy nie ma ſzkodźić wiecznémi czáſy. SarnStat 1058 (4).

»nigdy (...) więcej« [w tym: już nigdy ivięcej (15)] [szyk 15:7] (22): OpecŻyw [34]; Diar 97; LubPs G3v; RejWiz 106; BibRadz Gen 9/11 (2); BielKron 3; RejAp 69v (5); HistRzym 90v; ábowiem iuż nigdy więcey rządzić áni ſzáfowáć/ thym dobrem tobie porucżonym/ nie będzyeſz. RejPos 190v (3); CzechRozm 181v; SkarŻyw 271; KochSz A3v; ActReg 182; byś to chćiał v ſiebie dobrze vważyć co teraz vſłyſzyſz/ nigdybyś tego więcey wierzmi Kátolikom nie zárzucał. WysKaz 25; WujNT 543.

»zawżdy (...) nigdy« (5): RejWiz 13v (3); iáko iednák záwżdy on [sprawiedliwy] nigdy vpáść nie może RejZwierc 202 (2).

»z tych czasów ... nigdy« (1): Z tych cżáſow [utraty żony] w iego ocżu płácż nigdy nie ginie WitosłLut A4v.

Połączenia z rozmaitymi wyrażeniami oznaczającymi kres, początek lub długość trwania, istnienia [jako (dokąd a. pokąd, a. poki) żyw(o) (8), do skończenia świata (a. dnia sądnego) (7), odkąd ludzie byli na ziemi (3), () do śmierci (2), jakom na świecie, jako Polska jest, do przyścia (Pana), poki dzień wszystkostratny świata nie odmieni, przez wszystek czas żywota] (25): OpecŻyw 14; Iako żywichmy o tym nigdy nie myſlili RejJóz M8v; LubPs Q3; poniewaſz żadny tzłowiek pokąd żyw wietzney chwały/ nigdy záſlużyć niemoże? KrowObr 104v; RejWiz 114; BibRadz Deut 23/6 (2); Przeto Michol ſyná nigdy nie miáłá áż do śmierći BielKron 70; że Pánu náſzemu ná tákowe ſpráwy w Litwie przyſzło: ná iákowé [...] żadnemu Królowi Polſkiému w Polſzce/ iáko Polſká ieſt/ nigdy nie przychodźiło OrzQuin L2; Potym Pan opowiedáć racży/ iż tácy wierni wyznáwácże prawdy nigdy nie záginą/ áż do przyſcia iego RejAp 93v (2); Nieſmiem twirdzić M. pánie áby mie iákom ná ſwiecie/ miłość nigdy nie dotknęłá GórnDworz C4v; walká miedzy cżártem á miedzy cżłowiekiem nigdy vſtáć nie może/ áż do ſkończenia ſwiátá wſzythkiego RejPos 329v (4); RejZwierc 2v (3); CzechEp 95; OrzJan 36; y sſtáło ſię wielkie trzęśienie źiemie/ iákie nigdy nie było odkąd ludźie byli ná źiemi [nunquam fuit ex quo homines fuerunf] WujNT Apoc 16/18; że nigdy żadnym grzechem áni powſzednim/ przez wſzytek czás żywotá ſwego/ nie zgrzeſzyłá. WujNT 136; CiekPotr 18; Nazo/ Comitunus/ niezáginą nigdy/ Póki dźień wſzyſtkoſtrátny świátá nie odmieni GosłCast 10.

Szeregi: »aż w rok albo nigdy« (1): A ma to pomnieć káżdy/ iż cżego omieſzka cżáſu ſwego/ że tego nie vgoni áż w rok/ álbo nigdy. GostGosp 84.

»nigdy a bez końca« (1): gdzie by iuſz naſſe kochanie wtobie panu ſwoiem nigdy a beskonca vſtac niemogło. RejPs 99v.

»dziś i nigdy« (1): Aniś ten ieſt, áni tym będźieſz dźiś y nigdy CiekPotr 74.

»mało albo nigdy« (1): Alexándrá [...] ktorego ſłuſznie wielkim zowiemy/ bowiem máło álbo nigdy krolá rownego ſobie ná ſwiecie nie miał BielKron 122.

»nigdy albo na wieki« (1): Nigdy albo na wieki ſie s ciebie owotz więcéy nienarodzi OpecŻyw 74.

»nigdziej a nigdy« (1): iż ſie nigdziey á nigdy s ſwey poććiwey á potrzebney drogi obłądzić nie będzie mogł. RejZwierc 138.

»podczas abo nigdy« (1): [złość] záſtárzáłá pod cżás ábo nigy [!] nie bywa vlecżona. Phil R3.

»(albo) (barzo) rzadko a(l)bo nigdy« [szyk 8:4] (12): KromRozm I Lv; y ná godzinę oſtátetzną/ rzadko álbo nigdy/ niewſpomináią. KrowObr 186v; bo tám wielkie gorąco/ á deſzcż nigdy nie bywa álbo rzathko. BielKron 447v (2); SienLek 176; Abo nigdy/ álbo bárzo rzadko/ ſam [dworzanin] zá ſobą páná ni ocż niechay nie prośi GórnDworz K7 (2); RejPosRozpr b3; Oczko 37v; WerKaz 303; JanNKarKoch F2; PowodPr 51.

»i teraz i nigdy« (3): ten [Bóg] ſam y teraz y nigdy zámierzenia mieć nie może. CzechEp 147 (3).

»nie ... tu ani na onym świecie to jest nigdy« (1): Kto grzeſchy przeciw duchu ſwiętemu niebędzie mu tu/ any naonym ſwiecie odpuſczono/ to ieſt/ nigdi SeklKat P4.

»nigdy żadnego czasu« [szyk 2:1] (3): RejPs 174v; kthory [Kościół] nigdy w ſpolnym zeſciu żadnego cżáſu nie był/ ále áż ná ſkońcżeniu tego ſwiátá zgromádzon będzie RejPos Wstaw [1432]v; Miſtrzowi [...] żadna trudność/ queſtia/ y rzecz z práwá álbo okrom práwá nigdy żadnégo czáſu [nullo unquam tempore] niech nie będźie zádána. SarnStat 1078.

b. Nigdyokreśla zaprzeczony przez »nieimiesłów odmienny, przymiotnik, rzeczownik odsłowny, przysłówek (259): Nieś to mey żenie vporney/ A mnie nigdy niepowolney. BierEz C4 (2); PatKaz I 8; PatKaz III 92v (2); Zem Księgi Polſkie/ nigdy nie bywałemi bukſztaby: drukował. FalZiołUng V 119; BielŻyw nlb 3 (2); MiechGlab 4; LibLeg 10/56v; A też mi ſowito oddał/ [...] proſtotę rąk moich ktora iemu nigdy byłá nietáiemna. RejPs 25 (4); RejJóz H3v (2); Wárgi ſpráwiedliwego/ wſzytkim pożytecżne/ Ale záś ſzalonego/ nigdy nieprzeſpiecżne. BielKom B7; GliczKsiąż Gv; LubPs T2; KrowObr 88v; Ale to niepodobna nigdy prawdá byłá RejWiz 37v; Káżdyby nie rad ſtráćił nigdy ná ſwey kupi RejWiz 69 (7); Leop Sap 18/17; RejZwierz 44v; Krolowa przymknęłá ſie bliżey/ dziwuiąc ſie onym rzecżam nigdy nie widánym BielKron 122v; Stráſzliwy to był pierwſzy nam wſzytkim boy nigdy nieſłychany BielKron 359v (6); Pokázuie ſię to co vrodziło to pomieſzánie Bábilońſkie/ to ieſt wywrotną/ á nigdy końcá nie máiącą Sofiſtikę. GrzegRóżn A3 (6); Mącz 153b; Któréy Wieże nigdy nie dobytéy/ twarz álbo wzor tą Figurą wam wyſtáwię OrzQuin Iv (2); RejAp 94 (4); GórnDworz Sv (2); RejPos 35v (13); BiałKat C; áby nam żadna moc w imię iego nigdy nie ſtráſzna byłá RejZwierc 11 (14); Alexander w bitwách nigdy nie vſtáły/ ták czynił BielSpr 42v; RejPosWstaw [1103]v; BudBib I 43c marg; Strum Rv; CzechRozm 4v (2); ktory iż ieſt przyſtoyny y bárzo pożytecżny tey Rzecżypoſpolitey/ nigdy od woyny nieodpocżywáiącey [rei publicae nunquam ab armis conquiescenti] ModrzBaz 120v (2); kácerſtwo/ pokątne ieſt iednego miáſtá ábo iedney Nácyey y to nigdy nie cáłey SkarJedn 26 (4); Oczko 2v (2); KochPs 199 (2); Zá co odpłáty doſtał wiekuiſtey y wieńcá ćierpliwośći ſwey nigdy niezwiędłego SkarŻyw 392 (18); CzechEp 17 (14); KlonŻal D2v; KochSob 64 (2); PudłFr 67; Ey nigdy nieprzebrána ſtudnico miłośći/ racż pośiláć łáſką ſwoią me wielkie krewkośći. ArtKanc L5v (3); Calep 540a; GrabowSet I3v (2); rácż dodáć Boſkiey pomocy twey/ ná wſzelkich niepráwośći [...] onych ſzcżere przed námiáſtkámi twemi wyznánie/ do nich ſtátecżne nigdy nie wrácánie LatHar 352 (12); KołakSzczęśl B2v; Ty ſzkutę/ lichtan/ batę/ y náwy rozne/ Traffty/ komięgi/ dźwigaſz nigdy nie prozne. RybGęśli D2v; WujNT 726; Dla tego ná wieki vſtáwiamy/ y ſkázuiemy ſkazániém ſwym nigdy nie zgwałconym [et inviolabili prohibemus decreto JanStat 562] SarnStat 593 (7); SiebRozmyśl L; PowodPr 11 (3); SkarKaz 241a (3); GosłCast 9 (7); PaxLiz C4; SkarKazSej 681b; SapEpit A3 (2).

W połączeniu z zaimkiem przeczącymniepodkreśla negację (5): á ieſteś bog nigdy niwczem nieodmienny RejPs 148v; RejWiz 109v (3); ſłyſzyſz iż ludzye prośći/ ludzye nigdy nie nieumieiący/ dawáią im tákie mety w prawdzye ſwiętey RejPos 283v.

W przeciwstawieniach: »zawżdy (11), ustawicznie (2), zawsze ... nigdy« (14): PatKaz I 7v; A wiednákim ſtanie nigdy nieodmiennie záwżdy będzie trwáło boſtwo twoie RejPs 149v; KromRozm I B4; Iż wiernemu ná ſwiecie nie nigdy nie ſtráſzno/ Kiloby ſie beſpyecżne ſerce záwżdy znáſzło. RejWiz 109v (2); RejAp [14]v; RejPos 194v (4); á coż po tym kiedy myſl záwżdy będzye fráſowna á nigdy nie vſpokoiona RejZwierc 106v; SkarŻyw 112; CzechEp 134; LatHar 601.

W połączeniu z jednym członem szeregów bliskoznacznych (56): PatKaz I 7v; á dobrodzieyſtwá lepak iego wieczne nigdy nie vſtáwáiące RejPs 42v (13); Mącz 265a; RejAp 3v (2); iż ieſt hoyne á nigdy nie przebráne miłoſierdzie iego RejPos 82 (16); A beſpiecżnie záwżdy wołáć możemy do tego ſpołecżnego á nigdy nie rozdzielnego Boſtwá RejZwierc 12 (7); CzechRozm 83v; KarnNap A4v; Cżemuſz [...] ocżyśćienia [...] cżekaſz/ záwżdy cżyſta y nigdy niezmázána będąc? SkarŻyw 112 (2); CzechEp 107 (4); WerKaz 283; LatHar 155 (2); WujNT 305 (2); co wſzytko nigdy nieodmiennie/ á nie poruſzenié ták trwáć y bydź czáſy wiecznémi tą vchwałą Séymową znáyduiemy. SarnStat 1027; PowodPr 27; SkarKaz 156b.

W charakterystycznych połączeniach: nigdy niebezpieczny (nieprzezpieczny) (6), niebywały (3), niegodzien (8), nienaganiony (4), nienaruszony (2), nieodmiennie (2), nieodmienny (11), nieomyl(o)ny (6), niepodobny (5), niepokalany, niepościgniony (3), nieprzebrany (8), nierad (5), nierozdzielny (6), nieskażony, niesłychany (16), niestraszny (5), nieumierający (3), nieusta(wa)jący (8), niewid(zi)any (8), niewiędnący (2), niewsławiony (niewysłowiony) (5), niezasłużony (2), niezmazany (2), niezwiędły (4).

Połączenia: »bez mała nigdy« (1): Przećiwko Tátárom byłby ten ſkarb bez máłá nigdy nie przebrány [nunquam exhaustum] ModrzBaz 123v.

»już nigdy« (2): RejPos 264; iáko oni mowią o złącżeniu dwu nátur w iednę oſobę iuż nigdy nierozdźielną CzechEp 147.

»nigdy (...) przed tym (a. przedtem)« [szyk 7:5] (12): MiechGlab ktv; RejPs 115; MurzHist E; á o ſławnym z iechániu/ nigdy przed tym niebywáłym/ krolow Krześćijańſkich [...] piſáć pocżnę BielKron 412v; OrzQuin B2; iuż iedno będą pátrzáć iáko we zwierciádło w ono niewidome przed tym nigdy Boſtwo Páná ſwego RejAp 185v; WujJud 95v; Gdyż ieſzcże ktemu byli rybitwi/ ludzye prośći/ nigdy przed thym w ſzkołach nie ćwicżeni RejPosWstaw [1432]; CzechRozm 26v; CzechEp 300; O národzenie przedźiwne/ Nigdy przed tym nie słycháne/ áby Pánná porodźiła ArtKanc C; WysKaz 39.

Wyrażenie: »nigdy nieskończony, niedokończony,nieśmiertelny« (9:2:1): RAcz miły panie roſą nigdy nieskonczonego miłoſierdzia twoiego ochłodzic duſſe naſſe błądzące RejPs 92; RejWiz 186v; Prot C3; A s tego nędznego á omylnego żywotá docżeſnego/ [...] przeſtąpi do żywotá nigdy nie dokońcżonego RejPos 158v (7); iż był od tego Bogá podány/ kthory ieſt duchem onym wiecżnym/ á nigdy nieśmiertelnym CzechRozm 83v; WujNT Aaaaaa4.
B. W zdaniu lub części zdania ograniczonej przeznigdybrak partykuły przeczącej (73):
a. W zdaniu z orzeczeniem (21): Dáy mi miły panie/ nigdy w bliznim albo we mnie ſamym ciebie wydatz OpecŻyw 106v; A rozwaz też cieſkie pomſty/ ktoremy pan Bog groxy [!] nam/ [...] gdiz ſłowa iego ſą prawdziwe á nigdi ſię przemięnia. SeklKat F4v; MrowPieś A3v; Tákież moiey powieśći teraz mieyſce daycie. Bowiem ſie ná mey mowie nigdy omylicie BielKom C3v; RejZwierz 81; Nigdy też zá nieſpráwiedliwą rzecż będzie/ dobrodzieyſtwem dobrodzieiowi nágrádzáć ModrzBaz 1v; gdyby X. K. rozumiał nigdyby ták nieprzyſtoynie y niewłaſnie árgumentował. NiemObr 47; ArtKanc N11v; y nigdy ſłowem áni vczynkiem będźiem wſpomináć tych nieprzyiáźni: áni iákiéy pomſty [...] czynić SarnStat 1103.

W konstrukcjach wyłączających (2): Ktora [dusza] nigdy iedno cznotą vmie ſie vcieſzyć RejJóz F4v; BielKron 150.

W połączeniu z zaimkiem przeczącymniepodkreśla negację (1): Nitz nigdy tak ſlodkiego ieſtem vkuſil/ nitz teéż tak roſkoſſnégo ieſtem pożywál. OpecŻyw 18v.

W połączeniu z jednym członem szeregu bliskoznacznego (2): A iako plotą żeby był na podobienſtwo cżłowieka, toć ieſt kłam á nigdy nieprawda FalZioł I 86d; NiemObr 32.

Szeregi: »ledwy (a. ledwie) abo nigdy« [szyk 1:1] (2): á w pádnieli w roſpácż/ tedy ledwy ábo nigdy iemu ten grzech będzie odpuſzcżon. HistRzym 113; Tym ſpoſobem nigdy/ ábo ledwie mogłáby iáka zdrádá być vcżynioná [nunquam aut vix posset fraus comitti] około wybieránia y oddawánia pieniędzy. ModrzBaz 125.

»(abo) nigdy a(l)bo rzadko« [szyk 3:2] (5): BielKron 234; GórnDworz G2v (2); iż [naszy przodkowie] nigdy álbo rzadko w pokoiu bywáli. BielSpr 75v; máiąc tego pewną wiádomość/ iż rzadko álbo ſnadź nigdy onéy ſoli náſzéy Krákowſkiéy/ [...] vżywáią SarnStat 388.

b. W równoważniku zdania (52): a zálimeie gdy od narodzeniá opuſcila/ nigdy OpecŻyw 33; BielŻyw 38 (2); A nigdy koncza na ſwieczie Kto ſię inż wieć wnim zaplecżie. RejKup Fv (2); LubPs G2v marg (2); RejAp 133v; RejPos 251v (3); Cnotá ą Fortuną nigdy s ſobą wiernie/ Tá wzgorę lata á thá wſzyſtko miernie. RejZwierc 211v (2); BielSpr 69; CzechRozm 129; przedśię pod zasłoną woienney wypráwy/ muſzą ſwoim Pánom cżęſto dáwáć [pieniądze]/ á ták tylko imię podatku odmieniáią: ále rzecży nigdy [ita nomen tantum numerandi eis mutatur, res non mutatur]. ModrzBaz 124; SkarJedn 296 (2); SkarŻyw 213 marg (2); ActReg 167; SarnStat 903; SkarKaz 577b.

W konstrukcjach wyłączających (8): FalZioł +2v; RejWiz 90; BielKron 192; GórnDworz Cc7v; Kiedy chcieli cżynili ſucho/ á kiedy chcieli cżynili deſzcż. Ale tego nie bacżyli/ iż nigdy mocą ſwoią iedno mocą Páńſką. RejPos (2); Dobra myśl nigdy bez ćiebie. KochFr 60; KlonFlis C4.

W konstrukcjach wyrażających najwyższy stopień pewnej jakości (5): KochZuz A2; W tey bitwie byli ták bárzo Rzymiánie poráżeni/ iż nigdy gorzey BielKron 129 (3); WerGośc 237.

W połączeniu z zaimkiem przeczącymżadenpodkreśla negację (1): Ita sum affectus ut nemo unquam, Tákem pobudzony iż żaden nigdy tak. Mącz 503d.

W przeciwstawieniach: »zawżdy (5), zawsze (3), często(kroć) (2), czasem, niegdy, niekiedy, rzadko ... nigdy« (14): Inſzemu zawżdi wnieznaiomoſci bądz ale ſam ſobie nigdi. BielŻyw 143 (3); ábowiem on ácz czáſem pokarze mnie/ á wſſákoż nigdy do ſmierći RejPs 173v; RejJóz M4; MurzNT 13v; Fortuná cżęſtokroć niewinnego opuſzcża/ ále dobra nádzyeiá nigdy. BielKron 102v (2); OrzQuin Q; Prot B2; s prziiacielem igray ſłowkiem rzadko/ ále rącżką nigdy RejZwierc 72v; ActReg 140; że niekiedy żáłował powieśći ſwey/ ále milcżenia nigdy. Phil G; Mógłbym tákich śiłá wſpomnieć [...] iáko nigdy twarzy weſołéy/ ále záwſze ponurzy OrzJan 35.

Połączenia: »już ... nigdy« (1): Bo wzgárdzenie vcżyni iuż nienawiść pewnie/ A kto kogo zá to ma/ iuż z nim nigdy wiernie. RejWiz 188.

»nigdy przed tym« (1): vpitym będąc ták bárzo iáko nigdy przed tym/ od trzeźwiey á poſzcżącey Iudyt był zámordowány. WerGośc 237.

»nigdy więcej« (1): A to rzadko cżyniły/ iedno przed ſwemi oycy/ á nigdy więcey. HistRzym 12v.

C. Z dodatkową negacją (przy czasowniku lub przymiotniku) (3): ábowiem ſercá ſkruſſonego á pokornego pan náſz nigdy opuſćić nieobiecał. RejPs 186v; A ſnacż ſyę liepiej niebyło Nigdy na ſwiat nienarodzycz Niż tak yako błędny chodzicz RejKup bb2; gdyż Páńſki dekret nigdy nieomylny nie ieſt RejZwierc 69v.
2. Poza czasem (3): ieſliby tu v Ianá/ ſłowo to/ Nápocżątku/ znácżyć miáło/ przed wſzyſtkimi wieki: ábo/ bez wſzelákiego pocżątku: ábo przed wſzelákim pocżątkiem: lub theż ieſzcże przed wſzyſtkimi rzecżámi: to ieſt/ iáko ſámiſz wykłádáią/ nigdy: [...] A cżemuſz by też y ono Moyżeſzowe káp: (13) I. v I [...] tegoż też znácżyć nie miáło? gdy Moyżeſz mowi/ Nápocżątku/ ſtworzył Bog niebo y ziemię/ to ieſt/ przed wſzyſtkimi wieki/ ábo nigdy nie ſtworzył. CzechRozm 26; [jest ślepota] chwytáć ſie zá przedwiecżnego zmyſlonego/ á procż cżáſu wſzego/ to ieſt/ nigdy nie vrodzonego CzechRozm 37.
II. W funkcji rzeczownika (1):
Przysłowie: Ale rozumiem/ iż tho vkażeſz/ ná ſwięto/ kthore zową nigdy. KrowObr 20v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): I Polcy vƶiwaią iako i Łaćinnicy/ i miaſto vokliſza/ iako nigdi: i miaſto conſonantem iáko Ian JanNKarKoch E4v.
[W rymie dokrzywdy” (34), „wszędy” (1).]

Cf [NIGDA], NIGDYŻ

AK