[zaloguj się]
[pdf]

NOGAWICA (19) sb f

o oraz oba a jasne.

Fleksja
sg pl
N nogawica nogawice
G nogawic
D nogawicåm
A nogawicę nogawice
I nogawicą
L nogawicy

sg N nogawica (3). ◊ A nogawicę (1) [zapis: -ą]. ◊ [I nogawicą.] ◊ L nogawicy (1). ◊ pl N nogawice (5). ◊ G nogawic (4). ◊ D nogawicåm (1). ◊ A nogawice (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII (z Cn) ‒ XVIII w.

1. Część ubrania okrywająca (niecałą) nogę; tibiale Murm, BartBydg; tibialis Mymer1; caliga Calep; femorale vel tibiale unum, feminalium vel tibialium pars una eaque inferiorem et imum pedem tegens Cn (13): A od kolana na dol az do podeſchwy aby zadne plechowye rzeczy any panczerzowe nyebyly yedno nogavicze proſte ſzvkyenne ſkornye Proſthe ſkorzane a oſtrogy MetrKor 26/62; ZapWar 1511 nr 2092, 1523 nr 2296; March1 A2; Murm 155; Tibialis. Hoſen. Nogawice. Mymer1 [312]v; BartBydg 159; Item Nogawicze vkradl czerwone ſukyenne LibMal 1550/153v, 1544/78, 1550/154; RejFig Dd8; gánię kiedy kto ták niedba iż dopuśći ſpáść s ſiebie ſzácie/ ábo w nogáwicy plugáwey/ á trzewiku od kilku dni vbłoconym idzie GórnDworz E8; Caliga Tibiarum tegumentum – Nogawica, ponczocha. Calep 151b; [Krol Władysław miał jednę nogawicę czerwoną a drugą czarną PamJancz 65].

W charakterystycznych połączeniach: nogawica fałdowna, sukienna (2), z sukna, zamszowa (2).

2. Wysoki but (żołnierski); caliga BartBydg, Mącz (6): BartBydg 212b; Caligaria ligula, Wſtęgá od nogáwic. Mącz 31d, 31d.
Wyrażenie: »w nogawice obuty« = caligatus Mącz, Calep [szyk 1:1] (2): Mącz 31d; Caligatus – Wnogawice obuty. Calep 151b.
Szereg: »nogawice albo skor(z)nie« (2): Caligarius, To co ku nogáwicam/ álbo skorniam przysłuſza. Mącz 31d, 31d.
3. [Narzędzie tortur:
Szereg:»skornia abo nogawica«: á zową thę mękę okruthną kathowie ſkornią ábo nogawicą/ bo ieſth zdołu wąſkie á zwierzchu ſzerokie [miejsce w ciemnicy]/ iako nacżynie Aptekárſkie w ktorym wino zrozmáitemi źioły przypráwuią BazHist 94 (Linde).]

Synonimy: 1. pończocha; 2. skorznie.

Cf NOGAWKA

MF