« Poprzednie hasło: 1. NOŻNY | Następne hasło: 3. NOŻNY » |
2. NOŻNY (46) ai
o jasne.
sg | |||||
---|---|---|---|---|---|
m | N | nożny | f | N | nożn(a) |
G | nożn(e)go | G | nożné, nożn(e)j | ||
D | D | nożné | |||
A | nożny | A | nożną |
pl | ||
---|---|---|
N | subst | nożn(e) |
G | nożnych | |
D | nożnym, nożn(e)m | |
A | subst | nożn(e) |
I | m | nożn(e)mi |
L | nożnych |
sg m N nożny (1). ◊ G nożn(e)go (1). ◊ A nożny (1). ◊ f N nożn(a) (3). ◊ G nożné OpecŻyw (4), nożn(e)j (3) CzechEp, LatHar (2). ◊ D nożné (1). ◊ A nożną (4). ◊ pl N subst nożn(e) (2). ◊ G nożnych (7). ◊ D nożnym (3), nożn(e)m (2) FalZioł (3:2). ◊ A subst nożn(e) (10). ◊ I m nożn(e)mi (1). ◊ L nożnych (3).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.
W charakterystycznych połączeniach: nożne fistuły, kostki, przeguby, rany (2), żyły (2).
»członki nożne« (3): Iteż bolenie żołądka/ biodr/ ſuchych żył y cżłonkow nożnych vſmierza tha maſć FalZioł I 140b, I 46a, 63b.
»dna nożna« (3): FalZioł I 66a, 87c; CZemu z zbytniego pożywania iarzyn zwłaſzcża ludziem rozkoſznym przydawa ſie Podagra, to ieſt, dna nożna. GlabGad Iv; [SienHerb 107a (Linde)].
»(mały a. wielki) palec nożny« = pedica maior BartBydg; pollex pedis Pol Ant [szyk 3:2] (5): BartBydg 110; Też żyłka v małego nożnego palcza/ ieſt vżytecżna kn puſzcżaniu ſniey krwie tym ludziom ktorzy kroſtki na nogach y nalicżu miewaią. FalZioł V 59, I 25d; Pitylisma, genus exercitationis et maxime quae velox quidem sit, sed citra intentionem violentiamque, Skoki rozmáyite które nie ták ná mocy yáko ná chutkośći należą/ gdy ſie yeden palcámi nożnemi záwieśić może ná liſtwie przi ścienie Mącz 301c; BudBib Iudic 1/6.
»paznokcie nożne« (1): Ab imis unguibus usque ad verticem summum, Począwſzy od páznokciuw [!] nożnych áż do wierzchu głowy. Mącz 503c.
»paznokcie nożne« = odciski (1): Morticini clavi pedum dicuntur quod veluti morticina caro sit, Calep. Páſnokcie nożne. Mącz 232c.
»pięta nożna« [w tym: od pięty nożnej aż do (a. ku) wirzchu głowy 4 r.] (6): Oglądáy bok moy/ ij wſſytko cialo moie panieńſkié/ niewinną krwią obláné/ iakotz pocżąwſſy od pięty nożné aż ku wirzchu glowy okrutnie ieſt zranioné. OpecŻyw 141, [79], 102v, 126v, [127]; Scaurus, Który wielkie koſtki y ſzerokie pięty ma nożne/ álbo też golenie krziwe. Mącz 371a.
»podeszwa nożna« (1): Solea item, Bernádinska trepká obóẃ zwłaſzczá tilko podeſzwę nożną nákriwáyąca/ ná wierſchu rzemieniem záwiązána. Mącz 398d.
»stawy nożne« (3): Oczet nerkam y inſzym cżłonkom, to ieſt mechierzowi j ſtawom nożnem barzo ſzkodzi. FalZioł II 18d, V 3; Ale gdy ſtáwy puchną bądź nożne álbo ktore inne/ weźmi łáyno świnie á vſmaż ie w oliwie SienLek 120v.
»stopa nożna« [w tym: od wierzchu głowy aż do stopy nożnej 2 r.; od stopy nożnej aż do wierzchu głowy 2 r.] (4): A ták począwſzy od wierzchu głowy/ przez wſzyſtki członki/ áż do ſtop nożnych/ naydźieſz porządek chorob SienLek 45v; CzechEp 358; od wierzchu głowy áż do ſtopy nożney/ cżłonká zdrowego w Synu Bożym nie było. LatHar 259, 293.
»szpara nożna [= między palcami nóg]« (1): Allux, spara nożna BartBydg 7b.
[»nożny sztos« = uderzenie nogą: co teraz pánná przykrego ſłowá ledwie y rodzicom właſnym z ćierpi: to od mężá pięśći/ y policżki/ y nożne ſtoſy/ wytrwáć muśi. SkarŻyw I 437 (Linde).]
»nożny i (albo) ręczny« = manuum et pedum PolAnt [szyk 5:3] (8): Też ſok chebdow z wodą ſłoną/ ieſth dobry na boleſci nożne y ręcżne FalZioł I 47b; wyciąga flegmę ſ cżłonkow nożnich y ręcżnych FalZioł I 63b, I 46a, 87c, 123b, III 38b, V 3; BudBib Iudic 1/6.
Cf DWUNOŻNY, MIEDZYNOŻNY, NOGOWY
MF