[zaloguj się]
[pdf]

OBCIĘŻLIWOŚĆ (15) sb f

obciężliwość (10), obciążliwość (5); obciężliwość ComCrac, GroicPorz (2), RejPos, SarnStat (4); obciążliwość ZapWar, GostGosp (2); obciężliwość : obciążliwość LibLeg (1:1), Mącz(1:1).

Oba o jasne.

Fleksja
sg pl
N obciążliwość
G obciężliwości obciężliwości
A obciążliwość
I obciężliwością obciężliwościami

sg N obciążliwość (1). ◊ G obciężliwości (8). ◊ A obciążliwość (1). ◊ I obciężliwością (1). ◊ pl G obciężliwości (3). ◊ I obciężliwościami (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Udręczenie, kłopot; krzywda, szkoda; gravamen, gravitas JanStat (13): Posłowie ziem Mazoweczkich thes iedno obcziazliwoscz imieniem slachti przeth nami przekladali iz starosthowie nasi [...] Ludzie a Cmieczie slachczie z ich wsi do miasth bierzą ZapWar 1545 nr 2646; Bo drugi będźie áppellował nie dla iákiey obćiężliwoſći/ iedno iżby vbogiemu człowiekowi z vporu ſwego á z doſtátku pieniędzy Spráwiedliwoſć przedłużał GroicPorz bb2v, bb2v.

obciężliwość czyja [w tym: G sb (4), ai poss (1)] (5): belo vielie moviono izby były czla volne zobczięzlivoſczią sliachty poddanych naſſych ComCrac 13; LibLeg 11/169v; [wiele kupców] vſtáwy ſwoie około płácenia korzenia y rzeczy wſzyſtkich z inąd przywieźionych ná káżdy czás podnoſzą/ ku wielkiéy wſzyſtkich poddánych náſzych obciężliwości [in magnum universorum subditorum nostrorum gravamen JanStat 1049] SarnStat 273, 388, 953.

[Wpołączeniu szeregowym: Także też gdy już wciągnie sie do Inflant, nowym poddanym Kr. JMci nikt aby nie ważeł sie krzywd, obciążliwości i gwałtow czynić UstWojsk 1582/159.]

Zwrot: »obciężliwość zadawáć« (1): vſtáwę álbo Dekret który ieſt nápiſan y názwan Oſtrogi/ poddánym náſzym wiele trudnośći y obciężliwośći zádawał [subditorum nostrorum rationes gravare JanStat 590] SarnStat 649.
[Wyrażenie: »obciężliwość wielka«: Krol rzekł do niego [Fortunata]: Dwor náſz z Krolową wielka zgráiá ieſt/ á gdy ini gośćie k temu będą/ byłáćby w tym obćiężliwość wielka HistFort G7.]
Szeregi: [»krzywda i obciężliwość«: Telko dla opowiadania i uskarżania krzywd i obciężliwości wielki sami wszyscy przyszli – i mieszczanie, i przedmieszczanie LustrSand 278.]

»smętek a obciężliwość« (1): Pátrzayże záſię/ iż miedzy wſzytkimi ſmętki á miedzy wſzytkimi obciężliwoſciámi/ nie ieſt więtſzy ſmętek áni żadna ociężliwość/ iáko grzech RejPos 167.

»szkoda i obciężliwość« (2): ku ſkáźie y ſzkodźie króleſtwá náſzégo/ y ku obćiężliwośći náſzych obywátelów [in detrimentum Regni nostri damnum, et Regnicolarum nostrorum gravamen JanStat 1019] SarnStat 953, 388.

»trudności i obciążliwości« (2): Trudnoſczy pana Voyewodzynich y obczyezlywoſczy o kthoricheſz powyedzyal yego Kro.mczi zalowacz raczi LibLeg 11/169v; SarnStat 649.

»uciskanie a obciążliwości« (1): vyelkye a czanſthe przed naſſ skargy przichodzą okolo vczyſkanya a obczyaſzlywoſczi kthore ſzią naſzym poddanym dzyeyą LibLeg 7/68v.

a. Wyrażenie przyimkowe: »bez obciężliwości« = bez nadmiernego wysiłku (2): [rewizorka ma przędzę oddać dworce] oná to ma ná wagi podźielić Kmiotownam/ coby bez obćiążliwośći prząść mogły GostGosp 114, 156.
2. Ciężar, obciążenie; przen (2):
Wyrażenia: »obciężliwość sumnienia« (1): Religio aliquando ponitur pro Metu, vel sollicitudine, Miaſto obawánia/ Troski y Stáránia/ Albo obciężliwości ſumnienia. Mącz 35lb.

»obciążliwość umysłu« (1): Algor animi. Obciążliwość vmysłu/ ſerdeczne obciążenie. Mącz 6d.

α) [Grzech: Ale gdyby oſoba niektora/ oſobliwą doległość/ a obćiążenie miała/ prze ktoreby na ſumnieniu ſwem/ vſpokoyć ſię ſama niemogła/ może y ma tę ſamę obćięſzliwość/ okrom poniewolenia/ słudze Kośćielnemu ziawyć/ [...] y przynauczenia żędać. UstKościel 113v.]

Synonimy: 1 krzywda, szkoda, ucisk.

Cſ OCIĘŻLIWOŚĆ

LW