Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OBIECAĆ

Następne hasło: OBIECADŁO »

OBIECAĆ SIĘ (39) vb pf

sie (29), się (10).

o, e oraz a jasne.

Fleksja

inf	obiecać się

praet
	sg		pl
1	m	obiecåłem się, -m się obiecåł	m pers	-śmy się obiecali
2	m		m pers	-ście się obiecali
3	m	obiecåł się	m pers	obiecali się

plusq
	sg		pl
3	m	był się obiecåł	m pers	byli się obiecali
3	f	była się obiecała	m an

conditionalis
	sg
3	m	by się obiecåł

con praet
	sg
2	m	byś się był obiecåł

impersonalis
praet		obiecało się
inne formy
impers con praet - by się było obiecało

inf obiecać się (3). ◊ praet 1 sg m obiecåłem się, -m się obiecåł (2). ◊ 3 sg m obiecåł się (21). ◊ 1 pl m pers -śmy się obiecali (1). ◊ 2 pl -ście się obiecali (1). ◊ 3 pl m pers obiecali się (2). ◊ plusq 3 sg m był się obiecåł (1). f była się obiecała (1). ◊ 3 pl m pers byli się obiecali (1). ◊ con 3 sg m by się obiecåł (2). ◊ con praet 2 sg m byś się był obiecåł (1). ◊ impers praet obiecało się (2). ◊ impers con praet by się było obiecało (1).

Sł stp s.v. obiecać, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. s.v. obiecać.

Znaczenia

Zapowiedzieć swą obecność gdzieś, lub swój udział w czymś (39)
- a. Uczynić uroczysty ślub (5)

Zapowiedzieć swą obecność gdzieś, lub swój udział w czymś; condicere, constituere Mącz; promittere Cn [w tym: w użyciach bezpodmiotowych (6)] (39): BielKron 435v; Efficere pollicita, Spełnić to co ſie obiecáło. Mącz 115b; prośiłá go [Hester] áby iey tę poććiwość vcżynił/ áby był w domu iey v niey ná bieſiedzye. Krol [Asverus] ſie obiecał/ y potym v niey był. RejZwierc 154v.

obiecać się komu, czemu (7): Liſzká żorawiá prośiłá/ Bądź v mnie będę ćię cżćiłá: A on śię iey rad obiecał BierEz N3; [papież Sylwester wtory] wezwał k ſobie Kárdynałow/ ſpowiedał ſie im/ iż on co cżynił/ wſzytko s cżártowſkiey náuki/ y obiecał ſie im w towárzyſtwo po śmierći BielKron 175v; Mącz 87b; PaprUp 12; ZawJeft, 33; ActReg 9, 51.

obiecać się na co (2): Mącz 87b; Poſzedl zatim odemnie/ á natzas inſzi na ſzerſza mi ſie rozmowe obiecał. PaprUp I2.

obiecać się przez kogo, przez co (2): Wyprawilismy też powtore listy do inszych woiewodztw, [...] prosząc aby się znami [...] dla poteznieyszego wyparcia nieprzyiaciela ziechali, tak iako się nam przez listy obiecali. ActReg 51; SkarKaz 637a.

cum inf (20): BierEz P; A tako Iezus na prozbę ijch pokorną/ obietzál ſie s nimi bytz przez iutro OpecŻyw 78v; [Swatopelk] ná inny cżás ſie obiecał być BielKron 358v, 372; Reus promitendi. Obyetnicą obowiązány/ To yeſt obiecał ſie to ſpełnić. Mącz 354d, 36b, 412c [2 r.]; RejPos 114, 188v, 351; BiałKat 311; RejZwierc 189; WujJud 32; SkarŻyw 501. Cf cum inf komu, cum inf przez kogo.

cum inf komu (4): prożno mowił/ bo ſie im iuż byli obiecáli ku potrzebie być BielKron 197; ActReg 130; OrzJan 13; SkarKaz 312b.

cum inf przez kogo (1): Pan Chriſtus obiecał ſie z Kośćiołem ſwym przez Duchá ſwego do ſkonánia świátá być. WujJud 73.

W charakterystycznych połączeniach: obiecać się na szerszą rozmowę, na wieczerzą; obiecać się w towarzystwo; obiecać się na inny czas; obiecać się przez listy; obiecać się dobrowolnie, z przodku; obiecać się ... spełnić (2).

Fraza: »jako nę obiecał« [w tym: jako człon zdania złożonego (1), jako zdanie wtrącone (1)] (2): Co się dotycze opatrzenia, ktore jest WM za przyczyną IchM panow od KJM obiecano, tedy to będzie dano, gdy o obronie mowić zaczniecie, jakoście się w tym spisku obiecali. Diar 40; CzechEp 123.

Zwrot: »obiecać się rad« (2): Ieden proſzony ná obiad/ Obiecał ſie iść bárzo rad BierEz P, N3.

Szereg: »dać się i obiecać« (1): Bo ſię dáć y obiecáć iedno przez przyſzćie mękę y śmierć Syná Bożego [królestwo niebieskie] nie mogło. SkarKaz 637a.

a. Uczynić uroczysty ślub (5):

obiecać się dokąd (1): Tedy mu rádzili áby ſię obiecał do Yowiſzowego kośćiołá. SkarŻyw 552.

obiecać się na co (1): [chciała] żeby iey dano ieſzcze wolne trzy látá/ przes ktoreby odpráwiłá drogę ſwoię/ ná ktorą ſie byłá obiecáłá: To ieſt áby ſzłá do Rzimu StryjKron 52.

cum inf (3): Otto trzeći Ceſarz Krześćiáńſki ſłyſząc o tych cudach S. Woyćiechá/ obiecał ſie w chorobie ſwey náwiedzić to mieyſce ſwá [!] oſobą/ był zdrow. BielKron 344v, 459; ięli mu thę rádę dáwáć/ áby ſie obiecał/ do pánny Máriey do Loretu iść boſo GórnDworz T3.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): PIrrus w Tebáńſkim zamku/ gdy Pállás bogini/ Tám záwżdy ſławna byłá/ y z odpuſty ſwemi. Obiecał ſie po bitwie/ by iey ofiárował RejZwierz 25v.

W charakterystycznych połączeniach: obiecać się do Jowiszowego kościoła, do Panny Maryjej do Loretu; obiecać się na drogę; obiecać się iść boso, nawiedzić w chorobie [kogo, co] (2).

Synonimy: przyrzec; a. ślubić, ślubować.

Formacje współrdzenne cf OBIECAĆ.