[zaloguj się]
[pdf]

OBLEWAĆ (24) vb impf

o oraz a jasne; -é- (8), -e- (4); -é- OpecŻyw (2), Oczko, KochSob, SiebRozmyśl GosłCast (3); -e- Mącz (4) (Cn e pochylone).

Fleksja
inf obléwać
indicativus
praes
sg pl
1 obléwåm obléwåmy
2 obléwåsz
3 obléwå obléwają
praet
sg pl
3 m obléwåł m pers obléwali

inf obléwać (4). ◊ praes 1 sg obléwåm (8). ◊ 2 sg obléwåsz (1). ◊ 3 sg obléwå (4). ◊ 1 pl obléwåmy (1). ◊ 3 pl obléwają (2). ◊ praet 3 sg m obléwåł (1). ◊ 3 pl m pers obléwali (1). ◊ part praes act obléwając (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) w. s.v. oblać.

Lejąc pokrywać płynną substancją wkoło lub po wierzchu; polewać; offundere, circumfundere Mącz, Calep, Cn; oblinere, respergere Mącz; oppicere Calep; circumluere, perfundere Cn; rigare Vulg (24): Circumfundo, Wkoło oblewam/ obciekam Mącz 139d, 140a, 194c, 404b; Circumfundo – Obliewąm. Calep 198a, 727a.

oblewać kogo, co (8): Głowie chorey nic zdrowſzego iedno źimna wodá: á przeto rádzą lekárze/ lećie częſto ią oblewáć SienLek 39v; BielSpr 74v; Bywa téż to częſto/ że ći co wychodzą z wánny/ ieſli ſye ſłábſzémi czuią/ chłodną wodą obléwáć ſye każą Oczko 28v. Cf Zwrot.

oblewać czym (8): BielSpr 74v; Oczko 28v; Oppico – Smoła obliewam. Calep 734a. Cf Zwrot.

Zwrot: »łzami (a. słzami) [co] oblewać« [szyk zmienny] (5): OpecŻyw 156 [2 r]; niewiáſthá ktora byłá w mieśćie grzeſzną [...] pocżęłá oblewáć łzámi nogi iego [lacrimis coepit rigare pedes eius]/ y vćieráć włoſámi głowy ſwoiey Leop Luc 7/38; leżę w boleśćiách obléwáiąc łzámi pośćiel moię: przydźże iuż ſam o moy namilſzy odkupićielu SiebRozmyśl F; SkarKaz 160b.
Szereg: »okładać albo oblewać« (1): Gdy tedy dźiáło wielkie wypaliſz [...] maſz ie chłodźić cżym chłodnym/ albo źiemią okłádáć álbo wodą oblewáć BielSpr 74v.
W przen [kogo, co czym] (5):
Zwroty: »krwią oblewać« = ginąć za co (2): RejPos 339; Krwią drudzy zyſk obléwáią/ Gárdłá ná to odważáią. KochSob 69.

»oczy łzami oblewać« = płakać (1): Oycowie ćięſzki ſmętek máią/ ſwe krwawe ocży łzámi oblewáią/ pátrząc ná ćiężkie dźiatek ſwych konánie ArtKanc R17v.

»[kogo] płaczem oblewać« = opłakiwać (1): my ciebie [Janie Kochanowski] płácżem ſzcżodrym oblewamy KlonŻal B2.

»winem stoły oblewać« = ucztować (1): Ku mey czći/ winy ſtoły przypráwné obléwa. GosłCast 14.

[»żałością serce swe oblewać«: á patrząc ná morderſtwá y zabijania Chrześćiáńſkie/ żałośćią ſerce ſwe oblewał SkarŻyw 554 (Linde).]

Przen [kogo, co; w tym: czym (3)] (4): Czarnéy nocy pośrzodek/ gdy ćieniem obléwa Swiát/ wſzelki duch żywiący mile odpoczywa. GosłCast 31; Częſto wielki doſtátek/ mátká zbytkóm bywa/ A roſpuſtá kocháné ćiałeczká obléwa. GosłCast 37.

W porównaniu (1): miły panie: a rozlicznemi pociechami prawie iako dzdzem oblewaſz wſſytki wierne ſwoie RejPs 174v.

Zwrot: »łaską oblewać« (1): Duch S. [...] iego [dziecięcia] duſzę ocżyśćia/ y łáſką ſwą oblewa/ á odnawia cżłowieká KarnNap Bv.

Formacje współrdzenne cf LAĆ.

Cf OBLEWANIE, [OBLIWAJĄCY]

DDJ