[zaloguj się]
[pdf]

OBRONIONY (33) part praet pass pf

obroniony (20), obronion (11), obroniony a. obronion (2).

Pierwsze o jasne; -ro- (3), -ró- (1); -ro- (1) OpecŻyw; -ro- : -ró- Mącz (2:1). ◊ W formach niezłożonych -ón (1) Mącz, -on (1) OpecŻyw. ◊ Formy złożone z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja
sg
mNobroniony, obronion fNobroniona, obronionå, obronion(a) nNobroniono
Aobronion(e)go A A
pl
N m pers obroni(e)ni
subst obronion(e)

sg m N obroniony (6), obronion (6); ~ (attrib) obroniony (5); ~ (praed) obronion (6), obroniony (1). ◊ A obronion(e)go (1). ◊ f N obroniona (3), obronionå (2), obronion(a) (2); ~ (attrib) -a (1); ~ (praed) -a (2) ModrzBaz, -å (2) BielKron, SkarKaz, -(a) (2). ◊ n N obroniono (2). ◊ pl N m pers obroni(e)ni (7). subst obronion(e) (4).

Składania dopełnienia sprawcy: obroniony od kogo (4) LibLeg, Leop, BielKron, SkarŻyw, przez kogo (1) LatHar.

Sł stp s.v. obronić, Cn brak, Linde XVI w. s.v. obronić.

1. Wyratowany z opresji, wybawiony (25): láromir [...] ktorego Werſzowcy chćieli przypráwić o gárdło wywiodſzy go ná łow/ ále od niektorych był obronion. BielKron 323v, 183; StryjWjaz Av; SkarŻyw 324; KochProp 8.

obroniony od kogo, od czego [= przed kim, przed czym] (4): A ták tego roku Litewſka zyemiá byłá od Tátar y od Moſkwy obroniona. BielKron 406v. Cf obroniony od kogo czym.

obroniony od kogo czym (3): dádzą obronione Gránice zbroią koronne/ poczćiwą/ Od zdrádnych ſąśiad/ ſławę wiecznie żywą. SzarzRyt C. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »[czym] od nieprzyjaciela obroniony« (2): áby Rzecżpoſpolita biegłośćią rzecży woiennych od poſtronnego nieprzyiacielá ná vkráinie byłá obronioná [ab hoste defendatur] ModrzBaz 4v; WerGośc 238.
a. O działaniu Boga i świętych (9): a bila ziemia czala a od boga obroniona LibLeg 11/55; Ześ nam prorokował/ mowiąc: iż lud Iſráelſki obronion będzie od Bogá ſwego [gens Israel defendatur a Deo suo] Leop Iudith 6/2; ArtKanc L10v.

obroniony czym od kogo, od czego [= przed kim, przed czym] (2): O PAnie Boże náſz/ [...] rácz nam to miłośćiwie dáć/ ábyſmy iego [św. Marcina] przyczyną wſpomożeni/ od nagłey śmierći/ y wiekuiſtey byli obronieni LatHar 453, 93.

Wyrażenia: »mocą obroniony« (1): RAcż nas wyſłucháć BOże wybáwićielu náſz: ábychmy mocą tego Sákrámentu/ byli od wſzelkich nieprzyiaćioł duſze y ćiáłá náſzego obronieni LatHar 93.

»od nieprzyjacioł, od przeciwnikow obronieni« (2:1): zaſlugámi Swiętego Márká/ [...] ábyſmy byli przes nie od wſzyſtkich przećiwnikow obronieni. KrowObr 172; LatHar 93; WujNT 398.

»pomocą, poratowaniem obronieni« (1:1): KrowObr 173v; Pánie [...] rácz ták ſpráwowáć/ [...] áby [podróżujący] [...] twoim porátowániem byli záwſze obronieni. LatHar 632.

Szereg: »wybawion i obronion« (1): Tenże wyznawa/ że [...] od wiela złego przez nię [pannę Maryją] wybáwion był/ y obronion od nieprzyiaćioł widomych y niewidomych. WujNT 398.
b. O argumentach w dyskusji i poglądach; defensus Mącz (5): Mącz 80a; Bo co ſię dotycże wiáry/ ieſli kto mnima/ áby bez vmieiętnośći wiela náuk mogłá być obronioná [qui putet eam sine plurimarum artium cognitione deſendi posse]/ ten niech pewnie wie/ że w wielkiem á ſzkodliwem błędźie mieſzka ModrzBaz 135v.

obroniony czym (2): A naprzod mowy y terminy niektore pokażę/ [...] iákie nigdźiey piſmu ś. nie ſą zwycżáyne: áni nim mogą być obronione CzechEp 140, 140.

Szereg: »pokazany i obroniony« (2): CzechRozm 129; Bo áni to ſłowem Bożym/ áni Loiką/ może być pokazano y obroniono CzechEp 140.
c. O sądzie (2): In posterum diem vindicare Prziſzłego dniá być ná ſądzie obronión. Mącz 85d.
Przen: O sądzie bożym (1):
Szereg: »wspomożon i obronion« (1): cżemu ſie nie opatrzyſs na dzień ſądny/ gdy żádny niebędzie mogl bytz bez drugiégo wſpomożon ij obronion OpecŻyw 191.
2. Zabezpieczony; protectus Calep (7): Te rzecży [np. wychowanie dzieci, pokój i zdrowie Rzeczypospolitej] ſą tákie y ták wielkie/ że żadnym ſpoſobem ták z przygody/ ábo z trefunku niemogą być rządzone áni obronione [quae casu nullo modo gubernari aut defendi queant] ModrzBaz 12v; Calep 865b; SkarKazSej 682b.
a. O działaniu Boga i świętych (4): O Pánie BOże/ [...] day to nam miłośćiwie/ áby przez te żywot náſz ná źiemi był obroniony/ ktorych obecnośćią [...] máieſtat twoy w niebie ieſt obſtąpiony LatHar 425.

obroniony od czego [= przed czym] (3): Ieſlić to prawdá/ [...] thedyć by ſie wſzyſcy ludzie vbieráć mieli/ w Ornaty/ [...] áby od pokuſzenia Dijabelſkiego obronieni byli KrowObr 106, 106; LatHar 235.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Defensus, Obroniony. Mącz 80a.

Synonimy: 1. wybawion, zaszczycony, zbawiony;

Cf NIEOBRONIONY, OBRONIĆ

MC