Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OBWIĄZAĆ

Następne hasło: OBWIĄZAN »

OBWIĄZAĆ SIĘ (21) vb pf

się (9), sie (9), błędny brak zaimka zwrotnego (3) SarnStat 1037, 1057, 1086.

o jasne.

Fleksja

praet
	sg		pl
1	m	-m się obwiązåł	m pers	-smy się obwiązali
3	m	obwiązåł się	m pers	obwiązali się

plusq
	sg		pl
3	m	był się obwiązåł	m pers	byli się obwiązali

fut 3 sg obwiąże się (2). ◊ praet [1 sg m -m się obwiązåł]. ◊ 3 sg m obwiązåł się (7). ◊ 1 pl m pers -smy się obwiązali (4). ◊ 3 pl m pers obwiązali się (4). ◊ plusq 3 sg m był się obwiązåł (1). ◊ 3 pl m pers byli się obwiązali (1). ◊ part praet act obwiązåwszy się (2).

Sł stp s.v. obwiązać, Cn, Linde brak.

Znaczenia

Zobowiązać się (21)

Zobowiązać się; obligare JanPrzyw (21):

obwiązać się komu (11): ktoremu [Skirgajle] był Witołd obiecał y obwiązał ſię Kijow podáć/ iż mu Stolicę wielkiego Xięſtwá Litewſkiego w Wilnie poſtąpił StryjKron 497. Cf obwiązać się komu ku czemu; komu na co; komu przez co; Zwroty.

obwiązać się komu ku czemu (1): StryjKron 215 cf »podjąć się i obwiązać«.

obwiązać się komu na co [= potwierdzając czym] (1): raczysz WKM powinowactwo swe krolewskie rozpomnieć, na ktoreś się nam zdawna obwiązawszy Panem Bogiem poświadczył Diar 21.

obwiązać się komu przez co (1): wiem ze Bog nieklama/ á przes chrzeſt obwiązał my ſię ze moych grzechow niechce pamiętac SeklKat V v.

obwiązać się na co [= do czego] (4): żaden z nich nie był áni będzye do ſkońcżenia ſwiátá/ ktoryby był temu doſyć vcżynił ábo to wypełnił/ ná co ſie obwiązał. RejPos 102v, 102; SarnStat 881. Cf Ze zdaniem.

cum inf (4): Kto zápiſuiąc powiátu odſtąpi/ á obwiąże ſię odpowiedać w inſzym powiećie: táki [...] ma iácháć y okázáć Stároſćie/ pod ktorym winny ma oſiádłoſć. UstPraw H; BielKron 42; RejPos 102v; StryjKron 497.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: na to (1); że (3), iż (2)] (5): SeklKat V v; KarnNap C3; boiąc ſię Bela áby teſz ná iego kroleſtwo [Tatarowie] nieprzyſzli/ ſlubem ſię Pánu Bogu zmałżonką ſwoią obwiązáł [...]: iſz ią na ſłużbę iego [...] ofiárowáć mieli. SkarŻyw 159; StryjKron 305; SarnStat 881.

Zwroty: »dobrowolnie się obwiązać« (1): Ieſzcze tez do ſądv duchownego przyiſluſa ſąd tych ktorzi [!] ſie dobrovolnie obviąze y zapiſvye wduchownem pravie ComCrac 20v.

»obwiązać się [komu] obietnicami« (2): KarnNap C3; my [...] ſtáráiąc ſie/ áby Kroléſtwo náſzé Polſkié w dobrym ſtanie mocno trwáło/ ná toſmy ſie obietnicámi/ ſpiſki/ y Przywileymi náſzémi Szláchćie Króleſtwa Polſkiégo obwiązáli: że [...] [Nobilibus ipsius regni Poloniae fuissemus obligati quod... JanPrzyw 3] SarnStat 881.

»obwiązać się przysięgą« [w tym: komu (3)] [szyk zmienny] (5): inſze Xiążętá Ruſkie/ pochwalili rádę Iaropełkowę/ [...] y wſzyſcy záraz obwiązáli ſię ſpołeczną przyſięgą/ y krzyżá pocáłowánim StryjKron 215, 612; My tedy pámiętáiąc ná przyśięgę náſzę/ którąſmy oſobą ſwą wſzem obywátelom Koronnym obwiązáli ⟨się⟩/ wſzyſtkié rzeczy oderwáné [...] ku przerzeczonému Króleſtwu w ſwą cáłość przywróćić/ [...] SarnStat 1037 [idem (2)] 1057, 1186; [tobie bowiem i plemięniu twoiemu dam wſzyſtki kraini tyto/ pełniąc przyśięgę ktorąm śie obwiązał Abrahamowi RhegSeklLek N5v].

»obwiązać się słowy« (1): Woiewodá Wáłáſki/ zápomniawſzy ná ſwą cżeść y ſlowá ktorymi ſie obwiązał/ s ſwoim ludem y z zbieránym s thyłu y z boków vderzył BielKron 399.

»obwiązać się [komu] pod stracenim gardła« (1): Z tego woyſká niktory Pruſak vćiekł do Krolá Litewſkiego/ y obwiązał mu ſię pod ſtrácenim gárdłá/ iż mu miał podáć Zamek Skalowitſki StryjKron 305.

»ślubem się obwiązać« [w tym: komu (1), do czego (1)] [szyk zmienny] (4): gdy ſie vciekli [Izraelici] ku Pánu Bogu/ á obwiązáli ſie ſlubem miáſtá báłwochwálſkie zborzyć/ dał im Bog moc nád Arádem krolem BielKron 42; O tych tedy Apoſtoł mowi/ ktorzy ieſzcże ſą wolni/ á żadnym ſie ślubem nie obwiązáli/ że tákowym lepiey ieſt ożenić ſie/ niżli vpalenie ćierpieć. WujJud 210v; SkarŻyw 159; WerGośc 268.

Szeregi: »obiecać i obwiązać się« (1): StryjKron 497 cf obwiązać się komu.

»podjąć się i obwiązać« (1): A ku dokazániu tego ſam ſię Włoſtowicz podiął/ y obwiązał Boleſławowi mowiąc/ áby ná iego fortel ze wſzytką Polſką od woyny Ruſkiey ſpał beſpiecznie. StryjKron 215.

»obwiązać się a przysiąc« (1): oto záś náſz miły Pan pokutę świętą vſtáwił/ y obwiązał ſie nam obietnicámi wielkiemi/ á [...] przysiągł nam przez ſámego śiebie/ że chce przeſtępnośći náſzych przeyźrzeć/ chce náſze ćięſzkie grzechy odpuśćić KarnNap C3.

Synonim: obligować się.

Formacje współrdzenne cf WIĘZAĆ.

Cf OBOWIĄZAĆ SIĘ