[zaloguj się]
[pdf]

ROZGANIAĆ (31) vb impf

o jasne; w inf oba a jasne; w pozostałych formach pierwsze a pochylone.

Fleksja
inf rozganiać
indicativus
praes
sg pl
1 rozgåniåm
2 rozgåniåsz rozgåniåcie
3 rozgåniå
praet
sg
3 m rozgåniåł

inf rozganiać (7). ◊ praes 1 sg rozgåniåm (2). ◊ 2 sg rozgåniåsz (1). ◊ 3 sg rozgåniå (20). ◊ [2 pl rozgåniåcie.] ◊ praet 3 sg m rozgåniåł (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Usuwać, powodować ustąpienie, zanik; discutere, dispellere, fugare, resolvere Cn [co](26): O Wodzu złotych świátlośći Który nam nocné ćiemnośći Rozganiaſz ZawJeft 14.
a. O objawach choroby, stanu zapalnego (szczególnie mającego postać obrzmienia, obrzęku itp.): leczyć, goić; też: uśmierzać (ból, gorączkę itp.)(21):około wrzodow ciało roziadaiączych plaſtr then okładać, gorączoſć rozgania y gryzienie. FalZioł I [1152]; Kwas albo ciaſto vkwaſzone z pſzenicze/ [...] Podeſzwianą puchlinę rozgania FalZioł III 25b; Bolącżki rozgania ſok wytłocżony z polney drijakwie pijącz gi FalZioł V 69v, *4f, [*7], [*8], I 13a, 64d (17); Albo wapno niegáſzoné w wodźie warz/ á potym ſoli z oliwą námiéſzay/ [...] żyły náruſzeniu pomaga/ y kurcz rozgania. SienLek 143, 82, 128v, 129.
b. Tępić (o szkodnikach, pasożytach itp.) (4):théż iáko pluſkwy tráćić: krety rozgániáć: muchy: mrówki: komory: Węże: pchły/ y gnidy. SienLek 158, 159v, T[tt]v, T[tt]2.
2. Rozpraszać, powodować rozbiegnięcie się na wszystkie strony; dispellere Modrz, Cn; dispescere Mącz; discutere, dispergere, dissipare, fugare Cn [w tym: kogo, co (3)](4): Dispesco, [...] Zganiam z páſtwiská/ też rozganiam/ rozłączam. Mącz 282d; iáko też y Páſterz nieieſt godźien tego przezwiſká/ gdy owce rozgania/ z nalepſzey paſze zgania ModrzBaz 21v; SkarŻyw 414 marg.
a. O zjawiskach atmosferycznych (1): [agnus, tj. figura baranka] Grom nápowietrzu rozgania y wſzyſtko złe. KrowObr 68v; [Jeśli chmury niepogodne rozganiacie lecie, Czemuż zimie mrozu, dzwoniąc, też nie rozżeniecie? BogowieFałsz 220].
*** Bez wystarczającego kontekstu(1):Dispello – Rozganiam. Calep 331a.

Synonimy: 2. rozpądzać, rozpraszać.

Formacje współrdzenne cf GNAĆ.

Cf ROZGANIAJĄCY, ROZGANIANIE

MC