[zaloguj się]
[pdf]

OBWOŁYWAĆ (27) vb impf

Oba o prawdopodobnie jasne (tak w obwołać); a jasne.

Fleksja
inf obwoływać
indicativus
praes
sg pl
1 obwoływåm
3 obwoływå obwoływają
praet
sg pl
3 m obwoływåł m pers obwoływali
imperativus
sg
2 obwoływåj
3 niech obwoływå
conditionalis
pl
3 m pers by obwoływali

inf obwoływać (3). ◊ praes 1 sg obwoływåm (1). ◊ 3 sg m obwoływå (4). ◊ 3 pl obwoływają (4). ◊ praet 3 sg m obwoływåł (4). ◊ 3 pl m pers obwoływali (2). ◊ imp 2 sg obwoływåj (1). ◊ 3 sg niech obwoływå (1). ◊ con 3 pl m pers by obwoływali (4). ◊ part praes act obwoływając (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

Podawać do publicznej wiadomości; ogłaszać; praedicare Vulg, PolAnt, Cn; clamare Modrz; condamitare Calep; conclamare, declarare, edicere, indicere, proclamare, promulgare Cn [w tym: co (19), kogo (4)] (27): RejAp 91v; Skoro ſię gdźie dom záżże/ Goſpodarz ábo który domownik/ niech wnet z domu wybieży: á ogień obwoływa [ignes adesse clamato]. ModrzBaz 83v; CzechEp 86.

obwoływać komu (2): Pan Bog [...] każe ie [prostaczki] przypądzáć/ tho ieſt/ obwoływáć im ſwięte obietnice ſwoie RejPos 160v, 240v.

Ze zdaniem dopelnieniowym [w tym: z zapowiednikiem: to (1); iż (2)] (2): RejPos 293 cf »obwoływać głosem«; CzechRozm 176v cf »prawie jako palcem pokazować i obwoływać«.

W połączeniu szeregowym (1): Pan żadney inſzey powinnośći nie potrzebuie s przełożonych koſciołá ſwoiego/ iedno áby wyznawáli/ á rozſzyrzáli/ á obwoływáli ſwięte imię iego RejPos 347.

W charakterystycznych połączeniach: obwoływać bostwo, chwałę, dekret, ducha bożego, imię, krolestwo boże, nauki święte, nikczemność, obietnice (2), ogień, prawdę pańską, prostą drogę, przymierze, sprawy i postępki, sprosność, wielmożność, wolą; obwoływać doskonale, szczyrze.

Zwroty: »obwoływać głosem, głośnie« [szyk zmienny] (1:1): Prorocy wſzyſcy iáſnie á głoſnie to wſzędy obwoływáią/ Iż nie máſz żadnego imieniá ná niebie áni pod niebem/ w ktorymbyſmy mogli być zbáwieni/ iedno to ſámo iedno imię Iezus. RejPos 293; CzechEp 154.

»jaśnie obwoływać« (1): RejPos 293 cf »obwoływać głosem«.

»obwoływać słowa« (1): Y rzekł Iehowá do mnie obwoływay wſzytki słowá te [Praedica omnia verna haec] po miáſtách Iehudy BudBib Ier 11/6.

»śpiewając obwoływać« (1): dziwne ſie znáki o ſwiętym Boſtwie iego [Pana naszego] ponawiáły/ gwiazdy ſie nowe vkázowáły/ Anyeli ſpiewáiąc obwoływáli/ dyabli vciekáiąc wrzeſzcżeli. RejPos 83.

»po światu obwoływać« (1): [św. Jan wysłał posłów od Chrystusa] áby po ſwiátu roznośili á obwoływáli ono ſwięthe Boſtwo iego. RejPos 228.

»obwoływać usty swemi« (1): [Jan Ponurzyciel] nic inſzego nie obwoływał głoſem ábo vſty ſwemi/ iedno to co do vſt iego włożono było od Bogá. CzechEp 154.

»wszędy (a. wszędzie) obwoływać« = conclamitare Calep (4); GrzegRóżn Bv; Słuchay co Iop mowi ná wielu mieyſcach/ wſzędy obwoływáiąc nikcżemność á ſproſność cżłowieká nędznego. RejPos 228, 293; Calep 233a.

Szeregi: »mowić a obwoływać« (1): mily Krześćiáńſki cżłowiecże/ ku tobieć tho á ku tobie żywemu Pan thwoy mowi á obwoływa thy ſwięte obietnice ſwoie. RejPos 267.

»obwoływać a opowiedać« [szyk 1:1] (2): vſtáwicżnie náſtawáią ktorzy krzycżą á wołáią iáko Lábęcie opowiedáiąc á obwoływáiąc tę prawdę Páńſką RejAp 94v; RejPos 240v.

»oświadczać i obwoływać« (1): ná to wźięli zacną piecżęc duchá Bożego/ áby [...] fundáment prawdźiwy od Bogá záłożony/ oświadcżáli y obwoływáli NiemObr 35.

»prawie jako palcem pokazować i obwoływać« (1): w nowym teſtámenćie ſą ty piſmá/ ktore [...] iuż práwie/ iáko pálcem/ iż on [Jezus Chrystus] ieſt tym K rolem [!]/ pokázuią y obwoływáią. CzechRozm 176v.

»postanawiać i obwoływać« (1): A co ſię tknie odmiány cżáſu/ izali Papieżowie nie znácżnie tym władáią? Gdy iedne cżáſy świętſze niż drugie poſtánawiáią/ y obwoływáią NiemObr 171.

»obwoływać i przepowiedać« (1): Y Sſtáło ſię potym/ że on chodżił po mieśćiech y miáſteczkách obwoływáiąc y przepowiedáiąc kroleſtwo Boże [praedicans et evangelizans regnum Dei] WujNT Luc 8/1.

»roznosić a obwoływać« (1): RejPos 288 cf »po światu obwoływać«.

»wyznawać a obwoływać« (1): Apoſtołom y inym wiernym ſwym záwżdi roſkázował áby wyznawáli á obwoływáli wſzytki ſpráwy y poſtępki iego RejPos 206v.

W przen (2): A nawięcey [ma być czysty] ow pan woźny co wſzytko obwoływa złe i dobre pan ięzyk náſz. RejZwierc 140v.

obwoływać czym (1): ſwięte cnoty [...] nas nieſmiertelnemi cżynią/ á poććiwą ſławą záwżdy pámiątkę náſzę obwoływáią RejZwierc 82v.

a. O osobach [kogo] (4):

obwoływać kim (1): ſam práwie Bog w nim mieſzkał/ [...] Y ſam go świátu zálecał/ y Synem ſwym obwoływał. CzechRozm 22v.

Zwroty: »głośno obwoływać« (1): [św. Jan Mesyjasza] głośno obwoływał iuż ná puſzcży/ opowiedáiąc ſie być niegodnym rozwięzáć rzemyká v trzewiká iego. RejPos 288.

»obwoływać (jawnie) światu« [szyk zmienny] (2): O nędzny Idumeycżyku/ iákoż ſie thu vſtráſzyć nie maſz/ kthory/ iáko cie thu Pan iáwnie ſwiáthu obwoływáć racżył/ [...] ſzcżypieſz wierne Páńſkie RejPos 266v, 275.

Szereg: »obwoływać a prawie palcem ukazować« (1): O nędzni Ianowie ſwiátá tego/ kthorzyſcie wzyęli ná ſię vrząd cżáſow dziſieyſzych/ obwoływáć á práwie pálcem vkázowáć ſwiátu tego Páná ſwoiego RejPos 275.

Synonimy: objawiać, obwieszczać, ogłaszać.

Formacje współrdzenne cf WOŁAĆ.

Cf OBWOŁYWAJĄCY, OBWOŁYWAN

JR