[zaloguj się]
[pdf]

ODBIERANIE (28) sb n

o oraz a jasne; oba e pochylone (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg
N odbiéranié
G odbiéraniå
D odbiéraniu
A odbiérani(e)
L odbiéraniu

sg N odbiéranié (4); -é (3), -(e) (1). ◊ G odbiéraniå (15). ◊ D odbiéraniu (2). ◊ A odbiérani(e) (1). ◊ L odbiéraniu (6).

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Branie lub dostawanie od kogoś [w tym: czego (21)] (26):
a. Bez zgody właściciela, często przemocą (6): bo do ſądu gdy ieden ábo dwá z ruśnicámi prżiydą/ łátwie im ruśnice Stároſtá bierże [...] áleśćie też iuſz y to odbieránie ruśnic chwałá Bogu zepſowáli. GórnRozm I2v.
α. Odzyskiwanie rzeczy przywłaszczonej przez kogoś (5): LibLeg 11/107; [na sejmie w Piotrkowie] Executią też odbieránia dzierżaw Imion Krolewſkich grożono. StryjKron 762; [obwarowywamy obywatelom ziemie wołyńskiej] iż tá Exequutia/ to ieſt/ odbiéránié dóbr y miaſt [...] ich nie dolęże SarnStat 1190, 1060; gdy Kátolicy do odbieránia źiemie świętey przećiw Turkom ſie wypráwili/ Grekowie odſzcżepieńcy/ nie dopuśćili im w źiemi ſwey źimowáć PowodPr 57.
b. Nie zadając gwałtu lub mając do tego prawo (20):
Szereg: »(jako) odbieranie i (tak też) wydawanie« [szyk 1:1] (2): A licżbę z odbieránia y wydawánia [Rationes cum accepti, tum dati] cżyniliby wſzytcy weſpołek ná káżdy rok ná ſeymie ModrzBaz 123v; GostGosp 20.
Przen (1): Moiá rzecż: doſtátek wam dodáć żywnośći Wáſzá rzecż w odbierániu poruſzyć pilnośći [mówi Lato do ludzi] RybGęśli B4.
α. Pobieranie należności (15): NA mieyſce y czás opiſny [!] pan Podſkárbi Koronny y Deputaći ziácháć ſie máią/ y mieſzkáć tám trzy niedźiele ſpełná dla odbiéránia tvch prowentów. SarnStat 362, 362 [2 r.], 363, 365, 413, 415; Bo exempli gratia, ná káżde święto Nowego Látá/ dla odbieránia tego coby Ich M. Pánowie Duchowni/ z chęći á z miłośći ſwey przećiwko oyczyznie dáwáć poſtąpili/ niechby ſię zieżdżáli VotSzl Ev, Ev [2 r.].

odbieranie od kogo (2): SarnStat 392; niechby ſię zieżdżáli [przedstawiciele prowincyj Korony Polskiej] [...] ná dzień pierwſzy Mieśiącá Kwietniá/ dla odbieránia pogłownego od Zydow/ tákże y dla innych popłátkow od kupcow/ Ormian etc. VotSzl Ev.

odbieranie z czego [= z kogo] (1): Nákoniec niechby ſię zieżdżáli ná pierwſzy dzień Mieśiącá Páźdźierniká/ dla odbieránia ſolucyi z miaſt czopowego y z mężoboycow VotSzl Ev.

W połączeniu szeregowym (1): DEputuiemy do páná Podſkárbiégo Koronnégo cztérzy oſoby Deputátów [...] Nie żeby tákié którzyby w vrzędźie iego przeſzkádzáć mieli/ álbo przyſádzáć: tylko ku odbiérániu/ chowániu/ y ſzáfowániu czwartéy częśći SarnStat 361.

W charakterystycznych połączeniach: odbieranie kwarty (czwartej części) (2), pieniędzy (3), pogłownego, poradlnego, prowentow (4), soli, solucyj.

Szereg: »odbieranie i szafowanie« (1): Przy odbierániu pieniędzy do ſkárbu y przy ſzáfowániu/ dawáliby y bráli cyrográfy. ModrzBaz 123v.
β. Otrzymywanie rzeczy pożyczonej (2):
Wyrażenie: »odbieranie długow« (2): tylko o wygłádzeniu fáłſzywéy monéty z Korony, y o odbiérániu długów v práwá pieniędzy pożyczánych, w téy mierze potrzebny iest ten Státut. SarnStat 406, 407 marg.
2. Przyjmowanie wykonanej pracy [czego] (2): Ale w odbiérániu Prętów/ ktoby nie rozumiał/ ieſt wielkié ſzyderſtwo. [...] tedy ſobie wyznaway [...] robotę áby oddawał pod ſznur. Strum F2v, F3v.

Synonimy: 1.a.α. przywracanie; 2. przyjmowanie.

Cf ODBIERAĆ

JB