[zaloguj się]
[pdf]

PRZYJMOWANIE (88) sb n

przyjmowanie (79), przymowanie (9); przyjmowanie PatKaz III, KromRozm I (3), KromRozm II (3), KromRozm III (3), KrowObr, Leop, BielKron (5), RejPos, RejPosWiecz2 (2), RejPosWiecz3, BiałKat (9), WujJud (6), KarnNap, SkarJedn (2), SkarŻyw (5), ReszHoz (2), ReszList, WerKaz (2), LatHar (3), WujNT (7), SarnStat (6), SkarKaz (2), SkarKazSej; przymowanie LibLeg, BiałKaz; przyjmowanie : przymowanie SeklKat (5:3), BibRadz (4:1), Mącz (1:2), KuczbKat (1:1).

o oraz a jasne (w tym w a 2 r. błędne znakowanie), e pochylone.

Fleksja
sg pl
N przyjmowanié
G przyjmowaniå
D przyjmowaniu
A przyjmowani(e) przyjmowani(a)
I przyjmowani(e)m, przyjmowanim
L przyjmowaniu

sg N przyjmowanié (14); -é (1), -e (1) BiałKat (1:1), -(e) (12). ◊ G przyjmowaniå (30); -å (23), -(a) (7). ◊ D przyjmowaniu (9). ◊ A przyjmowani(e) (5). ◊ I przyjmowani(e)m (3), [przyjmowanim]. ◊ L przyjmowaniu (27). ◊ [pl A przyjmowani(a).]

Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: przyjmowanie od kogo (1) SeklKat, [przez kogo].

Sł stp: przymowanie, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. przyjąć.

Znaczenia
I. Zgadzanie się, nieodrzucanie, aprobowanie, akceptowanie (w stosunkach między ludźmi lub między człowiekiem a Bogiem), pozytywne ustosunkowywanie się [w tym: kogo, czego (22)] (23):
1. Gdy ktoś coś mówi lub (rzadziej) czyni: uznawanie za stosowne; acceptio Vulg; susceptio Cn (11):
A. Odnośnie do wypowiedzi (7):
a. Odnośnie do wypowiedzi skierowanych do osoby słuchającej lub działań skierowanych na nią: niesprzeciwianie się, wysłuchiwanie (2): gdyż żaden rzecży Boſkich nigdy poiąć nie może/ [...] ieſliżby nie otworzył á nie odkrył iawnie ſercá ſwego ku prziymowániu thego coby iedno vſłyſzał BibRadz *4.
α. Uznawanie za obowiązujące (o przepisach prawnych) (1): abi czy ktore poſſila o ſprawyedlywoscz nyeczinyly trudnosczy wprzymowanyv tego czo bedzie ſkazano wedle prawa LibLeg 10/121v.
b. Odnośnie do wypowiedzi głoszonej w imieniu Boga: uznawanie za słowo boże, za prawdę wiary (5): y ten ſię od kośćiołá dał ná nie [pisma kanoniczne] rozſądek/ iſz święte ſą á Duchem Bożym piſane/ á przyimowánia wſzelákiego y wiáry godne. SkarŻyw 364; WujNT Yyyyy4v.

W przeciwstawieniu: »przyjmowanie ... odrzucanie« (1): Ale [mówię] o tych/ ktorzy ácz áni w przyymowányu álbo odrzucányu kſyąg piſmá S. áni w ſwyątoſcyách/ álbo vżywányu ich od yednoſci wſſyſtkyego krzeſciyańſtwá ſye nye oddźyeláyą: [...] KromRozm III F2.

Wyrażenia: »nauki przyjmowanie« (1): O Pánie Boże/ ktory nas ná wyobráżenie twoie ſtworzone zwykłeś odnawiáć [...] náuki twoiey przyimowániem: rácżże ſtopy náſze doſkonále vmocnić ná śćieſzkách twoich LatHar 617.

»przyjmowanie słowa bożego (a. Pańskiego)« (2): Bog w Synái czyni nápominánie y obietnice do ludu. [...] Aby ſie gotowáli ku słuchániu y prziymowániu z vczćiwośćią słow Páńſkich. BibRadz Ex 19 arg. [Cf też B.a. KromRozm III C3.]

Szereg: »słuchanie i przyjmowanie« (1): BibRadz Ex 19 arg cf »przyjmowanie słowa bożego«.
B. Odnośnie do osoby lub ze względu na osobę (4): Ieſt ten ktory ſtráći duſſę ſwą dla háńby/ á od nieopátrzney perſony ſtráći ią: á w prziymowániu oſoby zátráći ſie. Leop Eccli 20/24.
a. Odnośnie do Boga: uznawanie za swojego Boga i przez to stawanie się wyznawcą (3): Kto was przyymuye/ mnye przyymuye/ á kto wámi gárdźi/ mną gárdźi. Nye czyni tu przyymowánye ſyebye/ to yeſt ſlowá bożego/ znákyem koſćyołá KromRozm III C3; ále [Jezus w żywocie Maryi] dáry łáſki ſwoiey ná ludźie wylewáć y náſze zbáwienie ſpráwowáć poczynał: gotuiąc ſobie ábo ráczey ludźiom ſługę dźiwnego/ ktoryby ſercá ich do przyimowánia Meſſyaſzá przypráwował. SkarKaz 577a.
α. O bogach pogańskich (1): Senat ná to [uznanie Chrystusa] niechciał przyſtáć/ [...] ieſzcże nád tho dzyerżąc ſie ſwoich praw o prziymowániu nowych bogow/ wywołáli nową wiárę Kryſtuſowę s kościołow BielKron 140v.
2. Gdy ktoś coś komuś wyrządza, poddaje go czemuś: poddawanie się, wykazywanie gotowości (2):
Wyrażenia: »przyjmowanie pokuty« (1): y iáko ſię iego [św. Ambrożego] zwierzchnośći kośćielney bał [Teodozjusz]/ religiey y kápłanom głowę ſwoię y máieſtat ná przyimowánie dáney od nich pokuty/ vniżáiąc: czytay w żywoćie ś. Ambrożego. SkarKazSej 680a.

»wdzięczne przyjmowanie« (1): iáka ma być ofiárá przed Máyeſtatem Páńſkim/ grzechem záráżonego cżłowieká. Zadna wdzięcżnieyſza/ iedno roſpámiętywánie á wdzięcżne prziymowánie odkupienia ſwego RejPos 48.

3. Pozwalanie komuś na wejście do swego domu, dopuszczanie do swego towarzystwa lub grona; udzielanie gościny; hospitalitas PolAnt, Mącz, Vulg; exceptio, receptio Cn (10): BibRadz Luc 14 arg; Mącz 298a; Przychadzáli też niktorzy w pielgrzymſkim odźieniu/ áby ſię ocżywiśćie przypátrzyli tey piecży y ſtarániu/ ktorą ſláchtá Rzymſka około vbogich prziymowánia z wielką pokorą cżyniłá. ReszHoz 125.
Wyrażenia: »przyjmowanie do domu, w dom« (1:1): BibRadz I 10b; GOSCINNOSC, to ieſt prziymowánie podrożnych y vbogich do domu ſwego/ roſkazána WujNT Yyyyy3v.

»przyjmowanie gości« = hospitalitas PolAnt, Vulg (6): Lot okázuie ludzkość w prziymowániu gośći w dom BibRadz I 10b marg, Hebr 11/2; Receptaculum, Prziyęcie/ Mieyſce od przimowánia gośći. Mącz 36b; SkarŻyw 285; WujNT Rom 12/13, Hebr 13/2.

a. [Pozwalanie na zostanie członkiem zgromadzenia [do czego]: Zatem o agendy [tj. procedury] przymowania wielka trudność była, zwłaszcza o przyjmowaniu do słowa Bożego [tj. do zgromadzenia braci czeskich]. [...] O drugą lepak agendę przyjmowania do słowa Bożego barzo się sprzeczali między sobą. AktaSynod I 70.]
II. Bez nadrzędnego elementu aprobaty (choć może on występować drugorzędnie) (65):
1. Odbieranie, pobieranie czegoś od kogoś (w działaniach o charakterze prawnym) (4): Ktemu [postanawiamy]/ áby Piſarz źiemſki/ álbo ſam záwſze praeſens bywał przy Aktách Grodzkich dla prziymowánia/ álbo podpiſká przyśięgłégo y dobrze ośiádłégo w onymże powiećie miéwał. SarnStat 486.

przyjmowanie czego (3): W prziymowániu zeznawánia Sędziowie pilnie máią báczyć ná látá, ná baczenié, rozeznánié, y zdrowié tego, który zapis czyni. SarnStat 758; vſtáwiamy: iż żaden vrząd nie ma do nikogo ieźdźić dla prziymowánia zapiſów [propter suscipiendas aliquas inscriptiones JanStat 439] SarnStat 762, 762; [AktaSejmikPozn 1572/3].

2. Podejmowanie decyzji co do własnego działania (2):
a. Wybieranie dla siebie jakiegoś stanu; przen (1):
Wyrażenie: »prawa przyjmowanie« (1): Tu ieſt ná źiemi przyſtawánie y wpiſowánie/ y mieyſkiego práwá przyimowánie [tj. stawanie się mieszczaninem]. SkarKaz 634a.
b. Stawanie się wyznawcą określonej religii (1):
Wyrażenie: »przyjmowanie wiary« (1): wywołáli [w starożytnym Rzymie] nową wiárę Kryſtuſowę s kościołow/ ktore práwá ieſzcże y dziś trzymáią w Rzymie o prziymowániu nowey wiáry. BielKron 140v.
3. Przystępowanie do sakramentu, przyjmowanie sakramentu [w tym: kogo, czego (42)] (55):
Wyrażenia: »przyjmowanie świątości, sakramentu, [do sakramentu]« [szyk 5:1] (4:2): BiałKat 248v; ále y ſtąd pokázuią [doktorowie]/ że łáſká Duchá ś. w prziymowániu tego Sákrámentu [tj. bierzmowania] bywa daná WujJud 160, 162v; wiodąc do tego lud poſpolity/ áby ná potym z więthſzym nabozeńſtwem [!] ku prziymowániu tákowych Swiątoſći Páńſkich [...] przyſtępowáć KarnNap A3; WerKaz kt, 279; [O drugiej [agendzie] jednak milczano a różnice nie było o przyjmowani [!] do sakramentu, chyba iż było mówiono o długości i o wkładaniu rąk, któremu odpierali a jako drugi krzest rozumieli. AktaSynod I 70].

»przyjmowanie tajemnic [= sakramentów]« (2): A ták ia naymnieyſzy y grzeſzny [...] odćinam ćię/ Ceſarzu/ y odmiátam y żonę twoię/ od przyimowánia niepomázánych táiemnic Páná Chryſtuſa Bogá náſzego SkarJedn 132 [idem] SkarŻyw 90.

Szereg: »używanie i przyjmowanie« (1): A iżby Chrześcijánie ten niebieſki dar [tj. sakramenty] [...] w tym więtſzey vcżćiwośći mieli/ y ku iego vżywániu y przymowániu chutliwiey y nabożniey przyſtępowáli/ thedy będźie pilność cżynił Pleban/ áby doſtoyność y zacność tey łáſki pokazał KuczbKat 85.
a. O komunii św. (tu dodatkowy element znaczeniowy: ‘spożywanie’) (46): PatKaz III 137; To też mamy wiedzieć yż gdi niebywa dla przimowania od ludzy chleb y wyno poſwiączane/ á choć kaplan mowy ty ſlowa ktore mowy gdi poſwiącza ku prziymowaniu/ tedy nie ieſt żaden ſacrament/ ale ieſt proſty chleb y wino SeklKat Y2, Y2; w onych tedy kſięgach podánych/ były niektore ártykuły przyięte/ á o niektore ſie niemogli zgodzić/ to ieſt o mocy kośćielney/ o prziymowániu wiecżerzy Páńſkiey/ [...] BielKron 219; ludźie chrześćiáńſcy z wielką vczćiwośćią do ółtarzá przyſtępowáli: Ciáłá Páńſkiégo przyymowáć ſtrzegąc tego: iákoby namnieyſza odrobiná w przyymowániu nie vpádłá BiałKat 278v, 271, 276; WujJud 263v; LatHar 220.

przyjmowanie czyje [= kto przyjmuje] (1): Popowie ich [Greków] gdy co ćiáłá Bożego zoſtánie po przyimowániu wiernych/ po obiedzie y náiadſzy ſię/ idą do Cerkwie y ono co zbyło [...] nieprzyſtoynie iedzą. SkarJedn 346.

Wyrażenia: [»przyjmowanie chleba«: naprzod ſie báwili [pierwsi chrześcijanie] modlitwą á nabożeńſtwem: potym przyimowánim tego naświętſzego chlebá WujPosN 1584 I 231 (Linde s.v. przyjąć).]

»przyjmowanie ciała (bożego a. Pańskiego) (i krwie)« (16): Czo za pozitek tego prziymowanią ciala y krwie pana Ieſu Chriſta? SeklKat Y, Y4; KromRozm I G3, L2, P; z onego/ co tenże Páweł S. vſtáwiwſſy nyeco Korynthom/ yáko ſye myeli záchowáć około przyymowánya ćyáłá bożego/ nápiſał im: [...] KromRozm II v3v, e2, g3; KromRozm III B7; też powiádáią [wyznawcy kościoła etiopskiego]/ iż dźiećię w żywoćie ieſt vcżeſnikiem przyimowánia ćiáłá Páńſkiego/ gdy ie máć iego przyimuie. BielKron 462; Tedy nie tylko mieſzcżánie s Kápárnaum/ ále oprocż dwunaſcie Apoſthołow/ inſzy zwolennicy Páná Kryſtuſowi/ cieleſnie rozumieiąc o prziymowániu ciáłá Páná Kryſtuſowego/ zgorſzyli ſie/ y poſzli precż od Páná. RejPosWiecz3 97; BiałKat 288v, 291; Drugie lekárſtwo dlia [!] z gładzenia grzechu/ ieſt przymowánie práwdźiwego ćiáłá/ y krwie/ Páná náſzego Iezu Chriſtá BiałKaz B2v; Odwłoká przyimowánia ćiáłá Bożego mieyſce dáie Cżártom. SkarŻyw 35 marg; ReszList 152; [TomZbrudzPeryk 145].

»przyjmowanie Pana Chrystusa« (1): A iż ieſt y ma być inákſzé przyymowánie Páná Chryſtuſá/ y właſnéy bytnośći Ciáłá iego thu nam zoſtáwióné dla rozmáitych pożytków/ vkázuie tho Pan Chryſtus ſpráwą y ſłowem BiałKat 291.

»przyjmowanie pod jedną osobą, pod dwiema osobami (a. oboją osobą)« [w tym: pod jedną osobą albo dwiema osobami (1)] (5:3): O przyymowányu ćyáłá Bożego pod yedną oſobą álbo dwyemá oſobámi/ yużes [!] wyſſſſey ſlyſſał. KromRozm I I2, P; KrowObr 203v; Hus Ian kaznodzieiá Praſki vſtáwił Cżechom prziymowanie pod dwiemá oſobámi/ to ieſt/ oſobno ćiáło á oſobno kreẃ święte BielKron 326v; Y nie pili krwie [Ioann 6/53].) Z tego mieyſcá haeretykowie dowodzić chcą/ że potrzebne ieſt przyimowánie Sákrámentu pod oboią oſobą. WujNT 331, 297, 335.

»przyjmowanie sakramentu, świątości« [szyk 14:1] (9:6): á budowanie ieſt dom zywego koſcioła/ doktorego ſię ſchodzą dla ſluchania ſlowa bożego y ſacramentow prziymowania SeklKat Q, Y2, Y2v; Pirwey Pan vſtánowił pożywánie prawdziwego ciáłá ſwego/ też potym prziymowanie ſwiątośći. RejPosWiecz2 90v marg, 94 marg; BiałKat 273v; KuczbKat 180 marg; Naprzod/ w prziymowániu tego Sákrámentu/ [Jezus] roſkazał nam pámiątkę ſwoię obchodźić WujJud 221; Przyimowániem Sákrámentu grzechow odpuſzcżenie bierzemy. WujJud 223 marg, Nn2; ReszHoz 120; LatHar 252 marg; Stąd widzimy/ że przyimowánie S. Sákrámentu pod iedną oſobą chlebá/ doſyć ieſt ku zbáwieniu y ku żywotowi wiecznemu. WujNT 332, 297, 331.

Szereg: »przyjmowanie albo jedzenie« (1): tóż ku przyymowániu álbo iedzeniu przyſzło: piérwéy było okazano ćiáło przez vſtá Páná Chryſtuſá/ á niż ié brano/ y iedźióno. BiałKat 318v.
4. Zatrudnianie, najmowanie do pracy lub służby wojskowej [kogo] (3): In stipendium argentum imponere, Położić pieniądze dla prziymowánia służebnych ludźi. Mącz 311a.
Wyrażenie: »żołnierzow przyjmowanie« (2): A w ſpráwách Koronnych/ któré ſie dotykáć będą oſoby náſzéy/ [...] y odpráwowánia Wóyſk iákich/ álbo żołniérzów zbiéránia álbo prziymowánia. My [...] nic [...] czynić nie mamy bez rády Rad Koronnych oboygá narodu SarnStat 124 [idem] 430.
5. Wchłanianie, branie w siebie; przen [czego] (1): [niewiasty] nie tylko ſercem/ ále y ćiáłem ſię poświęcaią. pocżytáiąc ſobie zá rzecż nieprzyſtoyną/ áby roſkoſzy ſłużyć miáło nacżynie ná przyimowánie mądrośći zgotowáne SkarŻyw 363.

Synonimy: I.1. aprobacyja, pochwalanie, potwierdzanie; II.1. branie; 3.a. kommunikowanie.

Cf NIEPRZYJMOWANIE, PRZYJMOWAĆ

ALKa