[zaloguj się]
[pdf]

PRZYJMOWAĆ (1359) vb impf

przyjmować (1219), przymować (140); przymować ComCrac (3), LibMal (2), RejJóz (6), SienLek, KochMon, Calag; przyjmować : przymować ZapWar (3:1), FalZioł (17:1), LibLeg (15:11), RejPs (14:7), SeklKat (20:3), RejKup (3:10), KromRozm III (18:1), LubPs (12:2), KrowObr (46:2), BielKron (75:7), Mącz (19:39), LeovPrzep (2:1), HistRzym (2:1), BiałKat (26:2), GrzegŚm (2:1), KuczbKat (27:1), WujJud (101:7), RejPosRozpr (5:1), MycPrz (1:1), SkarJedn (14:1), Oczko (2:3), CzechEp (39:1), PaprUp (2:1), ActReg (10:7), Calep (2:13), SarnStat (53:1).

o oraz a jasne (w tym w a 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf przyjmować
indicativus
praes
sg pl
1 przyjmuję przyjmujemy, przyjmujem
2 przyjmujesz przyjmujecie
3 przyjmuje przyjmują
praet
sg pl
1 m m pers -smy przyjmowali, -chmy przyjmowali
2 m przyjmowåłeś, -ś przyjmowåł m pers przyjmowaliście
3 m przyjmowåł m pers przyjmowali
f przyjmowała m an
n przyjmowało subst przyjmowały
fut
sg pl
1 m będę przyjmowåł, przyjmować będę m pers przyjmować będziemy, będziem(y) przyjmować
2 m przyjmować będziesz, będziesz przyjmowåł m pers przyjmować będziecie
3 m będzie przyjmowåł, przyjmować będzie m pers będą przyjmować, przyjmować będą
imperativus
sg pl
1 przyjmujmy
2 przyjmuj przyjmujcie
3 niech, niechåj przyjmuje niech przyjmują
conditionalis
sg pl
1 m bych przyjmowåł m pers przyjmowalibysmy, bysmy przyjmowali, bychmy przyjmowali
2 m byś przyjmowåł, by przyjmował m pers byście przyjmowali
3 m by przyjmowåł m pers by przyjmowali
f by przyjmowała m an
impersonalis
praet przyjmowåno
con by przyjmowåno
participia
part praes act przyjmując, przyjmująć, przymujuc

inf przyjmować (264). ◊ praes 1 sg przyjmuję (77) [w tym zapis: -e (5), -ą (1)]. ◊ 2 sg przyjmujesz (19). ◊ 3 sg przyjmuje (316). ◊ 1 pl przyjmujemy (60), przyjmujem (10); -em SeklKat, GliczKsiąż, GroicPorz, SarnUzn (2), BudNT, SkarJedn, SkarŻyw, PaprUp; -emy : -em ArtKanc (1:1); ~ -emy (59), -ęmy (1); -emy : -ęmy WujJud (9:1). ◊ 2 pl przyjmujecie (21). ◊ 3 pl przyjmują (181) [w tym zapis: -a (2)]. ◊ praet 2 sg m przyjmowåłeś, -ś przyjmowåł (4). ◊ 3 sg m przyjmowåł (62). f przyjmowała (6). n przyjmowało (3). ◊ 1 pl m pers -smy przyjmowali (2) KromRozm II, ArtKanc, -chmy przyjmowali (1) RejPos. ◊ 2 pl m pers przyjmowaliście (1). ◊ 3 pl m pers przyjmowali (78). subst przyjmowały (1). ◊ fut 1 sg m będę przyjmowåł (2), przyjmować będę (1); będę przyjmowåł WróbŻołt; bedę przyjmowåł : przyjmować będę SarnStat (1:1). ◊ 2 sg m przyjmować będziesz (2) Leop, RejPos, będziesz przyjmowåł (2) RejPs, BudBib. ◊ 3 sg m będzie przyjmowåł (6), przyjmować będzie (1); będzie przymowåł : przymować będzie LibLeg (2:1). ◊ 1 pl m pers przyjmować będziemy (2) RejPs, ActReg, będziem(y) przyjmować (2) RejPos, SarnStat; ~ będziemy (3), będziem (1) RejPos. ◊ 2 pl m pers przyjmować będziecie (1). ◊ 3 pl m pers będą przyjmować (5), przyjmować będą (2); będą przyjmować BielSpr, KochPs, GrochKal; będą przyjmować : przyjmować będą RejPs (1:1), RejPos (1:1). ◊ imp 2 sg przyjmuj (32). ◊ 3 sg niech, niechåj przyjmuje (4). ◊ 1 pl przyjmujmy (2). ◊ 2 pl przyjmujcie (15). ◊ 3 pl niech przyjmują (1). ◊ con 1 sg m bych przyjmowåł (1). ◊ 2 sg m byś przyjmowåł (2) LibLeg, Mącz, by przyjmował (1) SkarŻyw. ◊ 3 sg m by przyjmowåł (28). f by przyjmowała (2). ◊ 1 pl m pers przyjmowalibysmy, bysmy przyjmowali (11) BielŻywGlab, HistAl, KromRozm I, KrowObr, RejPosWstaw, ModrzBaz, CzechEp, ArtKanc, PaprUp, WujNT (2), bychmy przyjmowali (5) RejPos (4), WujJud; ~ -smy (4), -(s)my (7). ◊ 2 pl m pers byście przyjmowali (4). ◊ 3 pl m pers by przyjmowali (47). ◊ impers praet przyjmowåno (3). ◊ con by przyjmowåno (4). ◊ part praes act przyjmując (64), przyjmująć (1), [przymujuc]; -ąc : -ąć SeklKat (1:1).

Sł stp: przyjmować, przyimować, przymować, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w. s.v. przyjąć.

Znaczenia
I. Zgadzać się, nie odrzucać, aprobować, akceptować (w stosunkach między ludźmi lub między człowiekiem a Bogiem a. inną siłą wyższą), ustosunkowywać się, głównie pozytywnie (tak w kontekstach bez wyrażonej oceny, rzadko (i tylko z wyrażoną oceną) negatywnie) [w tym: kogo, co (851)] (896):
1. Gdy ktoś coś mówi lub (rzadziej) czyni: uznawać za stosowne; suscipere HistAl, PolAnt, Vulg, JanStat, Cn; accipere PolAnt, Vulg, Mącz, Calep, Cn; ferre Mącz, PolAnt, Modrz, Cn; recipere Mącz, Vulg, JanStat, Cn; facere, interpretari Mącz, Calep, Cn; acceptare JanStat, Cn; admittere HistAl; ascendere, custodire, summere PolAnt; excipere Vulg; requirere, satisaccipere Mącz; complecti Modrz; ratum habere Cn (510):
A. Odnośnie do wypowiedzi (478):
a. Odnośnie do czyjegoś zdania nieskierowanego do osoby oceniającej lub działań bezpośrednio z nią niezwiązanych: przyznawać rację, uznawać za prawdziwe, słuszne, nie zaprzeczać (228): Przetoż to wſzitko czo o cznotach ieſt napiſano, abyſmy prziymowali. BielŻywGlab nlb 19; WróbŻołt B2; bo czokolwiek przenie [tj. dla królowej węgierskiej i jej syna] vcziny pan Voyeda przyacżielſkiego tho Krol yego m. bedzie przymowal yakobi to yego M. ſamemv bilo vczinyono LibLeg 11/71, [322], 180v, 181; SeklWyzn a3v; RejKup z7, bb7v [2 r.]; KromRozm III M; Diar 54; GliczKsiąż P2v; GroicPorz zv; A przeſto gdzie ſie Doktorowie/ álbo ſwięći oycowie zgadzáią s ſlowem Bożym/ rad tho przyimuię KrowObr Bv; Ieſli świádectwo ludzkie prziymuiemy/ świádecthwo Boże więcſzeć ieſt BibRadz 1.Ioann 5/9; Potym Krolewſki poſeł mowił [...] o wiele náukách [...] ktore też Doktorowie Fráncuſkiego Kroleſtwá przymuią zwłaſzcżá w Lutecyey miedzy ktoremi też powiádał Krolá przymowáć ſpiſek Melanktonow BielKron 213, 146, 196v, 207, 209, 233, 393v; Reicere argumentationem tanquam frivolam et invalidam, Nieprzimowáć dowodu yákoſzto wątłego y niczemnego. Mącz 163a, 231a, 332a; przijmuiem Niceńſkie Kredo/ ále nie przijmuiem ſłowá iſtnośći. SarnUzn G8, G3; wſzákoż mam thę nádzieię o ich [pań] ſtátecżnośći/ iż będą woleć przy prawdzie przeſtáć/ chociaż im nieco w breẃ bije/ niż to prziymowáć/ co im w⟨asza⟩ m⟨iłość⟩ (chcąc ſie przylubić) chytrze dáieſz. GórnDworz X5; BiałKat 118v; GrzegŚm 4; KuczbKat 135; Wſzyſtko wobec y káżde z oſobná/ co iedno ná świętym Trydentſkim Concilium o Grzechu pierworodnym y o vſpráwiedliwieniu poſtánowiono y obiáśniono/ prziymuię. WujJud 26; Apokryphá Xięgi ktorych Koſćioł nie prziymuie. WujJud 31v marg; Dźiwnać to wżdy rzecż/ iż przyznawaćie tę włądzą [!] Kośćiołowi/ iż mu było wolno Proroki niektore y ich Kśięgi Apokryphy zwáć y nieprziymowáć ich WujJud 32, 27v, 31v, 32v, 34, 51 (30); Ieſzcże w tey rzecży ſentencyą Auguſtyná ś. prziymuiemy/ ktorą nápiſał o prawdźiwey chwale Bożey WujJudConf 51v, 34, 36; MycPrz II B[3]v; WierKróc B3v; Iesli świádectwo cżłowiecże przyimuiem/ świádectwo Boże więtſze ieſt BudNT 1.Ioann 5/9, przedm d2v; CzechRozm 4v; ModrzBaz 39; A ták wymowki niema nikt/ przecżby tego S. Zboru oſmego przyimowáć/ á iáko głoſu Bożego ſłucháć káżdy wierny Chrześćiánin niemiał. SkarJedn 300, 285, 311; SkarŻyw 80 [2 r.]; CzechEp *3v, 154, 295; CzechEpPOrz **3v; NiemObr 176; Od Albingenſow Pikárdow/ Wáldencżykow [Luter nauczył się]: Siedmi kośćielnych Sákrámentow nie prziymowáć. ReszPrz 40; LatHar 381; WujNT Ioann 3/11, 32, 33, s. 462, 463 (11).

przyjmować kogo [= czyje zdanie, teksty] (8): Iedno tilko poethy abo oratory prziymować mamy, gdy cznotę chwaląc podwyſſzaią, á grzechy ſtatecżnie á nie obłudnie każą. BielŻywGlab nlb 11; Prziymuię tedy Doktory y oyce ſwięte dokąd ſi⟨e⟩ s ſlowem Bożym zgadzáią/ ále gdy ſie nie zgadzáią/ z ich łáſką/ y przyzwolenim/ to wſzyſtko na ſtronę odrzucam. KrowObr B2; Swiádkow nieprziymuią [Turcy] áż doświadcżone w cnoćie męże/ ktorym może wierzyć bez przyſięgi. BielKron 261, 116; Wy ieſli tu Ciáło Chriſtuſowe bez ſámego Chriſtuſá być rozumiećie/ tedy nas ſłuſznie nie prziymuiećie: ále wiedzćie żeć to niebędźie ćiáło ále [...] ſzcżery trup WujJud 172, 34v [2 r.]; SkarJedn 319.

przyjmować kogo [= uznawać sens istnienia (ze stanowiska religii)] (4): OrzQuin G2v; Heretyk ieſt/ ktory Papieżá nie ſłucha/ y iednego w Kośćiele Kápłaná do cżáſu/ y do cżáſu Sędźiego miáſto Páná Chriſtuſá nieprziymuie WujJud 20v; Wyznawam też wćielenie Páńſkie/ potym świętą Máryą/ [...] Bożą rodźićielką. Prziymuie też święte Apoſtoły/ Proroki y Męcżenniki/ ktorzy zá mię Páná Bogá proſzą WujJud 52v; WujJudConf 117.

przyjmować od kogo [= w stosunku do osoby działającej] (29): RejPos 216 marg; RejZwierc 80; A na [!] ſzoſtym tákże w Cárogrodzie Koncylijum/ gdy liſt Agátoná był cżytan/ ktorym Monothelity potępiał/ [...] iż to ták przyimowáli iáko od Piotrá kśiążęćiá Apoſtolſkiego SkarJedn 118; Gdyby ſługá twoy z bráćił ſię znieprzyiaćielem twoim/ iákoby to od niego przyimował? SkarŻyw 151; CzechEp 330; OrzJan 4. Cf Zwroty.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę lub dezaprobatę (58): KromRozm I I3v; á wſzákoż niemamy ſie ich [gwiazd] bać/ áni zá Bogá chwalić: ále ich znáczenia/ choćia złe choćia dobre z wielką ſtałoſcią przyymowáć mamy. LeovPrzep b2v; WujJud 27; Owſzem/ iákoś W.M. wſzytko z ochotą y przyiaćielſką vprzeymośćią przyimował: ták nie wątpię/ iż te kśiążki/ nie tylko z oną ſtárą y zwykłą/ ále nád onę więtſzą/ y chęćią y miłośćią przyiąć będzieſz racżył. CzechEpPOrz **; SkarKazSej 671a. Cf Zwroty.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zawsze z zapowiednikiem: to; iż, że (8), aby (1)] (9): LibLeg 11/71; KromRozm III O8v; Dana odpowiedź tedyż, iż to KJM niewdzięcznie przyjmuje, że na rozsądku KJM i wynalazku nie przestajecie Diar 58, 31; Woyćiech Krákowſki Woyt s ſwoią rádą nie wdzięcżnie to prziymował od krolá Lokietká/ iż obćiążał ludzi poſpolite dla woyny wielkiemi dániámi BielKron 370v, 219v, 223, 385v; Theodorus Bezá tego nie prziymuie/ áby ſyn Boży miał ſię od wiekow z iſtnośći BOgá Oycá národźić. ReszPrz 78.

W połączeniach szeregowych (2): Reprobo idem quod improbo, Odrzucam/ nie przyimuyę/ nie zda mi ſie. Mącz 324; A więc to nie piekielna á nieznośná hárdość y pychá: Doktory święte ktore Kośćioł záwſze nietylko prziymował/ ále y cżćił/ y ważył/ y święćił/ potępiáć WujJud 34v.

W przeciwstawieniach: »przyjmować ... odrzucać (a. wyrzucać) (4), gardzić (a. wzgardzić) (2), wypędzać« (7): KrowObr B2; Przyymuieſzli Królu/ álbo téż y ty Ziemiáninie Kápłaná/ przyymuieſz pokóy: wypądzaſzli od śiebie Kápłaná/ wypądzaſz téż z niem poſpołu pokóy OrzQuin G2v; ZAdny cżłowiek nie może dwiemá pánom ſłużyć/ ábowiem [...] od iednego będzye wſzythko wdzyęcżnie prziymował/ á drugiego wzgárdzi. RejPos 216v; Confeſsioniſte wykłády Koſćielnemi y ſ. doktorow gárdzą/ á wykłády y wymysły nikcżemnych Kácerzow prziymuią. WujJud 32v marg; ModrzBaz 2v; CzechEp 233; w kſięgách Piſmá świętego brákuie/ iedno wyrzuca/ drugie prziymuie ReszPrz 41.

Zwroty: »z łaską, łaskawie przyjmować« (2:1): Aza to ná cnotę należy/ to ſkromnie w drugiem ábo łáſkáwie przyimowáć [aequis oculis in aliis aspicere]/ co ty rozumieſz tobie być ku nie cżći? ModrzBaz 66v; Pan [tj. Bóg] twégo przedśięwźięćia z łáſką nie prziymował KochPam 84; GrabowSet A3.

»niewdzięcznie przyjmować« [w tym: od kogo (7)] = moleste ferre PolAnt (14): Panowie IchM schyliwszy się między sobą dali odpowiedź posłom, iż to od nich z podziwieniem a niewdzięcznie przyjmują, że o tem podatku tak długo nie namawiają. Diar 31, 58; Potym Roboám zebrał woyſko przećiw tym/ ktorzy go niechcieli ſłucháć. Ale to Bog niewdzyęcżnie od niego prziymował. BielKron 82v; Ceſarz gdy przyiechał do Rátyzbony/ niewdzięcżnie prziymował odiechánia doktorow piſmá ſwiętego BielKron 225v, 100, 208, 212v, 219v, 223, 370v, 385v; RejAp 83v; BudBib 2.Mach 4/35; PaprPan K2.

»wdzięcznie (a. wdzięczno), za wdzięczne przyjmować« [w tym: od kogo (16)] (30:1): Bowyem to być ináczey niemoże/ iedno iż bog nigdy niewzgárdzi áni odrzući dziedzictwá ſwego/ á ſądy ſpráwiedliwoſći czáſu ſwego będą ſpołu ziednoczony/ á wſſyſcy to wdzięcznie/ przyimowáć będą ktorzy ſą ſercá czyſtego. RejPs 139v, 185v; Czo sye doticze krolowej yey m. Vegierſkiey wſdziecznie tez to krol yego M. przymve yz pan voyewoda tak sprziyazlywie oniey Krola yego M. oſtrzega LibLeg 11/71; ſlvſzne yego Krolyewſka M. nyema przecz wdzyecznye przyimowacz thich gwalthow. kthore naymyenyv yego Krolyewſkyey M. ſtali LibLeg 11/139v, 10/155v, 11/[322]v, 49, 140, 152 [2 r.] (12); GroicPorzRej C4; RejWiz 49v; Gdy to poznał wſzytek lud/ podobáło ſie iem/ á wſzytko cokolwiek Krol vczynił/ wdźięczno prziymowáli [in oculis totius populi placuit]. BibRadz 2.Reg 3/36, k. *3v; OrzQuin M; A przeto thu Pan opowiedáć álbo wſkázowáć racży do każdego z nas/ iż chce wſzytko wdzięcżnie prziymowáć od nas/ ieſli będziemy ſtátecżnie chowáć á nigdy nie odmieniáć miłośći przećiwko bliźnim ſwoim. RejAp 19, 18, Ee3v; á ty ſwięte ſpráwy twoie/ ktoreś ty wiernym ſwoim ſzáfowáć roſkazał/ day ábychmy wedle náuki prawdziwey/ wdzyęcżnie prziymowáli. RejPos 90, 1, 106, 213 marg, 216v; BielSpr 57v; Ale żeby to wſzyſcy co ich Krześćiány zową/ od Papy zá wdzięcżne przyimowáć/ y iego w tym ſłucháć mieli/ ábo ſie według vſtaw iego rządzić/ ná tym ſie bárzo żydowie mylą. CzechRozm 81v; PaprUp F3.

Szeregi: »nie przyjmować ani chwalić (a. pochwalać)« [szyk 1:1] (2): Przetoż nie chwalimy áni prziymuiemy ledá iákich wykłádow ludzkich. WujJudConf 32v; NiemObr 175.

»przyjmować i przypuszczać« (1): Też zwykłe á przyięte Kośćiołá Powſzechnego zwycżáie álbo Ceremonie przy podawániu tychto wſzyſtkich Sákrámentow prziymuię j przypuſzcżam. WujJud 26.

»przymować, (albo) rozumieć« [szyk 1:1] (2): Hoc ipsum non insulse interpretantur, nie owſzeki zlie rozumieyą álbo przymuyą. Mącz 364c, 107c.

»i ważyć i przyjmować« (2): Ale inſze wſzytkie [pisma] z pocáłowánim y z poćiechą ſerdecżną/ cále y ważemy y przyimuimy CzechEp 215; NiemObr 68. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»przyjmować i wyznawać« (1): Inſze też wſzyſtkie rzecży/ przez święte vſtáwy/ [...] vſtáwione/ y obiáśnione/ bez wątpienia prziymuię y wyznawam WujJud 27.

W przen (2): Duch wnętrznośći mych/ ſzcżyrośćią zmocniony/ Niech nie przyimuie fałſzow/ z żadney ſtrony. GrabowSet I3v; Wáſzá Kró⟨lewſka⟩ M. tedy [...] przyiąć to będźieſz raczył odemnie [...]/ iáko Máieſtat Królewſki/ y ſerce poważné/ zwykło prziymowáć od tych/ którzy dobro poſpolité [...] ile ich możnośći ſtáie/ czym mogą podpiéráią. OrzJan 4.
α. Bóg wobec działań ludzkich motywowanych wiarą, związanych z wiarą (12): ale gdi [dobre uczynki] niebywaią z wiary czynione/ nie przymuie ich pan bog SeklKat N3; RejPos 200v; PowodPr 74.

przyjmować od kogo (5): Cf Zwroty.

Zwroty: »[od kogo] przyjmować za dobre« (1): Y zowiem ie dobrimy vczinki dla tego że ſą od dobrego páná Boga roſkazane abiſmy ie czinili Item yſz ie pan Bog odnas prziymuie zadobre gdi ie czinimy wedluk iego roſkazania SeklKat D3v.

»niewdzięcznie przyjmować« (1): Niewdzyęcżnie Pan prziymuie ludzkich wymyſłow. RejPos 153v marg.

»wdzięcznie, za wdzięczne przyjmować« [w tym: od kogo (5)] (6:1): Wſkázuie Pan do zbioru Philádelphińſkiego/ wdzięcżnie od niego przijmuiąc ſtałość iego RejAp BB8v; A iákoż Pan ma wdzięcżnie prziymowáć thy wymyſły náſze RejPos 153v, 50v, 119v, [278]v; Ale áby ſie w tym Bog kocháć miał/ ábo tę obrzeſkę od nich [potomków Abrahama] zá wdzięcżnie przyimowáć/ to trudno pokázáć CzechRozm 73v; WujNT 167.

β. Uznawać za obowiązujące (o przepisach prawnych i zobowiązaniach) (35): ZapWar 1545 nr 2646; Ci tfirdzą iż yeſt [ustawa cesarska] przećiwko Bogu y ſlowu yego/ á Melánchton ná nyę zezwala y przyymowáć yą każe. KromRozm I [H3]v, F2v; BielKron 232; WujJudConf 33v; ActReg 20; przerzeczony Przywiléy przodków náſzych Prziymuiemy SarnStat 1000; SkarKazSej 696b.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (2): Wierni Kátholicy przyimuią z rádośćią dekrety Koncyliow iáko dekrety Duchá S. WujNT 463. Cf »wdzięcznie przyjmować«.

W połączeniu szeregowym (1): Którą to zgodę [...] pochwalamy/ prziymuiemy/ y przez ninieyſzy Przywiléy dla vmocniénia iego wiecznégo obiáſniamy y wſzem opowiedamy SarnStat 1105.

Zwroty: »dekret przyjmować« [szyk zmienny] (17): Bo ſię tem yuż ſam ſkazuge Kto Decretu nieprzimuye RejKup z3v, z7, ee5v; wſzák że tego dekretu Ceſarz s Skſiążęty [!] ná ſwym Seymie w Norymbergu nieprzyimowáli/ przeto ſobie iny vcżynili duchowni w Rátyzbonie. BielKron 201; Ferdinándus Krol wyſzedł był z rády niżli ſie oſwiadcżáli/ potym oni proteſtántes położyli ápelácią ſpiſáną/ iż nieprzyimuią żadnego Dekretu áni vchwały ktora ſie ſtáłá w Spyrze BielKron 206, 208v, 233; RejPos 319; RejZwierc 43v; wſzyſcy wierni Katholicy chwalili te poſtępki y iego [biskupa rzymskiego] dekretá [...] przyimowáli. SkarJedn 133, 319; ZapKościer 1582/27; PaprUp K3v; Iż ieſli świát będźie ſtał dłużey/ tedy trzebá będźie/ ábyſmy dla rożnych piſmá wykłádow ktore iuż powſtáły/ znowu Dekretá Koncyliow przyimowáli/ y do nich ſię vćiekáli/ chcemyli záchowáć iedność wiáry. WujNT przedm 10, s. 463 [2 r.], Zzzzz2.

»kondycyją przyjmować« = accipere a. capere a. recipere condicionem, descendere ad condicionem Cn (3): [Krzyżacy] Condiciy od Krolá/ y od Witołtá podánych nieprziymowáli StryjKron 547; ActReg 33, SarnStat 1267.

»przyjmować prawo« [szyk zmienny] (3): ktorzy od vſtaw/ reguł/ y praw Papieſkich odſtawáli/ á prziymowáli vſtáwy/ y práwá Páná Iezu Kryſtá/ Syná Bożego. KrowObr 131v; [obywatele Księstwa Mazowieckiego] práwá przywileie/ Státutá/ zwyczáie/ poſtępek práwá/ y Séymowé Conſtitucię Koronné/ prziymuią SarnStat 1146, 1155.

»na siebie (a. na się) przyjmować« (2): gdyż oni [szlachta wołyńska] przy Wielkim Kśięſtwie Litewſkim będąc w ten czás/ gdy ſie tá Exequucia [dóbr królewskich] [...] w Koronie ſtánowiłá/ przy Koronie Polſkiéy nie byli/ y téy Exequuciiéy ták iáko ſtany Koronné dobrowolnie ſámi to ná ſię vczynili/ oni z Stány Koronnémi ná ſię iéy nigdy nie prziymowáli SarnStat 1190 [idem: ná śiebie] 1061.

»wdzięcznie przyjmować« (1): Krol Ich Msc [lege: miłości] te condicye wdziecznie przyimuie weirzawszy wnie. ActReg 33.

Szereg: »nie przyjmować ani trzymać« (1): A ieſli któré oſobliwé zapiſy między námi/ Prȩłaty/ y Pány Króleſtwá Polſkiégo ſą/ któréby poſpolitą vczćiwość obrażáły z obu ſtron/ których Przodkowie náſzy nie dźierżeli: tákowych my téż nieprziymuiemy/ áni będźiem trzymáć [non recepimus neque tenebimus JanStat 759]. SarnStat 1000.
b. Odnośnie do wypowiedzi skierowanych bezpośrednio do osoby słuchającej lub działań skierowanych na nią: nie sprzeciwiać się, wysłuchiwać i zwykle chcieć się zastosować, postąpić zgodnie z tym (124): FalZioł IV 54b; HistAl B8; LibMal 1554/193v; KromRozm III K4; Tę odpowiedź pańską przykro posłowie przyjmowali Diar 32, 57; Szalony wzgardza karániem oycá ſwego/ ále ktory prziymuie vpominánie zſtánie ſię mądrym. BibRadz Prov 15/5, II 88b marg; BielKron 94, 401v; Przeto niechay nielubi ucho twe cnotliwe Pochlebſtwa/ ktore/ iako źwierciadło fałſziwe/ Rozną twarz twych poſtępkow tobie ukazuie/ Nie tak iako ie cżłowiek ſtatecżny przijmuie. KochSat C; Mącz 36c, 178d; OrzQuin M2v; ále ona tey iego przychylnośći nie przyimuiąc/ y pátrzyć nań niechćiáłá GórnDworz Bb2v, Q5v; Ale ktory z niebá ieſth/ o niebieſkich rzecżach mowi/ ále wy iego ſwiádectwá nie prziymuiecie. RejPos 242v, 39, 151v; RejPosRozpr [c4]; ModrzBazBud ¶6; A ty wyćiérpiéć niemożeſz karánia/ Ani przyymowáć chceſz nápominánia KochPs 75, 105; SkarŻyw 292, 352, 557; BielRozm 8; Bogáty ktory chował od młodośći Boże przykazánie/ nie przyimuie rády Chriſtuſowey o ſprzedániu wſzytkiego. WujNT 160; Słuſznie tedy Apoſtołowie tey czći ſámemu Bogu właſney przyimowáć niechćieli. WujNT 455, 728, 1.Tim 5/19; SkarKaz 607b.

przyjmować od kogo (18): Czo sye vgodi doticze wtim navky wam nietrzeba ſcherokiej abowyem czo poſſel przyymvye od stron na tim niechay przeſtanie LibLeg 11/81; RejKup G; Diar 87, KrowObr 52; [prorocy od Boga posłani] opowiádáią nam vpadek pewny [...]: co y my przed vpadkiem od ſwych Káznodźiei tákież przyymuiemy/ iáko od Lothá przyymowáłá ślepa Sodomá OrzQuin Y4v; Bo rádę dobrą ſtárſzy y od młodſzych/ gdy dobra ieſt/ przyimuie. SkarJedn 76; ActReg 60; WujNT 880. Cf »za dobre przyjmować«, »słowa przyjmować«, »wdzięcznie przyjmować«, »za złe przyjmować«.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę lub dezaprobatę (19): Rozumny przykazánie/ ſerdecżnie przijmuye/ Ale ſzalony cżłowyek/ ni w cżym ſie nie cżuie BielKom B7; kthorzy [biskupi polscy] [...] poſłáli drugi raz do oycá Papieżá cudá á znaki S. Staniſłáwá [...] opowiádáć. Dla dawnośći tego nie chćiwie tho Kárdynałowie prziymowáli. BielKron 362v, 413v; WujNT Act 24/3. Cf »łaskawie przyjmować«, »niewdzięcznie przyjmować«, »wdzięcznie przyjmować«.

W przeciwstawieniu: »przyjmować ... odrzucać« (1): To też rozumowi rzecż przećiwna/ żeby ſługá w roſkazániu páná ſwego miał brákowáć/ iedno prziymuiąc/ á drugie odrzucáiąc. CzechRozm 100.

Zwroty: »za dobre przyjmować« [w tym: od kogo (2)] = boni (optimi) consulere Mącz, Calep, Cn; aequi consulere, in bonam (optimam) partem interpretari Mącz, Calep; in bonam (optimam) partem accipere, aequi bonique facere Calep, Cn; ferre aequo animo Mącz; accipere aequo animo a. amice a. grate a. moderate, interpretari grate a. grato animo Cn [szyk zmienny] (15): MurzHist T2; á czom kolwiek przećiwnego piſał ku Stolcu Papieſkiemu/ to ſie nie ná ſámego oſobę ſciąga/ iedno ná Rzym ktorego ia rozumiem ná dobre nie náwrocę/ tylko dla niektorych dobrych ludźi ktorych tám ieſt dosić/ co temu dobrze rozumieią y zá dobre to odemnie przyimuią. BielKron 195v; Indignor, Gniewam ſie/ nie przimuyę zá dobre/ Cięſzko mi. Mącz 89a; Imperia alicuius sustinere, Cierpieć/ zá dobre przimowáć. Mącz 448b, 4c, 63c, 121d, 149a, c (11); Calep 35a, 247a.

»przyjmować głos« (2): Iż zá tę niewdzyęcżność á zá thę niedbáłość tákiego káżdego/ do końcá będą záſlepione ocży/ y zátkáne vſzy iego/ iż ſie iuż nigdy potym obacżyć nie będzye mogł/ á to iż niewdzyęcżnie prziymował głoſu/ vpominánia/ á náwiedzenia Páná ſwego RejPos 345, [203].

[»z łaską przyjmować«: Iżeście do tych jeszcze czasow na kommissyją bracłaską nie jachali, zwłaszcza dla tak słusznych przyczyn, ktoreście nam i przedtym, i teraz oznajmieli, tedy to od Was s łaską przyjmujemy. ListyPol II 1550/440.]

»niewdzięcznie przyjmować« [w tym: od kogo (1)] (3): Ceſárz nie wdzyęcżnie od was przymuie they Apelláciey BielKron 207, 40; RejPos 345.

»przyjmować poselstwo« [szyk zmienny] (2): Krol iego miloſcz panie poſlye wdziencznye przymuye poſelſtwo i wſkazanie pana voiewodi Multanſkiego ktore przes vas vczinil. LibLeg 6/55; MycPrz I C3v.

»prośbę przyjmować« (1): dla vaſzey vyelkyey przyaſzny y dla dobrego zachowanya thą vaſzą proſzbą [...] przyymvymy [lege: przyjmujemy], abiſczye thak pewnye vyedziely. LibLeg 7/41v.

»słowa przyjmować« [w tym: od kogo (2)] = verba admittere HistAl (4): á ſluchaycie ieſli ſie tákowemi być znacie żebiſcie mogli wielmożnoſć zátłumić Alexandrowę walcżcie ſnim/ á ſlow iego żadnym obycżáiem nie przyymuycie HistAl D6; MurzHist I3; RejPos 62 marg; Wdzyęcżnie tedy ſłowá ty od ciebie przyymuię HistLan D2v.

»przyjmować do siebie« (1): Gdyż to wiemy iż bez wſpomożenia iego [Pana] ſwiętego thy náſze nędzne vſzy thák ſą twárdo zátłocżone omylnoſciámi ſwiátá tego/ [...] iż nie mogą prziymowáć do ſiebye głoſu ſwięthego iego RejPos 203.

»wdzięcznie, za wdzięcznie, za wdzięczne przyjmować« [w tym: od kogo (7)] [szyk zmienny] (17:3:1): LibLeg 6/55, 11/183v, 185; A káżda ſpráwá twoiá pełna łáſki á miłoſierdzia być ſie okázuie/ á zwłaſſczá tem ktorzy ſie wdawáią á wdzięcznie przyimuią roſkázowánie twoie. RejPs 36, 161; Potym na witanie poselskie [kanclerz] powiedział, że JKM chuć tę Waszę i Braciej Waszej Rycerstwa Korony tej, ktorą opowiedacie, za wdzięcznie przyjmuje jako od poddanych swych. Diar 24; i dobrze temu rozumiemy, że tego tak czasu trawienia od nas WKM wdzięcznie przyjmować nie raczysz, czego i sami chwalić nie możemy. Diar 64, 24, 62; DiarDop 116; GliczKsiąż H8; BielKron 30v; Wprzijaćielu ſię kochay/ i każdą przeſtrogę Wdzięcżnie od niego przijmuy KochSat C; RejAp 170; RejPos 10; HistLan C3v, D2; rozſądźmy ſie ſámi s ſobą/ ieſliże wdzięcżnie prziymuiemy náwiedzenie á vpominánie Páná ſwego RejZwierc 258v, 258v; ZEś ſie do mnie poſpieſzył wdzięcżnie to od ćiebie przyimuię CzechRozm 145; Tym concludował ze y wdzięcznie y zpodziękowaniem taką [...] w chęc podaną przyimuię ActReg 54; BielSjem 15; [ListyPol II 1550/441].

»za złe przyjmować« [w tym: od kogo (1)] = nie aprobować; indigne ferre Mącz, Cn; moleste facere, iniquo animo a. moleste a. graviter ferre Mącz; accipere adversis animis a. aspere a. graviter a. in malam partem, male interpretari Cn (8): Choć by kto chczyal prawde mowić Wſzytko to dzis vnich zaniċ. Za złe to od nich przijmuia Ieno iż ich pſy niezczuią. RejKup Dv; Rumpi licentia quorundam, Rozśiesć roſtąpić ſie dla ſwey woley niektórych/ to yeſt ták zá złe przyimowáć ich ſwą wolą/ aż ku ſercu idźie. Mącz 360c, 89a, 170c, 229c [2 r.], 337b, 473d.

Szeregi: »nie przyjmować ani dopuszczać« (1): Gdy kto ſobie bierze ná widzenie ná iáki pozew w ſądźie/ á po vczyniéniu widzenia y zeznánia iego/ przez vrząd iego Ziemſki w ſądźie źiemſkim/ chćiałby ſtronie ſwéy pozew káźić z iákich kolwiek przyczyn y niedoſtátków [...] pozwu álbo kopiy iego/ tedy iuż ſąd nie ma tego prziymować áni dopuſzczáć. SarnStat 1163.

»przyjmować i słyszeć (a. wysłuchać)« [szyk 1:1] (2): LibLeg 11/183v; Odpowiedziano przez p. Kanclerza tamże za schyleniem się panow ku Krolowi, iż to wszyćko JKM wdzięcznie przyjmuje i słyszy rad, c(o)kolwiek o posłuszeństwie a powolności swej ku JKM powiedacie Diar 62.

W przen (1): Iáka ieſth moc ſłow Páńſkich [...]/ y iáko á przecż ſą zátwardzyáłe ſercá náſze iż ich [tj. słów] prziymowáć áni im zrozumieć niemogą. RejPos 62 marg.
Przen (1): Wiém że rozumém trudno wielki ból kierowáć/ Bo niechce ón naymędrſzych wywodów przyimowáć GórnTroas 59.
αα. O Bogu (18): a iako ſie przed ſprawiedliwym ſędzią [tj. Bogiem] poſtawiſſ/ ktorému nitz nie ieſt taiemno/ ktory dary nie bywá vblágán/ anij prziymuie wymow/ ale iako ſprawiedliwo ieſt/ tako będzie ſądzil. OpecŻyw 191; RejPosRozpr b3v; Bóg nie przyymuie ślubu z grzéchem złączonégo. ZawJeft 33; GrabowSet Y2v.

przyjmować od kogo (2): Cf »modlitwę przyjmować«, »wdzięcznie przyjmować«.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (9): a gdy będzieſz raczyl miloſciwie przymowac prozby naſze ſnadnie zawzdy mozeſz vſprawiedliwic nas RejPs 220v. Cf »łaskawie przyjmować«, »wdzięcznie przyjmować«.

Zwroty: »łaskawie przyjmować« (1): Chćiéy ſye teraz nádemną troſkliwym ſmiłowáć/ Y moie ſmutné prośby łáſkáwie przyymowáć. KochPs 6.

»modlitwę (a. modły) przyjmować« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (5): Co by ſye [...] y z przyrodzonego zakonu pokázáć mogło/ gdźye bog tákowe zwirzchowne ſpráwy y modły od Ablá [...] y inych dobrych á śwyętych ludźi miłoſciwye á wdźyęcznye prziymował KromRozm II h3v, h; Iáko pokorną á wierną modlithwę Pan wdzyęcżnie racży przymowáć LubPs P4 marg; BibRadz 4.Esdr 12/7; KochPs 211.

»przyjmować prośbę« [szyk zmienny] (6):RejPs 220, 220v [2 r.]; MurzNT 78; A gdy wroćiwſſy ſie płákáliśćie przed Pánem/ nie wysłuchał was/ áni chćiał proźby wáſſey prziymowáć [nec voci vestrae voluit adquiescere]. Leop Deut 1/45, KochPs 6.

»słowa przyjmować« (1): Słowá nierozumiáne przyimuie P. Bog SkarKaz Oooo2v.

»przymować k sobie« (1): będzieſz miloſciwie przymowal kſobie troskliwe wolanie a prozby naſſe RejPs 220v.

»wdzięcznie przyjmować« [w tym: od kogo (2)] (6): bo ijm kto więcey wolá a wzdychá ku iego [Jezusa] ſwięté miloſci/ tym wdzięcżniéy to prziymuie OpecŻyw 62; RejPs 220; KromRozm II h, h3v; LubPs P4 marg; á podawamy gi [kamień] temu Pánu ſwemu/ wymyſláiąc ſobie ine ſłużby á ine wymyſły niżli ieſt ſwiętha wolá á roſkazánie iego. A ſnadź ieſzcże cżáſem cięſzſze niżli ony ktorych on od nas potrzebuie/ á ktore od nas wdzyęcżnie prziymowáć racży. RejPos [219].

α. Odnośnie do decyzji sądu lub działań sądowych strony przeciwnej: nie kwestionować, uznawać za prawomocne (7): ZapWar 1528 nr 2457; A gdźieby odſtąpiwſzy nie wroćiłá ſye [strona]/ thedy Powod da iey przywołáć trzy kroć/ áby przyſtąpiłá do Práwá/ przyymuieli Sentencyą álbo nie. GroicPorz bb3; chczyal [komornik] thamze w kamienyczy oddacz posew k.j.m. kthorego przerzeczona pany przeſz ſlugę przyącz niechcziala powyedayącz zem ya tha nawlaſznoſczy ſwy poſwow zadnych o dobra k.j.m. naliezączych przyijmowacz niepowynna any przymuję ZapKościer 1588/82v.
Zwroty: »dekret przyjmować« (2): tego ſkazánia álbo Dekretu iáko nieſpráwiedliwego y złośliwego zá práwo nie prziymuię [decretum non suscipio JanStat 651] SarnStat 807 [idem] 810.

»za prawo przyjmować« = pro iure suscipere JanStat [szyk zmienny] (4): Sentencya wyſzſzego Práwá/ widźi mi ſye ku mey ſpráwiedliwoſći być obćiężliwa/ ktorey zá Práwo nie przyymiuę GroicPorz cc, bb3; SarnStat 807, 810.

c. Odnośnie do wypowiedzi głoszonej w imieniu Boga: uznawać za słowo boże, za prawdę wiary, wierzyć (126): A czego nyemáſz wewángeliey álbo v S. Páwłá tego nieprzyymowáć. KromRozm I [L3]v, [L3]v; Zapráwdę zapráwdę powiedám tobié/ żeć to mowięmy co więmy/ i coſmy widźieli to świádczęmy/ a świadectwa naſzégo nieprzyimuiecie MurzNT Ioann 3/11; KromRozm II f4 [2 r.]; KromRozm III F, H3; Diar 51; Ale iákiemu Bogu dziatki waſze ſlubuią/ y iákiego Bogá Regułę przyimuią/ tákowe teſz znáki od niego bierzą. KrowObr 150v; iż kiedy ludzie niechcą prawdy Bożey miłowáć y przyimowáć/ tedy muſzą mátáctwu wierzyć KrowObr 193, 158; BielKron 224v; RejPos 8; BiałKat 26; Nietylko słowo Boże piſáne/ ále y podáne/ to ieſt Trádicie przimowáć mamy. WujJud 28v; Bo ktorekolwiek rzecży wiárá chrześćijáńſka/ ktora błądźić nievmie/ prziymuie/ [...] teć nie ſą płonne WujJud 239v, 6v, 201, Nn3v; WujJudConf 31; CzechRozm 12, 19v; SkarŻyw 362, 364; Wtora rzecż ieſt/ o tymże ſłowie Bożym/ w piśmie ś. nam roſkazána y zálecona/ to ieſt ábyſmy oprocż niego nic nie przyimowáli CzechEp 113; Zdáło mi ſię zá ſłuſzną/ to co od oycow ieſt nam podano ná tym mieyſcu náznácżyć/ dla wpráwienia ábo náuki tych/ ktorzy pocżątki wiáry przyimuią CzechEp 132; ktorego vſzcżerpku żadnego opákowánia y wyniſzcżenia nie przypuſzcżam/ ále ie [Pismo Święte] cále we wſzytkim przyimuię/ y ná nim ſię/ y wiárę ſwą buduię. CzechEp 339, 107, 109, 113 marg, 215 [3 r.], 234, 343 [2 r.]; Są niektore mieyſcá trudne w piśmie ś. ktorych ia/ z vcżćiwośćią ie przyimuiąc ſzcżyrze wyznawam NiemObr 96, 93; Nákoniec náyduią ſię kácerze w Siedmiogrodzkiey ziemi/ ktorzy one troie Symbola, álbo wyznánia Wiáry chrześćijáńſkiey od wſzego świátá przyięte y potwierdzone/ z tą tylko proteſtácyą prziymuią/ ile ſię zgadzáią z ſłowem BOżym. ReszPrz 90, 22, 53; Wſzytkim haeretykom ktorzy piſmo S. przyimuią ták ſię widzi/ że piſmá náſláduią/ gdy ſwych ráczey błędow náſláduią WujNT ktv, 652.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (15): Patrz téż iako zwolenicy na oblicżé iego [Jezusa] pilnie pogladają/ ſluchaią/ a wſertzu ſlowa chowaią/ a z weſelim naukę prziymuią. OpecŻyw 42v; SeklKat G2; Na ſkaliſtych zaś mieſcach zaśiány/ tenći ieſt/ który słuchá słowa i hnet ié z rádośćią przyimuie MurzNT Matth 13/20; Leop Matth 13/20, 1.Thess 1/6; A dla thegoż doſyć ná tym będźie iż ſię ták tego tylko z wierzchu á krotko dotknęło/ nápominaiąc krześćiáńſkiego cżythelniká ktorym ſpoſobem przychodźić ma ku pożytecżnemu piſm świetych cżytániu/ y iáko z ſercem chutliwem prziymowáć ie ma BibRadz *4, Mar 4/16, Luc 8/13; RejPos 62v; BudNT Matth 13/20; WujNT Matth 13/20, Mar 4/16, Luc 8/13. Cf »przyjmować wdzięcznie«.

W połączeniach szeregowych (2): racziłes kſobie v przeimye/ nakladem ſwym ludzi vczonich a kaznodziey prawdziwich ſłowa bozego/ wezwać: [...] ſłowo pańſkie od nieprzyacioł bożich wyrzuczone zatlumione/ y podeptane/ zaleczać wychwalać y przymować SeklKat A2v; Ták iáko nam o tym tu Pan náſz w they Ewányeliey ſzyroką náukę dáć racżył/ y iáko mamy ſłucháć/ y iáko mamy prziymowáć/ y iáko mamy w ſobie rozmnażáć ſłowá ſwiętey náuki iego. RejPos 62.

W przeciwstawieniach: »ganić, odrzucać ... przyjmować« (2): byliby [Grecy, Ruś i Moskwa] ná dobrey zbáwienney drodze/ á tego co Duch S. [...] poſtánowił/ gánićby nie śmieli ále rácżey znabożeńſtmem [!] y pokorą w duchu pokoiu y iednośći przyimowáli SkarJedn 296; Trzymayćie podánia [2.Thess 2/15].) Znáczne mieyſce przećiw odſzczepieńcom/ ktorzy podánia y trádicie Apoſtolſkie odrzucáią/ nie przyimuiąc nic czego w piśmie nie máſz WujNT 717.

Zwroty: »(jako) ewanjeliją (a. ewanjelijon) przyjmować« (10): MurzNT Luc 7/22; KromRozm III Fv; Zydowie zápaleni nienawiśćią nie tylko do Syryey liſty ſłáli/ ále y do innych kroleſtw/ áby vmęcżenia y Ewángeley Kryſtuſowych nie prziymowano BielKron 266v; RejPos 11; Ná Niceńſkim y Epheſkim Conciliach/ ktore iáko Ewángelie kośćioł prziymuie/ wſpomináią ofiárę Mſzey świętey WujJud 158; Slepi przeglądáią/ [...] głuſzy ſłyſzą/ martwi powſtáią/ á vbodzy Ewánielion przyimuią [pauperes evangelizantur]. BudNT Matth 11/5; CzechEp 336; Napirwey groźi Chriſtus tákowym wſzytkim/ ktorzy nie będąc wdźięcżni łáſki Bożey: Ewánieliey páná Chriſtuſowey nie przyimuią NiemObr 114; WujNT Matth 11/5, Luc 7/22.

»naukę przyjmować« [w tym: od kogo (3)] [szyk zmienny] (26): OpecŻyw 42v; Abowim nie dla preſony złei/ ale dla ſłowa bożego prawdziwego/ mam navkę dobrą/ prawdziwą przijmować. SeklWyzn c3; KromRozm I F2; KromRozm II i2, q3; ktorzy [kacerze] ácz náukę páná Kryſtuſową przyymowáli/ [...] ále nye wyerzyli iżeby on práwym człowyekyem z ćyáłá y duſſe ſpoyonym był KromRozm III D7v; Będą znaki ná Niebie y ná źiemi/ y vciſk wielki miedzy ludźmi/ to ieſt od Antykryſta ktorzy iego [Pana] Náuki nie będą chćieć przyimowáć BielKron 467v, 211v, 213; GrzegRóżn N4v; RejAp 32v; Słuchayże iáko tu pan náſz ſercá náſze przezywa/ ktorzy niedbále prziymuiemy á ſłuchamy ſwięthey náuki iego RejPos 64v, 63, 124, 321, 333 [2 r.]; Ia ćiebie náucżam: á ty náuki mey nie przyimuieſz SkarŻyw 453, 189; Nád to náukę iego [Pana] z vcżćiwośćią przyimuiemy: y onę ſkutkiem [...] wypełnić vśiłuięmy. NiemObr 113; ArtKanc 17; Przetoż odſzczepieńcy błądzą/ [...] żadnych trádiciy ábo náuk Apoſtolſkich/ bez piſmá podánych nie prziymuiąc. WujNT 391, 470 [2 r.], 543, 824.

»przyjmować do siebie, k sobie« [szyk zmienny] (1:1): Lecż ktho ſię chce fáłſzywych Prorokow náuk trzymać/ á náuk prawdźiwych Z piſmá świętego wźiętych kſobie nie prziymuie/ Niechay cżyni co racży nie nas tym zepſuie. GrzegRóżn N4v; RejPos 63.

»słowo (boże a. Pańskie) przyjmować« = verbum accipere a. suscipere PolAnt, Vulg; verbum sumere PolAnt; excipere verbum Vulg [szyk zmienny] (37): SeklKat A2v, G2; MurzNT Matth 13/20, Mar 4/20; Y wy ſtháliſćie ſie náſládowcy náſſemi/ y Páńſkimi/ prziymuiąc ſlowo Leop 1.Thess 1/6, Matth 13/20; Tákżeć y ći ſą ktorzy ná opoce ſłowo prziymuią/ ktorzy vſłyſzawſzy ſłowo/ nátychmiaſt ie z radośćią prziymuią. BibRadz Mar 4/16, 4/18, 20, Luc 8/13; Lántgraw [...] wźiął przymierze [...] z Tygurzány/ Bázyliyſkiemi/ Argentińſkiemi/ áby ſobie ſpołu pomagáli/ ieſliby im gwaltem przekażano ſłowo Boże prziymowáć. BielKron 209v; RejPos 62, 62v, 63, 333 [2 r.]; WujJudConf 30v [2 r.]; BudNT Matth 13/20, Ioann 12/48; SkarJedn 45; SkarŻyw 16; CzechEp 234, 342; We wſzech tych co go [Boga] miłuią/ słowá iego przyimuią/ cżyni przybytek ſwoy roſkoſzny/ áby w nich miał byt ſwoy łáſkáwy. ArtKanc A13, K11, M15v; Y ſłowo Boże/ nie ma być opowiedáne tym/ ktorzy go nie przyimuią WujNT 30; Kto mną gárdźi/ á nie przyimuie ſłow moich; ma tego ktory go ſądźi. WujNT Ioann 12/48, przedm 3, Matth 13/20, Mar 4/16, 20, s. 155, Luc 7/13, s. 799.

»przyjmować wdzięcznie« [szyk zmienny] (2): zá Słowo twoie święte wiecżnieć cżeść dźiáłámy. Iedno iż słowá twego nie przyimuiem wdźięcżnie/ Páda iák ná opokę nic nie pożytecżnie ArtKanc K18, K17.

»zakon przyjmować« [szyk zmienny] (3): A ty przykłády dla tego nam w piſmie ſą zoſtháwiony/ ábychmy rozumieli iáko ſie w tim zakonie w pocżćiwym poſłuſzeńſtwie záchowywáć mamy/ j iáko gi mamy prziymowáć. RejPos 43, 43 marg; KuczbKat 265.

Szeregi: »brać i przyjmować« (1): Nie ſam przez ſię/ ále przez Apoſtoły ſwe Chriſtus ludzie karmi: tym nas vcząc iż ſłowo Páńſkie y Sákrámenty ś. nie wedle myśli náſzey bráć y przyimowáć mamy/ ále według rozſądku y ſzáfunku przełożonych y páſterzow náſzych. WujNT 155.

»odrzucać i nie przyjmować« (1): Kto mnie odrzuca/ y nieprzyimuie [reiciens me et non accipiens] ſłow moich/ ma kto iy ſądzi. BudNT Ioann 12/48.

»nie przyjmować ani pozwalać« (1): Od Aryanow [Luter nauczył się]: nic nie prziymowáć/ áni pozwáláć coby iáſnie w piſmie nie było. ReszPrz 39.

»słuchać, (i, ani, a) przyjmować« = audire et suscipere PolAnt; audire et accipere Vulg [szyk 5:2] (7): Potem ći ſą/ na dobryi źięmi wśiáni/ ktorzy słuchaią słowa/ i przyimuią ié i przynoſzą owoc MurzNT Mar 4/20; Ale kthory ná ſkáliſtym mieſcu wſian ieſt: tenći ieſt co ſlowo ſlyſſy/ y wnet ie z rádośćią prziymuie Leop Matth 13/20; BibRadz Mar 4/20, Luc 8/13; RejPos 64v; á kto okrom piſmá nic inſzego niechce ſłucháć áni prziymowáć/ ten ſie ſámego Piſmá przy WujJud 34; SkarŻyw 189. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»(i) wierzyć i przyjmować« [szyk 2:1] (3): Wiárá ieſt dar Boży/ y świátłość nieiaka: ktorą oświecony cżłowiek/ mocnie to wſzytko przyimuie y wierzy/ cokolwiek nam Pan Bog ku wierzeniu obiáwił. WujJud 104v; CzechRozm 22 [2 r.].

W przen (2):
Zwrot: »w serce, sercem przyjmować« (1:1): Iáko nas y w tey Ewányeliey łáſkáwie á miłośćiwie vcżyć racży [Pan]/ iáko ſłowá iego ſwięte [...] w ſercá ſwe przyymowáć mamy RejPos 63; KuczbKat 265.
B. Odnośnie do osoby (32): KrowObr 3v; Vcżniowie to iego ſą/ [...] ktorzy ná náuce Miſtrzá/ y roſkazániu páná ſwego przeſtawáią: á rożnych Miſtrzow/ od ktorychby ſię vcżyć: y obcych Pánow/ ktorymby ſumnienie ſwoie poddáć mieli/ áni ſzukáią/ áni przyimuią. NiemObr 530.
Szereg: »przyjmować i cirpieć« (1): Ale tym ktorzy nád nyemi [kapłanami] przełożeńſtwá nyemáyą/ káráć tákich nye przyſtoi [...]: Ale z pokorą tákye przyymowáć y ćirpyeć KromRozm III L3.
a. Odnośnie do Chrystusa w okresie wcielenia: uznawać za Boga-Mesjasza (4): Iam przyſzedł w imię oycá moiego/ á nie prziymuiećie mie Leop Ioann 5/43; Bych był vczynkow nie czynił [Ioann 15/24].) Ieſli Zydzi nicby byli nie grzeſzyli/ Chriſtuſá nie przyimuiąc/ by był nie czynił tákich cudow iákich nikt nie czynił WujNT 369, Yyyyy3v.
Zwrot: »wdzięcznie przyjmować« (1): Y ták iáko thu Ewányeliſtá piſze/ iż [Jezus] wyſzedſzy iuż z gránic á z onych miaſt żydowſkich/ ktore potym ſrodze przeklináć racżył/ iż niechcieli wdzyęcżnie prziymowáć tego przyścia iego ſwiętego/ á tego náwiedzenia iego/ iuż ſie vdawał y miedzy kráiny pogáńſkie RejPos 300.
b. Uznawać za swojego Boga i przez to stawać się wyznawcą (15): Słuchaycie káżdego duchá/ ále iedno tego prziymuycie ktory ieſt s prawdy. RejAp 18v.

przyjmować czym (4): Nietiklo wiárą PANA przyimuiemy. WujJud 99 marg. Cf »Krystusa przyjmować«.

Zwroty: »przyjmować Boga« (1): Ktorzy kolwiek [lege: ktorykolwiek] tedy zárzućiwſzy Antykryſtowſkie bluźnierſtwá/ proſtho wierząc pismu prziymuie y zna iednego prawdziwego Bogá Oycá Kryſtuſowego/ tedyć też muśi znáć y iednego Syná Bożego GrzegRóżn E4.

»przyjmować Ducha Świętego« [szyk zmienny] (4): SeklKat C3; Dla tego Páweł S. do Gálátow piſſąc dawa znáć/ iże z ſluchu wyáry duchá S. przyymuyemy KromRozm II hv; WujJud 159v; Wierni prziymuią Duchá ſwiętego. RejPosWstaw [1433]v marg.

»(Pana) Krystusa przyjmować« [w tym: czym (3)] [szyk zmienny] (6): Ale kto wiary niemá/ otem zapewné wiédzćie/ że Chriſtuſa nieprzyimuie MurzHist P4; Nie ſámą Wiárą Páná Chriſtuſá przyymuiemy. WujJud Nn6, 99v; Mowimy tedy tu ná tym mieścu [...] o prawdźiwey y żywey wierze/ ktora iż Kryſtuſá obżywiáiącego prziymuie/ obżywia cżłowieká wiernego y vcżynki żywe z śiebie wydawa. WujJudConf 103, 99, 259v.

»przyjmować ku sobie« (1): Náuká iáko ieſt nam dan Syn od Bogá Oyczá/ y przecż ieſth nam dan/ y iáko go mamy prziymowáć ku ſobie. RejPos 145v marg.

Szereg: »przyjmować i znać (1): GrzegRóżn E4 cf »przyjmować Boga«.
α. O bogach pogańskich (1): Ktoby tedy/ ktorego inſzego nád tego ſámego Bogá Izráelſkego/ [...] ſobie zmyſlał/ y onego chwalił: ten/ iż Bogá obcego przyimuie/ báłwochwálcą ieſt CzechRozm 13v.
c. Bóg wobec człowieka: obdarzać łaską, udzielać opieki; apprehendere PolAnt, Vulg (10): ábowiem kogo tu Pan karze/ tego Pan miłuie/ á karze wſzelkiego Syná/ ktorego przyimuie KrowObr 238v; BibRadz Hebr 2/16 [2 r.]; ktory [psalm 113] w ſobie zámyka vpominánie ku dzyękowániu Pánu Bogu [...]. Iż nas nędzne á niegodne przyymowáć racży LubPs Z5v; BudNT Hebr 2/16; á iżby wyzwolił [Pan] te/ ktorzy dla boiaźni śmierći przez wſzytek żywot podlegli byli niewoli. Bo nigdźie ániołow nie przyimuie: ále plemię Abráhámowe przyimuie. WujNT Hebr 2/16.

przyjmować do czego (1): niech ſkoſztuie [lege: skosztuję] iáka ieſt ſłodkość dobroći twoiey/ [...] gdy mię ták łácno do pokuty przyimuieſz/ gdy mi grzechy odpuſzcżaſz/ gdy mi vtrácone dziedzictwo wracaſz SkarŻyw 4.

Zwrot: »niewdzięcznie przymować« (1): wſzędźie pan niewdźięcznie przymuie óny: którzy óń/ y o iego dobrodźieyſtwá niedbáią BiałKat 113v.
W przen (1): Zem ſyn niegodny/ ſumnienie wyznawa/ Y ſłuſznie/ gdy mnie twoy ſąd/ ná śmierć wzdawa/ Lecż/ miłośierdźie/ niegodne przyimuie/ Rátuy mą duſzę/ gdy w grzechách ſtyſkuie. GrabowSet Iv.
2. Gdy ktoś coś daje lub oferuje: brać dar; acceptare, accipere Vulg; suscipere JanStat (71): Kto chce w timto żywocie ſpokoynie żyw być, bądz podobny temu ktory będącz wezwan na kołacija wſzitko czo przeden położą mile prziymuie BielŻyw 68; WujJud 259 [2 r.]; ZapKościer 1582/27; Bo ia w tym piwie twoim roſkoſzy nie czuię: Zdrowié rad mam od ćiebie/ kuflá nie prziymuię KochPieś 20; Wolno nam będźie bona non litigioſa prziymowáć/ y o nie czynić ná Séymie Práwem przyſtoynym. SarnStat 91, 1101.

przyjmować od kogo (8): RejJóz L4; [Nigryci] Zadnych rzeczy ſniednych áni trunkow nie przyimuią/ tákież y my od nich BielKron 451v; król dwá mieczá od Niemców prziymuie KochProp 9; SarnStat 173. Cf Zwroty.

Zwroty: »przyjmować dar, za dar, za podarek« [w tym: z czego (1), od kogo (1)] [szyk zmienny] (6:1:1): Iezus milé dzieciątko rękę podnoſſątz/ vkazowalo ſie prziymowatz ijch [królów] dary OpecŻyw 24v; Naſzy záſię dárowáli ie [mieszkańców wyspy Nowa Hiszpania] ſklenicámi/ źwierćiadłki/ dzwonki/ ktore przyimowáli zá wielkie dáry/ gdyż thego nigdy nie widáli BielKron 441; GórnDworz Aa5, Aa5v; SkarŻyw 334; (marg) Smok ſrebrzny y złoty w podarku Witołdowi od Ceſárzá. (–) Ale Witołd odpowiedział/ iż ia Smoká zá przyiacielſki y gośćinny podárek á nie zá vpominek towárzyſtwá z Ceſárzem prziymuię StryjKron 562; ReszPrz 19; GrabowSet H3v.

»z podziękowaniem przyjmować« (1): NAd to roſkázuiemy/ żeby Stołowégo álbo Kolędy Rektorowie kośćielni niewyćiągáli nápotym od ſwych Párochianów poniewolnie. Ale coby który chćiał po dobréy woli proſzącému/ żeby dawał: A to co dáią/ z podźiękowániem prziymował. SarnStat 191.

»wdzięcznie, za wdzięczne przyjmować« [w tym: od kogo (3)] [szyk zmienny] (4:2): iż káżdy rzemieśnik im co naforemniey vrobi/ iż mu też zá to y lepiey płácą y więcey dzyękuią/ á záwżdy to nawdzyęcżniey od niego prziymuią. LubPs A5v; [Aleksander pisze do Dariusza:] Poſłałeś piłę/ dáiąc w ręce moie wſzytek okrag ſwiátá/ wyznawam to od ciebie prziymowáć zá wdzyęcżne BielKron 124; A pátrz iáko y źwirzętá dobrodzieyſtwá ochotne wdzięcżnie prziymuią. RejZwierc 97, 98v; KochFr 99; SkarKaz 454b.

a. Dedykowany lub przedstawiony utwór literacki (w dedykacjach lub wypowiedziach adresowanych do czytelnika) (2): (marg) Do Iego Miło: Páná Piotrá Myſzkowſkiego z Mirowá [...] (–) Przyimuieſz pápir/ ná ktorym życżliwy Twe imię ſławię/ y wiekom gotuię GrabowSet Y2v.
Zwrot: »z łaską [od kogo] przyjmować« (1): Ieſliżeś tedy W.M. tákiey godnośći PAnem będąc/ łáćinę moię bądź oratorio bądź Poetico calamo elucubratam [...]/ z łáſką odemnie przyimowáć zwykł: pewienem tego/ że y tey wiazáney [!] Polſzcżyzny moiey/ [...] ocżymá przenieść nie będźieſz racżył RybGęśli A3.
b. Bóg od człowieka (też czyny traktowane jako dar, ofiarowane z intencją złożenia hołdu) (29):

przyjmować od kogo (13): Awożem ia Pánie miły Abel on ſługá twoy miły. Ktoryćiem Ofiáry cżinił Owcze y Bárány palił. Ktoreś odemnie prziymował Y wnicheś ſię bárżo kochał. MWilkHist F4v; KochFr 70. Cf Zwroty.

przyjmować z czego [= skąd] (1): Nie będę więcey prziymował ż [!] domu twego wołow ani z trzody twoiey kozłow. WróbŻołt 49/9.

przymować za co [= jako co] (1): Y przecż że wżdy my ták kłádziemy tę nádzieię wtych obfitoſćiách ſwych á dla nich podnoſimy myſli ſwoie/ ktoremi ſie żadny niewykupi od ſmierći/ ktorych też bog nic nieprzymuie zá odkupienie zbáwienia káżdego. RejPs 72v.

Zwroty: »przyjmować chwałę« [w tym: od kogo (3)] [szyk zmienny] (5): Gdy ſie w łáſce á w roſkazániu Páńſkim przełożeni ſtátecżnie záchowywáć będą/ tedy y chwałę ſwą Pan od nich wdzyęcżnie racży przymowáć. LubPs E4 marg; RejAp 176; WujJudConf 48; CzechEp 37; WujNT 576.

»dar przyjmować« [w tym: od kogo (1)] (2): Y zá grzechy żadnych dárow nigdy nye przyymuyeſz LubPs Lv; RejPos 37.

»przyjmować w łaskę« (1): Iuż onę wiárę ich [patriarchów i proroków] wſzechmogący Pan/ prziymował w łáſkę ſwoię RejPos 117v.

»ofiarę przyjmować« [w tym: od kogo (4)] = acceptare a. respicere sacrificium Vulg [szyk zmienny] (13): iż Pan ſercze wierne radſzey przyymuye niż wymyſlone ofiáry. LubPs Qv marg; Leop Ps 50/21, Num 16/15; s cżego bądź Pan Bog pochwalon ná wieki od mego narodu/ że táką ofiárę od náiu racży prziymowáć. BielKron 12v, 3, 77v; OrzQuin N3v; Iż dałćibych ia thobie moy miły Pánie wiele wołow y báránow zá grzechy ſwoie/ ále ia wiem iż thy ofiáry żadney wdzyęcżnie ni od kogo nie prziymuieſz/ poki nie zbuduie w ſercu ſwoim pokorney á vniżoney myſli ſwoiey. RejPos 328v, 47; WujJud 236 [2 r.]; ktorzy [Żydzi] mniemieli [...]/ żeby [Bóg] żadnych modlitew przyimowáć/ oprocz ich kośćiołá/ nigdzie indzie nie miał. WujNT 424; SkarKaz 454b.

»wdzięcznie przyjmować« [w tym: od kogo (6)] [szyk zmienny] (9): Toć ſą iaſne a pocieſzne ſłowa s. Pawła/ ołaſce bożei/ y o dobrych vcżynkach/ ktore pan bog przijmvie od tych wdźięcżnie ktorzy pierwei przez wiarę ſą vſprawiedliwieni przednim. SeklWyzn b4v; Leop Ps 50/21; ále Pan Bog wdzyęcżniey ofiárę Abelowę prziymował gdy ſie ſámá záżegáłá/ niż Káimowę co ią ſam zapalał. BielKron 3, 77v; RejPos 29v, 37 [2 r.], 328v; Bo iż Pan Bog wdźięcżnie od ludźi przyimuie tákie nabożeńſtwo/ nie z iedney ſię rzecży domyśliſz. LatHar 256.

c. Człowiek od Boga (12): niech przyimuie z dźięką/ Komu śćiſłą/ co doſyć/ Bóg vdźielił ręką. KochPieś 37; PudłFr 47; Rządź ſmyſły/ by godnie dobrodźieyſtwá twoie Przyimuiąc/ mnie ſynem godnym okazáły GrabowSet C3.

przyjmować czym (2): RejPosWstaw [1102]; Káżdemuć ieſt iego drogá miłość gotowa/ kto ią wiárą z ſercá przyimuie, á w niey zostawa. ArtKanc E15v.

Zwroty: »u siebie przyjmować« (1): dárował [Bóg] cye ſwym miłym á iedinym Synem [...]/ ktory ſie zá cię [...] dał vmorzyć/ áby cie vcżynił ſtworzeniem ſwiętym á błogoſłáwionym. Iáko to vważáć maſz/ á iáko ten wdzięcżny vpominek v ſiebie prziymowáć maſz. RejPos 148.

»upominek, dar przyjmować« [w tym: od kogo (1)] (2:1): A wżdy iákie ſercá mamy/ á iáko ſie o ten ták zacny dar [tj. Syna Bożego] á klenot ſtáramy/ á iáko gi/ chocia gi nam dobrowolnie á dármo dawáią/ prziymuiemy/ káżdy to v ſiebie może vwáżyć. RejPos 146v, 148, 217v.

»wdzięcznie, z wdzięcznością przyjmować« (3:1): Leop *A3v; A przeto vpominam wſzytkich w obec miłoſnie/ áby káżdy ſobie od Páná BOgá dáną łáſkę wdźięcznie przyymuiąc/ ſwemu wezwániu czynił doſyć LeovPrzep E4v; RejPos [219] marg; RejPosWstaw 22v.

Szereg: »brać abo przyjmować« (1): A ſłuſznieyby ſie też záſię ná to káżdy rozmyſlić miał/ [...] ktoby tákie vpominki á tákie obietnice iego [Pana]/ bráć ábo prziymowáć chciał od niego RejPos 217v.
d. Zgadzać się na objęcie stanowiska lub urzędu (2):
Zwroty: »na się przyjmować« (1): Civilibus officiis renunciare, Nie chcieć ná ſię ſpraw poſpolitich przyimowáć. Mącz 254c.

»przyjmować urząd« (1): pozwalam y prziymuię tákowy vrząd w imię Páná Bogá wſzechmogącego. BielKron 330v.

3. Gdy ktoś coś komuś wyrządza, poddaje go czemuś, gdy coś się z kimś dzieje: poddawać się, wykazywać gotowość; accipere Vulg, PolAnt; suscipere Vulg, Cn; ferre Mącz; acceptare, recipere Cn (60): Oto Ián tako ſwięty ij niewinny/ [...] ſmiertz prziymuie OpecŻyw 48v; áby rownie dobre y żłe [!] rzecży prziymowáli ſpráwiedliwi Leop Sap 11/10, 18/9; BielKron 12v; BudBib Ier 32/33; ReszList 162; Ale żeś ná wſzem ieſt miłośierny Pan/ Kaźń thę przyimuię ktorą od ćiebie mam ArtKanc L12v; GórnTroas 67.

przyjmować od kogo (26): RejJóz C4; KrowObr 63v; Iż ieſliże dobrá bierzemy od Páná ſwego/ y cżemużbychmy też y złego nie mieli prziymowáć od niego? RejPos 264v, 85, 146v, 264v; CzechRozm 245v; A on [brat] iuſz nie tylko vpominánie/ ále y bićie/ y rozgi mile od niego [św. Anzelma] przyimował SkarŻyw 333; KochPij Cv; [ListyPol III 1551/176]. Cf Zwroty.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (40): Nie ieſt godzien nauki ten ktory karania á naucżania miſtrzowego nieprziymuie cirpliwie. BielŻyw 169; RejJóz C4; KrowObr 63v; Leop Hebr 10/34; Molliter ferre, S pokorą prziymowáć. Mącz 229d; Aczkolwiękći [!] ieſt doſyć ludźi/ kthorzyby was nietylko chćieli ále y mogli zábić/ ktorych ſie wy niemaćie lękáć/ ále owſzem przeſládowánie ich ſtale prymowáć [!] LeovPrzep b2; A chociaby też iáka przygodá nań [na ufającego Panu] przyſzłá zá wyſtępek iego/ iuż z rádoſcią wſzytko prziymuie od Páná ſwoiego. RejPos 85, 264v; KuczbKat 35; A ieſliby to byłá wola Boża/ áby ćię teraz wźiął sſtego nieſpokoynego y złego świátá/ tedy nietylko ſkromnie to y ćierpliwie prziymowáć/ ále ſam śiebie wſzyſtkiego maſz z ochotą woley Bożey poddáwáć KarnNap Ev; SkarJedn 270; SkarŻyw 333; NiemObr 4; KochPij Cv. Cf »wdzięcznie przyjmować«.

W połączeniach szeregowych (2): Vpominamy teſz/ ieſli Bog ná kogo co ſſkodliwego y ſmutnego dopuśći/ áby to wſzyſtko ſkromnie/ od Páná Bogá przyimował/ ćierpiał/ y nieſzemrał KrowObr 63v; Z iáką ochotą/ z iáką rádością/ mamy wſzyſtki ſkutki pokory świętey/ y miłowác/ y przyymowáć/ y żywotem náſzym wyráżáć? KuczbKat 35.

Zwroty: »przyjmować sobie, k sobie« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (1:1): Bo ſnadz y oniż [źle czyniący] ſie wten czás obaczą gdy będą przymować kſobie ſluſſną zápłáthę ſwoię RejPs 209, 54v.

»wdzięcznie, za wdzięczne, z wdzięcznością przyjmować« [w tym: od kogo (19)] = accipere libenter PolAnt [szyk zmienny] (30:1:1): a gdy złe y dobre od cyebie pana ſwego wdzyęcznie przymowac będziemy [...] będzieſz raczył oną wieczną radoſcią obdarzyc nas RejPs 196v, 54v, 96v, Ff2v; Iozeph wdzięcznie więżenie przymuie RejJóz I3, I7v; kthore [trudności] yſch za dopvſczenyem boſkyem ydą. nyelza yedno ye od pana Boga wdzyecznye prziymowacz. LibLeg 11/169v; BielKom C4v; iż nic lepſzego nie máſz ná ſwiecie/ iedno to co nam Pan Bog okázowáć racży/ ábychmy tho z wdzyęcżnośćią prziymuiąc iemu dzyęki cżynili/ a wyznawáli śmiele S. dobroći iego. LubPs V v; LubPs E4 marg, aa2 marg; KrowObr 239v; RejWiz 62; Coć ſię kolwiek przygodźi wdźięcznie prziymuy/ á czáſu odmiány vtrapienia twego miey ćierpliwość. BibRadz Eccli 2/4; BielKron 60; RejAp 18, 176; mamy ſie vcżyć/ co ieſt kielich Páńſki y iáko gi znośić mamy/ y iáka ieſt zapłátá thych/ co go wdzyęcżnie á ćirpliwie prziymuią od Páná ſwego RejPos 315, 57v, 75, 215v, 216, 264 (10); CzechRozm 245v; Choćiaż ſię bárzo przećiw mnie X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ śierdźi/ y drapániem nákoniec páznoktámi odpowieda [= grozi]/ [...] ſkromnie to y záwdźięcżne od I.M. przyimuiąc: [...] CzechEp *3v; Przeto go [Pana] chwal zá dobre/ przykre przijmuy wdźięcżnie GrabowSet B2; OrzJan 43; SkarKaz 45a.

Szereg: »(i) przyjmować i (a) znosić (a. znaszać)« [szyk 2:2] (4): y iáko ma być káżdemu ná wielką pociechę y ná wielkie weſele obrocon/ kto gi [kielich Pański] wdzyęcżnie y prziymuie y znośi od Páná ſwego. RejPos 315, 336; Náoſtátek y dzyatki á ludzye młodzi [...] niech to ſobie dobrze vważáią/ że im napirwey kárnośći á ćwicżenia potrzebá/ przethoż ie też ſkromnie znaſzáć á prziymowáć máią. RejPosWstaw 42; CzechRozm 245v.
W przen (1):
Zwrot: »przyjmować z ręki [czyjej]« (1): Iż ieſlichmy dobre prziymowáli z ręki Bożey/ złego cżemubychmy też wdzięcżnie przyiąć nie mieli RejPos 46.
a. O zwierzęciu jucznym: pozwalać włożyć na siebie (1):
Zwrot: »przyjmować na się« (1): gdi nań [wielbłąda] maią brzemiona kłaſć/ thedy go trączaią wkolana, á on nakłoniwſzy ſie prziymuie na ſię cięſzkoſci FalZioł IV 7a.
4. Gdy ktoś przybywa dokądś: pozwalać komuś wejść do swego domu lub kraju (i często zatrzymać się tam na dłużej, zamieszkać); dopuszczać do swego towarzystwa lub grona; udzielać gościny; recipere HistAl, Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, Cn; accipere PolAnt, Vulg, Mącz, Cn; suscipere PolAnt, Vulg, JanStat, Cn; excipere PolAnt, Modrz, JanStat, Cn; assumere PolAnt, Vulg; capere, salutare PolAnt; reassumere JanStat; receptare Cn (255): ale licemiernicy ij miſtrzowie żydowſſcży ięli ſſemratz rzekątz: Iże oto ten [Jezus] grzeſſné prziymuie ij ié ſ nimi. OpecŻyw 60v, 49; TarDuch B4 [2 r.]; IPocras lekarz znamieniti [...] chciwoſci á kochania barzo nienawidział [...], gdyż ktore vcżnie przijmował tim przykazował [...], aby rzecży wſzech marnych poniechali BielŻyw 67; niekthorzy nas przyymowáli ſpokoynie/ niektorzy przez boiowanie podbići HistAl D5; MurzNT 58v, 78v, Ioann 13/20; KromRozm III C2v [2 r.], D3v, H2, O2; Nie kochaſz ſie w grzechu ćieſzyſz ſmutnego/ wſpomagaſz y zákładaſz niedołężnego/ y przyimuieſz vbogiego. KrowObr 150, 21; Leop Ioann 13/20; RejZwierz 26; BibRadz Rom 14/1, Ioann 13/20; Przeto w Lendzie nie prziymuią iedno Niemce. BielKron 355, 383; Xenodochium, Gośćinny ſzpital/ pielgrzymny dóm/ gdzie pielgrzymy przimuyą. Mącz 512b; RejPos 317v; Który przyymuie Proroká/ w imię proroká/ zapłátę proroká weźmie BiałKat 143v, 143v; GrzegŚm 36; BudNT Act 20/35, 28/30, 2.Cor 7/1[2]; A wſzák ſam Pan Iezus dźiátki przyimował/ y vcżnie ſwe fukał iż ich do niego przypuſzcżáć niechćieli? CzechRozm 258v, 258v; SkarŻyw 172, 442 [2 r.], 461; StryjKron 747; CzechEp 15, 58, 59; GórnRozm I; GostGosp 146; Iáko y ten ktory nieprzyiaćielá wiáry/ ábo Haeretyckiego miniſtrá przyimuie/ sſtáie ſię też vcześnikiem niezbożnośći iego. WujNT 44, przedm 36, Matth 10/40, 41 [2 r.], s. 44, Mar 6/11 (27); áby żaden nieśmiał zbiegłégo kmiećiá [...] prziymowáć SarnStat 664.

przyjmować do czego [= do grona] (1): też nápiſáli [w księgach] [...] nieprziymowáć żadnego do kośćiołá/ ktoryby niebył práwy krześćiánin BielKron 214v.

przyjmować do czego [= dokąd] (18): Do miáſtá nieprziymowáli [Lakoni] żadnego kthoryby rzecży poſpolitey nie był pożytecżny. BielKron 272v; GórnDworz F2v; StryjKron 290; A to niepodobna żeby [ksiądz kanonik] cudzoźiemcá przychodniá do ſwey kánoniey przyimował. CzechEp 59; KochFr 99. Cf »przyjmować do domu«, »przyjmować do gospody«.

przyjmować ku czemu (1): Ku przyiacielſtwu j ku wierze blazna nie prziymuy. BielŻyw 121.

przymować na co (1): Przisżedwszy prżed prawo nasże Miasteczka Kośćierziny Sliachetny Pan Maćiey Orlowski dzierżawca imienia w Rakownicy, tudziesz sſpoddanemi ſwemi przymuiąc ie na rolią pustą na imienie rżecżone będomino, [...] ſą się prżed prawem naſzym zezwolili ZapKościer 1580/10v.

przyjmować w co (11): A ſwego miłego oycza w ſwoy pokoy pyzymuię [!] RejJóz Pv. Cf »przyjmować w dom«.

przyjmować w czym (1): Izbę w ktorey go prziymowáć miał [biskup Janusz posła tatarskiego]/ kazał obwieſzáć ſieciámi GórnDworz P.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym życzliwość lub jej brak (21): BierEz G; Bo każdego mile przyimowáł [Franciszek Spiera] MurzHist T2; Ceſarz záſię ſwoie poſły poſłał do Krolow/ ktorzy tákież imieniem Ceſarſkim Krole z rádośćią przyimowáli BielKron 413v, 280v; Nie rádźi [Turcy] s cudzych krain/ prziymowáli gośći. BielSat G4; Wpuł drogi był gośćiniec/ w ktorym záwżdy bráćia ná noc odpocżywáli/ máiąc tám życżliwego ſobie goſpodarzá/ ktory ie ochotnie przyimował/ y oſobliwie opátrował. SkarŻyw 183; BielSen 17; WujNT 233, 1.Petr 4/9. Cf »łaskawie przyjmować«, »wdzięcznie przyjmować«.

W połączeniu szeregowym (1): A przeſto ſtych ſlow/ iuſz możeſz obátzyć/ iż nie to ſą Biſkupi prawdziwi/ ktorzy w Infułach chodzą/ [...] Ale ktorzy [...] vbogie/ niemocne/ y ſmutne prziymuią/ náwiedzáią y ćieſzą. KrowObr 130.

W przeciwstawieniach: »przyjmować ... wyganiać, wyrugować« (2): iáko kiedyby ktho Polaki wyganiał z ziemie/ á Cżechy do niey prziymował GórnDworz F2v; lepiey gośćiá nie przyimowáć/ niżli przyiąwſzy/ ſromotnie go z domu wyrugowáć. LatHar [255].

Zwroty: »ze czcią przyjmować« (1): wybiegłem przećiw Piotrowi/ ze cżćią go przyimuiąc wdom moy SkarŻyw 436.

»przyjmować w dom, do domu« = recipere in domum Vulg, Cn; hospitio suscipere PolAnt; hospitari, in hospitium recipere Calep; excipere hospitio, recipere tectis Cn [szyk zmienny] (10:9): BierEz G; OpecŻyw 62; KrowObr 62v; Abráhám prziymuie Anioły do domu ſwego. BibRadz Gen 18 arg; Niektorzy też w gośćinnych domach mieſzkáią/ prziymuiąc pielgrzymy do domow vbogie. BielKron 260; RejPos 113; BudBib Eccli 29/30; ieſli kto przychodzi do was/ á tey náuki nie nieśie: w dom go nie przyimuyćie/ y nie pozdrawiayćie go. SkarŻyw 59, 436, 593; CzechEp 117; Calep 490a; WujNT przedm 38, s. 233, 2.Ioann 10, Aaaaaa4, Cccccc4v; SarnStat 304, 1219.

»przyjmować do gospody (a. gospodki)« [szyk zmienny] (4): HistRzym 116; kazáli im [Prusowie św. Wojciechowi i jego towarzyszom] z ziemie wyniść: roſkázuiąc pod vtrátą gárdłá y máiętnośći/ áby ich nikt do goſpody nieprzyimował. SkarŻyw 356; obrał [św. Samson] tę ſobie iáłmużnę ná pomoc zbáwieniu ſwemv/ y wysługę v Bogá: áby pielgrzymy vbogie przyymował/ do goſpodki ſwey SkarŻyw 593; WujNT 233.

»gościa, za gościa przyjmować« = hospitem excipere JanStat, Cn; convivam excipere Modrz; hospitio recipere Vulg; hospitem recipere Cn [szyk zmienny] (18:1): Gośćie rad przyymuy do domu BierEz G; BielKron 280v; Mącz 214c; BielSat G4; ModrzBaz 15; żeby Izráelcżycy/ pámiętáiąc ná to/ iż też ſámi tułaki y przychodniámi w cudzey źiemi byli/ gośćie y przychodnie przymowáli CzechEp 59, 59 [2 r.]; ReszList 171; BielSen 17; LatHar [255]; A nie zápominayćie przyimowánia gośći: ábowiem przez to podobáli ſię niektorzy/ ánioły zá gośćie przyimuiąc. WujNT Hebr 13/2, 1.Tim 5/10, s. 777, 1.Petr 4/9, s. 831; SarnStat 308, 310 [2 r.].

»łaskawie, na łaskę, w łaskę przyjmować« = recipere in gratiam Modrz, Cn; amice recipere Calep (3:1:1): A ieſlibyśćie tylko bráćią wáſzę łáſkáwie prziymowali [si salutaveritis]/ Coż więcey cżynićie? BibRadz Matth 5/47; z woyſka precż wygnał [król Matyjasz swych żołnierzy]/ áż trzećiego dniá záſię ie ná łáſkę przyimował BielKron 394; Ná wywołáne/ ieſli chcą pokorę vcżynić/ vſtáwiay wedle wyſtępku winę pieniężna [!]/ á potym w łáſkę przyimuy. ModrzBaz 126v; SkarŻyw 292; Calep 490a.

»pod swą moc [ku czemu] przyjmować« = przyjmować pod opiekę (1): á ktorzy [młodzieńcy] ſie iemu [Pitagorasowi] dowcipnieyſzy zdali, thy pod ſwą moc ku nauce prziymował BielŻyw 29.

»posła przyjmować« (5): a od moyego wielkyego ymyenya roſzkazanye donyego [wojewody wałaskiego] wiſlo. abi do zadnich ſtron poſlow nyeodprawyal. any poſſilal. any zynich ſtron poſlow przyymowal. MetrKor 46/47, 46/47; BielKron 246, 434v; Parochus, Podeymownik prziſtaw ten zwłaſzczá którego vrząd yeſt legati álbo posły przimowáć Mącz 280d.

»przyjmować do siebie, k(u) sobie« [szyk zmienny] (7:3): LibMal 1545/105; Ionátán przyimuie ku ſobie Alexándrá. BibRadz 1.Mach 10 arg; Philoxenus, Latine hospitalis, Gośćinny/ któri rad obce ludzie do ſiebie przyimuie Mącz 298a, 404a; y oni Licemiernicy ſzemráli o tym ták mowiąc: Iż ten [Jezus] z grzeſzniki poſpolituie/ á prziymuie ie k ſobie RejPos 165v, 176, CzechEp 42; ZapKościer 1583/54; ReszList 171; Calep 101b.

»przyjmować w towarzystwo« (1): Vdzięcżnie cie przijmuiemy/ w towárziſtwo náſze BielKom B2.

»wdzięcznie przyjmować« = cum benevolentia recipere Mącz; gratanter accipere Cn (9): BielKom B2; BielKron 246, 457v; Mącz 35d; á ktorzy ie [anioły] wdzyęcżnie przyimowáli w domy ſwoie/ iákie pociechy bráli/ wiele thego w hiſtoriach znaydzieſz. RejPos 113; iż ſie ćiſnęli do niego [Pana] grzeſznicy [...]/ á on ie wdzyęcżnie prziymował. RejPos 166v; ReszList 174; WujNT 271, 831.

Szereg: »przyjmować i (ani, abo) chować (a. przechowywać, a. zachowywać)« [szyk 3:2] (5): a yeſly bi ktori staroſtha bil ktoribi abo chowal abo przymowal zdraycze pana woyewodzyne tedi karacz takowe ſſrodze Raczi [król] LibLeg 10/121, 10/120v, 11/72; áby [urzędnicy] wſzyſtko hultáyſtwo [...] od miaſt exkludowáli/ y potym prziymowáć y przechowywáć zákazáli. SarnStat 522, 1219.
Przen (38):

przyjmować na co [= dokąd] (1): Oná [ojczyzna] rádę ſynowſką twoię obacżyłá [...]. Rádę/ ná ktorey ſenat mądry nie ſzwánkuie/ Onę/ y krol potężny ná pokoy prziymuie. SapEpit B.

W przeciwstawieniu: »przyjmować ... wypychać« (1): SErce mi zbiegło [...] do Hánny: [...] Tom był zákazał/ by nie przyymowáłá W dom tego zbiegá/ owſzem wypycháłá. KochFr 5.

Zwrot: »przyjmować w dom« (1): KochFr 5 cf W przeciwstawieniu.
Szereg: »przymować i zamykać« (1): Epiglossis, sive Epiglottis, Latine, Ligula, nux gutturis, minor lingua, Yęziczek który dech przimuye y zámyka. Mącz 106c.
a) O Bogu (35): Záprawdę zapráwdę wám powiedám/ że kto przyimuie tego ktoregobych iá poſłáł/ mnie przyimuie/ A kto mnie przyimuie/ przyimuie tego ktory mnie poſłáł. MurzNT Ioann 13/20, Matth 18/5; KromRozm III C2v, C3, D3v, H2; Ktokolwie/ iedno ſtákich dziathek prziymie w imię moie/ then mnie prziymuie. Leop Mar 9/36, Matth 18/5, Mar 9/36, Ioann 13/20 [3 r.]; BibRadz Ioann 13/20 [2 r.]; GrzegŚm 36; BudNT Mar 9/36 [2 r.]; CzechEp 58; WujNT Matth 10/40 [3 r.], 13/5, Mar 9/37[36] [3 r.], Luc 9/48 [3 r.], Ioann 13/20 [3 r.].
Zwrot: »do serca, w serce przyjmować« (1:1): SkarŻyw 82; w ſercá ćię też przyimuiemy/ gdy słowu twemu świętemu wierzymy. ArtKanc E6v.
α. O Bogu wobec człowieka (często: duszę zmarłego) (51): ábowiem on [Pan] bárzo prágnąc náſzego zbáwienia/ nieodkłáda nam grzechow odpuſzcżenia/ ále grzeſznego iáko oćiec miły prziymuie KuczbKat 205; BudNT Hebr 12/6; CzechRozm 119; Chwalmy Páná Bogá ktory ták miłośćiwie grzeſzące przyimuie SkarŻyw 173, 440; Niechay [Pan] mię idącego w drogę prowádźi/ błądzącego ná gośćiniec náwodźi/ wracáiącego ſię przyimuie LatHar 226; WujNT Hebr 12/6; Kogo Pan miłuie tego karze/ y chłoſtę dáie wſzelkiemu ſynowi ktorego przyimuie. WysKaz 28.

przyjmować do kogo przez co (1): Y iáko zá nas raz [Jezus] ofiárowawſzy wdzyęcżną ofiárę Bogu Oycu ſwoiemu/ iuż ſiedzi ná práwicy iego/ prziymuiąc nas vſtháwicżnie do niego przez mocną wiárę á nádzyeię náſzę. RejPos 232v.

przyjmować do czego (3): RejPos 300; Ale tho [nieprawość] przedſię nic tym ſzkodzić nie ma/ ktorych Bog do nowego przymierza przyimuie CzechRozm 116. Cf »przyjmować do łaski«.

przyjmować do czego [= dokąd] (2): coż rozumieſz o wielkośći dworu álbo páłacu krolá tego [tj. Boga]/ przed ktorego drzwiámi z dáleká drżąc á dziwuiąc ſie będą ſtali ći krolowie ziemſcy. Do ktorego dworu od pocżątku ſwiátá prziymuie rozmáithych ſthanow á narodow dworzány RejAp 184b. Cf »przyjmować do przybytkow«.

przyjmować w co (4): O Naſlodſzy panie Iezu kryſte [...]/ ien [...] Zeſlan ieſteſ [...] ſkhruſzone ſercze maiącze w miłoſierdzie prziymować TarDuch D3; RejPs 167v. Cf »przyjmować w łaskę«.

W połączeniach szeregowych (2): á wábi [Pan]/ á prziymuie/ á zgromadza do ſiebie ten nędzny narod obłędzony ludzki RejPos 166v; CzechEp 59.

W przeciwstawieniach: »przyjmować ... gardzić (a. wzgardzić) (2), odrzucać, poniżać« (4): ktory [Pan] pokorne przyymuie/ á złośniki poniża. LubPs ff2v marg; gdyż thu ſłyſzyſz pocieſzliwą nowinę o nim [Panu] s tey Ewányeliey ſwiętey/ iż on imi [grzesznikami] nie gárdzi/ á prziymuie ie miłośćiwie k ſobye. RejPos 167v, 300; ArtKanc A13.

W porównaniu (1): a ty teſz iako łaskawy ociec racz miłoſciwie zgromadziwſſy nas w ſpołeczney miłoſci przymowac iako dzieci a ſieroty twoie w ſwięte miłoſierdzie ſwoie. RejPs 167v.

Zwroty: »przyjmować duszę« [szyk zmienny] (2): A Pan moy duſſę mą do ſyebye przyymuye LubPs N6; nie przyimuię duſz tákich/ ktore krom mey woley zćiáłá wychodzą. SkarŻyw 196.

»gościa przyjmować« (1): iż Bog [...] roſkazánie dał/ [...] żeby Izráelcżycy/ [...] goście y przychodnie przymowáli: przykrośći im nie wyrządzáli gdy ie ſam Bog przyimuie/ miłuie/ żywnośćią y odźieniem opátruie/ y ſwym ie miłowáć każe. CzechEp 59.

»przyjmować w łaskę, do łaski, łaskawie« [szyk zmienny] (16:1:2): racz zaſie teſz miłoſciwie przyimowac wlaskę a wopiekę ſwoię nas ſieroty ſwoie RejPs 63; y wierżim ze [...] odpuſcza [Pan] grzechy naſze/ y przigimuie nas właſkę ſwoię. SeklKat V, Q4, T4v, V, V4; A ſnadziem był prżjmuſſonym Sprzirodzenia Boſtwa ſwego Przimowacż właſké kazdego RejKup ee4; MurzNT 3v; KromRozm II m2v; RejPos 56, 106, 116v, 119, 120, 324; BiałKat 258v; To wiedz iż Pan Bog iſtotnie/ przyimuie grzeſzne łáſkáwie ArtKanc S4, A13; á iż choćiayże [Bóg] kogo przyimuie do łáſki ſwoiey/ przedśię iednák chce aby ćierpiał WysKaz 27.

»przyjmować do przybytkow« (1): A ktorzy vwierzyli temu powołániu ſwięthemu iego [Jezusa]/ iuż ie prziymował do przybytkow ſwoich RejPos 159.

»k(u) sobie, do siebie przyjmować« [szyk zmienny] (7:5): RejPs 47; RejKup Nv; On [Pan] nas do ſiebye prziymuye LubPs M4; Ten Pan ſam k ſobye przyymuie ćiche á vtrapione LubPs ff2v, N6; RejAp 155v; RejPos 60, 159v, 167v; Abowiem też on [Pan] záſię zobopolnie nas wſzytki ktorzy weń wierzymy [...] ku ſobie prziymuie RejPosWiecz2 93; Naydzyeſz iáko pobożne/ ludzye Bog miłuie/ Z duſzą y też z ich ciáłem/ ku ſobye prziymuie. HistHel [A2]v; CzechRozm 109.

»wdzięcznie przyjmować« (3): Gdzie máło niżey vſłyſzymy/ iáko Pan wdzięcżnie do ſiebie przijmuie miłą oblubienicę ſwoię RejAp 155v; RejPos 60, 238v.

a. Witać u wejścia (4): Przychodzą też ieſzcże Compánije z inſzych miaſt Włoſkich/ [...] przećiwko tym wychodzą záś Compánije Rzymſkie do ktorych należą y prziymuią ich przed braną ReszList 162.

przyjmować do czego (1): Wſławiam mężne Rycerſtwo ſławney Sármáciey. Iák Krolá z wolą Bożą dla Cnoty obráli/ Y iák go do Krákowá ſwietno prziymowáli. StryjWjaz A3.

przyjmować za kogo [= jako kogo] (1): ktorzy go [Chrystusa] z pálmámi zá krolá przyimowáli SkarKaz 520a.

Szereg: »witać albo przyjmować« (1): Ktora to chęć taka ieſt w káżdem ſwem rodzáiu/ iż kto ſię pod moc iey podda/ ten muśi wſzech vcżćiwośći wyrządzánia prágnąć: [...] muśi táki słow/ kiwánia głowy ábo rąk/ y poſtáwy tych/ ktorzi go więc witáią álbo przyimuią [a quibus excipiantur]/ pilnowáć ModrzBaz 56v.
b. Pozwalać zostać członkiem zgromadzenia, zespołu, grupy społecznej; allegere, asciscere, ascribere, cooptare Cn (5): Thych [dzieci bogatych ojców] ſnadź nyema żaden náucżycyel prziymowáć GliczKsiąż M6v.

przyjmować do czego (4): BielKron 213v, 232; SkarŻyw 184; y przetoż ná on cżás áby fámilie były w ſzyku potężnieyſze [...]/ tedy do Herbow ſwych plebeios radźi prżiymowáli GórnRozm B2.

przyjmować za kogo [= jako kogo] (1): Niegodzieneś/ bráćie/ ná twoie pirwſze mieyſce wſtąpić/ prze grzech ktoryś popełnił: ále ná przycżynę bráćiey/ przyimuię ćię/ zá namnieyſzego do zakonu SkarŻyw 184.

c. Przyłączać do państwa (3): áby kto niemnimiał áby to krol Polſki z iákiey chćiwośći álbo pychy cżynił Pruſką źiemię ſobie przywłaſzcżáć bez práwá/ iawna rzecż ieſt/ iż on kroleſtw álbo kſięſtwá/ kthore ſie mu dobrowolnie w moc dawáły/ niechćiał prziymowáć BielKron 231.

przyjmować do czego (1): iákoż przyymuiemy/ przyſpoſobiamy y przyłączamy Kśięſtwá przerzeczoné do źiemie Woiewództwá Krákowſkiégo SarnStat 1211.

W połączeniach szeregowych (2): oné [tj. obywateli ziemi bełskiej] w náſze y potomków náſzych obronę Królewſką y Korony znowu wźięliſmy/ wćielili/ przywłaſczyli/ y ziednoczyli: y przez ninieyſzy Przywiléy záśię prziymuiemy/ wćielamy/ przyłączamy/ przywłaſczamy SarnStat 1053, 1211.

II. Bez nadrzędnego elementu aprobaty (choć może on występować drugorzędnie) (444):
1. Traktować, uznawać za kogoś, coś, jakie(go)ś; amplecti, ponere Mącz [w tym: kogo, co (54), za kogo, za co, za jakie, za czyje (56)] (61): Tać ſama wiara/ kiedy doſtatecżnie wierzymy [...]/ vſprawiedliwia nas przed panem bogiem/ to ieſt/ iż pan bog złe á grzeſzne lvdzi/ za dobre przijmvie SeklWyzn b3, b3v; SeklKat M; á czego ſye krzeſciyáńſki człowyek dźyerżeć ma/ áby wymyſłow á dum ludzkich álbo czártowſkich zabobonow y błędow zá ſłowo Boże nye przyymował. KromRozm II a2, n4, q3v; KromRozm III A4v [2 r.]; ſkazni tey nieſpráwiedliwey ktorąś vczynił zá práwną nieprzyimuię UstPraw C2; iż duch náſz nápełniony mądroſcią Bożą przez Duchá Swięthego przyimuie Kryſtuſá zá zbawicielá. BibRadz II 133b marg; od piſáli [!] [luteranie] przez liſty/ napirwey żáłuiąc ſie ná ſędzie nie ſpráwiedliwe duchowne/ iż co zle to zádobre przyimuią/ á co dobrze to gánią BielKron 213; Quod virtutis nomine amplectimur Co miáſto cnoty á zá cnotę prziymuyemy. Mącz 303d, 116c; OrzQuin B4v; á ſwoy naymnieyſzy pokaz łáſki/ poſtáwą ábo wzrokiem/ chcą [białogłowy] iżby zá náder drogi ſkarb oni [słudzy, tj. wielbiciele] prziymowáli. GórnDworz Dd3, G7v; Ale tego vcżynku Powſzechny Synod śiodmy [...] niechwali: y tego liſtu zá Epiphániuſow nieprziymuie WujJud 51; Przeto to było trzebá iáſniey okázáć/ ábychmy wiedźieli/ zá iákie was prziymowáć mamy WujJud 165; ále Pan Bog ták hoyny ieſt/ że y to cochmy byli cżynić powinni zá zaſługę prziymuie WujJud 234v, 27v, 102, 113, 234v marg, Ll8v, Nn, Nn5; WujJudConf 80v, 102; Y to też ieſzcże niemniey rozumowi przećiwna/ ſámo przykazánie Boże ná tablicach kámiennych ſpiſáne zá ſłowo Boże ku chwále Bożey należące przyimowáć CzechRozm 100v, 12, 125, 191v; CzechEp *3; ReszPrz 11, 69; Y iuż mię noclég potkáć vczćiwſzy nie może/ A ten źimny prog muſzę przyymowáć zá łoże? KochPieś 29; ActReg 59; ále rzeczy té/ któré niewolnikóm/ od páná ludźi niewolniczych bywáią dawáné/ nieprziymuiemy my zá cześć OrzJan 44; WujNT 342; JanNKar A4v; ludźie w oyczyznie ich znácznie vrodzoné/ y ná zacnych vrzędźiéch w pánſtwie tám tym będącé/ zá pozwoleniem wſzech ſtanów y Poſłów źiemſkich/ zá ſzláchćice y obywátele Korony téy prziymuiemy. SarnStat 75; PowodPr 48.

przyjmować od kogo (3): GroicPorz v2v; Maledicti et contumeliae loco ponere aliquid Zá wirudną złość y potwarz co od kogo przymowáć Mącz 87d. Cf »przyjmować za wdzięczne«.

przyjmować jako kogo (1): Abowiem kto tákowego przyimuie/ iáko kápłaná y ſługę Bożego ten ſię sſtawa vcześnikiem zaſług iego WujNT 44.

przyjmować jak (2): OrzQuin I2; nie wiem iáko to będą prziymowáć zwłaſzcżá ludźie młodźi/ ktorym ſie zda wſzyſthko vmieć/ nie máiąc ieſzcże doświádcżenia żadnego áni Náuki. BielSpr 75v.

W połączeniu szeregowym (1): Ale też onę [konfesję] zá ſwoię wedle ſpolnego ziednocżenia z nimi pierwey vcżynionego wyświadcżamy/ przyymuiemy/ j pod nię ſie podpiſuiemy wſzyſcy. WujJudConf 14.

Zwrot: »przyjmować za wdzięczne« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (2): tak że téſz przebáczá [Pan] grzechy naſże [...] i przyimuie od nás za wdzięczne [!] i za doſkonałé zakonu wypełniénié/ poſłuſzeńſtwo naſze [!] maluczkié MurzNT 3v; Mącz 419b.
Szeregi: »przyjmować a (i) poczytać« [szyk 1:1] (2): Mącz 407d; W tychże to kſięgách odpor gotowy naydźiećie máło nie ná wſzyſtkie Artykuły Confeſſyey Auſzpurſkiey/ ktorą dźiś niektorzy báłwochwálce zá ſzcżyre ſłowo Boże/ pálcem Bożym nápiſáne/ pocżytáią y prziymuią ReszPrz 69.

»trzymać i przyjmować« (1): Bo rzecz niepodobna/ żeby kośćioł [...] miał przez ták długi czás błędy y fałſze niewiem ktorego tłumáczá trzymáć y przyimowáć zá ſzczere ſłowo Boże. WujNT przedm 9.

a. Uznawać za kogoś bliskiego: członka rodziny, rodaka; adoptare Calep, Cn; arrogare Calep; assumere Cn (8): á iuż cie bierze [Pan] ná opiekę ſwoię á pod ſkrzydła ſwoie/ á prziymuie cie zá właſnego brátá ſwoiego RejPos 168; Calep 98a; Synowce przerzeczonégo świętéy pámięći Królá Stephaná/ zá Indigeny téy R.P. prziymuiemy SarnStat 1140.
Zwroty: »przymować za męża« = pojmować za męża (1): á przetoſz iego [Grzegorza] ſobie przymuię zá mężá. HistRzym 35v.

»za syna przyjmować« [szyk zmienny] (4): Tedy dla tei prawei wiary [...] też nas [Pan] za właſne Syny/ ſwoie przijmvie SeklWyzn b3; CzechRozm 109; ArtKanc K12; Adopto, In filii locum adscisco, filium facio – Przimuie [!] za ſijna, za ſwedzeczie [!]. Calep 26b. [Cf też znacz. 16. »przyjmować w obronę« KarnNap C.]

2. Odbierać, pobierać coś od kogoś (o działaniach o charakterze prawnym, handlowym itp.); recipere JanStat, Cn; acceptare, suscipere JanStat [w tym: co (30)] (32): Bo takovych zapiſow duchowni przymovacz niemayą ComCrac 20v; BibRadz Gen 19 arg; Ten [papież Bonifacjusz IX] też napirwey wymyſlił Annaty/ to ieſt/ połowicę dochodow z beneficyum gdy ie [tj. beneficjum] kto prziymuie po vmárłym biſkupie BielKron 187v; Lecż ſię tęmu [rozkazaniu, by popalić w kościołach obrazy] Konſtántyn Papież ták mocno ſprzećiwił/ iſz y liſtow Ceſarſkich przyimowáć nie kazał SkarJedn 196; ZapKościer 1580/15v, 1588/82v; Iábym rżekł/ iżby tákowego kwitowánia nie prżiymował vrżąd/ áżby dwie oſobie znáiome vrżędowi ſtánęły prży tym/ ktoby miał kwitowáć GórnRozm Lv; Kmiotek kędy przyymuie drugą rolą [...] z budowániem [...]/ ma go popráwowáć/ á nie puſtoſzyć GostGosp 40; Włodarz pod ſwoy klucż ma zboże z gumná przyymowáć GostGosp 46, 168; A od tákowéy ſpráwy nie ma ſąd álbo Gród prziymowáć ruſzenia álbo áppelláciiéy SarnStat 391; tedy do tych ſcrutinia żadna ſtroná [...] więcéy ich [świadków] nád to w wodźić nie ma: którzy nie z kártek piſánych máią depozyciȩ czynić/ ále z powieśći ich/ ſąd świádectwá ma prziymowáć. SarnStat 614, 194, 251, 402, 458, 554 (10).

przyjmować do czego [= gdzie] (4): Téż vſtáwiono ieſt: áby żaden Zupnik [...] nieśmiał żadnégo konia páńſkiégo y ſzlácheckiégo do Zup prziymowáć SarnStat 372, 372 marg, 376. Cf przyjmować do czego za jakie.

przymować do czego [= w jakim celu] (1): Depositarius – Ten ktori do chowanią przymuię. Calep 308a.

przyjmować do czego [= gdzie] za jakie (1): Ktemu zapiſy/ obligácie/ wárunki/ ktore vrząd zá prawdźiwe do kśiąg przyimuie/ ſą ſzcżyre oſzukánia. PowodPr 65.

przyjmować od kogo (5): ComCrac 18v; ták iż gdy tych ſtolic Biſkupi od Rzjmſkiego Pállius [...] wezmą/ y przyśięgę wiernośći y poſłuſzeńſtwá vcżjnią: áby też oni tenże Pállius ſwoim podległym Biſkupom dawáć mogli: przyimuiąc od nich wyznánie zwycżáyne wedle Kanonow/ y ſlubowánie poſłuſzeńſtwá kośćiołowi Rzymſkiemv. SkarJedn 261; ODnieſli téż to do nas z niektórych źiem Poſłowie/ iż niektórzy ludźie ná vrzędźiéch będący/ niechćieli prziymowáć żadnych Reláciy od Woźnych SarnStat 576, 357. Cf Zwrot.

przyjmować na co [= w jakim celu] (1): Co [tj. opłaty] vrzedy [!] té/ którym ſzácowánié należy/ przy ſzácunku ná expoſitiią [tj. na wydatki (miejskie)] [...] prziymowáć máią SarnStat 970.

W połączeniu szeregowym (1): aby vięczey trudnoſczi a przedluzenia wſpravie nieczynili [prokuratorzy] mayą bycz przyſięgli iz rzeczy nieſpraviedlivey przymovacz ani iey radzicz ani foldrovacz niemayą od ſtron. ComCrac 18v.

Zwrot: »przyjmować [od kogo] przysięgę« (1): tám [na rynku] od mieſzcżán przyimował [król Zygmunt] przyſięgę zá wierność y poſłuſzeńſtwo BielKron 405.
3. Podejmować decyzję co do własnego działania; accipere, recipere Mącz; assumere, suscipere JanStat [w tym: co (41)] (46):
a. Podejmować się, postanawiać, zobowiązywać się (czasem: za kogoś) (21): Nie ſadź ſie ná wielką rzecż rádniey przyymuy máłe/ Ná ktorych możeſz przeſtáć gdy pocżćiwe trwáłe. BielKom C2; V nas oſobne poſty ſą/ ktore álbo kápłan ná Spowiedźi dla duchownego iego pożytku nákaże zá pokutę/ álbo ie kto ſam dobrowolnie z nabożeńſtwa przyimuie. WujJud 191v, 193; SarnStat 1268.

przyjmować od kogo (1): á to coś ty był powinien ćirpieć zá ten obowiązek ſwoy/ ieſlibyś mu był doſyć nie vcżynił/ y iákies [!] był zakłády ná ſię dał/ gdyś gi od Moiżeſzá ná mieyſcu Páńſkim prziymował/ to wſzytko to ſwięte plemię zá cię vćirpieć [...] racżyło. RejPos 179.

przyjmować na co (2): a dzisieyssego Iana Lesczynskiego zona [...] dobrovolnie prziymvye na vyano swoie y na wssythki oprawy swoye [...] then tho zaklad. ZapWar 1549 nr 2662, 1550 nr 2676.

cum inf (2): Ia N. wybrány ná papieſtwo/ wſzechmogącemu Bogu kthorego kośćioł zá pomocą iego rzędzić przyimuię. I błogoſláwionemu Piotrowi [...] ſercem y vſty wyznawam. KrowObr 41; ZapKościer 1582/27.

W przeciwstawieniu: »zaniechać ... przyjmować« (1): Zgubá też Páńſtw wſzelákich idzie ſtąd/ [...] gdy kto powinnośći ſwey zániechawſzy cudzą ná ſię prziymuie Phil S2.

Zwroty: »powinność przyjmować« (2): Chodźiły [...] Bráctwá Kſiążąth/ Sláchćicow/ y Praełatow zacnych/ ktorzy ná ſię dobrowolnie niektore powinnośći prziymuią ReszList 158; Phil S2.

»przyjmować na swą pracą« (1): Abowiem pan bog przyimuie czáſem ná ſwą pracą ſpráwy iego [człowieka] á ku pierwſſemu ſtanowi przywraca ſnádnie żywot iego RejPs 62.

»na się przyjmować« = in se suscipere JanStat [szyk zmienny] (12): ábowiem ty [Panie] dziwnie ná ſię przyimuieſz opiekę ludu ſwego RejPs 202; KromRozm III N8; Tákżeć y inſze Páweł S. przywodźi: którzy wielkie rzeczy ná śię przyymowáli BiałKat 26; ZapKościer 1582/24, 1590/50; Dyakon żony opuſzcżáć nie ma pod pokrywką nabożeńſtwá: áni też ma ná ſię zábáwek świeckich przyimowáć. CzechEp 229; ReszList 158; ZawJeft 39; Phil L, S2; SarnStat 215, 1268.

»przyjmować na się« = gwarantować (1): Ad me recipio, faciet, Prziymuię to na ſię/ bo wiem że vczini. Mącz 36a.

Szereg: »obligować i przymować« (1): Tedy ſzę tu do thego przerzeczony Criſtoph Smogorzinſki Tak obliguye, y dobrowolnye na ſzyę przimuye za poſwyem [lege: pozwem] Pana wojewodzinym [...] w korego [!] kolwyek Sądu stanąncz ZapKościer 1582/27.
b. Brać odpowiedzialność za cudze winy (5): Theſz kyedy baczymy ktorego czaſu przymuymy [lege: przymujemy] ten grzech [tj. grzech pierworodny] yako czaſu zlączenya duſze ku czyalu PatKaz I 17; będzyeſz záſię ſpał ná práwym boku/ prziymuiąc złośći domu Iudſkiego cżterdzyeśći dni BielKron 96.
Zwrot: »na się przyjmować« [szyk zmienny] (3): PatKaz I 6; A ten to ſwięty Pan dobrowolnie [...] ná ſię przyimuie wſzytko coś ty ćirpieć miáł. RejPos 106; WujNT 749.
c. Podejmować, zaczynać (1): przeto ku wſzytkim ktorzy ku they potrzebie ſie ziecháli/ rzecż ſzyroką [...] vcżynił [Agamemnon]: rozwodząc im ſzyroką rzecżą/ iż ſpráwiedliwie tę woynę przećiw Troiánom prziymuią. BielKron 56v.
d. Wybierać dla siebie jakiś stan, sposób postępowania (8): Z tych ſlow S. Páwłá wychodzi nam tákowa godność/ ktorą potrzebá myeć káżdemu temu ktory ná kápłáńſtwo páſowáć ma ſie dáć wolą. Ktorey [godności] yeſliby nye myał/ nyechay go nye tylko nye prziymuye/ ále áni onym nyechayby nye zbyelił. GliczKsiąż O6; Przyſyęgá Nowego Mieſzczániná gdy przyymuie Mieyſkie Práwo. GroicPorz gv; KrowObr 133; że Márek ś. vcżeń Piotrá ś. Mnichom Chrześćijáńſkim w Egyptćie y w Alexándriey Regułę ſpiſał iáko ſie ſpráwowáć mieli/ gdźie bárzo wielka moc mężow y niewiaſt ten żywot prziymowáło. WujJud 144.
Zwroty: »na się przyjmować« (1): Kto tedy tákowy ná ſię vrząd [sędziego] przyimuie/ ma ſie w nim ták ſpráwowáć/ iákoby y ſumienie ſwe cżyſte Pánu Bogu záchował Phil L.

»urząd przyjmować« = accipere condicionem Mącz [szyk zmienny] (4): bo ieſtliże kto cżci cieleſtney niema, przez mądroſć nad wiele innych cżcion będzie, á wiele kroć vrzędy y ſprawy taki prziymuie. BielŻyw 171; KrowObr 124v; Mącz 63a.

e. Zostawać wyznawcą określonej religii (8): bo oni [luteranie] thymi pilnemi náukámi wiele Kápłanow/ Studentuw y innych ludzi zwiedli [...]/ ktorzy z nawodu ich ſnimi ſektę prziymuią. BielKron 219.
Zwrot: »wiarę przyjmować« [szyk zmienny] (7): OrzRozm M4v; cżemuſz dla iednego Artykułu zgodnego/ złą wiárę y błędy cudze prziymuiećie? WujJud 216v; Aleſmy y pierwey powiedźieli/ że káżdy wiárą [!] ſwą przyymuie y przynośi ſobie/ álbo przywłaſzcża wiárę Kriſtuſowę/ gdy ſłyſzy Ewángelią WujJudConf 244; RejPosWstaw [1432]v; j inne Słowieńſkiego ięzyká wielkie Páńſtwá/ y ſzerokie nácye/ wiárę Chrześćáńſką przyimowáć/ á z ćiemnośći pogáńſkiey wychodzić/ ná iáſność prawdy Ewánieliey świętey pocżęli. SkarJedn 224; SkarŻyw 30; WujNT 518.
Szereg: »przyjmować i trzymać« (1): Krolowie też náſzy Polſzcy [...] zoſtáwili nam Práwá y Prywileie/ wedle ktorych kożdy kácerz/ ktoryby przećiwko ſtárożytney wierze Kroleſtwá POlſkiego/ inákſzą wiárę przyymował y trzymał/ y ią fołdrował/ áby thákowy [...] ná wieczne czáſy bezecnym człowiekiem był OrzRozm M4v.
f. Zawierać lub wchodzić w prawne porozumienie dwustronne (3): Fecialis, Poſeł á vrząd który [...] przimierza s pokoyem żądał y przimował Mącz 120c; Abowiem oni [Żydzi]/ ácż nośili ná ſobie podobieńſtwo ſwięte twoie/ ále tákiego ſlubu á tákiego ſpołku nigdi nie prziymowáli s tobą RejPos 252v.
Szereg: »wybierać i przyjmować« (1): z nimi/ to ieſt/ z Miſtrzem/ z bráćią y Zakonem iego [...] iedność [...] wybiéramy y prziymuiemy [elegimus, assumpsimus JanStat 844] przez ninieyſzy Liſt/ który ná wieki trwáć ma SarnStat 1068.
4. Stawać się obiektem jakiegoś działania, stanu lub podmiotem uczucia będącego reakcją na działanie zewnętrzne: otrzymywać, doznawać; accipere, suscipere PolAnt, Vulg [w tym: kogo, co (158)] (211): Ale ciała dobrey krwie á cżyſtich wilkoſci/ [...] nie łatwie prziymuią poruſzenia: powietrza iadowitego FalZioł V 61v; bo niechczemy aby kto ynny mial te ſkodę nieſcz iedno tęn ktory pozytki iey przymoval. ComCrac 14; BibRadz Eccli 16/23, Hebr 12/28; A dla tego świątośćią ieſt [chrzest]/ iże ma znák zwiérzchni: przez kthóry człowiek prziymuie pożytek duſzny/ niewidoméy łáſki Bożéy BiałKat 263v; KuczbKat 135; ále áby ią [naukę Chrystusa] ludźie lepiey pámiętáli/ rozmáitymi ią znáki/ figurámi/ y obrázámi przed ocży ludźi proſtych przekłádano: áby nietylko ſłucháiąc/ ále y ná mury Kośćielne pátrzáiąc/ rzecży zbáwienne prziymowáli. WujJud 49v, 244, 258v [2 r.], 261; Ciáło ziuſzoné przyimuie ból duży GórnTroas 14; WujNT Hebr 12/28.

przyjmować od kogo (4): PatKaz I 5v; Tego [Parysa] ty skarż mą reką, aby i kto iny Na potym wiedział, jako ludzi ma szanować, Od ktorych dobrodziejstwo zwykł kiedy przymować. KochMon 31. Cf Zwroty.

przyjmować przez co czym (1): A thák wiecżny żywot s ciáłá y krwie Páná Kryſtuſowey/ przez wiárę mocą Duchá s. prziymuiemy. RejPosWiecz2 94v.

przyjmować czym (2): Co [usprawiedliwienie, tj. zbawienie] wiárą tylko á nie żadnym inſzym vcżynkiem przyimuiemy. WujJudConf 111. Cf przyjmować przez co czym.

przyjmować w czym (1): przedśię we wnątrz ku żywotowi odnowieni bywamy/ kiedy żywot prawdźiwy w téy Ciáłá Páńſkiego Swiątośći prziymuiemy. KuczbKat 165.

W przeciwstawieniach: »przyjmować ... dawać, wypądzać« (2): Rozum y ine dáry tymi nie ſzáfuie/ Bog z nátury to dáie [człowiek] gotowe przijmuie. BielKom D7v; Przyymuieſzli Królu/ álbo téż y ty Ziemiáninie Kápłaná/ przyymuieſz pokóy: wypądzaſzli od śiebie Kápłaná/ wypądzaſz téż z niem poſpołu pokóy OrzQuin G2v.

Zwroty:

»przyjmować błogosławieństwo« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (2): Iáko ná on cżás przodkowie náſzy błogoſłáwieńſtwo docżeſne prziymowáli/ thák my przez kreẃ Páńſką wyecżne byerzemy. RejPos 103v marg, 103v.

»pokłon [od kogo] przyjmować« (1): Obrał tedy Pan Bog mieśce iedno/ áby ná nim dla ludźi mieſzkał/ y tám od nich pokłon przyimował SkarKaz 39a.

»sobie, k sobie, na się przyjmować« [szyk zmienny] (1:1:1): SeklKat Y; Według lubośći ciáłá wſzyſcy ſie ſpráwuią/ Trácąć ſwą nieſmiertelność ſmierć k ſobie przijmuyą BielKom F7; ále prawdźiwie ſpráwiedliwymi ſie sſtawamy prziymuiąc ná śię ſpráwiedliwość/ káżdy ſwoię/ według miáry/ ktorą Duch Swięty vdźiela káżdemu WujJud 100v.

a. Przystępować do sakramentu, przyjmować sakrament (też o podobnie traktowanym obrzezaniu) (185): [chrześcijanie etiopscy] Oſtátniego pomázánia/ to ieſt/ Oleiá ſwiętego nie przyimuią BielKron 462; BiałKat 316; Będą tedy vcżyć Páſterze/ iż Bierzmowánie álbo potwierdzenie/ tę rzecż z inſzymi Sákrámenty ſpołecżną ma/ áby nową łáſkę dawáło/ ieſliby iáka przekázá z ſtrony onego cżłowieká ktory ie prziymuie/ niebyłá. KuczbKat 155; WujJud 222; Przeto niedziw/ że iedni o nie [świętości] máło dbáią/ á drudzy ie bez nabożeńſtwá y bez dobrego rozmysłu prziymuią KarnNap A2v; WujNT 762.

przyjmować od kogo (2): Cf »krzest przyjmować«, »świątość przyjmować«.

Z określeniem przysłówkowym wyrażającym aprobatę (1): tedyć śie godźi [...] tylko thym Krztu vżycżáć/ ktorzy go z dobrą wolą y z chućią prziymuią. KuczbKat 135.

W połączeniu szeregowym (1): To cżyńćie (to ieſt poświącayćie/ ofiáruyćie/ prziymuyćie/ ták iákom ia teraz vcżynił) ná pámiątkę moię. WujJud 238v.

Zwroty: »krzest (a. sakrament krztu) przyjmować« [w tym: od kogo (1)] = baptizari Vulg [szyk zmienny] (13): Słuchayże iáko ſynacżek [...] ſtoi przed ſtworzeniem á przed cżłowiekiem [tj. Chrystus przed Janem Chrzcicielem]/ prziymuiąc krzeſt od niego. RejPos 274v; Wſzyſcy kthórzy chrzeſt przyymuią Chryſtuſá obłóczą BiałKat 261, 251, 265v, 316; vcżyć y ludźiem to opowiedáć potrzebá/ iáko śie ſpráwowáć máią ći/ ktorzy Krzeſt prziymuią. KuczbKat 134, 135, 150; ReszList 147; iż krzeſt S. oczyśćia grzechy/ y dáie łáſkę tym ktorzy gi przyimuią WujNT 313, Act 18/8, s. 762, 804.

»przyjmować obrzezanie« = circumcisionem accipere PolAnt, Vulg (4): OpecŻyw 66v; BibRadz Ioann 7/23; Ieſliż człowiek przyimuie obrzezánie w ſzábát/ á przećię tym ſię nie tárga zakon Moyzeſzow: ná mię ſię gniewaćie/ żem wſzytkiego człowieká vzdrowił w ſzábát? WujNT Ioann 7/23, s. 517.

»pokutę przyjmować« (2): PatKaz III 135v; ſpowiedź máią [Portugalczycy] y Pokutę przyimuią: Gdy ſie tráfi ktoremu zgrzeſzyć/ pádnie v nog Kápłáńſkich áby go rozgrzeſzył BielKron 462.

»świątość, sakrament przyjmować« [w tym: sakrament albo świątość (1); od kogo (1)] = percipere sacramentum JanStat [szyk zmienny] (5:4): PatKaz III 135, 138; Chrzeſt nie zbáwia/ iedno wiárá chrzthu: ábowiem w świątośćiách przyymowániu potrzebna ieſt wiárá ónego/ który świątość przyymuie áby vwierzył obietnicóm/ kthóre przynależą do świątośći BiałKat 248v, 249; Prziymowałeś też będąc ná świećie Sákrámentá/ ábo Swiątośći iego naświętſze KarnNap E3, A3; Bez miłośći nie godzi ſię przyimowáć Sákrámentow. WujNT 21 marg; SarnStat 187.

α. O komunii św. (tu dodatkowy element znacz. II.7.) (152): A kto ſtaką wiarą nieprzygimuie/ ten niegodnie przygimuie SeklKat Y, X4, Y, Yv [3 r.]; á páńſką ſwiątość tárgaćie/ kiedy proſtym ludziom pod iedną oſobą opłátek tylko dáiećie/ á wierzyć im przedſię każećie iż ſpełná prziymuią. KrowObr 206v, 201, 201v, 204v [2 r.]; tedyć lepiey cáłą páńſką wiecżerzą prziymowáć niż połowicę BielKron 211v; RejPos 142; ále przećiw ćiáłu właſnemu Páńſkiemu zgrzeſzy/ ón który niedoſtoynie prziymuie BiałKat 271, 271 [2 r.], 276 marg, 281, 353v; prozno ſtoimy v ołtarzá/ niemáſz żadnego ktoby z námi ſpołem przyimowáć chćiał. WujJud 225, 258v, 259; idz Synu/ á nieprzyimuy dziś Boſkich táiemnic. SkarŻyw 454; ArtKanc N7, N8; Day ták ieść twe ćiáło/ bym/ przyimuiąc ćiebie/ Z ćiebie y w tobie żył GrabowSet O3v; WujNT 331; SkarKaz 243b.
Zwroty: »przyjmować chleb (święty)« [szyk zmienny] (4): BiałKat 271; KuczbKat 410; WujJud 261v; DAie co inſzego (Pan) znáć [...] to ieſt/ iż tym/ ktorzy przyimuią chleb święty/ ocży ſię otwieráią. LatHar 194.

»(Pana) (Jezu) Kryst(us)a, Syna Bożego przyjmować« [szyk zmienny] (8:1): PatKaz III 137; MurzHist P4; MurzNT A4; Bo ktorzy z pobożności y nabożenſtwá tey Swiątośći pożywáią/ nietrzebá w tym wątpic [!]/ iż ták Syná Bożego ſámi w śię prziymuią KuczbKat 180, 180; PANA Kriſtuſá wierni pod oſobą chlebá właſnie y ćieleſnie máią y przyimuią. WujJud 171v marg, 259v, Ll7v; WujJudConf 260v.

»ciało (Pańskie a. Boże) (i krew) przyjmować« [w tym: czym (2), czym [= z jakim nastawieniem] (1), od kogo (1)] [szyk zmienny] (51): PatKaz III 137; pod obiema oſobami [kościół chrześcijański] przijmował/ y przijmvie ciało y krew bożą. SeklWyzn Ev, a3; SeklKat X4v, Yv, Y3, Y3v; ále ćiáło duchowne duſzą przyymuię/ á nie gębą. OrzList b2v; Też vſtáwił [papież Zeferynus] áby ludzye Krześćiańſcy na káżdą wielkąnoc prziymowáli ciáło Páńſkie y kreẃ/ ſpowiadawſzy ſie. BielKron 150v; też powiadáią/ iż dźiećię w żywoćie ieſt vcżeſnikiem przyimowánia ćiáłá Páńſkiego/ gdy ie máć iego przyimuie. BielKron 462, 185v, 189, 211v; RejPos 142; RejPosWiecz3 97, 97v; BiałKat 271, 278v [2 r.], 326; tedy trzebá Chrześćijány cżęſto vpomináć/ że wſzyſcy ſą powinni Ciáło B. prziymowáć. KuczbKat 185, 170, 180, 185 [2 r.], 300; Kto prawdźiwe Ciáło p. Chriſtuſowe przimuie/ ten go ćieleſnie pożywa. WujJud 171v marg, 171v, 219v, 225v, 253v, 255v (15); WujJudConf 171v; Nie tylo wiárą y miłośćią/ ćiáło Chryſtuſowe/ ále rzecżą ſamą przyimuiem. SkarŻyw 91 marg; ArtKanc N8; LatHar 203; Ciáłá náſze (mowi) przyimuiąc Ciáło Páńſkie w Sákrámenćie/ iuż nie ſą ſkázitelne/ ále máiące nádzieię zmartwychwſtánia. WujNT 331, 607 [3 r.], Yyyyyv.

»pod dwiema (a. obiema) osobami (osoboma), pod jedną osobą przyjmować« [szyk zmienny] (25:9): SeklKat a3; SeklWyzn Ev [3 r.]; KromRozm I G3; Ieſli tylko kápłani máią roſkazánie y naukę od Páná kryſtuſá/ áby pod dwiemá oſobomá przyimowáli/ vkaſz gdzie ludzie prośći máią inſze roſkazánie y náukę od kryſtuſá/ áby prziymowáli pod iedną oſobą? KrowObr 200v, 186, 200v [3 r.], 201 [3 r.], 204 [2 r.], 204v [5 r.] (24); BielKron 189, 211v; RejAp 93; Przeto iáko ná niektorych mieścách dáwno przedtym pod obiemá oſobámi prziymowano/ ták potym zezwoleniem y dekretem poſpolitym wſzyſcy ná iedney oſobie przeſtawáli. WujJud 179, 247v.

»sobie, do siebie, w się przyjmować« (1)] [szyk zmienny] (1:1:1): SeklKat Yv; I mięſzká [Jezus Chrystus] w nás gdy go wiarą do śiebie przyimuiemy MurzNT A4.

»świątość, sakrament przyjmować« [w tym: czym (= z jakim nastawieniem) (1)] [szyk zmienny] (13:9): KromRozm I F2v; KrowObr 200, 201; RejPosWiecz2 95 [2 r.]; A niegodźi śie náiadſzy álbo nápiwſzy śie/ tey Swiątośći ſpráwowáć álbo ią też prziymowáć KuczbKat 160; Gdyż thedy Ciáło Páná Chriſtuſowe dawa pokarm żywotá wiecżnego tym/ ktorzy Sákráment iego cżyſto y świątobliwie prziymuią KuczbKat 165; Ponieważ vſtáwicżnie grzeſzyſz/ vſtáwicżnie thę Swiątość prziymuy KuczbKat 185, 110, 155, 180 [2 r.], 185, 300; Ktoby mowił/ że ſie nie godźi kápłanowi/ ktory ma Mſzą tego Sákrámentu od śiebie ſámego prziymowáć/ ten przeklętym niech będźie. WujJud 264v, 264v; WujJudConf 175v; Oczko 23v; PaprUp D2; LatHar 203; WujNT 604, Bbbbbb4.

»w usta, usty przyjmować« (2:1): Ci wſzyſcy iáko nie mieſzkáią w Pánu Kryſtuſie/ [...] ták też nigdy niepożywáią áni ciáłá Páná Kryſtuſowego/ áni piją krwie iego/ chociaby theż y ſwiątość vſty prziymowáli. RejPosWiecz2 95; ták go [Jezusa] y ći wſzyſcy obrażáią/ ktorzy naświętſzego iego ćiáłá niecżyſtemi rękámi ſie dotykáią/ álbo w plugáwe vſtá ſwoie prziymuią. WujJud 259v; WujNT 607.

Szeregi: »brać i przyjmować« (1): A ták gdy bierzemy y przyimuiemy Sákráment Páńſki/ bierzemy prawdźiwe Ciáło iego zá nas wydáne/ y Kreẃ wyláną dla grzechow náſzych. WujJudConf 175v. [Cf też znacz. I.1.c.]

»dawać a(l)bo przyjmować« (2): KromRozm I F2v; Ci łamią kośći w tym Báránku/ kthorzy [...] ſwiątośći y poſtánowienia iego [Pana] łamią/ pod iedną oſobą dawáią álbo przyimuią. KrowObr 186.

W przen (5):
Zwroty: »pokarm przymować« (1): Stanie zawſytky Doctory. Ten pokarm czo y przimues RejKup m6.

»w dom (a. przybytek) serca, do serca, sercem przyjmować« [szyk zmienny] (2:1:1): Iáko maſz przyymować Páná ſwego w przybytek ſercá prawego. RejPos 87 marg; Vciecżże ſie ku ſwiętemu pożywániu iego [Pana] [...]/ á prziymuy go przez mocną wiárę ſwoię do ſercá ſwoiego RejPos 158v; BiałKat 331; WujNT 274.

Przen (2): ále przećiw ćiáłu właſnemu Páńſkiemu zgrzeſzy/ ón który niedoſtoynie prziymuie: gdy thego nie rozſądza w ónym prziymowániu/ y nie vważa v śiebie co prziymuie/ przeto ſąd wieczny przyymuie. BiałKat 271.
Zwrot: »sobie przyjmować« (1): Abowiem ſam Pan ná to ſrogą ſentencią vcżynił: Iż ktoby to prziymował niegodnie/ [...] tedyby ſąd á pomſtę ſobie prziymował. RejPos 142.
5. Stawać się jakimś, zmieniać się w kogoś, coś; recipere HistAl [co] (5): HistAl K3; A gdyź [!] poznał ná żyłách że przyrodzenie [umierającej żony] moc przyimuie/ vcżynił iey kichawkę HistRzym 17; A gdzie ſię co pſuie/ tám ſię náturá ná gorſze mieni/ y wádę iáką przyimuie SkarJedn 248.
Zwroty: »przyjmować naturę [jaką]« (1): bo znyey [Maryi] duchem ſzwyąthym myalo bycz ſprauyono czyalo criſtuſoue bo ludzye ynſzy yſz ſyą rodzą w grzechu przyymuyą naturą ſkazoną PatKaz III 110v.

[»przymować postać [czyją]«: Sed semetipsum exinanivit alie ſſąm ſzebie vnÿzyl formam servi accipiens przymvyvc poſthacz ſlugÿ TomZbrudzPeryk Philipp 2/7.]

a. O wcieleniu Chrystusa (1):
Zwrot: »człowieczeństwo przyjmować« (1): y rzekłby [kacerz]/ Iż Kryſtus człowyeczeńſtwo przyymuyąc/ boſtwá pozbył KromRozm II r2v.
6. Zatrudniać, najmować do pracy lub służby wojskowej, lub powierzać jakąś funkcję; cogere Calag, Calep; conscribere Calag, Cn; colligere, scribere Mącz; assumere Calag; suscipere JanStat; ascribere, conciliare, referre Cn [kogo] (27): Vſtáwiłá [królowa angielska Maria] tákie práwá kośćielne/ [...] żadnego kápłaná/ áni miſtrzá ſzkolnego nieprziymowáć/ ktoryby był podeyrzány w Luterſkiey náuce BielKron 238v; Mącz 173b, 187d; y ktemv y tego nieprzyimuie [kościół boży]/ ktory máiąc pierwſzą żonę/ służj znią małżeńſtwu: áłe [!] tjlko tego/ ktory ſię ábo od pierwſzey (żjwey) powśćiąga/ ábo we wdowſtwie mieſzká SkarŻyw 456; ActReg 103; Poruczniki y Towárzyſze [...] żeby prziymowáli [rotmistrze]/ ſami obecnie mieſzkáiąc przy Rotách ſwych. SarnStat 434.

przyjmować na co (3): BielSpr 70; Po przyśćiu Chryſtuſowym/ nieprzyimuie záprawdę świętá náuká kośćielna (ná kápłáńſtwo) tych ktorzy po vmárłey żenie drugą bierzą SkarŻyw 456. Cf »na służbę przyjmować«.

przyjmować w co (1): Siłá yeſt tákich mámek/ ktore ſą y nyerządne y opiłe/ kthorych trzebá ſie ſtrzedz áby ich rodzicy w karmyenye nye prziymowáli. GliczKsiąż D5v.

przyjmować za kogo (1): Rotmiſtrze máią bydź w tym opátrzni/ áby nikogo zá towárzyſz nie prziymowáli [JanStat 334: áby żadnego nie prziymowáli ku ſłużbie]/ ieno nawięcéy ná ośm koni SarnStat 428.

Zwroty: »między się, sobie przyjmować« = inter se suscipere JanStat (2:1): GDyż to ieſt Státuty przodków náſzych opátrzono/ áby ludzie narodu proſtégo do głównych Kośćiołów dawáni nie byli/ [...] roſkażemy Kápitułam/ áby ich [ludzi prostego stanu] między ſię nád opiſány poczet nieprziymowáli. SarnStat 180 [idem 197]; vſtáwiamy/ [...] żeby nie śmiał Zyd Krześćiániná vtriusque ſexus záſługi [lege: za sługi] ſobie prziymowáć. SarnStat 268, 197.

»służebne (ludzi), sługi, k służbie, na służbę, za sługi przyjmować« [w tym: sługi na służbę (1)] = colligere a. scribere exercitum Mącz [szyk zmienny] (7:1:1:1:1): [w ten dzień] Slug nie prziymuy na ſlużbę FalZioł V 52v; Widzyąc náſzy Tátárſkie pośmiechy/ [...] pocżęli ſłużebnych więcey przyimowáć/ á chowáć ná Podolu BielKron 416v, 224, 415v; Mącz 187c, 374b [2 r.]; Wczym mi ſie trzebá dobrze z rozumem zráchowáć/ Bobym niechćiał dworaká k tey ſłużbie [żołnierskiej] prziymowáć WyprPl A2v; y [gdyby] potrzebá było ludźie ſłużebné prziymowáć/ niemamy tego czynić przezproponowánia [!] ná ſéymiki SarnStat 434, 268.

»żołnierza przyjmować« = delectum militum instituere Mącz, Cn; cogere copias Calag, Calep; conscribere exercitum a. milites Calag, Cn; assumere legiones Calag; copiari Calep (5): Mącz 413c; Calag 317a; Ktemu gdyſz tez Zołnierzow zadnych przyimować nie mozemy bez wiadomosci radKoronnych oboiga narodu. tedy iasniey to eluciduiąc tak postanawiąmy, ze [...] ActReg 43, 43; Calep 258a.

7. Spożywać [co] (17):
Zwroty: »przyjmować pokarm« = jeść (1): Zgodnie [...] co dzień trwáiąc w kośćiele/ á łamiąc po domiech chleb/ [diakoni] przyimowáli pokarm z rádośćią. WujNT 419.

»trunk przyjmować« = pić (11): Trunku ku odmiękcżeniu brzucha nieprziymuy FalZioł V 45v; trunk prziymuy/ zimnych pokarmow pożyway/ piołynek piy. FalZioł V 47; Kto pierwſzego dnia mieſiącza gdyż naſtawa Sirpień krew puſzcża/ albo będzie ranion/ albo trunk prziymuie/ ten wnet/ albo nazaiutrz vmrze. FalZioł V 47v; Gdy trunki prziymuieſz/ tedy krwie nie puſzcżay/ ani małżeńſkiego vcżynku cżyń. FalZioł V 59v, V 45v, 46v, 47v, 48, 48v [2 r.], 49.

a. O lekarstwach (5): też y młodym ludziom cżaſu zimnego ty lektwarze z drijakwią y z złotem zmieſzane radzę prziymować rano FalZioł V 63, V 71v.
Zwrot: »lekarstwo przyjmować« (3): PatKaz III 135v; Ten napoy [tj. truciznę] iemu [Sokratesowi] przynieſli, ale on nic niedbał iakoby nazdrowſze lekarſtwo prziymował BielŻyw 55; RejKup q3v.
8. Wchłaniać, brać w siebie, wpuszczać do swego wnętrza [w tym: co (18)] (22): BibRadz I 63c; ták tez the vſzy/ kthore przywykły melodiey/ lepiey ią znáią/ z więtſzą roskoſzą (ią) prziymuią GórnDworz K2v; á ći/ którich wentrikuł [tj. żołądek] dobrze wypurgowány chćiwie wodę przymuie/ y wnet ią ná dół prowádźi/ nic niemiéſzáiąc niech ſámę [wodę] piją Oczko 20v; co [zdrowie] narychléy okaże zołądek/ ieſli dobrze trawi/ [...] ieſli chćiwie y ſmáczno pokarm przyymuie Oczko 25, 20 [2 r.].

przyjmować od czego (1): Iákie muśi bydź żáłoſne weſtchnienie Snadź y tey rzeki/ kiedy iey ſtrumienie Będą przyymowáć/ od ſmutney Rudáwy/ Krwie chrześćiáńſkiey/ miedzy ſię/ bieg krwáwy. GrochKal 13.

W przeciwstawieniu: »wypuszczać ... przyjmować« (1): ZIemiá ieſth [...] w iednoſtháyney dálekośći od niebá ze wſzytkich ſtron Boſką ſpráwą poſtánowioná/ áby iednákie wilkośći ku płodzeniu deſzcżow z ſiebie wypuſzcżáłá/ á prziymowáłá mokrośći. BielKron 263.

Zwrot: »na się, w się przyjmować« (1:1): Druga przycżyna [dlaczego mózg jest biały, jest ta] aby on mogł w ſię przjąc [!] podobę każdej baruey iako wełna biała wſzelką baruę na ſię prziymuie GlabGad B4; O Boże moy/ iáko wiele krwie Ablow niewinnych źiemiá tá w ſię przyięłá y przyimuie SkarKazSej 704a.
Przen (4): BibRadz Mar 4/15; Bootes przez pół práwie pod źiemię wſtępuie/ Bo go ze cztérmi znáki Ocean przyymuie [tj. gwiazdozbiór Bootesa skrywa się za horyzontem] KochPhaen 20.

przyjmować w co (2): A ćić zaſię ſą ktorzy w dobrą źiemię naſienie prziymuią [hi sunt in terram pulchram seminati]/ kthorzy ſłucháią ſłowo/ y przyimuią/ y przynoſzą owoc BibRadz Mar 4/20; Do reye potym żagiel przypráwiono/ Ktory w płoćienne wiátr prziymuie łono. KlonFlis E4v.

a. Dawać odcisnąć na swojej powierzchni; przen (8):

przyjmować na co (3): BudNT przedm a3v; Támże Duch ſwięty opowiáda/ iáko tá Beſtia dwurogáta miáłá cechowáć álbo piątnowáć náſłádowce álbo pochlebniki ſwoie [...]. A ći ktorzyby tego piątná przijmowáć nie chcieli/ iáko ie miáłá wyłącżąć s poſpolitowánia ſwoiego RejAp BB4; Są to tedy znáki ábo piecżęći/ nie tylko tego teráźnieyſzego y docżeśnego pożywánia ciáłá y krwie Páná Kryſtuſowey/ to ieſt gdy oto ty piecżeći [!]/ przyimuiemy/ ále wiecżnego y vſtáwicżnego [...] cżáſu RejPosWiecz2 94v.

przyjmować na czym (5): Coż to zá známię ći nędzni ludzie prziymowáli ná cżołach álbo ná rękach ſwoich? RejAp 115v; ták ná wtorym odrodzeniu (to ieſt ná krzćie) ktokolwiek Duchá ś. doſtáie/ bywa od niego nápiątnowan y náznácżon/ á wyobráżenie Stworzyćielá ſwego ná duſzy prziymuie. WujJud 166, 167 [2 r.], Mm4v.

9. Mieć wzgląd i zwykle: wyróżniać z tego powodu; accipere Vulg (4):

przyjmować kogo (3): Dokądże będzyecie ſądzić ſwiát w ſwey złośći Prziymuiąc perſony pełne okrutnośći. LubPs S5; Ktory prziymuie á poznawa twarz ná ſądzie [Qui cognoscit in iudicio faciem]/ niedobrze cżyni/ bo tákowy y zá kęs chlebá/ opuſſcża prawdę. Leop Prov 28/21, Eccli 42/1.

Przen [na co] (1): Co iż cnotá ná vbyory á yedwabne bárwy nigdy nye prziymuye GliczKsiąż E7v.
10. Przeliczać [co po ile] (1): a mi koſdj poſtaw mami przymowacz po trzidzyeſczy y po trzi ſlothich LibLeg 10/97.
11. Używać [co] (3): á w poſtáwie zwierzchniey byli [aniołowie] mężámi/ ktorzy prawdźiwie iedli y pili/ y inſze potrzeby cżłowiecże prziymowáli. CzechEp 213; Bo kto ie y pije/ tedyć to pewna iáko mowi X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ iż też y inſze cżłowiecże potrzeby prziymuie. CzechEp 214, 214.
12. Dopuszczać, z przeczeniem: wykluczać [co] (1): Lecż tego przewrotnego wykłádu [...] nie przyimuie text/ to iest słowá Ewánieliey CzechEp 244.
13. Zawierać, mieścić w sobie (1):
Zwrot: »k sobie [co] przyjmować« (1): Ieſth [księżyc] zimnego y wilkiego przyrodzenia, wſzytkich planet przyrodzenie k ſobie prziymuie, a tu na ten ſwiat ſwą moczą ſzafuje a zpuſzcża. FalZioł V 51v.
14. O koniu: Nie ociągając się zaczynać ciągnąć wóz, ruszać z wozem (1): Z niemocnemi końmi nie ieźdź głęboko do wody/ tylko do brzuchá iżby oſtydnął około brzuchá/ á thákby nie mogł poymowáć y oſłábiałby bárzo/ ácz im tho bywa bárzo lubo w gorące dni/ ále przeto nie przymuią: ále s tłuſtymi końmi brodź głęboko. SienLek 187v.
15. Przejmować, przyswajać sobie (1):
Zwrot: »do siebie [co] przyjmować« (1): Ale tákowe máią być [zwyczaje]/ ktoreby cżęśćią z dobrego rozſądku y bacżenia ſámy śię w nas rodziły/ á cżęśćią też tákie/ ktorebyſmy w ludzioch cnotliwych/ ſtátecżnych á poważnych obacżywſzy/ náśłádowáli [!] ich/ á do śiebie ie przyimowáli. ModrzBaz 5v.
16. W zwrotach (11):
»przyjmować bydło« = odczuwać pociąg płciowy (o krowach) (1): Catulicio, Gżenie. Ita rustici vocant naturam semina accipere gestientium. Catulicio vaccarum, Bydlenie krów/ To yeſt/ Gdy bierzą/ álbo prziymuią bydło/ yáko poſpolicie bywa mówiono. Mącz 41c.

»nazwisko przyjmować« = nazywać siebie (1): Przetoż to nazwiſko [tj. chrześcijanin] mocnie trzymáć mamy: á Nowokrzczeńſkiego nowo zmyſlonego nie przyimowáć. WujNT 445.

»przyjmować [kogo] w obronę, na obronę« = zapewniać opiekę, obronę (4:1): A tenżeć też to pan opieka ſie wſſemi niebeſpiecznie pielgrzymuiącemi wdowę y ſierotkę vdręczoną przymuie w obronę ſwoię RejPs 215v; LubPs ff2 marg; Wyſzedł tedy iny Dekret od Senatu [...]/ mſze obrázy áby były w Kościele [...]/ áby też w pokoiu byli/ nierpzymawiáiąc [!] ieden drugiemu/ áni ieden drugiego poddanych prziymowáć ná ſwoię wiarę y obronę BielKron [206]; KarnNap B2.

~ »sobie przyjmować [za kogo] w obronę« (1): bywa [ochrzczone dziecię] z Pánem Bogiem poiednano/ y ſobie ie prziymuie Pan zá ſyná/ w łáſkę y w obronę ſwoię. KarnNap C. ~

»[kogo] przyjmować w opiekę, na opiekę« = zapewniać, dawać komuś opiekę; recipere in custodiam a. fidem a. in tutelam Cn (2:1): Owſſemći by to wam więcey przyſtáło byſćie ſie wedle rozumu ſpráwowáli ábyſćie vbogie vpádłe á oſieroćiáłe ludzi przyimowáli wopieki ſwoie RejPs 123, 197v.

~ »przymować na opiekę sobie« (1): (nagł) Iudas na garło y na dzieći brata wyręczył (–) Iuż go ia panie przymuie na opiekę ſobie RejJóz N7v. ~

»rozdzielanie przyjmować« = o liczbie: być podzielną (1): Ta napierwſza licżba [tj. dwa] rozdzielanie prziymuie/ gdyż ze dwu rzecży lubo cżęſći ſie zkłada/ tak dobrich iako y złych albo z iedney złey z drugiey dobrey. KłosAlg A2.

*** W niewłaściwym lub dosłownym przekładzie z łaciny [kogo, co] (4): Niechćiey w ćierpliwośći twoiey prziymowáć mię [suscipere me] wiedz żem dla ćiebie ćierpiał vrągánie á zelżywość. Leop Ier 15/15; Duſzny lepak cżłowiek nie przyimuie [non percipit] [wszystkie inne przekłady dawne i współczesne: pojmuje] co (ieſt) duchá Bożego. BudNT 1.Cor 2/14.

przyjmować komu (2): Gory iáko Pſalm mowi/ przyimuićie [wszystkie tłumaczenia współczesne: przynoście] ludkom pokoy/ y págorki ſpuſzczayćie im ſpráwiedliwość. SkarKazSej 665b [przekład tego samego tekstu: Niech przyjmują] 696a.

*** Bez wystarczającego kontekstu (15): Accipio, Bierzę/ Przymuyę. Mącz 35c; Reicio, Odmiátam/ odrzucam/ nieprzimuyę też pádám álbo zdawam ſie ná kogo. Mącz 162d; Adscio, sed usitatius Adscisco, id est adiungo, Prziłączam/ przimuyę/ prziſadzam. Mącz 373a, 36a, 85b, 432c; Assumo – Przymuię. Calep 106a; Capio – Przymuię, poriwąm, biore. Calep 161a; Capesso – Biore, przymuię. Calep 161b; Recepto – Vſtawnie przymuię. Calep 898b, 13a.
Zwroty: »na się, k sobie przymować« [szyk zmienny] (2:1): Suscipio, Przimuyę ná ſię. Mącz 36b; Allego – Kſobie przimuie, wibieram. Calep 53b, 1037a.

»wdzięcznie przymować« (1): Recipio libenter, Mam rad/ Wdzięcznie przimuyę. Mącz 36a.

Synonimy: I.1. cierpieć, dawać, dopuszczać, dozwalać, pozwalać, przyzwalać, tolerować, zezwalać, zgadzać się; 2. brać, dostępować, dostawać, odnaszać, otrzymywać; 3. brać, poddawać się; 4. wpuszczać; c. brać; II.1. uznawać; 2. odbierać; 4. doświadczać, doznawać; a.α. brać, kommunikować, używać; 7. brać; 10. liczyć, przeliczać, rachować.

Formacje współrdzenne cf JĄĆ.

Cf PRZYJMOWANIE, PRZYJMOWANY, PRZYJMUJĄCY

ALKa