[zaloguj się]
[pdf]

PRZYJMOWANY (75) part praet pass impf

przyjmowany (64), przymowany (11); przyjmowany RejPs, KromRozm I, KromRozm II, KrowObr (2), UstPraw, BibRadz (4), BielKron (3), WujJud (4), WujJudConf (2), BudNT, KarnNap, ModrzBaz (2), StryjKron, CzechEp (3), ReszHoz, ActReg, WujNT (6), SarnStat (20), PowodPr, SkarKazSej; przymowany MetrKor (2), LibLeg (5), RejKup; przyjmowany : przymowany ComCrac (1:1), KuczbKat (6:2).

przyjmowany (52), przyjmowan (23).

o jasne; w formach złożonych a jasne, w formach niezłożonych pochylone.

Fleksja
sg
mNprzyjmowån, przyjmowany fNprzyjmowanå, przyjmowåna nNprzyjmowåno, przyjmowan(e)
I Iprzyjmowåną I
pl
N m pers przyjmowani
subst przyjmowané

sg m N (praed) przyjmowån (5) BibRadz, KuczbKat (2), KarnNap, SarnStat, przyjmowany (3) WujJud, WujNT (2). ◊ f N (praed) przyjmowanå (5) KuczbKat (4), WujNT, przyjmowåna (4) KrowObr, BibRadz, BielKron, WujJud. ◊ I przyjmowåną (1). ◊ n N (praed) przyjmowåno (14), przyjmowan(e) (1); -o : -(e) WujNT (1:1). ◊ pl N m pers przyjmowani (28). subst przyjmowané (14); -é (6), -(e) (8).

Składnia dopełnienia sprawcy: przyjmowan(y) od kogo (6), przez kogo (1); od kogo RejPs, KromRozm II, KrowObr, BielKron; od kogo : przez kogo SarnStat (2:1).

Sł stp s.v. przyjmować, przyimować, przymować, Cn brak, Linde XVII w. s.v. przyjąć.

Znaczenia
I. Na który (którego) się ktoś zgadza, który (którego) aprobuje, akceptuje (w stosunkach między ludźmi lub między człowiekiem a Bogiem), do którego ustosunkowuje się, głównie pozytywnie (34):
1. Gdy ktoś coś mówi lub czyni: uznawany za stosowny (15):
A. Odnośnie do wypowiedzi (13):
a. O wypowiedziach skierowanych do osoby słuchającej lub działaniach skierowanych na nią: któremu się ktoś nie sprzeciwia, którego chce wysłuchać i zwykle chce się zastosować (8): Bjſkup proſſy Aby yego ſprawą była przimowaną RejKup bb7v; Choć P. Bog/ choć człowiek iego namieſtnik/ iákokolwiek roſkaże: iednákim ſtáránim ma być pełniono/ y iednáką czćią przyimowano. SkarKazSej 698b.
Wyrażenia: »niełaskawie przyjmowan« (1): Nie wątpię ze wto wmMMPan trafiſz [...] iakoby topropositum moie niełaskawie niebyło przyimowano, bo takęm się zaciągnął, że inaczey vczynić niemogę ActReg 103.

»wdzięcznie przyjmowany« (1): Abowiem on [Pan] rozmáyćie vroſkoſſował myſli naſſe tylko iedno okázuiąc nam dziwne ſpráwy ſwe/ á iáko máią być od nas wdzięcznie przyimowáne RejPs 137v.

α. O działaniach prawnych i zobowiązaniach: uznawany za obowiązujący (4): Ták wſzyſtki vſtáwy Apoſtolſkiey ſtholice máią być przyimowáne/ iákoby theż Boſkim głoſem od Piotrá ſwiętego były vtwierdzone. KrowObr 25v; Wſzyſtki Concilia iednáko prziymowáne być máią/ poniewaſz z iednego duchá s. pochodzą. WujJud 72v marg, Ll3; SarnStat 1107.
b. O wypowiedziach głoszonych w imieniu Boga: uznawany za słowo boże, za prawdę wiary, któremu się wierzy (5): iż nie ma być nic przyimowano/ cżego nie máſz wyráźnie w piśmie ś. CzechEp 110; Báłwanem właſnie ieſt cokolwiekby było przyymowano mimo Bogá prawdźiwego PowodPr 28.

W połączeniu szeregowym (1): iż nád ſłowo Boże/ nie ma być nic wnoſzono/ ſtánowiono/ przyimowano y pochwalono/ w káżdey ſpráwie zbáwienney. CzechEp 108.

Fraza: »nauka była (być ma) przyjmowana« (2): KromRozm II h2v; W tych też cżáſiech Krol Fráncuſki roſkazał ſrodze w ſwoim kroleſtwie/ áby náuká Luterſka thakież Kálwinowá/ niebyłá prziymowaná od żadnego BielKron 220.
Szereg: »przyjmowany i dzierżany« (1): Tákowe [nauki] też nye ináczey/ yedno yáko piſmo S. álbo vſtne podánye Apoſtolſkye á ſlowo boże od nas przyymowáne y dźyerżáne być máyą. KromRozm II h2v.
B. Odnośnie do osoby (2): iż ći ktorzy máyą odźyenye dobrego żywotá/ nye máyą być przyymowáni dla złey náuki. KromRozm I C4v; Náukę inſzą przynoſzący niżli Apoſtolſką nie máią być przyimowáni. WujNT Aaaaaa2.
2. Gdy człowiek ofiaruje coś Bogu: brany (1):
Fraza: »ofiara [od kogo] przyjmowana będzie« (1): A oná ofiárá ták od was przyimowána będźie [Et reputabitur vobis elevatio vestra]/ iáko zboże z boiſká ábo co przychodźi od pełney práſy. BibRadz Num 18/27.
3. Któremu pozwala się wejść do swego domu lub kraju (i często zatrzymać się tam na dłużej, zamieszkać), którego dopuszcza się do swego towarzystwa lub grona (18):

przyjmowany do czego [= dokąd] (5): Iedno, ktorzi badą prawy rodziczi I nyewolniczi iako Ciganany [!] y Tatarowie ziemye moldawskiei, takowi, lyudzie nyemayą bicz przymowany nygdzicz [!] do ziem naſchich. LibLeg 6/78v, 6/159v; UstPraw K3; Ieſt też oſobny ſzpital/ do ktorego prziymowáni ſą ći/ ktorzy z choroby ćiężkiey powſtawſzy/ żeby dla niedoſtátku z nowu w nię nie vpádli ReszHoz 121; SarnStat 523.

W przeciwstawieniach: »przyjmowany ... wydawany (3), wywołany (2)« (5): A zbiegowie na obie stronye abi przymowany nyebili ale abi bili widawany zasye LibLeg 6/79, 6/159v, 160; Cygáni álbo ludzie niepotrzebni będą przes nas z źiemie wywołáni/ y ná potym nie máią być do niey prziymowáni. UstPraw K3; SarnStat 523.

Szereg: »przymowany i chowany« (1): y ma za tho Krol yego M yz wthim doſſicz cziny przimyerzv y ſąſyecztwv dobremv gdi niedopuſzcza abi taczi bili przymowanj y chowany ſktorich bi myal trudnoſcz yaką myecz LibLeg 10/120v.
Przen [przez co ku czemu] (1):

W porównaniu (1): Bo iáko przez Swiątośći ku Zywotowi bywamy przymowáni/ ták też ymi iákoby pokármy iákimi żywiemy/ y záchowáni á zmocnieni bywamy. KuczbKat 120.

a. Któremu pozwala się zostać członkiem zgromadzenia, zespołu (9):

przyjmowan(y) do czego (8): Ammonitá áni Moábczyk nie ma być prziymowan [Non ingredietur] do zgromadzenia Páńſkiego BibRadz Deut 23/3; ModrzBaz 74. Cf Wyrażenie.

przyjmowany miedzy kogo (1): Ktorzi ná wotowánie oſtrą rozrywkę máią/ ći do Senatu/ to ieſt/ miedzy pány rádne máią być prziymowáni [cooptentur]. ModrzBaz 74.

przyjmowany w co (1): Nie było tego zákazania iżby [synowie Elimelecha] byli ſobie niemieli poymowáć żon zniewiaſt [!] Moábſkich/ ále to im było zákazano/ że by Moábſcy mężowie niebyli przyimowáni wſpołeczne zgromádzenie Izráelczykow BibRadz I 148c.

Wyrażenie: »do klasztoru, do zakonu przyjmowany« [szyk 5:1] (3:3): [postanowiono] Polacy áby nie byli przyimowáni do iego [mistrza pruskiego] zakonu iáko zdawná. BielKron 415v; StryjKron 722; Polacy do klaſztorów Króleſtwá Polſkiégo máią bydź prziymowáni SarnStat 206, 207 [2 r.], 1099.
II. Bez nadrzędnego elementu aprobaty (choć może on występować drugorzędnie) (41):
1. Traktowany, uznawany za coś, jakieś (2):

przyjmowan między co (1): Bo cokolwiekby procż tych [ksiąg] było/ między ty święte y Boſkie nie ma być przyimowano CzechEp 132.

przyjmowan jako co (1): Gdy z tych dochodow ſwych co náwybornieyſze zá ofiárę oddáwáć będźiećie/ thedy od Lewitow thák to będźie prziymowano [et reputabitur Levitis]/ iáko dochod z boiſká/ ábo dochod z práſy. BibRadz Num 18/30.

2. Odbierany, pobierany od kogoś (w działaniach o charakterze prawnym i handlowym) (3):

przyjmowan po ile (1): Téż vſtáwiamy: áby káżdy Báłwan [soli] nieináczéy od Królá był prziymowan w Zupie Wielickiéy/ wſzyſtko obráchowawſzy/ [...] iedno po piąći groſzy SarnStat 374.

przyjmowany miedzy kim (1): Obiczai Polſkich zapissow przedania, zaſtaw, Zamian, arend y innich. a ktemv iakie prze maią bicz miedzi ſtronami przimovane abo czinione. ComCrac 21v.

Wyrażenie: »u prawa przyjmowany« (1): którym wſzyſtkim wolno będźie czynić y prziymowáć ná ſię zapiſy/ tylko żeby od kmieći y poddánych źiemiáńſkich nie były v duchownégo práwá prziymowáné. SarnStat 215.
3. O sakramentach: otrzymywany, przyjmowany (gdy ktoś przystępuje do sakramentu) (16): Wyznawamy/ że Małżeńſtwá máią być prziymowáne y łącżone ſłuſznie/ porządnie/ w boiáźni Bożey WujJudConf 211v.

przyjmowany przez co (1): Prawdáć ieſt/ że ofiárá Páná Chriſtuſowá bywa przywłaſzcżoná y przyimowaná przez wiárę [...] ále nie przez ſámę wiárę. WujJud 232.

Fraza: »świątość, sakrament bywa (a. być ma) przyjmowan(a)« (3:1): Bierzmowánia Swiątość ná cżcżo prziymowána być ma KuczbKat 155, 110, 230; Przeto chcemy to mieć po wſzyſtkich Plebaniech Biſkupſtwa náſzego/ áby káżdy z nich przy ſwym Koſćiele vpominánia tákowe miał/ á cżęſto ich przy vdzielániu Sákrámentow Swiętych vżywał/ opowiedáiąc [...]/ co ktory Sákráment znácży/ dla cżego bywa prziymowan KarnNap A3.
α. O komunii św. (tu dodatkowy element znacz. II.5.) (10): Druga [przyczyna nazywania eucharystii chlebem powszednim]/ iż co dźień ma być prziymowan KuczbKat 410.
Frazy: »ciało boże (a. Chrystusowe, a. Pańskie) (i krew) bywa (ma być) przyjmowane(-o)« [w tym: w co (1), w czym (1)] [szyk zmienny] (3): BielKron 203v; Ciáło Chriſtuſowe bywa przyimowáne w ćiáłá wiernych ludzi WujNT 331; Ciáło y krew Páńſka bywa przyimowána w S. Sákrámenćie. WujNT 331; [Pothym koſzczol ſzvietÿ ſluſznye tho vſtawyl [...]/ aby czalo boze [...] nadczczo bylo od wyernych krzeſzczyan{ow} [...] przymowane TomZbrudzPeryk 146].

»pod jedną osobą, pod dwiema osoboma bywa (był) przyjmowan(y)« (1:1): KrowObr 206; Wyznawam też/ że y pod iedną ſámą oſobą/ wſzyſtek á zupełny Pan Chriſtus y prawdźiwy Sákráment bywa prziymowány. WujJud 26v.

»sakrament, świątość ma być (bywa) przyjmowany(-a)« (3:3): Tu ſámi ſwiadtzyćie w tym Koncylium wáſzym [...]/ iż w pierwſzym kośćiele pod dwiema oſobomá/ tá Swiątość od wiernych byłá przyimowaná KrowObr 206; KuczbKat 160 [2 r.]; WujJud 26v; Sákráment z iáką pokorą ma być przyimowány. WujNT 34 marg, Bbbbbb4.

4. Zatrudniany, najmowany do pracy lub służby wojskowej; któremu powierza się jakąś funkcję (14): ále tylko mieli bydź prziymowáni [recipiendi JanStat 194] [na urzędy] Pánowie Vrodzeni y ſzláchetni SarnStat 178, 922.

przyjmowany dla czego [= w jakim celu] (2): było vſtáwiono [...]: áby dla obrony Kośćielnéy y dóbr iego/ do przednieyſzych kośćiołów [...] nie były prziymowáné [non susciperentur JanStat 194] [...] oſoby nie ſzlácheckiégo y proſtégo ſtanu SarnStat 178 [idem] 922.

przyjmowany do czego (3): SarnStat 178 cf przyjmowany dla czego, 179 cf przyjmowany na co [= na jakie stanowisko], 922.

przyjmowany na co [= na jakie stanowisko] (6): DO kośćiołów Tumſkich w króleſtwie náſzym niech nie będą prziymowáni ná Biſkupſtwá/ Prȩłatury/ Kánoniȩ/ iedno ſzláchćicy z obudwu rodźiców SarnStat 179. Cf Wyrażenie.

przyjmowany na co [= w jakim celu] (1): Naprzód/ áby Rotmiſtrze [...] ná obronę potoczną z quárty poſtánowioną ze wſzyſtkich Woiewództw iednáko y równo prziymowáni byli SarnStat 434.

przyjmowany w czym (3): Którzy to nieináczéy będą prziymowáni w kápitułach [suscipiantur per Capitula JanStat 198]: iedno których przełożeni mieyſc godné w tákowych náukách doktorſkich pochwalą SarnStat 180 [idem (2)] 197, 923.

Fraza: »żołnierz ma być przyjmowan« (1): A więcéy żolniérzów niema bydź prziymowano/ iedno tyle/ ile téy quárty ná zapłátę przez cáły rok ſtáwáć będźie. SarnStat 434.
Wyrażenie: »na urząd przyjmowany« [szyk 3:2] (5): Ktorzi ábo ſámi przez ſię/ ábo przez kogo inſzego proſzą/ ći ná vrzędy niechay niebędą przyimowáni [a magistratu excludantur] ModrzBaz 74; iákóż nie były prziymowáné/ ná doſtoieńſtwá perſonatus, Vrzędy [non suscipiebantur ad ... officia JanStat 194]/ Kánoniae/ y Prȩbendi/ oſoby nie ſzlácheckiégo y proſtégo ſtanu SarnStat 178 [idem 922] 178, 922 [2 r.].
Przen [ku czemu] (1): Ná Krzćie cżłowiek ku boiowi prziymowan/ á ná Bierzmowániu ku walce przyzbroiony bywa KuczbKat 150.
5. Spożywany (3):

W przeciwstawieniu: »odrzucan (a. odrzucon) ... przyjmowan« (3): Gdyż Pan Bog dał pokármy cżłowiekowi ku pożywániu z dźiękcżynienim/ tym ktorzy vználi prawdę/ iz co iedno Bog ſtworzył dobre ieſt/ á niema być nic odrzucano/ ieſliby z dźiękowániem przyimowano było. WujJudConf 198v; BudNT t8v; WujNT 1.Tim 4/4 [zawsze przekład tego samego tekstu].

6. Dopuszczany do czynności o charakterze prawnym (1): ktorem [kmieciom królewskim i duchownym] to będzie volno wtakove zapiſſy wchodzicz, iedno Kmieczie a poddani sliachetſczy niemayą prziimovani bycz. ComCrac 20v.
7. O przejmowaniu od poprzednika obowiązku pogoni za przestępcą (2): A thakowe pryąnczie sladv thilko ma bicz o dzyeſzanczoro thowara, [...] a czo by theſz mny bylo dzyeſzyąnczi thedi thakieſz ma bycz przymowano. MetrKor 40/813, 40/813.

Synonimy: I.1. aprobowany; 2. bran; 3. wpuszczany; II.2. bran, pobierany, wybierany, wyciągany; 5. bran.

Cf PRZYJMOWAĆ

ALKa