[zaloguj się]
[pdf]

ODJĘCIE (28) sb n

o jasne; -é (3), -e (1); -é Calep (2); -é : -e SarnStat (1:1).

Fleksja
sg
N odjęcié
G odjęcia
D odjęciu
A odjęcié
I odjęcim
L odjęciu

sg N odjęcié (13); -é (2), -(e) (11). ◊ G odjęcia (5). ◊ D odjęciu (1). ◊ A odjęcié (5); -é (1), -e (1), -(e) (3). ◊ I odjęcim (1). ◊ L odjęciu (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Ujęcie części większej całości [czego] (3):

odjęcie od czego (2): Aphaeresis, Odyęcie yedney litery álbo ſylláby od poczátku [!] słowá. Ut, Temnere, pro contemnere. Mącz 12b, 12c.

W przeciwstawieniu: »przydanie ... odjęcie« (1): choćiaſz nie wielka ieſt odmiáná wobudwu tych [tj. 2.Sam 22 i Ps 18]/ w nietorych ſłowek przydániu ábo w odięćiu drugich/ co ſie tknie ſłow Zydowſkich. CzechRozm 128v.

Szereg: »odjęcie albo odrzucenie« (1): Apocope, Odyęcie/ álbo odrzucenie yedney litery od końcá słowá/ Ut: peculi, pro peculii. Mącz 12c.
2. Spowodowanie, aby czegoś nie bylo, aby ktoś czegoś nie miał, nie korzystał z czegoś, aby coś nie miało jakiejś cechy: zlikwidowanie, pozbawienie; ademptio Mącz, Calep, Cn; privatio Mącz, Calep; translatio PolAnt; amotio, defectio, defectus, propulsatio Mącz; repulsa Modrz; sublatio, subreptio Calep (25): Amotio, Pomknienie/ odyęcie/ odſadzenie. Mącz 234b, 99b, 102c, 287c, 323a; Ademptio – Widarczie, odięczie. Calep 24a; Subreptio – Taiemne odięczie. Calep 1020a, [849]b, 1038b.

odjęcie czego (1): ono ſłowo (ieſzcze raz) znácży odięćie rzeczy chwieiących ſię/ iáko tych kthore ſą vczynione/ aby zoſtáły ty ktore ſą trwałe. BibRadz Hebr 12/27. Cf odjęcie czego od kogo, od czego; czego z czego.

odjęcie czego od kogo, od czego (2): WujNT 392 [2 r.] cf W przeciwstawieniu.

odjęcie czego z czego (1): Proch barzo dobri na odięcie ſmrodu z dziąſl/ y z zębow. FalZioł V 111.

W przeciwstawieniu: »odjęcie ... przeniesienie« (2): Piąta [czcić Dziejów Apostolskich]/ odięćie kośćiołá od vpornych y zátwárdziáłych Zydow/ y przenieśienie do Pogánow WujNT 392, 392.

a. O dobrach materialnych i niematerialnych, rzeczach, terytoriach, prawach, stanowiskach: odebranie; przywłaszczenie, zagrabie, zdobycie (9): Ponieważ Chriſtyánin práwy/ rácżey ma]..] duſzę ſwą położyć/ niżby ábo kiedy miał kogo prześládowáć/ ábo mu zdrowie iego odeymowáć: á choćiaż też tylko do odięćia komu inſzemu drogę pokázowáć. CzechEp 16.

odjęcie czego (7): NOrdwegia [...] ieſth pod mocą krola Duńſkiego wielkimi trybuty śćiśnioná y odięćim portow ná morzu. BielKron 293; ModrzBaz 8; tákże ná odięćie Zup/ Céł/ Myt/ y innych wſzyſtkich [...] dochodów/ z którychby czwartéy częśći nie oddano/ poſzlemy SarnStat 413, 180, 364. Cf odjęcie komu czego, Wyrażenie.

odjęcie komu czego (1): Fortel w odięciu Chorągwie Polakom. StryjKron 256 marg.

Wyrażenie: »odjęcie panieństwa« (1): Gdy od Litewſkiego Woyſká poimána byłá/ á ieden ią iuſz ná odięćie Pánieńſtwá prowádził: prośiłá ſię pilnie/ áby iey czyſtość vczćił SkarŻyw 162.
α. Odebranie rzeczy przywłaszczonych [czego] (1): inſzemi drogámi trzebá iść do od ięćia ſwey właſnośći/ niżli ocżyśćić ſie/ że fortelem nie idźieſz. ModrzBaz 86v.
b. O ludziach wyłączonych z jakiejś społeczności: sprawienie, że nie będzie kogoś wśród nich [kogo] (1): Co trwáć ták w biegu ſwym muśiáło/ áż by ten ktory zátrzymawał/ ábo przekażał z pośrzodku był odięty. Po ktorego odięćiu dopiero też przyść miał y okázáć lię ten idący Antychriſt CzechEp 353.
c. O czynach: spowodowanie, aby ktoś czegoś nie robił [czego] (1):

W przeciwstawieniu: »odjęcie ... postawienie« (1): Od cżáſu lepak odięćia vſtáwicżney (offiáry)/ á od poſtáwienia obrzydłośći ſpuſtoſzenia (będzie) dni tyśiąc dwieśćie y dziewięćdzieśiąt. BudBib Dan 12/11.

d. O sytuacjach i oddziaływaniu zewnętrznym: spowodowanie, aby ktoś nie podlegał czemuś [czego] (1): ták rzeki ſą zámknioné Iázy gęſtémi/ y płoty: iż Kupcy pływáiący tám tędy pływáć nie mogą. A ták ku odięćiu tákowégo błędu y przekázy/ któré zwykły bydź dopuſczáné przy pływániu Rzék wolnych/ [...] ſkázuiemy SarnStat 917.

Synonimy: oddalenie; 1. odrzucenie; 2. wydarcie.

Cf ODJĄĆ

MM