[zaloguj się]
[pdf]

ODNOWIONY (67) part praet pass pf

odnowiony (49), odnowion (18).

Pierwsze i drugie o jasne; w formach złożonych o jasne; w formach niezłożonych -ón, -on-.

Fleksja
sg
mNodnowiony, odnowion fNodnowionå, odnowiona nNodnowion(e), odnowiono
Godnowion(e)go Godnowion(e)j G
Aodnowiony, odnowion(e)go Aodnowioną A
Lodnowionym Lodnowion(e)j L
pl
N m pers odnowi(e)ni
subst odnowion(e)
inne formy
pl N subst m - odnowiony; pl N subst f - odnowioné, odnowiony

sg m N odnowiony (14), odnowion (6); ~ (attrib) odnowiony (3); ~ (praed) odnowión (6), odnowiony (4); odnowion LubPs, BielKron, Mącz, GrzegŚm, SarnStat; odnowiony RejKup, RejPosWstaw; odnowion : odnowiony WujNT (1:2). ◊ G odnowion(e)go (2). ◊ A odnowiony (1), odnowion(e)go (1). ◊ L odnowionym (1). ◊ f N odnowionå (6), odnowiona (4); ~ (attrib) -å (2); ~ (praed) -å (4) RejAp (2), RejZwierc (2), -a (4) KromRozm III, GroicPorz, Leop, SarnStat. ◊ G odnowion(e)j (2). ◊ A odnowioną (1). ◊ L odnowion(e)j (1). ◊ n N odnowion(e) (6), odnowiono (6); ~ (attrib) -(e) (1); ~ (praed) -o (6) BibRadz, BielKron, RejAp (2), CzechEp (2), -(e) (5) SeklKat, LubPs, BielKron, SkarJedn, SkarKazSej. ◊ pl N m pers odnowi(e)ni (10); -ęni (1), -(e)ni (9). subst [cum sb n + f sg] odnowion(e) (2). m odnowiony (1) RejAp. f odnowioné (2) RejAp, SarnStat, odnowiony (1) FalZioł, -é (1), -(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: odnowiony przez kogo, przez co (9), czym (5).

Sł stp s.v. odnowić, Cn notuje, Linde brak.

I. W funkcji właściwej (66):
1. Wznowiony, przywrócony; renatus Mącz; innovatus JanStat; novatus, redivivus, renovatus Cn (9): Leop Iob 29/20; BielKron 313; Mącz 242a; RejZwierc 249; wſzákże táſz płáca wymyślonym ſpoſobem pod iną bárwą y imieniém któré pámiętnym zową/ ieſt odnowioná: któré ná mieyſcu onégo Czeſnégo bywa bráné SarnStat 817.

odnowion ku czemu (1): LubPs X4v marg cf W porównaniu.

W porównaniu (1): Odnowi cye yák Orłá k twey pirwſſey młodośći (marg) Wdzyęcżna obietnicá kościołowi ſwiętemu iż w tych záſtárzáłich cżáſiech myał być odnowion iáko orzeł ku pirwſzey zacnośći. (–) LubPs X4v.

W charakterystycznych połączeniach: odnowiony(-a) kościoł, miłość, nauka [czyja], płaca, sława, sprawiedliwość, wojna.

Wyrażenie: »zasię odnowion(y)« (2): [Aryjuszowa nauka] przed cztermi ſty lat w dolnych Nyemcach znowu ſye wſſczęłá byłá/ A tám też rychło vſtawſſy/ teraz záſye przez Luthrá y vcznye yego w Sáſy odnowyoná yeſt KromRozm III E3v; RejAp 111v.
W przen (1): Gdyż ią tu Apoſthoł miánuie być pirwſzą beſtią/ ktora ácż byłá vpádłá/ ále ráná iey/ to ieſt zwirzchność iey/ byłá záſię odnowiona. RejAp 111v.
Przen (1): Słońce wſchodzi y záchodzi/ y wraca ſie odnowione ná ſwe mieyſce gdzye wſchodzi BielKron 79.
2. Przywrócony do dobrego stanu, naprawiony; interpolus Mącz (4): Popiołem ſkori od wełny bywaią wyprawiony y nieiako odnowiony. FalZioł IV 52c; Vestimenta interpola, Odnowione/ pochędożone odzienie. Mącz 172d, 172d.
a. O ziemi uprawnej (1): Restibilis [...] Ager restibilis, qui quotannis seritur – Odnowioni czo rok. Calep 918b.
3. Stworzony na nowo, odrodzony, wskrzeszony; przen (26): Bo iuż odeymieſz ducha ich [rzeczy stworzonych] iż vſtáną s ſwą mocą/ [...] Lecż gdy ſpuśćiſz Ducha twego/ wnet záś będą ſtworzone/ Oblicżność zyemie y wſzytko wnet będzye odnowione. LubPs X6; SkarŻyw 270.
a) Oczyszczony z grzechów, duchowo odrodzony, zbawiony przez Boga (26): RejPos [154]; RejPosWiecz2 94; Thegoż cżłowieká odnowionego zowie piſmo święthe Cżłowiekiem duchownym GrzegŚm 33, 53; RejZwierc 186; CzechEp 347; ArtKanc K10.

odnowiony ku czemu (2): ácżkolwiek niewidźimy żeby śie co w nas odmienić miáło/ przedśię we wnątrz ku żywotowi odnowieni bywamy KuczbKat 165; WujNT Hebr 6/6.

odnowion(y) przez co (7): RejPosWstaw [1434]v; CzechRozm 115; Ale iż człowiek po krzćie w grzech vpadſzy/ nie może być ták odnowion przez pokutę/ iáko ná krzćie bywa odnowiony WujNT 762. Cf »przez krzest, przez wodę chrztu odnowiony«.

odnowiony w kogo (1): Ale ſłowo Boże ieſt naſienie ono odrodzenia náſzego/ ktore gdy pilnie záchowuiemy/ bywamy odnowieni w ſyny Boże. RejPosRozpr c4.

odnowion w kim (1): A piętá ktora ieſt naniſza mdłosć znáczy ćiáłá/ y wſzytko to co w nas ieſzcze nie ieſt odnowiono. BibRadz I 2d marg.

W połączeniach szeregowych (2): A iako przes wodę Korab y Noe ſamo oſm od potopu zachowan/ tak też imy przes wodę chrztu [...] yeſteſmy od rodzęny/ odnowięny/ zachowany/ á wyſwolony od gniewu bożego SeklKat V3v; ſpráwienie prze zeń wiekow nie ſłuży iedno cżłowiekowi/ przez ktore rozumie odrodzenie y napráwę ſtworzenia ſtárego zepſowánego (marg) Przez cżłowieká Iezuſá Christuſá wſzytko stworzono to iest odnowiono, nápráwiono, poiednano y w kupę zebrano. (–) CzechEp 315.

W charakterystycznych połączeniach: odnowiony(-a) apostolski kościoł, człowiek (4), grzeszący, krew, małżonka, żywot; odnowiony ku pokucie, ku żywotowi; odnowiony przez człowieka Jezusa Chrystusa, przez pokutę, przez wiarę (2); odnowiony w syny boże; odnowiony Ciałem Pańskim.

Wyrażenia: »odnowiony(-a) duch (a. dusza), w duchu« [w tym: czym (2)] [szyk 2:1] (2:1): Is on przes ſwa mękę ſwiethą Duſſe thę zdawna przeklętha. Cziałem Panſkiem odnowioną Vczinył błogoſławioną. RejKup m6v; WujJud 100v; ktore [poświęcenie] należy w pobożnym y świętobliwym żywoćie/ á w vcżynkách z odnowionego duchá vmyſłu cżłowiecżego pochodzących CzechRozm 224.

»odnowiony przez (sprawę) Ducha (Świętego)« (3): RejKup Z; że ten ieſt prawdziwy Apoſtolſki koſcioł Páná Kryſtuſow/ kthory ieſth odnowiony z niebá przez ſpráwę Ducha ſwiętego á przez wiárę RejPosWstaw [1434]v; CzechRozm 115.

»przez krzest, z wody, przez wodę chrztu, na krzcie odnowion(y)« [szyk 4:2] (3:1:1:1): SeklKat V3v; RejKup Z; Nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu sancto in Evangelio, Yeſli kto nie będzie odnowión z wody/ to yeſt okrczon zwierſchnią tą ceremonią Mącz 144a; Iż po krzćie grzeſzący mogą być przez pokutę vzdrowieni/ ále nie przez krzeſt odnowieni. WujNT 763, 762 [2 r.].

»zaś odnowiony« (1): Abowiem niepodobna ieſt áby ći ktorzy raz ſą oświeceni/ [...] y vczeſtniki ſię sſtáli Duchá świętego/ á znowuby odpádli: áby záś być mogli odnowieni ku pokućie [rursus renovari ad paenitentiam] WujNT Hebr 6/6.

Szereg: »odnowiony i (a jako) odrodzony (a. narodzony)« (3): Wlaſnoſc znaku ieſt odpuſczenie grzechów naſzich/ ktore przy chrcie byerzemy á bywamy odnowieny y od rodzeny SeklKat T4v; przez ktorego [Chrystusa] ſie nam to wſzytko sſtáło/ iżechmy ſą odnowieni/ á iáko z nowu narodzeni od vpadku y od przeklęcia ſwego. RejAp 55; CzechRozm 115.
4. Wymieniony na nowy (3): dla cżego prośili/ áby Senat ſądu Ceſárſkiego był opráwion á odnowion/ gdyż ij bacżymy wſzędzie ſobie być przećiwnym BielKron 221, 152.
a. O literze: napisana na innej (niekoniecznie ta sama) (1): [listy] pilnie máią być obaczone y czytáne/ ieſli thám co niemáſz wyſkrobánego/ álbo między Linijámi piſánego. A ieſliby Literá ná mieyſtcu ſzkodliwym byłá odnowioná/ [...] táki liſt ma być odrzucon. GroicPorz y3.
5. Zmieniony na lepsze (10): ale ſię ſtaniem cziſczy/ iaſny/ [...] bo iuż grzechy niebędą panowali w ciele naſzim/ ale będzie odnowione SeklKat Rv; iáko po ſądzye Páńſkim ma być wſzytko odnowiono RejAp 174, 172v, 174v marg, 177, Ee2v.

W połączeniu szeregowym (1): A ták nie iżćiby to ſtáre niebo álbo ſtára ziemia záginąć miáłá/ ále będzye odnowiona/ ochędożona/ vſpokoiona RejAp [175].

Wyrażenie: »znowu odnowiony« (1): Pyotr ſwięty y Iakub ſwięty [...] tákże też o tym odnowieniu ziemie y niebá wſpomináią. [...] Iż żywioły wſzytki będą ogniem wycżyſciony y z nowu odnowiony. RejAp [175].
Szereg: »naprawiony, odnowiony« (1): A że biś nierzekł. creatus. ideſt. reformatus/ to ieſt miáſto tego Słowá/ ſtworzony/ rzekł by nápráwiony/ od nowiony. BiałKaz E4.
Przen (1):
Wyrażenie: »z ducha a z wody odnowiony« (1): Drugie drzewo żywotne ieſt Pan Kryſtus/ ktory nam przynioſł poſelſłwo [!] dobre zakon łaſki/ z ducha á z wody odnowiony krześćiánom wierzącym iemu. BielKron 2v.
6. praw. Którego ważność została przywrócona, potwierdzona lub przedłużona (8): dáiemy im poſtánowienie cżwartego Zboru Powſzechnego Chálcedońſkiego/ ktore ná piątym y ſzoſtym odnowione ieſt/ o dwu náturách w iedney perſonie Chryſtuſowey SkarJedn 315; Ten Státut wysſzy przećiwko męzobóycóm Roku 1523. do cztérzéch lat ieſt odnowión. SarnStat 607, 338, 384, 608, 1109.

odnowiony czym (1): Odnowione piſánim zakonnym práwo przyrodzone. SkarKazSej 696b marg.

Wyrażenie: »znowu odnowiony« (1): A nie może [...] tey [...] confederacyey y poſtánowienia/ á teraz ieſzcże znowu záświeżá odnowioney [...] tárgáć. CzechEp 13.
** Bez wystarczającego kontekstu (4): Redivivus, Odnowiony/ odmłodły/ prziwrocony. Mącz 501a; Novatus – Odnowioni. Calep 705a, 902b [2 r.].
II. W funkcji przymiotnika: Obecny, współczesny (1): Godna byś ácżnic [lege: ácż nie] w cżáśie tym odnowionym/ Wieńcem zewſząd okryćia RybGęśli D2v.

Synonim: I.3. odrodzony.

Cf ODNOWIĆ

LWil