[zaloguj się]
[pdf]

ODPOCZYNIENIE (199) sb n

-enie (196), -ęnie (3).

Oba o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N odpoczynienié
G odpoczynieniå
D odpoczynieniu
A odpoczynienié
I odpoczynieniem, odpoczynienim
L odpoczynieniu
V odpoczynieni(e)

sg N odpoczynienié (39); -é (4), -(e) (35). ◊ G odpoczynieniå (87). ◊ D odpoczynieniu (7). ◊ A odpoczynienié (52); -é (6), -(e) (46). ◊ I odpoczynieniem (4) MurzHist, LubPs, Leop, BibRadz, odpoczynienim (2) BielKron, SkarŻyw; -em (1), -(e)m (3). ◊ L odpoczynieniu (5). ◊ V odpoczynieni(e) (3).

Sł stp notuje, Cn: Boże mu daj wieczne odpoczynienie, Linde XVI w. s.v. odpocząć.

1. Zaprzestanie robienia lub doznawania tego, co jest odczuwane jako trud lub cierpienie, głównie dla nabrania sił na nowo; ulga; quies Mymer1, BartBydg, PolAnt, Mącz, Calep; requies Vulg, PolAnt, Mącz, JanStat; pax, tranquillitas BartBydg; refrigerium, requietio Vulg; cessatio, relaxatio PolAnt; euthymia, laeticia, laxamentum, pausa, relaxatio, remissio, vacatio Mącz; concessatio Calep (155): Loże twoie ná kámieniu/ Twárde ku odpocżynieniu BierEz N3v; OpecŻyw 90; Quies. Rhue. Odpoczynienie Mymer1 3v; BartBydg 128; BielŻyw 114; GlabGad L2; Gdy ſie położyli nie daleko Aquiley miaſta przy rzece Soncia ku odpocżynieniu y ku pokarmianiu. MiechGlab 39; gdy iedno ſnich zágáſnie [słońce lub miesiąc] drugie ſie vkaże/ ku żywnoſći á odpoczynieniu zwierzętom. RejPs 152v; BibRadz I 103d marg, 276b marg; Zádne odpocżynienie beſpiecżne álbo ſen w pokoiu nie będzye BielKron 136; Mącz 109d, 186c [2 r. ], 227b, 285b, 362c, 472b; tenći to kámień nam záłożon ná tey drodze/ [...] o ktory ſie ieden obráźić może/ á drugi ſobye ná nim wdzyęcżne odpocżynienie vcżynić może. RejPos [A6]; ony vffy/ kthore ná zad ſpokoiem ſtały/ máią przypáść/ iáko świeży po odpocżynieniu BielSpr 21; Oko moie płynie/ a nie vſpokaia ſię/ niemáſz też odpocżynienia. BudBib Thren 3/49, I 279b marg; ná ziemi ná kocách odpocżywáłá. ieſli to odpocżynienim zwáć co ſię ná vſtáwicżney modlitwie we dnie y wnocy trawiło. SkarŻyw 140; Calep 230b, 888a; Nie ieſt tám odpocżynienie gdźie go ſzukaćie WysKaz 7; PowodPr 50.

odpoczynienie w czym (1): Mącz 342a cf »ochłoda i odpoczynienie«.

odpoczynienie czyje [w tym: pron poss (7), G sb i pron (3), ai poss (3)] (13): BielŻyw 137; RejPs 206; LubPs aa2; Leop Is 28/12; BibRadz Ps 116/7; RejZwierc 172v; BudBib Ps 116/7, Is 29/1; Co mu ſię zdáło przećiw miłośći bliźniego [...]/ áby go budzić y iego odpocżynieniu przeſzkadzáć miáł. SkarŻyw 75, 258; LatHar 44. Cf Zestawienie.

W przeciwstawieniach: »odpoczynienie ... praca (a. pracowanie) (4), niewczas, powstanie, uciśnienie, zabawa« (8): RejPs 206; Lepſſa ieſt garztká z odpocżynieniem/ niżli pełne obyedwie ręce z pracą Leop Eccle 4/5; BielKron 80; LeovPrzep H; Komu może być miłe odpocżynienie/ ieſli pirwey nie vcżuł niewcżáſu s pracey? GórnDworz H8v; vcżynił dzień ná zabáwy/ á noc ná ludzkie odpocżynienie SkarŻyw 258; LatHar 22; WujNT 2.Thess 1/7.

W porównaniu (1): Iák ſługá gdy prágnie w nocy by miał odpocżynienie/ Abo naiemnik w pracy ſwey też rychłe dokońcżenie/ Tákżem ia cżás mieſiącow ſwych záwżdy prożny obacżał LubPs hh6.

W charakterystycznych połączeniach: ludzkie odpoczynienie, poślednie, wdzięczne; doświadczyć odpoczynienia, mieć nadzieję (2), żądać; odpoczynieniu przeszkadzać; odpocżynienie ofiarować, sobie uczynić.

Zwroty: »dać odpoczynienie« = dare requiem Vulg (3): tám będziećie ſlużyć bogom cudzym/ we dnie y w nocy/ kthorzy nie dádzą wam odpocżynienia. Leop Ier 16/13, Ex 8/15; BudBib b2.

»mieć, brać odpoczynienie« [w tym: nie mieć odpoczynienia (7)] = habere requiem Vulg; habere relaxationem PolAnt [szyk zmienny] (13:1): O námileyſſy Iezu/ [...] tys pán wſſego ſtworzeniá/ [...] a iednégo domu niemáſs w ktorymby odpocżynienijé z ſwymi zwoleniki miál OpecŻyw 87; gdy ſie duſza rozumem robiąc vpraczuie w cżuynoſci tedi w ſpaniu bierze odpocżynienie. GlabGad Lv, L2 [2 r.], L3; LubPs hh6; Leop Eccli 28/20; Ani będą mieć odpocżynienia we dnie áni w nocy/ ći ktorzy będą chwalić beſtią álbo obraz iey RejAp 121v; Karz ſyná ſwoiego/ á będzyeſz miał odpocżynienie/ y będzye ku roſkoſzy duſzy twoiey RejPosWstaw [413]v; BudNT 2.Cor 7/4; wpadł w bolenie głowy y żołądká: y wtym ćięſzkim vtrapieniu/ żył bliſko cżterdzieſta lat/ nigdy niemáiąc odpocżynienia. SkarŻyw 291; LatHar 49; WujNT 2.Cor 7/5; PowodPr 51.

»odpoczynienie naleźć (a. najdować)« = invenire requiem PolAnt [szyk zmienny] (7): MurzNT Matth 11/29; RejPos [77], 287; RejPosWiecz3 98v; vkonałem ſię wzdychaniem moim/ á odpocżynienia nie nálazłem. BudBib Ier 45/3; WujNT Matth 12/43; WysKaz 10.

»szukać odpoczynienia« (4): RejPos [77]; RejPosWiecz3 98v; gdy nieczyſty duch wynidźie od człowieká/ chodźi po mieścách bezwodnych ſzukáiąc odpoczynienia [quaerens requiem]/ á nie náyduie. Tedy mowi: Wrocę ſię do domu mego ſkądem wyſzedł WujNT Matth 12/43 [przekład tego samego tekstu RejPos, RejPosWiecz3]; WysKaz 10.

Wyrażenia: »czas na odpoczynienie; czas odpoczynienia« = tempus quietis PolAnt (1:1): BudBib Eccli 40/5; gdy cżás nocny ná odpocżynienie przychodził: położyli ſię w polu y ſpali SkarŻyw 356.

»dzień odpoczynienia« = szabat; dies quietis a. sabbati PolAnt; sabbatum Calep (4): BibRadz 2.Mach 15/1; Pomni dzień odpocżynienia święćić BudBib Ex 20/8, 2.Mach 15/1; Sabbathum – Sobota dzien ſiodmi odpoczinienia u zydow. Calep 934a.

»w pracech, od prac, [pracej] odpoczynienie« (1:1): Sen ieſth [...] w pracech odpocżynienie BielŻyw 137; LeovPrzep H; [RejKat 6v].

»odpoczynienie od roboty« (1): Tu [na ziemi] niégdy bywá odpocżynienié od roboty OpecŻyw 191v.

»spokojniuchne odpoczynienie« (1): Placatissima quies, Spokoyniuchne odpoczinienie. Mącz 302b.

»szabat, święto odpoczynienia« = sabbatum requiei a. cessationis PolAnt (2:1): Przez ſzeſć dni roboty będą ſpráwowáne/ á dniá ſiodmego ktory będźie ſwięto odpoczynienia/ ſwiętą ſchadzkę mieć będźiećie BibRadz Lev 23/3, Ex 35/2; [dziesiąty dzień siódmego miesiąca] Szábát odpocżynienia ieſt wam BudBib Lev 16/31.

Zestawienia: »książę odpoczynienia« = główny kwatermistrz (z hebr. sar menucha ‘przełożony odpoczynku’) (1): (był) Sżeráiáh podkomorzem (marg) wł: Kſiążę pokoiu/ (álbo odpocżynienia/ ábo ochłody). [...] (–). BudBib Ier 51/59.

»odpoczynienie Pana Boga, Pańskie« = szabat; cessatio Domino, sabbatum Domini (1:1): Przez ſzeſć dni będźieſz robił y odpráwiſz wſzytki twoie roboty. Ale dniá ſiodmego ieſt odpocżynienie Páná Bogá twego BibRadz Deut 5/14, Ex 35/2.

Szeregi: »odpoczynienie i bezpieczeństwo« (1): W tym żywoćie ludźie wielkimi pracámi odpocżynienia y beſpiecżeńſtwá ſzukáią/ lecż [...] nie náyduią WysKaz 10.

»odpoczynienie abo (i) ochłoda« [szyk 1:1] (2): Requies in amicitia alicuius, Ochłodá y odpoczinienie w miłości cziyey. Mącz 342a; BudBib I 404 marg.

»odpoczynienie ani pocieszenie« (1): Tamo będzie iedna godzina w mece ciężſſá/ niżli tu na tym ſwiecie ſto lát/ odpocżynieniá ani ktorégo pocieſſeniá niebędzie. OpecŻyw 191v.

»odpoczynienie abo przenocowanie« (1): w ciągnieniu/ áby niezſtępowáli do żadnego domv dłá [!] odpocżynienia ábo przenocowánia [consistendi aut pernoctandi causa] ModrzBaz 117.

»szabat to jest odpoczynienie« (1): zowią y [dzień siódmy] ſabath to ieſt odpoczinięnie SeklKat G.

»odpoczynienie i wytchnienie« (1): Oto Pan Bog moy [...] przez cáłą noc/ gorzką mękę ćierpieć racżył/ y żadnego odpocżynienia y wytchnienia nie miał LatHar 49.

Wyrażenie przyimkowe: »bez odpoczynienia« (1): co ieſt pożytecżna praca cżłowieku? gdyż wſzytki dni iego pełne ſą fráſunku bez odpocżynienia. BielKron 79v.
W przen (8): Weście mé iarzmo na śię/ a vczcieśię odemnie żéćiem iá ćichy ieſt i pokornégo ſerca/ a náidźiecie odpoczynięnié duſzám waſzem MurzNT Matth 11/29; LubPs aa2; BibRadz Ps 116/7; RejPos 287; tu wylicża członki/ [...] iako naprzod ocży / potym powieki/ więc y ſkroni/ że iym niemiał dáć odpocżynienia/ ażby drzewiey nalazł mieyſce ſkrzyni Bożey. BudBib b2, Ps 116/7; BudNT 2.Cor 7/4; gdyſmy przyſzli do Mácedoniey/ ćiáło náſze żadnego odpoczynienia nie miáło/ áleſmy vćierpieli wſzelkie vtrapienie: zewnątrz/ bitwy: á wewnątrz/ ſtráchy. WujNT 2.Cor 7/5.
Przen (10): [Odpoczynek Boga po stworzeniu świata] nam znáczy odpoczynienie duchowne/ ktore w tym záwiſnęło iż byſmy my przeſtháli od ſpraw właſnych ćiáłá náſzego BibRadz I 103d marg.

odpoczynienie w kim czemu (1): Teraz tá ſámá z wſzytkich [dziatek] zoſtáłá przy boku/ Towárzyſzká nieſczęśćia/ á poćiechá oku. W téy ſáméy ćiężkim troſkóm mym odpoczynienié GórnTroas 63.

Zwroty: »dać odpoczynienie« = (re)quiescere facere PolAnt (3): BibRadz Ios 23/1; HistRzym 129v; wmieśćie wdzięcżnym dał mi [tj. mądrości] odpocżynienie/ á w Ieruzálemie moie opánowánie. BudBib Eccli 24/11.

»szukać odpoczynienia« (1): gdy tak odpędziſz to ſlepe/ głuche/ y nieme diabelſtwo od ſiebie mocą Páná tego/ tedyć iuż/ iáko ſłyſzyſz/ muſi biegáć po mieyſcżach puſthych á ſuchych/ [...] á tám ſzukáć odpocżynienia ſwoiego. RejPos 79v.

Wyrażenie: »spokojne odpoczynienie« (1): O ktorey gorze [tj. miłosierdziu bożym] ná wielu mieyſcach Dawid s. cżyni wzminkę/ iż tám wſzytkim wiernym sſtawa ſie ſpokoyne odpocżynienie y káżde pocieſzenie RejPos 260v.
Szereg: »odpoczynienie i pocieszenie« (1): RejPos 260v cf »spokojne odpoczynienie«.
a) O Bogu (4): Witay Pánie IEzu Chryſte/ [...] odpoczynienie práwe/ żywoćie wiecżny. LatHar 222.

odpoczynienie czyje (1): grzech ieſt barzo obciązaiąci człouieka iz tez mu nieda podnieſc ſercza ku miłemu bogu, ktori ieſt odpoczinienie naſze. WróbŻołt C6.

Wyrażenie: »w pracy odpoczynienie« (2): DVchu ſwięty záwitay k nam [...]. W pracách odpocżynienie/ w gorącu ochłodzenie/ á w płácżu poćieſzenie. ArtKanc H13; LatHar 367.
a. Przerwa w działaniu, zakończenie czegoś (5):
Wyrażenie przyimkowe: »bez, przez, krom odpoczynienia« (1:1:1): Iáko Nummá był ſpokoiem/ ták ten (marg) Tullus Hoſtylius. (–) záſię z niepokoiem/ bo przez odpocżynienia walcżył BielKron 101; Continenti biduo, Cáłe dwá dni króm odpoczinienia. Mącz 447a; Continuo, Trwam/ bes odpoczinienia co czinię. Mącz 447b.
Przen (2):

odpoczynienie czego (1): daná ieſt im wodá z ſkáły bárzo wyſokiey/ y odpocżynienie prágnienia z twárdego kámieniá. Leop Sap 11/4.

odpoczynienie od czego (1): zwierzęta takowe [śpiące z otwartymi oczami] nic nie widzą na ten cżas, abowiem duchy patrzenia nie przichodzą do ocżu [...] ale też maią odpocżynienie od ſwey ſprawy. GlabGad L3.

b. Spokój, ukojenie, wolność od trosk i niebezpieczeństw (18): świata i iego bogáſtw z roſkoſzami i odpoczynieniem [...] złym Chrześcianom/ niezáirzeli MurzHist V3.

odpoczynienie od kogo (1): Stháło ſie po niemáłym czáſie gdy dał Pan odpoczynienie Izráelczykom od wſzythkich nieprzyiaćioł [...]. Ze przyzwáł Iozue wſzythkich Izráelczyków BibRadz Ios 23/1.

Zwroty: »być w odpoczynieniu« (1): Pociechá wiernym iż ſą w odpocżynyenyu á w pokoyu zá obroną Páńſką. LubPs M4 marg.

»dać odpoczynienie« = dare requiem Vulg, PolAnt; requiescere facere PolAnt (8): Leop Deut 25/19, Ios 1/13, 15; BibRadz Ios 23/1, 3. Reg 8/56, 1.Par 23/25; vpokoiło ſię kroleſtwo Ioſzáfatowe/ y dał mu odpocżynienie Bog iego ze wſząd. BudBib 2.Par 20/30, 2.Par 15/15.

»mieć odpoczynienie« (1): A ſkoro mieli (trochę) odpoczynienia [cum requies fuisset]/ tedy záſię złośći broili przed tobą á przeto podawałeś ie w ręce nieprzyiaćiołom BudBib 2.Esdr 9/28.

»(z)naleźć odpoczynienie« = invenire requiem Vulg, PolAnt (2): Leop Prov 29/9; Niechayże wam tho da Pan áby káżda ználazłá odpoczynienie w domu mężá ſwego BibRadz Ruth 1/9.

Szereg: »odpoczynienie i (a) pokoj« = pax et requies JanStat [szyk 1:1] (2): LubPs M4 marg; o tym myślimy wnocy y wednie: ábyſmy im [poddanym] pokóy y odpoczynienié obfité vczynili. SarnStat 1120.
Przen: Czasowe pozostawienie bez użytku (5):
Zwrot: »nie mieć odpoczynienia« (1): Laxamentum et veniam non habent leges si modum excesseris. Nie máyą żadnego odpoczinienia áni odpuſtu. Mącz 186c.
Szereg: »odpoczynienie ani odpust« (1): Mącz 186c cſ Zwrot.
a) O ziemi: leżenie odłogiem (4):

odpoczynienie czemu (1): Abowiem then rok/ ieſth odpocżynienie źiemi Leop Lev 25/5.

Zwrot: »odpoczynienie mieć« (1): Przykazał im tákież był áby ſześć lat zyemię oráli á ſiali/ á ſiodmy rok áby odpocżynienie miáłá BielKron 36.
Zestawienie: bibl. »święto, rok odpoczynienia (Pańskiego)« = Rok Szabatowy; sabbatum requietionis Domini Vulg (1:1): Przez ſſeść lath będzieſz oſiewał rolą twoię [...]: Ale ſiodmy rok/ świętho będzie źiemi/ odpocżynienia Páńſkiego Leop Lev 25/4; K temuć theż Zydowie należeć powiádáią Bogá wſzechmogącego przykazanie/ o śiodmym roku odpoczynienia LeovPrzep Iv.
α. Spokój po zaprzestaniu czynnego życia, spokojna starość (1):
Zwrot: »odpoczynienie mieć« (1): Ták iuſz wſtárośći ſwey trochę odpocżynienia máiąc/ [...] ſzcżeśliwie ná ſwym łoſzku/ miedzy owcámi ſwymi/ tey nędze świátá tego ſkońcżył. SkarŻyw 392.
β. O umarłych: ukojenie po trudach życia, zbawienie wieczne (34): MurzHist R3; do czego óni [Adam, Noe, Abram, Izaak] świętobliwośćią ſwą przyść niemogli / to ieſt/ do króleſtwá niebieſkiego. ácz tám byli: gdźie śię im dobrze dźiało ná mieścu odpoczynienia ſobie zgotowánego. BiałKat 93v; RejZwierc 115v; PowodPr 50 [2 r.].

odpoczynienie gdzie (3): RejZwierc 126v; LatHar 678; Tedy Anyołowie krzykną wſzyścy: Zápłáć im Pánie robotę ich/ [...] day im obiecáne odpoczynienie w chwale twoiey [= w niebie]. SkarKaz 6b.

odpoczynienie czyje [w tym: pron poss (4), G pron (2)] (6): RejAp 123v, 124, 124v; RejZwierc 126v; CzechRozm 72v; Lono Abráámowe byłoć mieyſce odpoczynienia wſzytkich tych/ ktorzy vmieráli w łáſce Bożey/ przed przyśćiem ná świát Páná Chriſtuſowym WujNT 263.

W połączeniu szeregowym (1): Przez tę kreẃ y mękę/ y śmierć twoię Pánie: Day mieyſce odpoczynienia/ ochłody/ y pokoiu tym ktorzy przed námi z znákiem wiáry poſzli SkarKaz 383b.

W przeciwstawieniach: »odpoczynienie ... praca, robota« (2): poſzłá ná lepſzy żywot: gdzie ieſt żywot bez śmierći/ dzień bez nocy/ rádość bez ſmutku/ beśpiecżność bez boiázni/ odpocżynienie bez roboty SkarŻyw 584: LatHar 597.

W charakterystycznych połączeniach: obiecane odpoczynienie, praw(dziw)e (3), wdzięczne (2); miejsce odpoczynienia (3), pamiątka, uczestnik, zadatek; odpoczynienia dojść, nadziewać się; do odpoczynienia przypuszczać; od odpoczynienia wyłączać; sobie uczynić odpoczynienie; iść na odpoczynienie.

Zwroty: »w odpoczynieniu być« = refrigerio esse Vulg [szyk zmienny] (2): Leop Sap 4/7; błogoſłáwieni ktorzy dokonáią żywotow ſwoich w Pánu/ iż ſą ći w odpocżynieniu ſwoim RejAp 123v.

»dać odpoczynienie« [w tym: wieczne (a. wiekuiste) (4)] (7): day odpoczinyenye wſſitkym ij nam ziwim ij pogrzebyonim yen ziwyeſſ ij krolyuyeſſ ſbogiem oycem ij ſduchem ſwyαtim nawyeky wyekow. Amen. BierRaj 21, 20v; OpecŻyw 176; RejPos 149; RAcżże mu dáć/ Pánie Iezu Chryſte/ wiekuiſte odpocżynienie: á świátłość wiecżna niech mu záświeći. Amen. LatHar 657, 31; SkarKaz 6b.

»naleźć odpoczynienie [czemu a. czyje]« = invenire requiem PolAnt (2): BudBib Ier 6/16; byś miał rozum/ z práwego byś ſercá tego prágnął: ábyś nálaſł odpocżynienie duſzey twey/ po tym nędznym y odmiennym świećie SkarŻyw 428.

Wyrażenia: »szabat odpoczynienia« (1): cżemu ieſzcże do ſzábátu prawdziwego odpocżynienia ſwoiego niechćiał Bog przypuſzcżáć niewiernikow odpornych CzechRozm 72v.

»wieczne, wiekuiste odpoczynienie« [szyk 8:5] (8:5): KrowObr 170; LeovPrzep G4v, [K]; gdyż tu Duch ſwięty powieda/ iż iuż idą ná wiecżne á ná roſkoſzne odpocżynienie ſwoie ći ktorzy w Pánu vmieráią RejAp 124v; Liepſza ieſt powiáda Ecleſiáſtic śmierć á niż gorſky żywot y odpocżynienie wiecżne: niżely chorobá długa. BiałKaz C; SkarŻyw 4; LatHar 652, 678; SkarKaz 123a. Cf »dać odpoczynienie«.

Szeregi: »ochłodzenie abo odpoczynienie« (1): ſpráwiedliwy cżłowiek/ będzieli od ſmierći záchwycon/ w ochłodzeniu (ábo odpocżynieniu) będzie. Leop Sap 4/7.

»pokoj i odpoczynienie« (1): Rácż dáć [...] vmarłym pokoy y wiekuiſte odpocżynienie LatHar 31. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»radość albo odpoczynienie« (1): tych lepak rádośći álbo odpocżynienia/ iáko piſmá powiedáią/ áni ięzyk wymowić áni żadne pioro wypiſáć nie może. RejAp 124.

»rozkosz i odpoczynienie« (1): Tu ná źiemi nie gotuią nam iedno ná ieden dźień/ ná ieden nocleg/ iáko w goſpodźie/ y to we złey. y to nic do roſkoſzy y odpoczynienia práwego: tylo do krotkiey potrzeby. SkarKaz 551b.

»sabat to jest odpoczynienie« (2): Páweł S. do Zydow piſząc wykłáda [...]/ byſmy przez on dźień ſiodmy rozumieli wieczny Sábáth/ to ieſt/ wiekuiſte odpoczynienie LeovPrzep G4v, [K].

2. Przebywanie w jakimś miejscu, mieszkanie [czyje: pron poss (4), G sb (1)] (5): Przybytku Boży/ [...] mieſzkánie miſternie budowáne Bogá nawyżſzego [...] Pokoiu roſkoſzy y odpocżynienia Chryſtuſá Páná/ y świętych iego LatHar 595.
Wyrażenie: »miejsce odpoczynienia« = locus quietis PolAnt; locus requietionis Vulg (4): TAk mowi Pan/ Niebo ieſt ſtolicá moiá/ á źiemiá ieſt podnożek nog moich/ gdźieſz tedy będźie ten dom kthory dla mnie zbuduiećie? á gdźie będźie mieyſce odpoczynienia mego? BibRadz Is 66/1; RejPos 22v, 139v; WujNT Act 7/49.
3. Miejsce pobytu, odpoczynku; requies Vulg, PolAnt (39): ieſzcże do tychmiaſt nie przyſzliśćie ku odpocżynieniu/ y do dzierżáwy ktorą wam ma dáć Pan Bog wáſz. Leop Deut 12/9; BudBib Num 10/33, Deut 12/9.

odpoczynienie czyje [w tym: pron poss (6), G pron (1)] (7): OpecŻyw 86v; LubPs dd2v [2 r.]; Powſtań Pánie ná odpocżynienie twe: thy y Archá poſwięcenia twego. Leop Ps 131/8; Tać [Syjon] ieſt odpoczynieniem moim áż ná wieki/ á tám będę mieſzkał BibRadz Ps 132/14, Ps 132/8; ſkłonił ſię w chorobie do klaſztoru Cyſterćienſow Foſſanouá názwánego: gdzie wchodząc o śmierći ſwey oznaymił mowiąc: Tu ieſt odpocżynienie moie. SkarŻyw 202.

W charakterystycznych połączeniach: wyszpiegować odpoczynienie; ruszyć do odpoczynienia, wniść; ku odpoczynieniu przyść; powstać na odpoczynienie; wniść w odpoczynienie.

Przen: O łonie Marii [czyje] (1): Przeto Dáwid wſtáwſſy iąl ſpiéwatz/ na chwálę dziewice Marié: Wſtáń panie w odpocżynienijé twoie OpecŻyw 180.
a. Miejsce wiecznego spoczynku zmarłych (28):
α. Cmentarz, grób (2): kupili za nie [pieniądze Judaszowe] rolą Figulową/ ij dali ią na pogrzéb plelgrzymom [!] [...] aby myto ktwie [!] niewinné zbawiciela naſſégo/ nie grzéſſnym ale pielgrzymom vbogim odpocżynienié gotowalo OpecŻyw 118v.

odpoczynienie czyje (1): Y ſtánie ſię dniá onego/ iż látoroſli Ieſe ktora ſtanie zá chorągiew w narodźiech/ pogáni ſzukáć będą/ y będźie chwalebne odpoczynienie iey. BibRadz Is 11/10.

β. Niebo; otchłań (26): GrzegŚm 14; P. Bog teſz koronę y zapłátę dał lozephowi: ácż iey z oycy ś. do śmierći Chryſtuſowey cżekáć/ ále iednák ná odpocżynienie iść miał. SkarŻyw 245, 245; wnidźiemy do odpoczynienia ktorzyſmy vwierzyli WujNT Hebr 4/3, Hebr 4/8, 11; SkarKaz 551a.

odpoczynienie czyje [w tym: pron poss (1), G sb (1)] (2): pilno ſie dzierz mądrośći/ ábyś tho mogł wſzytko rozważnie rozeznáć/ co ieſt przyſtoynego á czo ieſth nieprzyſthoynego ſzedziwośći twoiey/ gdyż iuż idzieſz iáko z dálekiego pielgrzymſtwá do domku ſwoiego á do odpocżynienia ſwoiego. RejZwierc 146; SkarŻyw 114.

odpoczynienie czyje [= przez kogo dane] [w tym: pron poss (6), G pron (1)] (7): vt iuraui in ira mea, ſi intrabunt in requiem meam. [...] A iakom prziſiągł w gniewie moim iż nie wnidą do odpocżinienia mego. WróbŻołt 94/11; SkarŻyw 227; LatHar 16; WujNT Hebr 3/11, 18, 4/1, 3, 5, 10.

W wyjaśnieniu przenośni (1): et deduxit eos in portum voluntatis eorum. [...] I przyprowadził ie pan bog na port według woley ich. Na porth [Ps 106/30] (koment) to ieſt na odpocżynienie żywota niebieskiego. WróbŻołt kk7v.

W charakterystycznych połączeniach: odpoczynienia domieścić; odpoczynienie sprawić; iść do odpoczynienia, kwapić się, poprowadzić (doprowadzić) (2), przewieść (2), przyjąć, przypuszczony, wniść (weszcie) (11); na odpoczynienie iść, przyprowadzić.

Wyrażenia: »odpoczynienie królestwa (a. żywota) niebieskiego« (2): WróbŻołt kk7v; po tych pracach á trudnoſciach náſzych rácż nas doprowádzić do onego wiecżnego odpocżynienia kroleſtwá niebieſkiego/ Amen. RejPosWstaw 42v.

»wieczne, wiekuiste odpoczynienie« [szyk 6:1] (5:2): BierRaj 17, 18; RejPosWstaw 42v; ReszHoz 123; LatHar 178; w cżym nas ſámá dawna Bogárodźicá rozſądźić może/ gdy Iádámá w wiecznym v BOgá odpocżynieniu śiedzącego/ zowie Kmiećiem Bożym. PowodPr 68, 50.

Synonimy cf ODPOCZYNEK.

Cf ODPOCZNIENIE, ODPOCZYNĄĆ, ODPOCZYNEK

MM