« Poprzednie hasło: ODWILGNĄĆ | Następne hasło: ODWILŻAĆ SIĘ » |
ODWILŻAĆ (38) vb impf
odwilżać (37), odwildzać (1), [odwilżać a. odwiłżać]; odwildzać Mącz.
o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).
inf | odwilżać | |||
---|---|---|---|---|
indicativus | ||||
praes | ||||
sg | pl | |||
1 | odwilżåm | |||
3 | odwilża | odwilżają |
praet | ||
---|---|---|
sg | ||
3 | f | odwilżała |
fut | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | m pers | odwilżać będziemy | |
3 | m | będzie odwilżåł | m pers |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | bych odwilżåł | m pers | |
3 | n | subst | by odwilżały |
inf odwilżać (3). ◊ praes 1 sg odwilżåm (4). ◊ 3 sg odwilża (18). ◊ 3 pl odwilżają (5). ◊ praet 3 sg f odwilżała (1). ◊ fut 3 sg m będzie odwilżåł (1). ◊ 1 pl m pers odwilżać będziemy (1). ◊ con [1 sg m bych odwilżåł.] ◊ 3 pl subst by odwilżały (1). ◊ part praes act odwilżając (4).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. s.v. odwilżyć.
- Czynić wilgotnym
(38)
- a. Nawadniać, podlewać glebę
(5)
- Przen (1)
- b. Odmiękczać (o działaniu lekarstw i zabiegów)
(30)
- Przen (1)
- a. Nawadniać, podlewać glebę
(5)
odwilżać co (2): BielKron 461; Ktory iáko Eufrátes cżyni płodny rozum/ á iáko Iordan ktory odwilża ziemię cżáſu żniwá. BudBib Eccli 24/30[36]; [y nádziáłałem ſobie ſtáwow: ábych odwilżał ſad ſzcżepia rodzącego. Leop Eccle 2/6 (Linde s.v. odwilżyć); jako Nilus rzeka ono [królestwo egipskie] odwilża RadzPodróż 147].
W porównaniu (1): wiele ſię Heretyków náwracáło/ [...] ſłuchánim zbáwienney náuki iego: ktora iáko deſzdż ſuchą ziemię ſercá ludzkie do rodzenia dobrych vcżynkow odwilżáłá SkarŻyw 372.
odwilżać co (16): A ono Lactuka wątrobę odwilża, bo tę mocz ma od żywiołnego ſlożenia wodnego FalZioł [*8]; Meſue [...] piſze o tim zielu/ iż ma moc vſmierzaiączą/ rzeżanie y darcie wnętrzne ktore bywa w ielithach gładzącz y odwilżaiącz zdrapanie ich FalZioł I 111d; Thedy na ciemię takowe rzecży maią być przykładane/ ktore chłodą [!]/ odwilżaią mozg FalZioł V 40v, ++2f, [*8], III 20d, 21c, 42a (11); SienLek 148 żp; nie iedząc áni pijąc/ iedno miernie/ rzeczy do ſtrawienia łatwie/ coby ćiáło chłodźiły/ á odwilżáły Oczko 31, 18v, 25, [40].
odwilżać czym (2): Zaſię ieſtliby thakowe trudne zbycie łożyſka było z ſtrony napuchnienia tam tego nadolnego mieſtca tedy ma baba mazać y odwilzać oleyki/ migdałowym/ Lilijowym/ fiiołkowym/ y inſzemi tłuſtoſciami. FalZioł V 25v; wiedząc/ że pokarm ieſt/ którym człowiek mózg odwilżą Oczko 18v.
W połączeniu szeregowym (1): wſzyſtko to [są wody] śiárczáné/ moc tę máiącé/ chorego [...] rátowáć/ ćiáło zágrzéwáiąc/ odwilżáiąc/ otwiéráiąc/ zmiękczáiąc/ potym y potwiérdzáiąc. Oczko 25.
W przeciwstawieniach: »odwilżać ... suszyć (a. osuszać)« (3): Czo lepak barzo zagrzewa/ albo chłodzi/ albo odwilża/ albo ſuſzy: w wtorim ſtopniu okazuie ſie być. FalZioł [*8]; ſpytaſz/ co zá moc to w iednéy wodźie ták rózna/ otwiéráć/ záwiéráć/ oſuſzáć odwilżać? Oczko 25v, [40].
W charakterystycznych połączeniach: chropawość piszczałki dychawicznej odwilżać, ciało (3), jelita, mozg (2), rany, skorę, suchości, wątrobę (2), zdrapanie, żołądek, żyły, żywot.
Synonim: a. odmiękczać.
Formacje współrdzenne cf WILŻYĆ.
Cf ODWILŻAJĄCY, ODWILŻANIE, [ODWILŻANY]
ZZa