Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ODWRACOWAĆ SIĘ

Następne hasło: ODWROCICIEL »

ODWROCENIE (14) sb n

-e- (13), -ę- (1).

Pierwsze o oraz pierwsze e jasne, drugie o oraz końcowe e pochylone.

Fleksja

	sg	pl
N	odwróceni(e)	odwróceniå
G	odwróceniå
D	odwróceniu
A	odwrócenié	odwróceniå
I	odwrócenim

sg N odwróceni(e) (5). ◊ G odwróceniå (1). ◊ D odwróceniu (1). ◊ A odwrócenié (3); -é (1), -(e) (2). ◊ I odwrócenim (1). ◊ pl N odwróceniå (2). ◊ A odwróceniå (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII (z Cn) w. s.v. odwrócić.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „odwrocić” (4)
II. Rzeczownik od „odwrocie się”: Przestanie (9)
- a. Odstąpienie od Boga lub wiary (8)
  - W przen (4)
*** Bez wystarczającego kontekstu (1)

I. Rzeczownik od „odwrocić” (4):

1. Zrobienie ruchu w bok częścią ciała; przen; aversio Vulg, Cn [czego od kogo] (1):

Wyrażenie: »odwrocenie oblicza« = okazanie nieczułości na czyjeś nieszczęścia, zatwardziałość (1): dla odwrocenia oblicża [aversione vultus] twego od bliſkiego/ (theż ſie wſtydź). Leop Eccli 41/22.

2. Zmienienie kierunku czegoś [czego] (1): O DROGI ścieśnienié, odwrócenié, y zálanié do Królá pozew. SarnStat 515.

3. Sprawienie, aby coś nie nastąpiło, zapobieżenie czemuś [czego]: Wſpomni Pánie żeſmy ſie oblicżu twemu záſtáwiáli ku odwroceniu zguby ich PowodPr 21.

4. Sprawienie, aby ktoś odstąpił od wiary [kogo od czego] (1): iż go [Chrystusa] we trzech rzecżách niewinnie oſkárżono: to ieſt/ o bunty/ álbo ludu od zakonu Bożego odwrocenie LatHar 316.

II. Rzeczownik od „odwrocie się”: Przestanie (9):

Wyrażenie: »od grzechów odwrocenie« (1): z niego [rozmyślania] od grzechow y błędow rozlicżnych odwrocenie LatHar 663.

a. Odstąpienie od Boga lub wiary; aversio Vulg, PolAnt, Cn [w tym: od kogo (4); czyje (3)] (8):

W przeciwstawieniu: »odwrocenie ... obrocenie« (1): te dwie rzecży/ odwrocenie od Bogá/ y obrocenie do ſtworzenia w káżdym grzechu śmiertelnym/ náleźione być muſzą. WysKaz [23].

Wyrażenia: »od (Pana) Boga odwrocenie« [szyk 2:1] (3): Siedmci kroć przés dźień ſprawiedliwy vpádá/ ale [...] nie ten ktory by vpádł wzgardliwością i oſtatniem od Boga odwrocęnim. MurzHist L3; KrowObr 116v; WysKaz [23].

»odwrocenie na wstecz« (1): Páná opuśćili: świętego zbluźnili: odwrócili ſie ná wſtecż. [...] przez odwrocenie ná wſtecż [rozumieć możemy]/ niedowiárſtwo żydowſkie ábo pogáńſkie/ do ktorego ſie [...] niktorzy/ przewiedźiwſzy wſzyſtkie ſekty/ wracáią. PowodPr 29.

Szereg: »odwrocenie abo odszczepieństwo« (1): PowodPr 8 cf W przen.

W przen (4): Náwróćcie ſie ſynowie náwrácáiący ſie/ á vzdrowię odwrocenia wáſſe. Leop Ier 3/22; Wyćwicży ćię złość twoiá/ á odwrocenia twoie z fukáią ćię BudBib Ier 2/19; zmocniły ſię odwrocenia (ábo odſzcżepieńſtwá) ich. PowodPr 8.

Wyrażenie: »odwrocenie serca« (1): Początek pychy ieſt odſtánie człowieká od Pana/ á odwrocenie ſercá od ſtworzyćielá ſwego. BibRadz Eccli 10/12.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Aversio, Odwrócenie/ oddalenie. Mącz 487b.

Cf ODWROCIĆ, ODWROCIĆ SIĘ, ODWROT, [ODWROTA], [ODWROTKA]