[zaloguj się]
[pdf]

OGLĘDOWAĆ (66) vb impf

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf oględować
indicativus
praes
sg pl
1 oględuię oględujemy
2 oględujesz
3 oględuje
praet
sg pl
1 m oględowåłem m pers -smy oględowali
3 m oględowåł m pers oględowali
f oględowała m an
n oględowało subst
fut
pl
3 m pers będą oględować
imperativus
sg pl
2 oględuj
3 niech oględują
conditionalis
pl
2 m pers oględowalibyście
3 m pers by oględowali
subst by oględowały

inf oględować (15). ◊ praes 1 sg oględuię (7) [w tym: -e (1)]. ◊ 2 sg oględujesz (2). ◊ 3 sg oględuje (6). ◊ 1 pl oględujemy (1). ◊ praet 1 sg m oględowåłem (1). ◊ 3 sg m oględowåł (5). f oględowała (3). n oględowało (1). ◊ 1 pl m pers -smy oględowali (1). ◊ 3 pl m pers oględowali (4). ◊ fut 3 pl m pers będą oględować (3). ◊ imp 2 sg oględuj (1). ◊ 3 pl niech oględują (1). ◊ con 2 pl m pers oględowalibyście (1). ◊ 3 pl m pers by oględowali (2). subst by oględowały (1). ◊ part praes act oględując (11).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Oglądać, obserwować, przypatrywać się; contemplari Mącz, Calep; lustrare Mącz, Modrz; conspicere Mącz, JanStat; circumspicere, videre Vulg, Cn; perlustrare Mącz, Cn; inspicere Modrz, Cn; cernere, collustrare Mącz; cognoscere, spectare Modrz; contueri, obtueri Calep; considerare, intendere JanStat (65): Pátrząc ná onę wydworę/ Vźrzáłá też y máſzkárę. Y wźiąwſzy oględowáłá BierEz I; OpecŻyw [155]; RejFig Cc6; Cerno, [...] Widzę ogłeduyę [!]. Mącz 48c, 200c, d, 259b, 405c; RejZwierc 169v; Calep 251a, 255a, [719]b.

oględować kogo, co (32): BierEz G3v; OpecŻyw 156, 164v; zaiſteſcye wy prziſzłi oględowátz nýeobronnoſtz zýemye HistJóz C2; FalZioł V [1], [2]; LibLeg 11/62, 174v; RejPs 72; LibMal 1545/94, 1547/124v; RejWiz 139v; Leop Iob 39/8, Act 17/23; RejZwierz 27v; BibRadz 2.Esdr 2 arg; Ale oni będąc vporni á záſlepieni/ wſtąpili ná gorę lud oględowáć nieprzyiacielſki BielKron 40v, 228, 318, 339, 409v, 466v; Mącz 200b, 405a; Też był obycżay/ iż gdy kápłan oględował iuż onego ocżyſcionego/ [...] thedy on nieborak ocżyſciony przynośił mu ná ofiárę dwá wroblá żywe RejPos 214v, 67v; RejZwierc 53, [238]; WujJud 147v; Y przepráwiłem ſię w nocy przez potok/ á oględowałem mury BudBib 2.Esdr 2/15; ModrzBaz 31; Młynarz ma bydź grobley pilen y vpuſty/ y ma to záwſze oględowáć ná káżdy dźień GostGosp 60.

Szeregi: »oględować i pojrzeć« (1): A oni oględowali y poyrzeli na mię/ rozdzielili ſobie odzienia moie TarDuch A3v.

»oględować i przypatrować się« (1): MA to bydź obwárowano: áby którzy ná ſądźie śiedzą pilnie oględowáli y przypátrowáli ſie [intendere et considerare JanStat 438] oſobie/ która czyni iáki zapis SarnStat 758.

Przen (3):

oględować co (2): O duſſo milá/ niezamykáy daléy twégo ſertza/ ale patrzątz na krzyż ſwięty oględuy vpominki iego niewymownéy miloſcy OpecŻyw 141v. Cf Zwrot.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Iuż téż podz ij ty ſ nimi do Eijptu oględuiątz iako ijm ta dróga cięſſká OpecŻyw 28v.

Zwrot: »oblicze [czyje] oględować« (1): [Księgi Pisma Św.] Zwierzćiádłem ſą/ w ktorym oblicże Boże oględuiemy y widźiemy BibRadz *3v.
Szereg: »oględować i widzieć« (1): BibRadz *3v cf Zwrot.
a. Czytać, odczytywać [co] (3): abiſczie weſpolek snym dobrze się dowiadiwaly y pythaly y ogladowalibiſczie thi Regeſtri, Bialohrodzkie, yle czeladzy thv prziwiedziono LibLeg 10/59; BielKron 234v; BielSpr 38.
b. Dokonywać urzędowych oględzin [w tym: co (12)] (13): naſchi bedą pylnie te polia ogledowacz o ktore miedzi ymy roznycza bedzie LibLeg 11/26v, 10/70v; UstPraw E2; Mącz 200c; Aptéki Doktorowie lékárſcy kázdégo roku oględowáć máią. SarnStat 273, 261, 616.

oględować co, ze zdaniem przydawkowym orzekającym (2): ModrzBaz 34; Przyśiężnicy co cżtery Niedźiele máią chodźić po wśi/ oględuiąc kominy/ ieśliże ie Kmiotkowie rządnie opátruią/ dla ogniá. GostGosp 24.

W połączeniu szeregowym (1): oſoby ná to obráne/ áby obieżdzáły/ oględowáły/ y ſpiſowáły máiętnośći á dochody wſzytkich ModrzBaz 120.

Zwrot: »oczyma swemi oględować« (1): ktorziby byli ná to obráni/ áby ieźdźili do káżdego máiętnośći/ ocżymá ſwemi wſzytko oględowáli [suis oculis omnia lustrarent] ModrzBaz 120v.
Szeregi: »dowiadować się i oględować« (1): A czo nam v.k.m. roſkazacz [!] abismi sye pylnie dowyadowaly a ogliadaly ti polia gdziebi na potim v k m. myal skonczicz granycze s Czeſſarzem yego M. Thur. gdzieſmi sye pylnie tego dowyadowaly y oględowaly. LibLeg 11/78.

»oględować i widzieć« (1): Ian ſam wnet przerzeczonéy rány mátce zádánéy/ przez ſłuſzné świátki ktorzy ránę widźieli y oględowáli [vidisse vel conspexisse JanStat 589]/ chćiał dowieść SarnStat 505.

2. Doglądać [czego (funkcja supinum = do oglądania)] (1): zá iego cżáſu był przyiechał Kárdynał z Rzymá oględowáć ſpráwy duchowney. BielKron 325v.

Synonim: 1. przypatrować się.

Formacje współrdzenne cf GLĘDAĆ.

Cf OGLĘDOWAN, OGLĘDOWANIE

KŁ