[zaloguj się]
[pdf]

OGRODZENIE (12) sb n

-enie (11), -ęnie (1).

Oba o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N ogrodzenié
G ogrodzeniå
A ogrodzeni(e)
L ogrodzeniu

sg N ogrodzenié (10); -é (1), -(e) (9). ◊ [G ogrodzeniå.] ◊ A ogrodzeni(e) (1). ◊ L ogrodzeniu (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu; poza tym XVI w. s.v. ogrodzić oraz w objaśnieniu s.v. ogródek.

I. Rzeczownik od „ogrodzić”; przedstawienie jakiejś treści nie wprost (1):
Wyrażenie: »słowne ogrodzenie« = peryfraza (1): Periphrasis latine circumloquutio, Obmówienie/ to yeſt słowne ogrodzenie/ gdy wiele słowy yedná rzecz bywa ogrodzona/ álbo ſzerzey wymówiona. Mącz 291c.
[Wyrażenie przyimkowe: »bez ogrodzenia«: Lecz Ian [na pytanie, czy jest Mesjaszem] zgołá y záraz bez ogrodzenia [...] ſkłáda to z śiebie y mowi: żem ia nie ieſt Meſſyaſzem Chryſtuſem. SkarKaz 19a (Linde s.v. ogrodzić).]
II. Z nieutralizacją funkcji odczasownikowej (11):
1. To, co otacza jakiś obiekt (najczęściej teren), stanowiąc jego granicę i ochronę (zwykle płot, mur, wał); vallum Mymer1; praetextum, saepimentum Mącz; circummunitio, firmamen, saepta Calep; saeptio, saeptum Cn (10): Mymer1 13; Praetexta tuguriorum, Ogrodzenie álbo otámowánie wieyskie. Mącz 453c, 384a; Circummunitio – Wkolo ogrodzenię. Calep 198b, 421a, 969b.

ogrodzenie czego (1): Vcżynił teſz kratę do ołtarzá/ iáko ſieć zmiedzi/ miedzy ogrodzenie iego BudBib Ex 38/4; [ysz by myal then tho franciszek Glynsky wewszem thak Seroky placz Swoy dlvgy vyelky Iako then tho Ioachim glynsky ma w ogrodzenyv dworv swego y thych ynszych rzeczy na myenyonych ZapKrak 1522 219/388].

W połączeniu szeregowym (1): Oſtrożenie/ dylowánie/ ogrodzenie/ y wſzelákie płoty máią bydź rowne GostGosp 48.

Zwrot: »w ogrodzeniu być« = być ogrodzonym (1): Páſtewniki áby w tákim ogrodzeniu były/ coby w Ieśieni y ná Wioſnę żadna rzecż w nim nie byłá GostGosp 102; [ZapKrak 1522 219/388; LustrPłoc 190].
[Szereg: »ogrodzenie ani dylowanie«: dom wszystek gliną polepiono, około niego nie masz żadnego ogrodzenia ani dylowania. LustrPłoc 192.] [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
Przen (1): Bo też ſamo niedobyte ogrodzenie ieſtci ſtwornoſć mieſzcżan. BielŻyw 144.
2. Teren otoczony płotem, murem (1): Septus, Ogrodzenie/ zámknione mieyſce/ ſzránki/ też obrąb álbo oborá gdzie bydło ſtawa. Mącz 383d.

Cf [OGRODA], OGRODEK, OGRODZIĆ

KŁ