[zaloguj się]
[pdf]

ROZLICZNOŚĆ (42) sb f

Oba o jasne.

Fleksja
sg pl
N rozliczność
G rozliczności rozliczności
D rozliczności
A rozliczność rozliczności
I rozlicznością
L rozliczności

sg N rozliczność (13). ◊ G rozliczności (7). ◊ D rozliczności (2). ◊ A rozliczność (11). ◊ I rozlicznością (5). ◊ L rozliczności (2). ◊ pl G rozliczności (1). ◊ A rozliczności (1).

Sł stp: rozliczność, rozliszność, Cn brak, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) i XVIII w.

1. Różnorodność (8): Człowiek ſkłonny do nowośći rad ſię kocha w rozlicznośći LatHar +5v.
Szereg: »mnostwo a rozliczność« (1): Wielgoſć każdej rzecży pochodzi z ſtrony wielgoſci ciepła przyrodzonego, zaſię mnoſtwo á rozlicżnoſć pochodzi z ſtrony materiey ktora ieſt pocżątek wſzelkiey licżby rozlicżney GlabGad H6v.
a. To, że różnią się między sobą [czego pl (3), sg (1)] (4): tak iż rozlicżnoſci twarzy nic więcey nie cżyni iedno roznoſć noſow. GlabGad N7v; SkarŻyw 538; Nie iednáka będźie ćiał świętych iáſność ábo chwałá/ ále rozmáitá/ według rozlicznośći zaſług. WujNT 620.
Szereg: »rozliczność i rozmaitość« (1): ále gdy nic zprzećiwienia niemáſz/ [...] nieieſt żadna niezgodá/ ále piękna rozlicżność/ y rozmáitość drogi/ do iednegoſz końcá wiodącey. SkarŻyw 538.
b. To, że zawiera różne elementy [czego pl (1), sg (1)] (2): ROzważáiącz ſobie z dáleká/ á pilnie ſie przypátruiąc [...] rozlicżnośći cżáſow dziſieyſzych/ á dziwnym przypadkom á odmiennoſciam ich/ nicz inſzego pewnieyſzego [...] rozeznáć v ſiebie nie vmiem/ iedno iż [...] RejZwierc 184; Słuſznie ſię tedy [dusza] tym nie contentuie/ co pod Bogiem być vpátruie/ obráca ſię teraz ku rozlicżnym rzecżam [...] ſtára ſię áby przynamniey rozlicżnośćią ſtworzenia byłá iákokolwiek zábáwioná. WysKaz 7.
2. Wielość (i zwykle różnorodność) [czego (= wiele różnych)] (27):

Z rzeczownikiem w pl (23): boze wſſechmogący: ktoryś dziwną ſprawą załozył rozlicznoſc pałacow na niebie ſwiętych przybytkow twoich [...] RejPs 125v; RejAp 31v, 79v, 156v, Ff3v, Ff4; Y w Polſzcże v nas tá rozlicżnoſć ſtroiow [...] wie to Bog/ ieſli co dobrego przynieſie. GórnDworz L6v; gdyż rozlicżność potraw cżyni rozlicżność wrzodow. RejZwierc 48, A6, 58v, 157v; niegodźienem/ ábym ocży do niebá podnioſł/ prze rozlicżność grzechow moich LatHar 140, 139, 230, 578; SiebRozmyśl E.Cf Wyrażenie, Szereg.

Z rzeczownikiem w sg (4): Roſpomnieć ſobie rozlicżność dobrodzieyſtwá á miłoſierdzia Páńſkiego RejAp 19v, 31v; RejZwierc 157v; rácż być miłośćiw rozlicżnośći złośći náſzey. LatHar 271.

Wyrażenie: »wielka rozliczność« [czego (pl)] (2): z wielkiey tedy rozlicżnośći nędz ktorymi ten ſtan nieſzcżęſny [człowieka grzesznego] opłjwa/ mogą być vcżjnione iákobydwie [!] źrzodle z ktorych ine wſzjtkie płjną. WysKaz 22; Gdy tedy teraz w krześćiáńſtwá wielkiey cżęśći/ á tym więcey w Polſzce/ náyduie ſie nowych ſekt wielka rozlicżność/ ktore ſobie káżda zoſobná dźiedźictwo winnice Páńſkiey/ to ieſt kośćioł przywłaſzcżáią PowodPr 30.
Szereg: »rozliczność a (i) wielkość« [szyk 2:2] (4): Krol też odpowiedź vſtnie vcżynił/ przekładáiąc wielkość y rozlicżność ćięſzkośći/ ktore dziſieyſzego cżáſu then [tj. królewski] vrząd ná ſobie ma BielKron 330v; ktora [Panna Maryja] zacnośćią ſtanu/ y doſkonáłośćią żywotá/ y rozlicżnośćią á záraz wielkośćią dárow Boſkich/ wſzytkie inſze vprzedza y przechodzi LatHar 475, 213, 297.
a. [O Bogu: to, że występuje w trzech odrębnych osobach [kogo (pl)]: Bo ći [żydzi, nowokrzczeńcy, arianie itd.] ácż wierzą/ iáko y my/ Boga być iednego: ále nie wierzą rozlicżnośći oſob. WujPos 1590 265 (Linde).]
3. To, że istnieją odmienne (ale niesprzeczne) zdania na jakiś temat (5):

rozliczność miedzy kim [= wśród kogo] (1): Ták gdyby tey rozlicżnośći nie było miedzy doktory/ nietákby ſię w rozmáite rozumienia náuki/ y ſzukánia ſkárbow w piśmie świętym/ y w iego wykłádániu/ Kośćioł vbogáćił. SkarŻyw 538.

rozliczność w kim, w czym (3): Tákich rozlicżnośći w oblubiency [!] Chryſtuſowey [tj. w Kościele] wiele náyduiąc Heretycy ſwoie waśni/ roſterki/ y rozdzielenia pokryć/ tákim przykłádem chcą SkarŻyw 538; Przetoſz y Páweł S. y Bárnábaſz/ ty zdánia rozne mieli/ [...] żeby tákie w sługách Bożych rozlicżnośći náyduiąc/ nikt ſię niegorſzył. (marg) Rozlicżność w kośćiele Bożym bez roſterku. (–) SkarŻyw 538.

W porównaniu (1): Bo Kośćioł Boży rozlicżnośćią (bez ſprzećiwnośći) przybrány ieſt iáko Krolowa/ w fárby ſzat y kámieni á pereł rozmáitych. SkarJedn 370.

4. Wielkość, nasilenie [czego (sg)] (1): ZMiłuy ſię nádemną Boże/ [...] y według rozlicżnośći zlitowánia twego [secundum multitudinem miserationum tuarum Vulg Ps 50/3; według wielkośći zlutowánia thwego Leop]/ zgładz niepráwość moię. LatHar 564.
5. [Bogactwo, strojność, przepych (o ubiorze): Stánęłá krolowa ná twey práwicy w ſzáćie złotogłowowey/ obthoczoná rozlicżnośćią [circumdata varietate]. Leop Ps 44/10.]
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Varietas – Odmiennoſcz, roz licznoſcz, roznoſcz. Calep 1102b.

Synonimy: 1., 2. rozmaitość; 1. rozność; 2. wielość; 4. wielkość.

Cf [NIEROZLICZNOŚĆ], ROZLISZNOĆ

SBu, KW