[zaloguj się]
[pdf]

ROZMAITOŚĆ (59) sb f

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N rozmaitość rozmaitości
G rozmaitości rozmaitości
A rozmaitość rozmaitości
I rozmaitością rozmaitościami
L rozmaitości

sg N rozmaitość (20). ◊ G rozmaitości (8). ◊ A rozmaitość (15). ◊ I rozmaitością (7). ◊ L rozmaitości (6). ◊ pl N rozmaitości (1). ◊ G rozmaitości (1). ◊ A rozmaitości (1). ◊ [I rozmaitościami.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Wielość i różnorodność, niejednakowość; varietas HistAl, Modrz, JanStat, Cn; variantia Cn [w tym: kogo (pl) (1), czego (pl) (35)] (59): á tak wſzelika rozmaitoſć niemoci przychodzi z rozmaitoſci pokarmow GlabGad G4v; OpecŻyw 59v; RejPs 112v, 115v; KromRozm III F6, G8, H7; YAko rozmáitość ięzykow ſwiátu Pan Bog racżył rozdáć ná zyemi/ ták też y rozmáitość oſob żywych ná nim mieć racżył BielKron 8, 8; A tym ktorzi ſię wcżytaniu rozmaitych autorow roskoſzuią/ rozmáitość lekcyi poćieche a ochłodę im przinieśie KwiatKsiąż P4v; Varietas, Rozmáyitość/ odmienność. Mącz 475c, 194b; á iedney ſye potráwy náiedz/ boć rozmaitość potraw [...] żołądkowi ſzkodźi. SienLek 13, 139, Ttt3v; RejAp C6v, 65; BiałKat 201; Potym nietylko ią [ziemię Bóg] przyodźiał y ochędożył drzewy/ y wſzeláką źioł y kwiećia rozmáitośćią/ ále ią też niezlicżnymi rodzáymi źwierząt [...] nápełnił. KuczbKat 20; CzechRozm 9; gdyż w zbytku y wrozmáitośći ſzat iáko wielka ieſt márność/ żaden tego doſtátecżnie wypowiedźieć niemoże. ModrzBaz 50, 37; CzechEp 358; á drugiemu [bywa dane] [...] rozeznánie duchow/ inſzemu rozmáitość ięzykow [genera linguarum] WujNT 1.Cor 12/10, s. 402, 620 marg; Iedno ſie práwo ſtanowi/ áby naród dla rozmáitośći praw nieſtał ſie monſtrum, cudem o wielu głów. SarnStat 49, 49, 193; PowodPr 14; SkarKaz 548a; SkarKazSej 694a marg.

rozmaitość czego (sg) (4): ZYwicza ieſt rozmagitha według rozmagitoſci drzewa z ktorego bywa odbierana FalZioł III 28c; BielKron 264v; SkarŻyw 50, 538.

rozmaitość w czym (1): ModrzBaz 65 cf »rozmaitość i rozność«.

rozmaitość jaka [= czego] (1): GórnRozm K3 cf »wielkość abo rozmaitość«.

I sg w funkcji okolicznika sposobu: »rozmaitością« = w różny sposób (1): Tá nowa Iewá mátką żywotá názwána ieſt/ y rozmáitośćią ieſt przybrána ná pierwiaſtki żywotá nieśmiertelnego wſzytkich żywiących. SkarŻyw 393.

Szeregi: »mnogość i rozmaitość« (1): Potraw mnogość y rozmáitość/ vwłoká zdrowiu SienLek S[ss]4.

»rozliczność i rozmaitość« (1): ále gdy nic zprzećiwienia niemáſz/ á ieden drugiego nie gániąc/ ſwe prowádzi/ [...] nieieſt żadna niezgodá/ ále piękna rozlicżność/ y rozmáitość drogi/ do iednegoſz końcá wiodącey. SkarŻyw 538.

»rozmaitość i rozność« (1): Ták wielka bywa cżáſem rozmáitość y rozność [varietas] ták w rzecżach iáko y w cżáśiech/ iż nie dźiw/ że o nich ták wiele cżáſem bywa rozumow ModrzBaz 65.

»wielkość i (abo) rozmaitość« (3): CzechRozm 6; iáko záśię będźieli zły vrżąd/ á ku ſwey rżeczy będźie náćiągál [!] práwo/ tedy z oney wielkośći/ abo rozmáitośći práwney/ wiele złego ludźiom vrośćie. GórnRozm K3; LatHar 298.

a. To, co jest liczne i różne [odpowiada połączeniu przymiotnika „rozmaity” w składni zgody z odpowiednim rzeczownikiem] (6): Ta ieſt ona krolowá/ ktorá ſtanęla na prawicy ſyna bożégo/ [...] ogarniona chwálą/ rozmaijtoſcią ſwiętych. OpecŻyw 184v; Thák wiele ieſz y pijeſz iż żołądek wielkoſcią pokármow obciążony w rozmáitoſć niemocy [in varias egritudines] wpada HistAl I8v, K4v; GroicPorz hh4v; CzechRozm 90; CzechEp 230.
b. To, co jest różne: odmienne gatunki roślin [miedzy czym (coll.)] (1) :

W połączeniu z liczebnikiem (1): ROmanowo ziele ieſth rozmaite tak iże ſiedmioraka rozmaytoſć ieſth miedzy nim FalZioł I 146b.

c. To, co różni określone obiekty (7): FalZioł IV 59b; O znakoch Moczowych/ ktore rozmáitość Chorob vkázuią. SienLek 25; ModrzBaz 76; Calep [971]a; Iáko bowiém rozmáité ſpoſoby káráktérów ſą, ták téż rozmáitość liter y właſność ſwoię máią JanNKar Gv; SarnStat 116 [idem] 887.
2. [Bogactwo, strojność, przepych (o ubiorze); varietas Vulg: PsKrak 1532 44/11, 15; Stanęła krolowa naprawiczach twoich miły panie w odzieniu pozłoczonym ogarniona rozmaitoſcią. WróbŻołt 44/10.]

Synonimy: rozliczność; 1.c. roznica, rozność.

Cf ROZMAITNOŚĆ, ROZMAITOĆ

LWil