[zaloguj się]

OMOCZYĆ (58) vb pf

Oba o jasne.

Fleksja
inf omoczyć
praet
sg pl
1 m -m omoczył m pers -chmy omoczyli
3 m omoczył m pers
f omoczyła m an
imperativus
sg
2 omocz
3 niech omoczy
conditionalis
sg
3 m by omoczył

inf omoczyć (9).fut 1 sg omoczę (1).3 sg omoczy (10).2 pl omoczycie (1).3 pl omoczą (1).praet 1 sg m -m omoczył (1).3 sg m omoczył (4). f omoczyła (1).1 pl m pers -chmy omoczyli (1).imp 2 sg omocz (7).3 sg niech omoczy (1).con 3 sg m by omoczył (3).part praet act omoczywszy (18).

stp notuje, Cn s.v. daj mi zagrać i omaczalny, Linde XVII w.

1. Zamoczyć, nasączyć płynem, uczynić mokrym; intingere PolAnt, Vulg [co] (26): albo wezmi wodki wyſokiego mlecżu/ prochu ſandalowego cżarnego/ á to ſpołem zmieſzay, á omoczywſzy faceleth wetroie ſłożony prziłoż na wątrobę/ tedy gaſi zapalenie iey. FalZioł I 23c, II 3c; BibRadz Ioann 13/26; Odpowiedźiał Ieſus: On ieſt ktoremu ia omoczony chleb (marg) omoczywſzy ſztuczkę chlebá. G. (–) podam. WujNT Ioann 13/26, Ioann 13/26.

omoczyć w czym (21): zetrzy ty rzecży na proch/ á z ſzcżarnem winem albo z ocztem rozmąciwſzy: omocż w tym ſwitek bawełny FalZioł V 28; Wezmi grzanek z białego chleba á omocz ie wtem winie potym poſyp prochem ſtich zioł á ziedz FalZioł V 62v, I 142b [2 r.], III 26d, 39d, V 29 [2 r.], 42v [2 r.] (14); BielSat N2v; [kule ogniste] vćiſną co nalepiey/ y obciągną powroſkámi mocnemi/ przewijáiąc w koło/ záwiązawſzy omocżą w ſmole twárdey raz álbo dwá/ roſpuśćiwſzy ią w kotle/ á może też omocżyć y w ſiárce roſpuſzcżoney pirwey BielSpr 73v, 74; BielSjem 39.

W charakterystycznych połączeniach: omoczyć bawełnę (knot, zwitek bawełny) (4), chustę (chustkę) (8), czopek, grzanki, kostywał [= żywokost], kule ogniste (2), lniane poczesi, sztu(cz) chleba (2); omoczyć w occie, w siarce, w smole (4), w (czyrwonym) winie (4), w wodce (w wodkach) (2).

2. Zwilżyć, zanurzyć w płynie; (in)tingere PolAnt, Vulg [co] (32): Dźiwny to pan/ dźiwnie rádźi O ſwéy ná świećie czeládźi. Morze w twárdy grunt obraca/ Byſtré rzéki ná wſpák wraca/ Anichmy ſtóp omoczyli/ A brody wielkie przebyli. KochPs 94.

omoczyć czym (1): á oną wodą ze krwią zmieſzáną/ omocżywſzy on Izop ofiárowány/ miał ſiedḿ kroć pokropić onego ocżyſcionego cżłowieká. RejPos 47.

omoczyć w czym (30): Tedy baba omocżywſzy rękę w migdałowym oleyku/ albo w kokoſzey tłuſtoſci: ma ono dziecię nazad w żywoth za ramiona iąwſzy: wpychać FalZioł V 22b; potym omocżywſzi palecz w przeſnym miedzie/ omaży ięzyk dziecięczy FalZioł V 38v, I 62d; wziął trunk od bráthá ſwego Kaſandrá y włożył iádu pod páznogieć wiel iego palcá/ á ták gdi miał podáć wino s kubkiem Alexandrowi/ pálec on w winie omocżył [in vino miscuit] HistAl N; MurzNT Luc 16/24; A cżęść oleiu náłeie [!] mu ná rękę lewą/ w ktorym omocżywſſy ſwoy pálec práwey ręki/ pokropi ſiedm kroć przed Pánem y dotknie ſie końcá práwego vchá/ cżłowieká onego kthory ſie cżyśći Leop Lev 14/27, Lev 8/15, 14/6, 15; RejFig Bb4; BibRadz Lev 4/6, Num 19/4; Ieſt też tám ſtudnicá s ktorey ludźie biorą wodę ku zgłádzeniu grzechow/ tákież ſie w niey omywáią od ſthop áż do wierzchu głowy/ iáko Grekowie gdy dźieći krzcżą wſzytko w wodźie omocży/ mnimáiąc áby thym grzechow pozbyli. BielKron 457; Kiedyć ſie práwi trefi być ná bieſiedzie/ á będzie tám/ chciał tho dáć znáć vpodobáney tobie białeigłowie że ią miłuieſz/ omocżże w winie pálec y nápiſz tho ná ſthole. GórnDworz Ddv; RejPos 47, 161v, 214v; GrzegŚm 58; BudBib Lev 14/6, 16; á pośli Lázárzá áby omoczył koniec pálcá ſwego w wodźie/ áby ochłodźił ięzyk moy WujNT Luc 16/24. Cf »we krwi omoczyć«, »ręce omoczyć«.

omoczyć w czym [= w naczyniu] (1): Ktory macza (marg) omoczył. G. (–) zemną rękę w miśie/ ten mię wyda. WujNT Matth 26/23.

W charakterystycznych połączeniach: omoczyć izop (3), listki, kęs mydła, palce (koniec palca) (13), rękę (2), stopy, wrobla; omoczyć w miedzie, w olej(k)u (3), w oliwie, w winie (2), w wodzie (6).

Zwroty: peryfr. »we krwi omoczyć« [w tym: miecz (2), nogę, ręce, stopy, szablę] = zabić [szyk zmienny] (6): A widząc pomſtę/ nápáśie ſwé oczy/ Y ſtopy we krwi złych dobry omoczy KochPs 85; We krwi nieprzyiaćielſkiéy nogę omoczyćie/ Y pſy ſwoie obfitym śćiérwem nákármićie. KochPs 98; Gdźie ſam od śiebie wśćiekły miecz ſie nápomyka/ Stáryli/ álbo dźiećię/ bez bráku vtyka. A naćiężéy piérwſzy kroć we krwi go omoczyć/ Z bezrozumną roſkoſzą iuż ią będźie toczyć. GórnTroas 24, 19; Gdjżem też z wámi nie raz ſzáblę omocżył/ We krwi Pogáńlki CzahTr Fv; PudłDydo B5.

peryfr. »ręce [w czym] omoczyć« = sięgnąć po łup, bogactwo, wynieść korzyści (1): A odiąwſzy piecżęći ſkrzynię otworzyli. [...] Dobrą im myſl nie pewna nádzieiá cukruie. Mniemáią iż tám będzie ręce w czym omocżyć/ Ano wnet inſza ſpráwá muśi ſie tám ſtocżyć. Bo iák ſkoro v ſkrzynie wieká ychylili/ Widząc pełną kámienia wnet noſy zwieśili. HistLan Fv.

»nie omoczyć wędki« = nie móc łowić ryb z powodu wyschnięcia wody (1): Y wyſuſzę ia/ mowi Pan/ wſzytki wody morſkye/ y wſzytki rzeki ich/ ták iż nie omocży wędki ſwoiey ſiedzący ná brzegu/ ktoryby vłowić chciał rybkę RejPos 188.

Synonimy: 1. nasycić; 2. zwilżyć.

Formacje współrdzenne cf MOCZYĆ.

Cf OMOCZENIE, OMOCZONY

IM