« Poprzednie hasło: OMOCZONY | Następne hasło: OMOCZYĆ SIĘ » |
OMOCZYĆ (58) vb pf
Oba o jasne.
inf | omoczyć |
---|
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | -m omoczył | m pers | -chmy omoczyli |
3 | m | omoczył | m pers | |
f | omoczyła | m an |
imperativus | ||
---|---|---|
sg | ||
2 | omocz | |
3 | niech omoczy |
conditionalis | ||
---|---|---|
sg | ||
3 | m | by omoczył |
inf omoczyć (9). ◊ fut 1 sg omoczę (1). ◊ 3 sg omoczy (10).◊ 2 pl omoczycie (1). ◊ 3 pl omoczą (1). ◊ praet 1 sg m -m omoczył (1). ◊ 3 sg m omoczył (4). f omoczyła (1). ◊ 1 pl m pers -chmy omoczyli (1). ◊ imp 2 sg omocz (7). ◊ 3 sg niech omoczy (1). ◊ con 3 sg m by omoczył (3). ◊ part praet act omoczywszy (18).
Sł stp notuje, Cn s.v. daj mi zagrać i omaczalny, Linde XVII w.
- 1. Zamoczyć, nasączyć płynem, uczynić mokrym (26)
- 2. Zwilżyć, zanurzyć w płynie (32)
omoczyć w czym (21): zetrzy ty rzecży na proch/ á z ſzcżarnem winem albo z ocztem rozmąciwſzy: omocż w tym ſwitek bawełny FalZioł V 28; Wezmi grzanek z białego chleba á omocz ie wtem winie potym poſyp prochem ſtich zioł á ziedz FalZioł V 62v, I 142b [2 r.], III 26d, 39d, V 29 [2 r.], 42v [2 r.] (14); BielSat N2v; [kule ogniste] vćiſną co nalepiey/ y obciągną powroſkámi mocnemi/ przewijáiąc w koło/ záwiązawſzy omocżą w ſmole twárdey raz álbo dwá/ roſpuśćiwſzy ią w kotle/ á może też omocżyć y w ſiárce roſpuſzcżoney pirwey BielSpr 73v, 74; BielSjem 39.
W charakterystycznych połączeniach: omoczyć bawełnę (knot, zwitek bawełny) (4), chustę (chustkę) (8), czopek, grzanki, kostywał [= żywokost], kule ogniste (2), lniane poczesi, sztu(cz)kę chleba (2); omoczyć w occie, w siarce, w smole (4), w (czyrwonym) winie (4), w wodce (w wodkach) (2).
omoczyć czym (1): á oną wodą ze krwią zmieſzáną/ omocżywſzy on Izop ofiárowány/ miał ſiedḿ kroć pokropić onego ocżyſcionego cżłowieká. RejPos 47.
omoczyć w czym (30): Tedy baba omocżywſzy rękę w migdałowym oleyku/ albo w kokoſzey tłuſtoſci: ma ono dziecię nazad w żywoth za ramiona iąwſzy: wpychać FalZioł V 22b; potym omocżywſzi palecz w przeſnym miedzie/ omaży ięzyk dziecięczy FalZioł V 38v, I 62d; wziął trunk od bráthá ſwego Kaſandrá y włożył iádu pod páznogieć wiel iego palcá/ á ták gdi miał podáć wino s kubkiem Alexandrowi/ pálec on w winie omocżył [in vino miscuit] HistAl N; MurzNT Luc 16/24; A cżęść oleiu náłeie [!] mu ná rękę lewą/ w ktorym omocżywſſy ſwoy pálec práwey ręki/ pokropi ſiedm kroć przed Pánem y dotknie ſie końcá práwego vchá/ cżłowieká onego kthory ſie cżyśći Leop Lev 14/27, Lev 8/15, 14/6, 15; RejFig Bb4; BibRadz Lev 4/6, Num 19/4; Ieſt też tám ſtudnicá s ktorey ludźie biorą wodę ku zgłádzeniu grzechow/ tákież ſie w niey omywáią od ſthop áż do wierzchu głowy/ iáko Grekowie gdy dźieći krzcżą wſzytko w wodźie omocży/ mnimáiąc áby thym grzechow pozbyli. BielKron 457; Kiedyć ſie práwi trefi być ná bieſiedzie/ á będzie tám/ chciał tho dáć znáć vpodobáney tobie białeigłowie że ią miłuieſz/ omocżże w winie pálec y nápiſz tho ná ſthole. GórnDworz Ddv; RejPos 47, 161v, 214v; GrzegŚm 58; BudBib Lev 14/6, 16; á pośli Lázárzá áby omoczył koniec pálcá ſwego w wodźie/ áby ochłodźił ięzyk moy WujNT Luc 16/24. Cf »we krwi omoczyć«, »ręce omoczyć«.
omoczyć w czym [= w naczyniu] (1): Ktory macza (marg) omoczył. G. (–) zemną rękę w miśie/ ten mię wyda. WujNT Matth 26/23.
W charakterystycznych połączeniach: omoczyć izop (3), listki, kęs mydła, palce (koniec palca) (13), rękę (2), stopy, wrobla; omoczyć w miedzie, w olej(k)u (3), w oliwie, w winie (2), w wodzie (6).
peryfr. »ręce [w czym] omoczyć« = sięgnąć po łup, bogactwo, wynieść korzyści (1): A odiąwſzy piecżęći ſkrzynię otworzyli. [...] Dobrą im myſl nie pewna nádzieiá cukruie. Mniemáią iż tám będzie ręce w czym omocżyć/ Ano wnet inſza ſpráwá muśi ſie tám ſtocżyć. Bo iák ſkoro v ſkrzynie wieká ychylili/ Widząc pełną kámienia wnet noſy zwieśili. HistLan Fv.
»nie omoczyć wędki« = nie móc łowić ryb z powodu wyschnięcia wody (1): Y wyſuſzę ia/ mowi Pan/ wſzytki wody morſkye/ y wſzytki rzeki ich/ ták iż nie omocży wędki ſwoiey ſiedzący ná brzegu/ ktoryby vłowić chciał rybkę RejPos 188.
Synonimy: 1. nasycić; 2. zwilżyć.
Formacje współrdzenne cf MOCZYĆ.
IM