[zaloguj się]
[pdf]

OMYĆ SIĘ (32) vb pf

sie (20), się (12).

o jasne.

Fleksja
inf omyć się
praet
sg
1 m omyłem się
3 m omył się
imperativus
sg pl
2 omyj się omyjcie się
conditionalis
sg pl
3 m by się omył m pers
f by się omyła m an
n by się omyło subst by się omyły

inf omyć się (7). ◊ fut 1 sg omyję się (1). ◊ 3 sg omyje się (5). ◊ praet 1 sg m omyłem się (2). ◊ 3 sg m omył się (4). ◊ imp 2 sg omyj się (4). ◊ 2 pl omyjcie się (2). ◊ con 3 sg m by się omył (2). f by się omyła (1). n by się omyło (1). ◊ 3 pl subst by się omyły (1). ◊ part praet act omywszy się (2).

Sł stp s.v. omyć, Cn s.v. omywam, Linde brak.

1. Uczynić się czystym za pomocą wody lub innej cieczy; lavare se Vulg, PolAnt; abluere se PolAnt, Cn; baptizari Vulg; intingi PolAnt (26): vcżynił błotho/ y pomázał mi ocży/ y rzekł mi: Idź do ſadzawki Siloe/ vmyjże ſie. Szedłem/ omyłem ſie/ y przeyźrzałem. Leop Ioann 9/11, Ioann 9/15; Idź do ſadzáwki Syloe/ á omyi ſię. WujNT Ioann 9/11.

omyć się z czego (1): tam [w łaźni] ſie z brudu wierzchniego omywſzy: ma ſiedzieć w wannie w ciepłey wodzie FalZioł V 19c.

omyć się czym (2): niewádźi ſye lećie omyć źimną wodą/ á źimie ćiepłą. SienLek 88v; CzechEp 84.

omyć się w czym (2): BudBib 4.Reg 5/12; iż żaden ináczey nie mogł być vzdrowion/ iedno ktory ná ono mieyſce przyſzedł/ y w ſadzáwkę wſtąpił/ y w niey ſię ćieleſnie omył WujNT 323.

Szereg: »omyć się a oczyścić się« (1): Aza ſię w nich [rzekach damasceńskich] nie omyię á ocżyśćię ſię. BudBib 4.Reg 5/12.
W przen (2): y gdy zágęſſcżać álbo rozmnażáć będziećie modlitwy/ nie wyſlucham: Bo ręce wáſſe pełne ſą krwie. Omyjćieſie [!]/ á bądźćie cżyſthymi Leop Is 1/16 [idem] ZZ.
a. Kąpać się w celach leczniczych (2): Gdźieby ſtadło vczárowáné było/ iżby iedno ku drugiemu chući áni woléy niemiáło/ ći máią w kąpieli wárzyć Bożé drzewko á omyć ſye SienLek 157v.

omyć się w czym (1): SienLek 113v cf Szereg.

Szereg: »naparzać się i omyć się« (1): w tym ſye nápárzáć y omyć: á wyſzedſzy s kąpieley/ ma wźiąć oleyku lelijowego SienLek 113v.
b. Rytualne lub symboliczne oczyszczenie się w wodzie (14): Kto ſie omyie po dotknieniu vmárłego/ á powtore ſie go záſie dotknie: co ma zá vżytek vmywánia? Leop Eccli 34/30; BudBib 4.Reg 5/13.

omyć się od czego (1): Ieſliże ſie kto omywſzy od trupá/ záś ſię go dotyka/ coſz mu pomoże vmywánie? BudBib Eccli 34/27[30].

omyć się czym (9): KrowObr 72; Leop Lev 14/8; Ktoby też ſiadł ná tym ná czem ten ſiedźiał co z niego płynie/ ma vpráć ſzáty ſwe/ y omyć ſie wodą/ á będźie nieczyſtem áż do wieczorá. BibRadz Lev 15/6, Lev 15/5, 7, 8, 10, 11, Deut 23/11.

omyć się w czym (2): idz/ á omyi ſię ſiedm kroć w Iordanie/ y przywróci ſię ćiało twoie/ á ocżyśćiſz ſię. BudBib 4.Reg 5/10, 4.Reg 5/14.

W charakterystycznym połączeniu: omyć się wodą (8).

Szereg: »omyć się albo pokropić« (1): kiedy ktory pogánin zgrzeſzył/ thedy ſie pierwey Wodą omył/ álbo pokropił/ á niſſli do kośćiołá wſzedł. KrowObr 72.
2. Uwolnić się od grzechów (3):

omyć się od czego (1): dawnoby ſię iuſz [diabeł] od wſzelkiey ſſkárádośći omył/ y ku pierwſzey cudnośći przywroćił. KrowObr 70v.

omyć się z czego (2): GliczKsiąż B7v; Wſtań á okrzći ſię/ á omyi grzechy twe (marg) á omyi ſię z grzechow twych (–) WujNT Act 22/16.

Szereg: »oczyścić się i omyć się« (1): Abowim on [krześcijanin] ſye iuż ras ocżysćił y omył s plugáwosći przirodzoney/ ták iżby wyęcey nyemyał ſye yą ſzpáćić y mázáć. GliczKsiąż B7v.
3. W funkcji strony biernej: Zostać usuniętym (3):

omyć się czym (2): Ieśli żal zá ſzaleńſtwem náſzym poſtępuie/ Ieśli nam krnąbrna pychá ſrogą kaźń gotuie: Day Boże/ áby ſye to krwią moią omyło. ZawJeft 47; GrabowSet I3v.

omyć się w czym (1): By mnie [...] Twa lutość wybáwiłá/ A w tymby ſię omyłá/ Chęć pełna obelżenia/ W potoku/ moich gorzkich łez płynienia. GrabowSet Sv.

Synonimy: 1. umyć się; 2. oczyścić się.

Formacje współrdzenne cf MYĆ.

Cf OBMYĆ SIĘ

MMk