[zaloguj się]
[pdf]

ONUS (6) sb m

o jasne.

Fleksja
sg pl
A onus
I onerami
inne pl N (lat) - onera; pl A (lat) - onera

[sg A onus.] ◊ pl I onerami (1). ◊ (lat) N onera (1). ◊ A onera (4).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Ciężar [onus – brzemię, burdy, ciężkość, polecenie, sprawa Mącz 264a; – brzemię, ciężar Calep; ciężar, powinność – onus Cn] (6):
[W przen: Ná ich [młodzieńców] myśli włożyłá [Wenus] bárzo wielki onus KobierHist A4.]
A. praw. Powinności, świadczenia, zobowiązania w pieniądzu, daninach lub usługach (tylko w pl) (6): Lecz iż ten ſkarb/ dobrá y prowentá onerámi y iurgelty ſą śćiśnioné: przetóż onych ná przyſzłym piérwſzym Séymie cognicyą mamy vczynić SarnStat 97; Myto y Cło źiemſkié ktemu y wodné Wárſzáwſkié [...] miáſtu temu Wárſzáwie/ ná onera té wſzyſtkié/ któré podéymuią/ dáiemy/ y ná wieczné czáſy incorporuiemy SarnStat 1179; A Iż roznym obycżáiem pożytki ſwe obywátele Rzecżyp. náſzey biorą/ inſzy máiąc przy pożytkách onera y officia/ ktore ztych pożytkow podeymuią/ inſzy absque vllis oneribus GrabPospR M, M; [Lecz już nie będą powinni [poddani z Milejowic] płacić od roboty po dwu talerach, które byli dawać zwykli, w cale, jednak zachowując roboty i insze onera do zamku siewierskiego zdawna należące, które roboty kiedy zamkowi przypadną, powinien im je będzie pan ich dziedziczny za dni swoje defalkować. OrdynWiej 55; LustrMaz I 51].

W charakterystycznych połączeniach: onera mieć (2), nieść, nosić, odprawić, podejmować (2).

Wyrażenia: [»onera dworne, folwarkowe«: Stąd rachując na onera folwarkowe i dworne fl. 463/2/6, zostaje gotowych pieniędzy fl 3000. ŹródłaEkMalb II 61.

»onera kmiece«: Ci wójtowie chcą na sobie nieść wszystkie onera kmiece, kiedy by JKM chciał je zachować przy dożywociu, aby ich nie skupowano. LustrMaz I 113.]

»onera krolewskie« (1): Krol im też był powinien przodkiem chwałę boſzkow rozmnáżáć/ żywnoſcią opátrzyć ſługi ich [...] vſtaw nie zmieniáć/ Senat obeſłáć ku ſpráwie/ tákież Rycerſtwo ku potrzebie/ ná woynie pirwſze mieyſce w roſkázowániu mieć y rádę zámykáć. (marg) Onera krolewſkie. (–) BielKron 99v.

[»onera miejskie«: co więcej wybiorą czynszu, mieszczanie na poprawę i na onera miejskie obracają LustrRaw 26.

»onera szkutne«: Ale iz p. arendarz nie przedaje żyta przy swym domu, ale je spuszcza do Gdanska, może się przymierzyć we gdańską na warszewską miarę [...] będzie kor. 65; może tym odprawić onera szkutne. LustrMaz I 19, I 14, II 185; LustrMaz 12, 17, 19, 35.]

Szereg: »onera i powinności« (1): ktorzy wſzyſcy przy pożytkách ſwych onera y powinnośći podeymuią/ áby ći táką wypráwę cżynili GrabPospR Mv.

Synonimy: ciężar, powinność.

AK