[zaloguj się]
[pdf]

OPALIĆ (12) vb pf

o jasne, a pochylone.

Fleksja
praet
sg pl
3 m opålił m pers opålili
f opåliła m an
conditionalis
sg
3 m by opålił

fut 3 sg opåli (1). ◊ praet 3 sg m opålił (5). [f opåliła.] ◊ 3 pl m pers opålili (2). ◊ con 3 sg m by opålił (2). ◊ part praet act opåliwszy (2).

Sł stp brak, Cn s.v. opalam, Linde XVI – XVIII w.

1. Zniszczyć ogniem; wypalić coś wokół czegoś (5): KromRozm I O; ciągnał dáley Morzem do Greciey/ gdzie Nicomedią y Herakteą Miáſtá ſławne obległ y opalił StryjKron 121; gdzie poczyniwſzy ogniem y mieczem wielkie ſzkody Zamku iednák nie wziąwſzy názad ſię wroćili. Poczępow też Zamek z Filonem Kmitą opalili/ y Miáſto zburzyli StryjKron 772, 315, 320.
2. Przypiec, sparzyć (tu silnymi promieniami słońca) [co komu] (1): Ieśli ſię k Słońcu przymknieſz złocżyſtemu w zgorę/ Woſk v ſkrzydeł roſtopi/ y opalić ſkorę. RybGęśli C.
3. Nadpalić, osmalić coś po wierzchu; adurere, praeurere Cn (4): Strzelbá byłá żelázna/ ná nogách by kozy/ A rożny opaliwſzy/ oſtáwiáli wozy. BielRozm 29; [Vſmáżyłá ty ptaſzki/ a nieopaliłá. Hat die vogel gerſt/ vnd nicht verbrent. Wokabul 1539 O3v].
Przysłowie: Sepultus sum, Iuſz po mnie/ zginąłem yáko pióro opalił. Mącz 383d, 54d, 165b; [Konia chcąc poić, spadł z przykrego brzegu, Gdzie sie tak prędko od brzegu oddalił, Nieinak, jako pióreczko opalił. Otwin(?)Erot 71.] [ogółem 3]
4. Przyczernić, osmolić [kogo, co] (2):

W porównaniu (1): Urica, Spłowienie żytá/ gdy od wod⟨y⟩ álbo wiátrzu ſą takie yákoby ye opalił. Mącz 508c.

W przen (1): A ták onego Klimká poſpołu y z rymem/ Opalił ſzpetnie Bártek/ ſámorodnym dymem. RejFig Bb7.

Synonimy: 2. przypiec, sparzyć; 3. ożżeć, spiec; 4. osmolić.

Formacje współrdzenne cf PALIĆ.

Cf OPALENIE, OPALONY

IM