[zaloguj się]
[pdf]

OSIEROCIEĆ (10) vb pf

osierocieć (9), osirocieć (1); osierocieć BibRadz, BudBib, SkarJedn (2), SkarŻyw (2), KlonŻal PowodPr, KlonFlis; osirocieć MycPrz.

Teksty nie oznaczają ó oraz é; oba o prawdopodobnie jasne (tak w osierocać).

Fleksja
inf osieroci(e)ć
indicativus
fut
sg
3 osierocieje
praet
sg pl
1 m m pers osierocielismy
f -m osierociała m an
2 m m pers -ście osierocieli
3 m osierociåł m pers
f osierociała m an
n osierociało subst
plusq
sg
3 m był osierociåł

inf osieroci(e)ć (1). ◊ praes 3 sg osierocieje (1). ◊ praet 1 sg f -m osierociała (1). ◊ 3 sg m osierociåł (2). f osierociała (2). n osierociało (1). ◊ 1 pl m pers osierocielismy (1). ◊ [2 pl m pers -ście osierocieli.] ◊ plusq 3 sg m był osierociåł (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

I. Intransit. (9):
1. Zostać opuszczonym przez kogoś najbliższego; orbari PolAnt, Cn (5): BudBib 1.Reg 15/33; Ośieroćieliſmy bez oycá [pupili facti sumus absque patre Vulg Thren 5/3; Sirotámi zoſtáliſmy bez oycá WuBib]: á matki náſze iáko wdowy. PowodPr 10.

osierocieć po kim (1): Bo czemuż bym miáłá oſieroćieć po was obudwu dniá iednego. BibRadz Gen 27/45.

[Zwrot: »ojcem osierocieć«: bo ieſzcże rok tylko máiąc/ oycem oſieroćiáłá SkarŻyw 533.]
W przen (2): Wtory raz ná świát idźie ten Flis/ á iż mi był ośieroćiał pierwey niż ſię vrodźił/ y niż z Drukániey [!] od Práſy wyſzedł: przetoż ſię teraz w inſzy dom [...] vdáć y przeprowádźić muśiał. KlonFlis Bv.
Szereg: »owdowieć i osierocieć« (1): Iuż tá Stolicá Cárogrocka/ wedle Proroctwá S. Papieżow/ vſchłe ieſt y przeklęte drzewo/ rodzić więcey niemoże: nie płodnośćią y owdowiáłośćią nawiedzona/ mowi do was: Owdowiáłám y oſieroćiáłá/ związána pomocy wam dáć nie mogę. SkarJedn 387.
2. Zostać opuszczonym, samotnym, bezradnym (4): ACh wieczny Pánie obrońćo [!] łáſkáwy/ ty widziſz teras w náſzym Páńſtwie ſpráwy/ ktore tym czáſem iuż ośiroćiáło/ ku vpaku [!] podáło. MycPrz I [A]3; SkarJedn 131.

[osierocieć od kogo: A gdyby onÿ pomarły: muſzialby ſzwiath oſzyrocziecz od męzow vczonÿch ArgWykład 121.]

osirocieć po kim (2): áby mu go [św. Wojciecha] za Arcybiſkupá do Gniezna dał: wten cżás gdy ſtolicá po Roberćie pierwſzym Arcybiſkupie ośieroćiáłá. SkarŻyw 355; Ták po tobie ośieroćiał Słowieńſki Helikon KlonŻal B3.

[W przen: o pieniądze ſię Krol wymowił/ iż mu ſkarb oſierociał/ dla częſtych woien. StryjKron 574.
Zwrot: »w urzędy osierocieć«: wſtydźćie ſię [heretycy] śieroctwá waſzego/ ześćie w vrzędy Duchowne/ ták bárzo ośieroćieli. ŚmiglAbsurda 29.]
II. Transit.: Uczynić kogoś sierotą, sprawić, że ktoś zostaje osierocony, opuszczony [kogo czym] (1): Młoda mátká/ młodego Syná we trzech lećiech ſwą śmierćią oſieroćiáłá/ y w drugich trzech oćiec/ zchodzący z świátá tego/ ſieroctwá ſynacżkowi [...] przycżynił. SkarŻyw 458.

Formacje współrdzenne cf SIEROCIĆ.

Cf OSIEROCIAŁY

TG