[zaloguj się]
[pdf]

OSOBNY (1340) ai

osobny (1340), [osobni].

-ſ-, -s- (1314), -ſſ-, -ſs-, -ſz- (26).

Oba o jasne.

comp i sup -osobni(e)jszy (22). ◊ sup nå- (2) RejPos, RejZwierc, nåj- (4) PatKaz II (2), GórnDworz (2); nåj- (2), n(a)j- (2).

Fleksja
sg
mNosobny, osobniejszy, nåjosobniejszy fNosobnå, osobniejszå, osobn(a) nNosobné, osobniejszé, nåjosobniejszé
Gosobn(e)go Gosobnéj, osobniejsz(e)j, osobné Gosobnégo, osobniejszégo, nåjosobniejszégo
Dosobn(e)mu Dosobnéj Dosobn(e)mu
Aosobny, osobnégo Aosobną, osobniejszą Aosobné
Iosobnym Iosobną Iosobnym
Losobnym Losobnéj Losobnym, nåjosobniejsz(e)m
pl
N m pers osobni, osobniejszy
subst osobné, osobniejszé, nåosobniejszé
G osobnych, osobniejszych
D osobnym
A m pers osobné, osobnych
subst osobné, osobniejszé
I m osobnémi, osobnymi
f osobnymi, osobn(e)mi
L osobnych
inne formy
sg n G skostn - z osobna

sg m N osobny, osobniejszy, nåjosobniejszy (65). ◊ G osobn(e)go (9). ◊ D osobn(e)mu (1). ◊ A osobny (46), osobnégo (7); -égo (1), -(e)go (6). ◊ I osobnym (26). ◊ L osobnym (8). ◊ f N osobnå, osobniejszå (28), osobn(a) (10). ◊ G osobnéj, osobniejsz(e)j (56), osobné OpecŻyw (3); -éj (12), -(e)j (44). ◊ D osobnéj (4); -éj (1), -(e)j (3). ◊ A osobną, osobniejszą (60) [w tym: -am (1)]. ◊ I osobną (23). ◊ L osobnéj (9); -éj (2), -(e)j (7). ◊ n N osobné, osobniejszé, nåjosobniejszé (33); -é (8), -(e) (25). ◊ G osobnégo, osobniejszégo, nåjosobniejszégo (71); -égo (9), -(e)go (62). ◊ D osobn(e)mu (1). ◊ A osobné (46); -é (7), -(e) (39). ◊ I osobnym (5). ◊ L osobnym (15), nåjosobniejsz(e)m (1) PatKaz II. ◊ pl N m pers osobni, osobniejszy (5). subst osobné, osobniejszé, nåosobniejszé (31); -é (8), -(e) (23). ◊ G osobnych, osobniejszych (45). ◊ D osobnym (1). A m pers osobné (11), osobnych (1) LeszczRzecz; -é (1), -(e) (10). subst osobné, osobniejszé (82); -é (13), -(e) (69). ◊ I m osobnémi (9), osobnymi (3); -émi SarnStat (2), SkarKaz (2); -ymi RejPs; -émi : -ymi GórnDworz (5:2); ~ -émi (2), -(e)mi (7). f osobnymi (2) PatKaz II, BielKron, osobn(e)mi (2) HistLan, ModrzBaz. ◊ L osobnych (12). ◊ G sg n skostn z osobna (609).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Oddzielny, odosobniony; singulus Modrz, Cn; privatus, solitarius JanStat, Cn; liber PolAnt; specialis JanStat (709): A ieſlić śię ćiáſno widzi/ Do oſobney iámy idzi. BierEz P4; każdy [członek] ſ placżem potzalowala/ ij nad każdym oſobné narzékanié vdzialala. OpecŻyw 156; tamże przyſſedſſy/ rozdzielili ſie na oſobné modlitwy. OpecŻyw 173v, 37, [57], 171; OpecŻywSandR nlb 5v; PatKaz III 93v; Villa, [...] Dwor oſobny/ álbo wyeſz Murm 26; [Aleksander] potáiemnie wſzedł do oſobney komnáty [intravit cubiculum] płacu ſwego HistAl A; MurzNT 4 marg; Inácżey mnie [Świata] vżywa młody niżli ſtary/ Wſzákże káżdy odemnie ma oſobne dáry. BielKom D7v; LubPs O3, Z2; GroicPorz m, hhv; KrowObr 120; RejWiz 113; Loza dwie wielkie skladane Niemieczkie kaſde w ſwą oſobną skrzinię włozone WyprKr 101; oſobne kſięgi otymbychmy piſáć mogli: A dla thegoż doſyć ná tym będźie iż ſię ták tego tylko z wierzchu á krotko dotknęło BibRadz *4; Tedy Pan záráźił Krolá trędęm w ktorym był áż do ſmierći/ y mieſzkał w domu oſobnym BibRadz 4.Reg 15/5; Mam s tobą nieco oſobnego mowić ná pokoiu. BielKron 49v; [Ormianie] Piſmá ſwego oſobnego vżywáią/ ále Tátárſkim ięzykiem poſpolićie mowią BielKron 269v; Tho miáſto ma ſzpytale známienićie nádáne/ oſobne domy chorych/ oſobne śirot/ oſobne mázańcom/ oſobne trędowátym/ oſobne powietrzym záráżonym. BielKron 288, 18, 18v, 26, 39, 41 v (36); A ták y Kryſtus miałby oſobną Iſtność/ gdy mowi ſam o ſobie á nie o Oycu/ Iam ieſt. GrzegRóżn 12v; Mącz 364a; OrzQuin V3v; SienLek 142v; GórnDworz G6; Gdyż Gálilea byłá zyemiá oſobna/ á oſobne miáłá pány ſwoie. RejPos 243, 6; BiałKat 110v; ktore tchnienie [Dusza albo Duch] nie ieſt żadną oſobą oſobną w cżłowieku GrzegŚm 18, 5, 18, 21, 47; HistLan kt; RejZwierc 154v; BielSpr c, 6, 9 [2 r.], 13, 14v; BiałKaz Lv; [nie mogą] ſobie kątá iákiego oſobnego ku mięſzkániu náleść/ w ktorymby żadney świetſkiey zwierzchnosći nie było CzechRozm 251v, 63, 181; ModrzBaz 48 [2 r.], 93, 129; SkarŻyw 242, 259, 374; StryjKron 285; NiemObr 163; ReszHoz 120 [3 r.], 121, 122, 131; BielSjem 4, 5; ArtKanc A11v; iáko oſobne po rożnych mieyſcách/ y dálekie ieden od drugiego mieſzkánie GórnRozm Ev; ActReg 18; Calep 547a, 960b; Vrzędnik ma mieć oſobny regeſtr rządzenia cżeládźi y płácenia im GostGosp 16, 48, 90; WujNT 509; JanNKarGórn H; zwłaſczá czáſu poſpolitégo ruſzenia ná woynę oſobné przy oſobie náſzéy vrzędów koronnych/ á oſobné też Dignitarſtw/ gdźie indźie ná ſwych mieyſcach powinowáctwo y ſpráwá bydź muśi SarnStat 78; iáko w iednym nieróznym nierozdźielnym ćiele káżda iednák część y káżdy członek oſobną powinność y ſpráwę właſną ma SarnStat 1002; Bo kto o dźieśięć ſósn pozywa, nie winien oſobnym pozwem pozywáć o káżdą ſoſnę SarnStat 1277, *4, 52, 72, 76, 78 (28); GrabPospR Lv; Iáko gdy Iordan wpada w martwe morze/ Oſobny ſobie nurt po wierzchu porze KlonFlis F4, A2v, Fv, G3; KlonWor 21; [Jest w tej wsi karczma 1, ma kąt rolej osobniej LustrMaz I 115].

osobny od czego (2): pochowan w Gnieznie w káplicy od kośćioła wielkiego oſobney/ ktorą on dał zá żywotá zmurowáć BielKron 422v; á oſobne od Kośćiołá Powſzechnego Ołtarze y ofiáry wymyślaćie. WujJud 9v.

W przeciwstawieniu: »osobny ... spolny« (1): Po tey ofierze dał P Bog Noemu y potomkom iego/ drugie á oſobne iuſz nie ſpolne z innymi zwierzęty błogoſłáwieńſtwo y teſtáment SkarŻyw 271.

Wyrażenia: »list osobny« (2): przithem poſlye vyſcze theſſ do mnye lysth poſlaly oſſobny LibLeg 7/68 v; A choćby też Piotr był ná ten czás w Rzymie/ tedy mogł Páweł do niego liſt oſobny piſáć. WujNT 575.

»osobne miejsce« = locus privatus a. solitarius JanStat [szyk 16:12] (28): LibLeg 8/133v; Będąc we Lwowie/ Rycerſtwo zieżdzáiąc ſie ná oſobne mieyſcá w polach/ potym w Klaſzthorze we Lwowie w rádę wſthępowáli/ co zowiemy Rakoſze BielKron 423v, 88v, 99, 134v, 198v; Ieſli Kościoł bliſko á nie máſz złego powietrza/ przed iną ſpráwą Mſzey ſłuchay/ [...] ieſli mor/ domá ná oſobnym mieyſcu Bogu ſye modl SienLek 12; GórnDworz Yv; RejPos 163v; Wodz álbo Hetman álbo nawyſzſzy ſprawcá/ ma mieć mieyſce oſobne ná práwey ſtronie w pośrzodku gdzieby miał wolny przyiazd y odiazd BielSpr 18; SkarŻyw 55, 393, 546; ReszPrz 90; ReszHoz 130; ActReg 127; Declamator – W mowie ſzie czwiczący na oſſobnim mieiſcu. Calep 291b; LatHar [+11], 557, 664; Modlitwá oſobnego mieyſcá potrzebuie. WujNT Aaaaaav, 130 marg, 297; áby ſobie potrzeb álbo konióm/ we wśiách/ w kárczmiéch/ álbo ná mieyſcách oſobnych nie bráli SarnStat 705, 219, 509, 1235; SAm przyrodzony rozum vkázuie/ iż na ſłużbę Bożą/ ludźie w ćiele mieſzkáiąc/ mieyſce oſobne mieć muſzą. SkarKaz 453a.

»samo osobne« (1): wráca śię ſłowo Boże/ wráca śię y zdrowie choremu [...]/ áwżdy ſłowo Boże nie ieſt oſobą iáką żywiącą [...]/ áni zdrowie ieſt też co ſámo oſobne w rzecży GrzegŚm 50.

»osobne zamknienie« [szyk 1:1] (2): BielKron 71; ma bydź drwom y piecom/ łucżywu/ goſpodárz ieden [...] y ma to chowáć w oſobnym zámknieniu. bo ochędoſtwo dom zdobi. GostGosp 152.

Szeregi: »jawny i osobny« (1): áżebyśćie w mieśćiéch y we wśiách/ y po wſzyſtkich mieyſcách iáwnych y oſobnych [publicis et privatis JanStat 261] [...] iáwnie przez woźné kazáli obwołáć SarnStat 219.

»rozny i osobny« (1): Ale ná nowotku/ iáko Czechowie/ Ruś/ Bulgárowie/ Serbi/ álbo Sorabi/ ták y Słowacy/ ácz tegoż ięzyká/ ále rózny y oſobny naród był KochCz B.

»osobny i skryty« (1): Iedni mowili/ iſz [ręka św. Lucjana] wiele w piſmie dla Chryſtuſa/ piſząc S. kśięgi/ robiłá/ oſobną y ſkrytą cżeść odnioſłá SkarŻyw 47.

»osobny a tajemny« (1): ná káżdy niemal wiecżor s ſwym miłym poſpołu ná oſobney á tháiemney rozmowie bywáiącz [...] ſtrzymáłá ſie iednák nieſkoſztowáć w pięknym á obfitym ſádu GórnDworz Aa6.

»własny a osobny« (1): ma Naród Polſki y Litewſki zwyczáie ſwoie niektóré/ Sądowné Práwá y Przywileie/ y Sądy właſné á oſobné SarnStat 1003.

Wyrażenie przyimkowe: »z osobna« = per singula Vulg, PolAnt; singulus ModrzBaz (525): czynyly czeſzcz dzyeczyączyu maryey o y ſzwyąthą hanną zoſobna pozdrauyaly ſluzącz yey yako babcze yezuſouey PatKaz II 84v; FalZioł IV 45a; LibLeg 7/36v; Bowiem to rzeċ niepodobna Aby myal czlowiek zoſobna. Namneiſy wiſtępek pamiętać Trudno by ſię miał zrachowaċ. RejKup n5, g6, 17v; vcżyć go yákoby ſie myał z oſobná ku káżdemu myeć/ thák ſlowy yáko cżapką á vkłonem. GliczKsiąż L8; BibRadz 2a marg; Pánny też pytano z oſobná ieſli ná to [małżeństwo] przyzwala BielKron 13; yż lepiey áby ſemną ſam cżynił z oſobná ſwą ręką/ niżliby ich wiele dla nas dwu miáło poginąć niewinnie BielKron 215, 38, 41v, 45v, 76v, 90v (17); Nemo rogatur nominatim. Zaden nie bywa z oſobná miánowicie pytan. Mącz 249c; Prot E; SienLek 39, 44; RejAp BB7v, 171v; GrzepGeom C2; ſłuchay tu z oſobná iákie przywileie/ á iákie obietnice tu káżdemu wiernemu ſwemu/ wedle ſtanu káżdego/ obiecowáć á piecżętowáć mocno racży. RejPos 263v, 291v; BiałKat 68v, 110v, 348v; Okażem ſie z oſobná / w Medyce ná błoniu/ Chłopi piechotą poydą/ żeńſka płeć ná koniu. BielSat L3v [idem BielSjem]; Poſłał też s oſobná Temiſtokles ſwe poſły/ dawſzy im liſty tháiemne do rády Atheńſkiey BielSpr 37v, 38, 47v; StryjWjaz B3v; Boć tobie nie ná onę wiádomość oſobliwą woley Bożey/ ktora zoſobná ſámemu Chriſtuſowi daná byłá od BOgá Oycá iego/ pátrzyć potrzebá CzechRozm 228v, 70, 83, 176v, 231; ZapKościer 1579/2; iákom o tym zoſobná piſał w Reſponśie przećiw Fárnowſkiemu CzechEp 292; iáko Bog zoſobná y drzewom y źiołam/ y Ptáſtwu y rybam y źwierzętom y ludźiom dał naśienie mieć w ſobie/ áby ſobie rzecż podobną rodźili. CzechEp 293, 6, 52 marg, 59, 159, 170 (31); CzechEpPOrz *3; BielSjem 26; ták iż káżda familia/ y Herbowni z oſobná w kupię [!] pod ſwą chorągwią/ Herbem ſwem ozdobioną/ ſtawáli GórnRozm B2; LatHar 287; WujNT 12, 84, Ioann 21/25, Hebr 9/5; SarnStat 52, 60, 85, 443, 1011.

~ W przeciwstawieniach: »wszyscy (wobec) (6), w gromadę, ogołem, pospolicie, społecznie ... z osobna« (10): KromRozm II t; Niemowi thu Pan Bog/ błogoſláwieńſtwá thylko do ſámego mężá álbo do ſámey niewiáſty z oſobná / ále mowi ſpołetznie y do mężá y niewiáſty KrowObr 222; RejPos 129v; Ale iż o tych rzecżách ktore śie nieiáko cżynić przygadza/ nie doſyć ieſt ogołem mowić/ tedy Páſterze ſtáráć śie będą/ áby ie z oſobná powiedźieli KuczbKat 200; CzechRozm 102v, 143v [2 r.], 231; Y to niech vważa ieſliż to iemu zoſobná nie ſłuży co ſię wprzod o wſzech wobec mowiło? CzechEp 57, 331.

Wyrażenia: »jeden z osobna« (4): KromRozm I B3; KromRozm II t; Ná cżeść Męcżennikow ſwyętych ábo theż iednego z oſobná / Ewányelia Mátheuſzá ſwiętego s piątego kápituł. RejPos 336v; SarnStat 1025.

»każdy (a. kożdy) z osobna« = singulus Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Calep, JanStat, JanPrzyw; singillatim Miech, Vulg, Mącz; singulus unusquisque HistAl, Vulg, Mącz; singulatim Vulg, Mącz; quisque Mącz, PolAnt; quilibet Mącz, JanStat; unusquisque, singulus seorsum PolAnt; singulus quisque Modrz; specialiter, in specie JanPrzyw [szyk 328:14] (342): A zatym náſwietſſá panna/ oblapiwſſy ſwégo námileyſſégo ſyna oblicżé iego/ glowę/ vſta/ ocży/ ij ijnſſe wſſytki cżlonki tzalowala/ ij na każdym z oſobna gorzkié ſlzy wyléwala OpecŻyw 88v, 24v; PatKaz I 14v; PatKaz II 85v; TarDuch B3v; FalZioł V 75; GlabGad I6v, K2; MiechGlab 87 [2 r.]; WróbŻołtGlab A4; RejPs 90v; RejRozpr I4v; ZapWar 1548 nr 2668; A kazda rzecz tu zoſobna Nicz kdobremu niepodobna RejRozm 392; HistAl F6v, G8v, N3; MurzOrt Bv; Diar 39, 41; GliczKsiąż D2v; LubPs K2v marg; GroicPorz x3; KrowObr 124, 233; Tedy oni pocżęli ſie fráſowáć/ y mowić do niego kożdy z oſobna. A za ia Panie? Leop Mar 14/19, Num 7/11, lob 30/5, Ier 50/16, Matth 26/22, YY4v; UstPraw Kv; Y ſniły ſie im ſny obiemá/ káżdemu z oſobná ſen ſwoy iedneyże nocy BibRadz Gen 40/5, 1.Par 23/24, Ez 18 arg, Eccli 17/12, 33/14, Hebr 9/5; OrzRozm P2v [2 r.]; Tákże pił z oſobná prze káżdego páná zdrowie BielKron 435, 21v, 34, 44v, 99, 106v (17); GrzegRóżn N2v; KwiatKsiąż A3v [2 r.], B, Hv, H3v; LeovPrzep G2; Existimationem omnium vereri, Obáwać ſie co każdy z oſobná myślić álbo mowić będzie. Mącz 111b; Quilibet Káżdy z oſobna / Wſzelki/ którykolwiek. Mącz 340c, 161a, 259b, 302d, 322d, 339d (17); OrzQuin A3v, Y4, V3v; Prot A3; SarnUzn B5v, H4v; SienLek 165v; RejAp BB7v, CC3, 31; będą wypowiedáć z oſobná káżdą rzecż/ z dziwną rádoſcią/ y ſmiechem GórnDworz X, E3, G5v, S4; RejPos 103v, 120, 171v, 190v, 213 (10); BiałKat 68v, 83v, 168v marg, 183v, 206 (8); GrzegŚm 30; A on álbo Krzeſny oćiec zań/ odpowieda ná káżde z oſobná pytánie KuczbKat 145, 5, 10, 60, 115, 116 (10); RejZwierc 37, 47, 97; BielSpr 6, 11, 13, 16, 42; WujJud A7, 116, 219v, 263v; Abowiem przez Krzeſt zoſobná káżdy bywa w Kośćioł Boży wſzcżepion. WujJudConf 219v, 183; RejPosWstaw [1102], [1103], [1433]; A tákżeć ſię y inem każdemu z nich z oſobná ſtáwáło iſz pánowały á potym vſtawáły. BudBib 4.Esdr 11/19; HistHel D2 [2 r.]; Káżdemu wiernemu zoſobná dány bywa duch y wiárá pod miárą, áby ſie BOGu w ſwey miárce służyć nie wymawiał. CzechRozm 228v marg [idem **v], 3v, 12, 16v, 19, 28 (11); BYmći thu miał z oſobná káżdego wylicżáć/ Nie sſtáłoby mi cżáſu ni pápiru piſáć. PaprPan Gg, 12, N2, O4; z ktorey [wojny] wam y wáſzemu narodowi sławá/ Rzecżypoſpolitey zacność/ á káżdemu z oſobná wielkie pożytki przyść máią. ModrzBaz 109, 17, 17v, 48, 86; SkarJedn 15; Do tegóż trzebáli vżyć konfektów/ różánégo/ fiółkowégo/ borakowégo/ álbo káżdégo z oſobná/ álbo ie zmiéſzawſzy/ będźie dobrze. Oczko 31v; SkarŻyw A2v, 308, 349, 485; Y ſtánie ná iednym rogu grobu/ tákże y drudzy ná drugich trzech rogách. Y będą śpiewáć káżdy z oſobná ná notę Heynał świtał. MWilkHist B4v; ZapKościer 1580/10v, 13v, 14v, 1581/22, 22v; StryjKron 140, 161, 667; CzechEp 58, 143, 280, 319, 326, 356, 412; NiemObr 44, 58, 174, 175; ReszPrz 75 [2 r.]; Abowiem nie iednoć te tylko ſą grżechy/ ktore człowiek káżdy z oſobná popełni/ ále ſą te grżęchy [!]/ á daleko ćiężſze ktore popełni Rzeczpoſpolita. GórnRozm M2v, H2v, Mv; Calep 982b; GostGosp 18; Phil B2; OrzJan 11; LatHar 372, 514, 690, 744; Wſzákże y káżdy z was zoſobná/ niechay ták miłuie żonę ſwoię/ iáko śiebie ſámego WujNT Eph 5/33, Luc 16/5, Act 2/3, s. 478 [2 r.], 564, 1.Cor 12/11 (12); y Rycérſtwá/ od którego Poſłowie z zupełną mocą z kożdéy z oſobná z Króleſtwá Ziemie ku rádzeniu z námi o przyſzłym ſtanie Króleſtwa tu ſie ziácháli SarnStat 941, *4, 55, 56, 131, 132 (33); SiebRozmyśl L; PowodPr 30, 80; Sżłá pará pánien káżda z nich zoſobná / Gwiaźdźie podobná. KlonFlis G4v.

»wszyscy (a. wszytki) z osobna« = quilibet omnia PolAnt; singuli, per singula Vulg (11): Leop 3.Mach 7/6; KuczbKat 210; BudBib 3.Esdr 1/32[33]; WierKróc A2v; BielSjem 9v; ſtánieć to Xięſtwo zá wſzyſtki zoſobná Ceſárſtwá y Kroleſtwá poſtronne StryjKron 667; CzechEp 326, 423; o których nędzy iákaby byłá/ o wſzjtkich zoſobná wſpomináć nie chcę OrzJan 122; WujNT Act 21/19, Rom 12/5.

»żaden z osobna« [szyk 3:1] (4): RejAp 27v; Diálogi nie ſą ſpiſáne przećiw żadney zoſobná oſobie. CzechEp 6 marg, 323; NiemObr 28.

Szeregi: »osobny albo każdego z osobna« (1): Zeznawamy też Poſt prawdźiwy być dwoiáki. Ieden ſpolny álbo poſpolity. Drugi oſobny/ álbo káżdego z oſobná. WujJudConf 191.

»(i) pospolity i każdego z osobna« = (et) publicus (et) privatus odrz (2): IAko wiele ná dobrych obycżáioch należy/ á iáko y poſpolite y káżdego z oſobná rzecży nimi ſię záwieráią ModrzBaz 69v, 138.

»(bądź, i, tak) (mianowicie, a. pospolicie, a. powszechnie) wszyscy (ini a. razem, a. spolnie, a. wespołek, a. wobec), (a, albo, ani też, bądź, i, jako) (osobliwie) każdy z osobna« = (et, vel) omnes(que) (alii) ac (et, vel) singuli Modrz, JanPrzyw, JanStat; universitas (omnium) Modrz, JanStat; universi et singuli JanPrzyw, JanStat; et privatus et publicus, tum privatim tum publice Modrz (tam) generaliter (omnes) et (quam) specialiter (singuli), sive omnes in genere sive singuli in specie, universi JanPrzyw; generaliter et singulariter, omnes et quilibet, singulariter singuli et generaliter (a. universaliter) universi, universaliter universi et singulariter singuli JanStat (137): UstPraw Kv; WujJud 25, 26, 84, 264v; wiedźieć y wſpámiętáwáć mamy przycżyny prawdźiwe/ ktore ſłużą y ſpolnie wſzem y z oſobná káżdemu ku poćieſze WujJudConf 220v, 88v, 184v, 250; wam wſzyſtkim wobec/ y káżdemu zoſobná/ rozmowy te moie Chriſtiáńſkie/ zá ieden vpominek [...] dáię/ dáruię/ przypiſuię. CzechRozm A2v, 190v; A wſzákże łácno ſię to może pokázáć/ żeby tá rzecż y káżdego z oſobná y wſzytkich ludźi wobec ſpráwam byłá bárzo potrzebna ModrzBaz 90v, 13, 54v, 74v, 76v; Bo ieſzcze iáko ſie świát począł żaden człowiek ták fortunny niebył widzian [...]/ ktoryby káżdemu iednemu zoſſobná wſzyſtkim rázem ſie vpodobał StryjKron A6; NiemObr 43, 85; GórnRozm Bv; Wszem wobec ykazdemu zosobna oznaymuię ActReg 125; Ty wieſz wſzytkie wobec rzecży/ y káżde zoſobná/ á nicći nie ieſt táyno w ludzkim ſumnieniu. LatHar 593; WujNT 76; OBiecuiemy [...]/ iż te wſzyſtki wysſzéy miánowáné Práwá, Státutá [...] dáné y wydáné/ mocnie á nieporuſzenié dźierżeć y wedle nich poddáné náſzé ſtanów wſzyſtkich ták wobec wſzytki/ iáko y zoſobná káżdégo záchowywać będźiemy SarnStat 164; MY pánowie Duchowni y Swietcy/ Przełożeni/ Grábiowie/ Rycérztwo/ Szláchtá/ Miáſtá/ y wſzyſtká Communitas króleſtwá Polſkiégo/ oſobliwie káżdy zoſobná/ y ſpólnie wſzyſcy iednym vmyſłem/ iedną wolą/ wiádomośćią/ zwoleniém y iednoſtáynym potwiérdzeniém/ wſzyſcy/ iednoſtáynie oznáymuiemy SarnStat 219; áby ie przerzeczony N. y iego potomkowie ze wſzyſtkim práwem/ páńſtwem/ właſnośćią/ y tytułem dźiedźicznym/ y pożytki wſzyſtkiémi y kázdémi z oſobná wiecznie dźierżáł SarnStat 1250, 13, 53, 98, 116 [2 r.], 163 (114).

»po jednemu i z osobna« (1): Będźieſzli mię po iednemu pytał, Y z oſobná o káżdą rzecz głádce y mile CiekPotr 68.

»(tak) pospolicie (a. pospolity) i z osobna« (3): Oznaimvyemi ninieiſſem napiſaniem wſſyczkiem poſpoliczi i zoſobna. ComCrac 11; liſty y przywileie/ którymkolwiek ſpoſobem ſłów ſpiſáné/ ták poſpolité wſzéy korony/ v pańſtw iéy należących Duchowné y świetckié/ iáko y z oſobná wſzem ſtanóm/ y perſonam/ y mieyſcóm poſpolićie y z oſobná [tam generales ... quam privatorum JanPrzyw 54]/ żadnégo nie wyymuiąc/ [...] vmocnić vmyśliliſmy SarnStat 12–13.

»powszechny i z osobna« (1): ktory máiąc ſię zá Chriſtyániná [...] owſzem wſzytko w breẃ práwam/ náukam/ vſtáwam y przykłádom Chriſtuſowym powſzechnym y zoſobná záleconym cżyni? CzechEp 53.

»z osobna i wespoł z inszymi« (1): tego ſię opuſzcżáć nie godźi/ co I.M.X.K. y mnie zoſobna / y weſpoł z inſzymi zádáie CzechEp 202.

»(nie tylko) wobec (ale) i z osobna« = generatim et universe Modrz (3): ModrzBaz 15; Máło ieſzcże ná tym máiąc I.M.X.K. przydáie k temu y nád to co więcey wedle vpodobánia ſwego duchownego/ y wſzech nas wobec y mnie zoſobná krzcżąc y brámuiąc. CzechEp 63; WujNT 815.

»z osobna i zaraz« (2): gdy y mnie zoſobná / y brácią też záraz moię/ [...] názywa świniámi leśnymi CzechEp 72, 9.

»nie z osobna ale zgoła« (1): ábo y tego niewieſz/ iż niezoſobná piſze [św. Paweł] do pogánow tylko: ále zgołá piſze do zboru Gálátſkiego/ do Efeſkiego/ y Koloſenſkiego CzechRozm 76v. ~

2. Wyjątkowy, inny niż wszyscy, dziwny, zwracający uwagę, szczególnie dobry; singularis Modrz, JanStat, Cn; specificus BartBydg; clarus, praeclarus Modrz (464): Rzekł Krol/ rad tego poſłucham/ Boć oſobny wzgląd k tobie mam BierEz P4v; ktorą [N. P. Marię] dźis buog ocietz oſobną ſobie tzorką wyzwolił OpecŻyw 9v; Tatz ieſt ona panna oſobné cżyſtoſci OpecŻyw 182v, 6v, 8v, 10, 126v; OpecŻywSandP ktv; ForCnR A2v, B3; PatKaz I 8v, 9, 15, 16, 16v (8); chczą glupy mouycz y pyſacz o thwym naynyeuynnyeyſchym y nayoſobnyeyſchem y chwalebnym począczyu PatKaz II 19v, 20v [2 r.], 37v, 65v, 66, 70v, 77v, 78; Rzek by my tu yako to mogło bycz odpouyedam yſz nyepodluk przyrodzenya ale przeſz barzo oſobną laſką bozą PatKaz III 112; BartBydg 147b; na zaſtarzały kaſzel [to ziele] ieſt oſobney pomoczi FalZioł I 36d, I 4a, 20d, 35b, 74b, 111a (23); wiele też rzecży ieſt ktorych żony potrzebuią, [...] gmachy oſobne y piękne malowanię [!]. BielŻyw 108; GlabGad F4; RejPs 45v, 58, 71v, 94, 97v (10); RejŁas w. 6; LibLeg 11/11; RejRozpr K2v; RejJóz G3, G4 marg; RejKup v8v, bb6v; Synu miły rozum twoy ieſt oſobny dar Boży BielKom C4; Oſobna á wielkiey pociechy pełna modlitwá LubPs Q marg; Pięć mieyſc oſobnych tu w thytn Pſalmye obácżić mamy. LubPs T marg, Hv, Nv, P3, Y4, gg4v; Ná gałkách pozłoćiſtych [wieży] ſkrzypią powietrzniki/ By więc wierę miał ſłucháć oſobney muzyki. RejWiz 64; Oſobney mocy ſłońce/ á oſobney mieſiąc/ Ze nyemoże rozumem żaden thego doſiądz. RejWiz 128v, 4, 48, 64, 103, 110v, 124, 128v [2 r.]; Leop Eph 3 arg; RejZwierz A2, 52; Z tych rzeczy vczyniſz maść pomázowánia ſwiętego Máſć oſobną [unguentum unguenti] / obyczáiem áptekárſkiem BibRadz Ex 30/25, *5, *5v; doſyć ochędożnie do Krákowá przyiechał/ w pocżćie cżterzech ſet koni/ y s fraucymerem oſobnym ochędożnie y koſzthownie przypráwionym BielKron 423v, 249v, 278, 299v, 333, 334v (10); Demum, Adverbium ordinis, Ná oſtátek/ ná koniec, też práwy oſobny/ álbo ſámá dopiero. Mącz 81c; SienLek 155v; RejAp 110v; thák iż dwor iego [biskupa Maciejowskiego] był iedną oſobną ſzkołą Ricerſkich ludzi GórnDworz B7v; Bywáli też záſię drudzy/ kthoricheſmy ſobie s przodku nizacż nie mieli/ á potym doznawáliſmy tego/ że byli ludźmi oſobnemi GórnDworz D4v; A ták ten moy Dworzánin będzie v wſzytkich ludzi s podziwieniem oſobny GórnDworz F2, B6v, B7v, C8, D7, E2v (50); RejPos A2, 12v marg, 42v, 54, 71 (15); BielSat D2; HistLan F; KuczbKat 40; Bo to widamy y w konioch y w inych źwirzętoch iż im ie nacżęſciey ćwicżą á wypráwuią/ tym też naoſobnieyſze bywáią. RejZwierc 15; iáko drzewo Cedrowe ná Libáńſkich gorach/ ktore oſobnieyſzą zieloność y wonność dawa s ſiebie nád inſze głuche á proſte drzewá. RejZwierc 51v, 32, 34, 61, 101v, 110v [2 r.] (14); ták káżdemu ćwicżeniu/ káżda walká nie ieſt ſtráſzliwa przeciw káżdemu nieprzyiaćielowi/ iedno roſkoſz á oſsobna krotochwilá. BielSpr 2v, 1, 26, 66v; KochMon 27, 32; WujJudConf 220; RejPosWstaw 21v; HistHel kt, B; A ták potrzebá ná tákowé ſtáwy oſobné baczenié mieć kto chce áby trwáłé były Strum H3; Stąd śię teſz może iego oſobna cnotá pokazáć. Ze y poſtronnym ſwym nieprzyiaćielom źlie nieżycżył. BiałKaz Mv, Cv; CzechRozm 71, 154; że wiele bywáło ludzi cnoty y náuki (ile śię pokázáć mogło) oſobney/ ktorych śię ſproſne wyſtępki dzierżáły ModrzBaz 6, 6, 7, 50v, 129, 132v, 143; SkarJedn A6, 130; Bo nápiſał mniſkie vſtáwy/ oſobnym bacżenim y ozdobną wymową SkarŻyw 253; w ktorym [klasztorze] Lucyanus miał dzieſięć mnichow/ pilnych/ y oſobnych piſarzow/ około kśiąg zakonu Bożego. SkarŻyw 452, A2, A3, 47 marg [2 r.], 108, 124 (25); CzechEp 341, 367; NiemObr 153; ia ná ćię oſobny Rząd myślę włożyć/ y muńſztuk ozdobny. KochFr 79; KOCHANOVVSKI iedyny/ nie przebráne morze Słow y rzecży oſobnych KlonŻal B; Tárſes/ krol Duńſki/ miał dzyewkę nadobną/ We wſzytkich ſwoich ſpráwach ták oſobną. Ze iey ná ten cżás rownia mieć niechciano. KochSz A2; á máią to ſobie ći zacni ludźie zá oſobną cżeść/ gdy ieden drugiego [...] vprzedźi: y do poſługi ſtołowey/ noſzenia potraw/ ſłánia łoż [...] ſię vbiegiwáią ReszHoz 120; ReszList 174; WerKaz 293, 305; BielSen 5; BielSjem 32; Oná [żona] dźiateczki oycowi podobné Rodźi: ſkąd roſtą poćiechy oſobné KochPieś 42; PudłFr 5, 69; ArtKanc P3, P4; BielRozm 26; ActReg 130; á nowotnego [sługi] przed ſtárym nie ważyć/ oprocż oſobney godnośći. GostGosp 1, 130 [2 r.]; żeś wáſzá kró: M. Polakóm pánem przyrodzonym/ y Królem z oſobnéy łáſki Bożéy dány? OrzJan 92, 14, 65, 66, 99; OstrEpit A2v; KołakCath C4; [Chrystus] czyni ná gorze ono oſobne kazánie o błogoſłáwieńſtwách WujNT przedm 35, s. 68, 81, 323, 397, 398 (9); JanNKar C2; Ale iednák ſententię oſobnieyſzé z niego [statutu] wpiſáć ſie godźi SarnStat 216, 1019; WitosłLut A5v; przechodźiſz [...] wſzyſtkié Anioły oſobną ślicznośćią. SiebRozmyśl K4v; SkarKaz 41a marg, 41b, 158b marg, 347b, 454b, 607a; CiekPotr 34, 46, 71; Prom moſt oſobny/ ty ſtoy á on poydźie KlonFlis C3v, E3v, G2; SkorWinsz A3; KlonWor 17, 75.

osobny ku czemu (1): dzień oſobny ku kupiecztwu Y na drogę wyiezdzaniu. FalZioł V 53.

osobny na co (1): á vczynić iakhoby maſć ieſth oſobna na trąd y na cżyrwone kroſti licza FalZioł I 91d.

osobny czym (2): RejJóz M4v; trzech godnych [...] ludzi: miedzy ktoremi pirwſzy był pan Alexánder Myſzkowſki/ y náuką/ y vrodą/ y przymioty/ oſobny cżłowiek GórnDworz Dd7v.

osobny w czym (9): POlak nád wſze narody/ ieſt w tym oſobnieyſzy/ Iż vkaż mu iáki kſtałt/ by też nadziwnieyſzy. Vźrzyſz go trzeciego dniá/ álić on ták chodzi RejZwierz 80; bo kto chce w cżym być oſobny/ muśi ſie długo/ y náder pilnie ćwicżyć. GórnDworz M5; w żadnym s tych przymiotow/ nie był ták oſobnym/ iżby ſie ich było śiłá nie nálázło/ iemu rownych/ y drugich coby go byli dáleko ſztychowáli GórnDworz M7v, L7v, N5, O, O8, R2, T5v.

N sg f w funkcji orzecznika: »osobna« (1): Ieſt też y to oſobna/ że gdy ſię doznáią/ iż ktora mátká do tego ſię ma/ iákoby corki ſwe [...]/ ná wſzetecżność odáłá [!]/ wnet ſię tákowi ludźie dobrzy náyduią/ ktorzy dźiewecżki tákowe [...] od złych mátek biorą ReszHoz 129.

W połączeniach szeregowych (2): PatKaz II 21; których iednák przyiaćiół liczbá niemáła przybyłá z tego záwźiętégo o iego oſobnéy/ zacnéy/ y práwie świętéy dźiélnośći OrzJan 62.

W przeciwstawieniu: »prosty ... osobny« (1): [Koryntyjanie] mniemáiąc żeby ony wiecżerze w koſciele cżynione/ tylko miáły być proſte wiecżerze/ [...] A toż ie ktemu przywiodło/ iż ſobie oſobne wiecżerze cżynili/ co ſie Páwłowi ſwiętemu nie podobáło. RejPos Wiecz3 [97].

Wyrażenia: »co(ś) osobnego« (29): Icożeś ſobie wżdy ták oſobnego miły pánie vpátrzył wtem człowieczem národzie RejPs 212; nie maiąli [kupcy] cżego przedać oſſobnego. RejJóz B8, B, B8; RejKup v8 [2 r.]; LubPs ff4 marg; RejWiz 90; RejFig Bb3v; RejZwierz 1v; BielKron 9 [2 r.]; ábowiem ktho ma cżego oſobnego dowieść/ muśi ſmieć/ y vfáć ſobie/ bo nie nie ſpráwi kto ſercá nie ma GórnDworz D8, Cv, C7v, 13, 17 [2 r.], M7, P4, V5v; izaſz może kto vcżynić co oſobnego/ ieſli mu nie będzye dáno z niebá. RejPos 242v, 225, 243; RejZwierc 242; Gdy iey co oſobnego ku iedzeniu dano/ ábo wino inſze/ niechćiáłá: iedno to co y drugie miáły. SkarŻyw 160; NiemObr 140; JanNKar B; SkorWinsz A2v.

»osobny dziw« [szyk 4:3] (7): PatKaz I 5; Bowiem iſćie to będzie oſobny dziw miłoſierdzia twego iż ty nas grzeſſne ſprzećiwniki ſwoie będzieſz wyſlucháć raczył RejPs 94; Dzyw oſsobny iſcie pán bog Ten/ naſwieczye vdzýałał. Dawſy rozum człowiekowi RejKup B; RejPos 5, 204v, 222; ArtKanc L3.

»dziwnie osobny« (3): bo dziwne ſpráwy rąk twoich/ y dziwnie oſobne/ nieſluſſno by było áby miáły być zamilczane. RejPs 213v; RejWiz 153v; GórnDworz M6v.

»nad zwyczaj osobny« (1): Iozeph mu było imię dziecię na wſzem godne Vrodą y rozumem nad zwycżay oſobne RejJóz M4v.

»nic osobnego« (7): aby oni nic oſobie oſobnego nierozumieiąc niepodnofili myſli ſwoich tylko wſſytkę nadzieie kładli wtobie panu ſwoiem RejPs 111, 106; RejJóz L7v; tá [Murzynka] nic oſobnego nie mogłá ná nim wybádáć co ſie v nich dźieie BielKron 452v, 455v; GórnDworz Dd7; á gdy rozumiemy żeſmy nic oſobnego nie ſpráwili: więcey ſobie zá táką myśl záſługuiem/ niżli zá vczynki ktoreſmy vczynili. SkarKaz 352a.

»rzecz osobna« (3): GórnDworz Kk8v; Acż tho ieſt rzecż oſobná mieć przyacioły oſobne/ ále to ieſzcże oſobnieyſza komu zá iákie dobrodzieyſtwo wſzyſcy ſłużą/ wſzyſcy ſławią/ wſzyſcy w poććiwośći máią/ błogoſłáwią/ y odſługuią. RejZwierc 101v.

Szeregi: »osobny a doświadczonej pomocy« (1): abowiem [gorczyca z miodem] oſobney ieſt á doſwiadczoney pomoczy na paraliż. FalZioł V 77.

»osobny a (i) dziwny« (2): RejPos 25v; Obyczay przyzwánia tych [Trzech] Krolow bárzo ieſt oſobny y dźiwny. SkarKaz 517b.

»osobny a prawie krolewski« (1): nie wſpomináiąc ieſzcże ſámego cnot/ y oſobnych á práwie Krolewſkich przymiotow GórnDworz C7.

»osobny a barzo miły« (1): pan Wapowſki powiedział/ iáko znał te ludzie/ ktorzy fráſunek/ zamowę/ woynę s pánną/ zá rzecż oſobną/ á bárzo miłą miewali GórnDworz Kk7v.

»osobny i nad wszytkiemi nawyższy« (1): ieſli oſobna y nád wſzytkiemi nawyſzſza moc daná nie będzie/ tyle w kośćiele odſzcżepieńſtw będzie/ ile kápłanow ieſt. SkarJedn 63.

»osobny i (albo) niezwyczajny« [szyk 1:1] (2): Nie iżby káżdy Chrześćijánin/ ktory od haeretykow ábo od Pogánow pozwány ieſt áby dał ſpráwę o wierze ſwey/ miał być nátychmiaſt obdárzon oſobną iákąś y niezwyczáyną náuką ná dyſputowánie WujNT 248; SarnStat 270.

»pewny a osobny« (1): iż ániołowie y inni pewni á oſobni święći ſą pátronámi y przełożonemi pewnych mieyſc WujNT 323.

»piękny i osobny« (1): ponieważ ludźie młodego wieku máią to ſobie zá rzecż piękną y oſobną [pulchrum sibi tenera aetas ducat]/ rodźicow ſwych we wſzem náśládować. ModrzBaz 11v.

»wielki (więtszy), (a, i) osobny« = magnus et singularis JanStat [szyk 3:2] (5): RejAp 177; mieli tho ſobie zá oſobną wielką pomoc/ iż ku potkaniu poſtronnemu/ miedzy dwá iezdne iednego pieſzego/ [...] ſtáwiáli BielSpr 17v; SkarŻyw 31; SarnStat 193; Mieyſce też ono kośćiołá Sálomonowego/ miáło oſobne á wielkie przywileie do poćiech ludzkich/ ktorych żadne inne ná on czás nie miáły SkarKaz 40b.

»osobny a zacny« (1): Niech im przekłádáią przed ocży oſobne á zacne [clara et illustria] przykłády męſtwá y ſpráwiedliwośći ModrzBaz 14v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»osobny i znamienity« (1): iż żadne przyrodzenie nieieſt ták oſobne/ ktoreby/ będąc náukámi wyćwicżone/ niemiáło być oſobnieyſze y známienitſze [non magis praeclara magisque eximia futura esset]. ModrzBaz 129.

Wyrażenie przyimkowe: »z osobna« = szczególnie; speciatim Mącz, Calep; seorsum Vulg; singulariter Mącz (84): ijż w dzień ſwięty od dobrych vcżynkow wzdzierżetz ſie niemamy/ ale z oſobna od grzechow/ ij od robot ſlużebnych a cięſſkich przeſtatz mámy. OpecŻyw 51v; PatKaz I 15v; Temuto Platonowi [...] gdi ieſzcże był w kolebce, na vſta pczoły miod kładły, znamionuiąc zoſobna ſłodkoſć mowy iego. BielŻyw 79, 154; WróbŻołt 67/10; Azoſſobna thu wpoznanyv na ſzwyethi Ian pyorek ſtruſchowych 19 sthaſchu vkradl LibMal 1547/125; Abowiem vcżynił to był Pan Bog/ y z dawná przeyrzał/ áby narod Páná Kryſtuſá miał z oſobná ſwoy dar [...]. Nie bez przycżyny tedy tu Pan Bog Zydom łáſkę ſwą okázowáć racżył BielKron 35v, 196v; Mącz 395b, 404d; BielSat D3; GrzegŚm 30; Dobrzeć ieſt kto z oſobná przyiacielá iákiego wſpomaga/ rátuie RejZwierc 101v; ROZMOWY CHRISTIANSKIE. [...] W ktorych ſą rozmáite gadánia o przednieyſzych ártykułách wiáry Chriſtiáńſkiey: A zoſobná o Zydowſkich gadkách CzechRozm kt, A5, A6, 1, 9, 14 (21); CzechEp *3, 92, 114, 115, 126 (40); A zoſobná / między inſzymi przycżynámi/ tá iedná nie pomáłu mię ku przypiſániu tych kśiążek W.M. popchnęłá CzechEpPOrz *4v, *2, *4, *4v, **2; NiemObr 6; Calep 996a; On [Bóg] choćia wſzytkie inſze cżáſy ſam zgotował/ Iednák ten dźień [Bożego Narodzenia] z oſobná / hoynie vdárował GrabowSet K; WujNT Gal 2/2.
a. W funkcji rzeczownika (1): Acż we wſzytkich inych náukach/ y rzemięſlech/ lepiey prześć miárę/ á być miedzy oſobnymi. GórnDworz M5.
3. Szczególny, specjalny; specialis JanStat, JanPrzyw; singularis, singulus JanStat (46): Barani iako j kozłowie maią głos oſobny ktorym ſamicze kſobie wołaią cżaſu gich gamratowania FalZioł IV 2d; RejJóz L3; LeszczRzecz A3 [2 r.]; ktorego [Absalona] włoſy koſztowáły káżdy rok dwie ſcie ſyklow/ bo náymowano niewiáſty oſobne ktemu/ co mu ie przypráwiáły ku iego cudnośći. BielKron 71v, 106, 390v, 397v, 410; RejPos 212v; ale oſobne kthemu mieli młodźieńce prędkie ná zabiegi/ ktorzy przed woyſkiem przodkiem chodźili/ áby mieyſce náydowáli gdzie by woyſko położyć na dybrym [!] mieyſcu BielSpr 7, 15v; KochOdpr A2; Są záś oſobne Bráctwá/ ktore o więźniách oſobliwą piecżą y ſtaránie máią ReszHoz 121; ReszList 141; Dla tego też tu maſz oſobne modlitwy y rozmáite nabożeńſtwá ku tey świętey Pánnie. LatHar 478; GDyż wſzyſtkim ſpráwam oſobné vrzędy ſą náznáczoné [Gdyż kożdému vrzędowi ſą náznáczoné pewné ſpráwy JanStat 303] SarnStat 231; Iż ponieważ Stároſtowie náſzy płacámi y dochody oſobnémi/ y ná niektórych mieyſcách ſtołu náſzégo dochodmi ſą wſzędźie opátrzeni SarnStat 547, 113, 179, 196, 285, 405 (17); PowodPr 40; Zá co im Dawid bárzo dźiękuie/ y oſobne do nich z temi dźiękámi poſły wypráwuie. SkarKaz 382a; VotSzl E2, E4v.
Wyrażenia: »list osobny« = specialis littera JanStat [szyk 4:3] (7): BielKron 390v; o czym oſobny liſt od nas wyſzedł. SarnStat 1098, 36, 983, 1028, 1102, 1230.

»osobny przywilej« (1): Bo ácz y ći nie dobrzy przełożeni byli; iednak częſto/ dla oſobnego przywileiu vrzędu ſwoiego/ prawdę znáć musieli WujNT 8.

»osobny uff« (1): w ktorey [legii rzymskiej] bywáło ludźi wſzyſtkich dzieſięć tyſiąc okrom tych/ ktore oni zwáli auxiliares albo extraordinarii/ my zowiemy oſobne albo pośilecżne vffy BielSpr 10.

4. Dotyczący jednej osoby lub rzeczy, osobisty, prywatny, indywidualny; własny, właściwy; privatus Modrz, JanStat; singularis JanStat (114): SMyluyſyα myli panye nad duſſamy ktore oſobnich vcyebye nyemayα pomocnykow BierRaj 20v; MetrKor 46/65v; RejPs 98; OrzList e3v; BibRadz II 130c marg; á Krol Fráncuſki oſobnego ſkoſztowánia żądał z Ceſárzem ſam á ſam cżynić BielKron 205, 54v, 87, 104, 173v, 201 (14); Evocator, Odwodziciel/ zwoidcá który nád przikazánie oſobne ſobie ſeymy á ſchadzki czini/ zwodząc ludźie. Mącz 505a; SarnUzn B5v; SienLek 19; GórnDworz G4; RejPos 244v; Iáko Ceſarz álbo pan káżdy potrzebuie oſobnego ſługi przyrodzonego/ ktory rozumie iego obycżáiom/ á trephuie w iego poſługi/ ták też ſługá oſobnego páná przyrodzonego ku ſwey myſli potrzebuie/ ktoregoby łáſkę vznał BielSpr 47v, b3, 47v; WujJud 191v marg; CzechRozm 240, 245v; ModrzBaz 2v, 135v; SkarJedn 179; ná świętych y wybránych/ ktorzy ſą domem/ páłacem/ y oſobnym mieſzkániem iego [Boga]. SkarŻyw A3, 357, 374; ReszPrz kt; Ze to wſzyſtko znáczyło prace y drogi Piotrowe około náwracánia świátá do Páná Bogá/ y iego właſne przywileie; znáć to z oſobnych obietnic Páńſkich iemu nawięcey vczynionych. WujNT 212; A niektore [listy pisał] do oſobnych perſon: iáko do Tymotheuſzá/ y do Tytuſá WujNT 516, 31, 516, 550, 578 marg; któré to zakłády nie ná oſobné perſony/ ále tylko na poſpólſtwá/ álbo ná inné zebránié mieyſckié [...] chcemy SarnStat 263, 51, 52, 486, 537, 917, 937; Przetoż piſmo S. rzadko miánuiąc oſobne Báłwany/ poſpolićie zowie Bogámi obcemi PowodPr 28, 4 marg, 28, 31, 78; Bo gdźieby było oſobne á domowe nabożeńſtwo/ łácnoby byli od iednego Bogá/ y od iedney wiáry/ y od iednego ołtarzá/ y od iednego kápłáńſtwá odſtąpili. SkarKaz 40a.

W połączeniach szeregowych (2): Mącz 322d; To ieſt nie ma być według właſnego, oſobnego, ábo priwatnego duchá y rozumienia człowieczego wykłádáne [pismo]: ále według poſpolitego rozumienia kośćiołá powſzechnego. WujNT 810 marg.

W przeciwstawieniach: »osobny ... pospolity (8), powszechny (5), spolny (3), katolicki, społeczny« [w tym: katolicki a powszechny (1), spoiny albo pospolity (1)] (16): yſch kto ma ſwe oſobne prauo od poſpolytego yeſt vyyąth PatKaz I 8v; SarnUzn B5v; RejPos 351; WujJud 191, 226, Nnv; Zeznawamy też Poſt prawdźiwy być dwoiáki. Ieden ſpolny álbo poſpolity. Drugi oſobny/ álbo káżdego z oſobná. WujJudConf 191; SkarŻyw 298, 537; CzechEp 46; Wſzelkie zezwolenie w iednośći kośćiołá Chriſtuſowego/ ná Conciliách/ ná Synodziech/ y ná poſpolitych modlitwách/ więtſzey mocy ieſt/ niżli oſobnego ktorego człowieká. WujNT 77; Ták też wiárá ktorą my bywamy vſpráwiedliwieni/ ieſt nieoſobna iáka/ ále Kátholicka á powſzechna wiárá WujNT 538, 31, 129, 538, Ddddddv; [Abowiem Ceremonie, ſą iedne Powſzechne; á drugie, Oſobne. HerbOdpow Pp6].

Wyrażenia: »lud osobny [= wybrany]« = Żydzi [szyk 3:1] (4): Ciebie Pan Bog (to ieſt Izráelá) wybrał ſobie zá lud oſobny ze wſzytkich ludzi BielKron 35v, 32, 44; RejPosWstaw 21v.

»osobna modlitwa« (1): Oſobne modlitwy mogą być ięzykiem nie znáiomym. WujNT 614 marg.

»msza osobna« = msza na jakąś intencję, w której tylko kapłan przyjmuje komunię [szyk 5:3] (8): y ná on cżás Mſze tákowe bywáły/ ná ktorych żaden inſzy okrom Kapłáná Ciáłá Páńſkiego nieprzyimował. (marg) Mſze oddzielone álbo oſobne. (–) WujJud 225v; A nie nować to w Kośćiele/ że zá tego álbo owego oſobnie Mſzą miewáią: ponieważ to od cżáſow Apoſtolſkich w Kośćiele bywáło. (marg) Oſobne Mſze zá tego ábo owego. (–) WujJud 229, 226, 226v [2 r.], 227v, Mm6 [2 r.].

»osobna pieczęć« [szyk 1:1] (2): OBiecuiem téż ſłowem náſzym Królewſkim/ iż my y potomkowie náſzy/ Sygnetu żadnégo vżywáć nie mamy/ áni pieczęći oſobnéy w ſpráwách Rzeczypoſpolitéy náleżących/ iedno Koronnych pieczęći SarnStat 325, 325.

»osobny post« (2): V nas oſobne poſty ſą/ ktore álbo kápłan ná Spowiedźi dla duchownego iego pożytku nákaże zá pokutę/ álbo ie kto ſam dobrowolnie z nabożeńſtwa przyimuie. WujJud 191 v; WujJudConf 191v.

»osobny przywilej« (5): PatKaz III 93; SkarŻyw 194; Abowiem co ſię temu łotrowi ſzczęśliwemu sſtáło/ toć nie było práwo poſpolite/ ále oſobny przywiley/ y rzadki przykład Páńſkiego miłośierdzia. WujNT 293, 391; SkarKaz 578a.

»sąd osobny« (3): K temu obácz/ iż przy śmierći káżdego/ dzieie ſię iákiś ſąd oſobny WujNT 263, 263 marg, Bbbbbb3v.

»osobny w sobie« (1): Y wedle Philozophow táka ſpráwiedliwość ieſt dwoiáka: iedná zakonna/ ktora w ſobie zámyka wſzytki cnoty/ ktore zakon y práwo każe: á druga oſobna w ſobie/ ktora ſię śćiąga ná zmowy/ kupná/ dániny/ ſądy/ miáry/ łokćie/ ſzácowánia SkarKaz 310a.

»osobna spowiedź« (1): iż nie mowi/ żeby ſię wyznawáli być grzeſznymi/ co być może przez powſzechną ſpowiedz: ále iż ſię ſpowiedáli grzechow ſwoich: co znáczy oſobną iákąś ſpowiedz/ z wyliczániem grzechow. WujNT 129.

»swoj osobny« [szyk 2:2] (4): To naprzod wiedząc iż żadne proroctwo piſma nie ieſth właſnego przynucenia. (marg) To ieſt nie poſzło od cżłowieká ktoryby ſam z ſiebie do tego był pobudzon: Drudzy záſię cżytáią/ nie ieſt z oſobnego wykłádánia/ to ieſt/ nie należy ná cżłowieká wykłádać piſmo wedle oſobnego rozumu ſwego. (–) BibRadz 2.Petr 1/20; BielKron 191v; Mnie ſie thák widzi M. pánie/ iż káżdy z nas/ iáko w inych rzecżach/ ták y około vpodobánia ſobie cżłowieká/ ma ſwe oſobne widzenie GórnDworz C4; NiemObr 138.

Szeregi: »mianowity i osobny« (2): Iáko y Saul/ máiąc miánowite y oſobne roſkazánie/ áby Amálekity do ſcżątku z bydłem wygłádźił/ [...] dobrze to cżynił. CzechRozm 238v, 239.

»osobny i pojedynkowy« (1): Byſmy oſobnych y poiedynkowych doległośći nie mieli [...]: ſámá teſkność do Chryſtuſá náſzego [...] trapićby nas bárzo mogłá. SkarKaz 550a.

»(tak) pospolity i (jak) osobny« = communis et privatus JanStat; tam generalis quam privatus, publicus et privatus JanPrzyw (6): ZapWar 1548 nr 2668; áby wſzyſtkié dobrá iego poſpolité y oſobné/ ruchomé y nieruchomé/ świetckié do ſkárbu y ſtołu náſzégo były wźięté y oddáné SarnStat 194, 12, 54, 132, 1040.

»osobny (osobniejszy) i (ani) własny (a. własniejszy)« [szyk 1:1] (2): A toć ſą owoce wſzytkim Haeretykom w obec poſpolite. Sąć y inne oſobnieyſze/ y właſnieyſze Haeretykom czáſow náſzych WujNT 31, 811.

5. Lubiący samotność; seductus, solitarius, solivagus Cn (7): FalZioł V 50v; BielŻyw 121; A komu pánuie czarna żołć/ to ieſt/ Melánkolia ſucha a źimna. Tácy ludźie bywáią máli/ ſczurzy/ nieweſeli/ oſobni SienLek 30.
Wyrażenie: »osobny żywot« [szyk 2:2] (4): BielKron 166v, 218; iż nic nie ieſt żywot oſobny bez dobrego towárzyſtwá/ á zwłaſzcżá bez ſzcżyrego á prawdziwego przyiacielá. RejZwierc 94; Iż puſtelniczy y oſobny żywot dobry ieſt y Bogu miły WujNT 281.

Synonimy cf OSOBLIWY.

Cf OSOBKOWY, OSOBLIWY, SAMOOSOBNY

JB