Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OSZCZĘDAĆ

Następne hasło: OSZCZĘDANIE »

OSZCZĘDAĆ SIĘ (12) vb impf

oszczędać się (5), oszczędzać się (4), oszcządać się (2), oszcządzać się (1); oszcządać się BartBydg, KlonWor, oszczędać się : oszczędzać się : oszcządzać się Mącz (5:4:1).

sie (10), się (2).

o oraz a jasne.

Fleksja

indicativus
inf	oszczędać się
praes
	sg
1	oszczędzåm się
3	oszcządå się

praet
	sg
1	m	-m się oszczędåł

fut
	sg
1	m	będę się oszczędåł

imperativus
	sg
2	oszczędzåj się

inf oszczędać się (5). ◊ praes 1 sg oszczędzåm się (2). ◊ 3 sg oszcządå się (1). ◊ praet 1 sg m -m się oszczędåł (1). ◊ fut 1 sg m będę się oszczędåł (1). ◊ imp 2 sg oszczędzåj się (1). ◊ part praes act oszcządzając się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. oszczędzić.

Znaczenia

1. Nakazywać sobie oszczędność, powstrzymywać się od czegoś (11)
2. Uważać na siebie, nie narażać swej osoby, nie przemęczać się (1)

1. Nakazywać sobie oszczędność, powstrzymywać się od czegoś; comparare, fraudare, parcere, parsimoniam adhibere, rem parsimonia adhibere, servare Mącz; dissimulare BartBydg (11): BartBydg 218; Genium suum fraudare, Skępić Oſzczędáć ſie/ Nieużyć ták yáko ſie godzi. Mącz 136b; Sumptui ne parcas, ulla in re qua ad valetudinem opus sit. Nie oſzczędzay ſie/ nie żáłuy nákładu żadnego dla zdrowia. Mącz 277c; Rem parsimonia retinere, Oſzcządzáyąc ſie przi ſwym zoſtáć/ mieć potrzeby ná potrzeby. Mącz 277c; Comparo, Skąpię/ ściskam groſz ku groſzowi/ oſzczędzam ſie. Mącz 277c; Servare ad reditum, vel alta tempora, Chowáć/ Oſzczędzáć ſie. Mącz 389a; Minuam sumptus quantum erit possibile. Będę ſie oſzczędał yáko naybarziey będę mógł. Mącz 432c, 151c, 277c, 389a; [Oſzcządam ſię/ Parco, comparco. Volck Ppp4].

Zwrot: »na przyszłe czasy oszcządać się« (1): Wſtawſzy idźie do Kárcżmy/ ieſli ma co groſzy. Tám każe piwo nośić/ z zázbania wygląda: A ná przyſzłe ſię cżáſy namniey nie oſzcżąda. KlonWor 34.

2. Uważać na siebie, nie narażać swej osoby, nie przemęczać się [na co] (1): Qui e nuce nucleum esse vult frangat nucem proverbium, Kto chce pożitek mieć nie ma ſie ná robotę oſzczędáć. Mącz 255c.

Synonimy: 1. chować, oszczymiać się, skąpić, żałować; 2. oszczytać się, szanować się.

Formacje współrdzenne cf SZCZĘDZIĆ.

Cf OSZCZĄDAJĄCY SIĘ