Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OŚLEPION

Następne hasło: OŚLEPNĄĆ »

OŚLEPIONY (15) part praet pass pf

oślepiony (10), oślepion (4), oślepiony a. oślepion (1).

-ſl- (12), -śl- (3).

Pierwsze o oraz e jasne; -on-, -(o)n.

Fleksja

sg
m	N	oślepiony, oślepi(o)n	f	N	oślepion(a)
	G	oślepion(e)go		G
	V			V	oślepion(a)

pl
N	m pers	oślepieni
N	subst	oślepion(e)
A	subst	oślepion(e)

sg m N oślepiony (4), oślepi(o)n (4); ~ (attrib) -ony (2) BielKron, Mącz; ~ (praed) -(o)n (4) GlabGad BielKom, BielKron, Mącz, -ony (2) GórnDworz, RejZwierc. ◊ G oślepion(e)go (2). ◊ f N oślepion(a) (1). ◊ [V oślepion(a).] ◊ pl N m pers oślepieni (1). subst oślepion(e) (2). ◊ A subst oślepion(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: oślepiony od kogo (3).

Sł stp s.v. oślepić, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów z GórnDworz) s.v. oślepić.

Znaczenia

Którego uczyniono ślepym, pozbawiony wzroku (15)
- W przen (6)

Którego uczyniono ślepym, pozbawiony wzroku (15): Tych cżáſow też Muleaſſes Krol s Tunis z Affryki [...] przyiechał do Ceſárzá y ſynem młodſzym/ wypędzony y oſlepiony nędzny od ſyná ſtárſzego. BielKron 232v, 300 marg; Exoculatus, Któremu oczy wyłupiono/ oślepiony Mącz 259c; Tiresias, Król y práktikarz thebáński któri od Bogini Iuno oślepion yeſt. Mącz 456b; áby tylko wierni temu ſie z dáleká przypátrowáli/ á niewiernym ieſzcże bárziey bywáią ocży oſlepione/ iż ſie temu nie tylko przypátrzyć ále áni podziwowáć mogą. RejAp AA3v; RejZwierc 198v; StryjKron 91.

Wyrażenie: »oślepion na oko (oczy)« (2): Przeto też natura z łaſki ſwey tak ſprawiła iż gdy by kto był oſlepion na iedno oko á drugie czało zoſtało, tedi w onym iednym przybędzie mu oſtroſci wzroku więczey niżli kiedy w parzze [!] było. GlabGad B4v; Kto iey [Lukrecji] ſieći nie przeſkocży/ Pewnie oſlepyon ná ocży BielKom E6.

W przen (6): A thu iuż ony chore á mdłe á práwie iáko oſlepione owiecżki ſwoie/ racżył zgániáć á przyłęcżáć do ſiebye/ á do ſwięthey owcżarniey ſwoiey/ iuż im iáwnie okázuiącz Boſtwo ſwoie RejPos 324; Myśli niewiernych od ſzátáná oślepione. WujNT Aaaaaa2v; [[o Judaszu] O oslepyona zlosczy! O ssynv wiecznego zatraczenya, y czemv thwego grzechu czieskosczy nyevbaczis SprChęd 29].

oślepiony czym (4): Powiedał też Socrates [...] lepiey abyſmy proſząc milcżeli; bo myli ludzſka cieleſtnymi rzecżami oſlepiona, o nieużytecżne rzecży proſi BielŻyw 54; BibRadz *5. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »oślepiony miłością« (2): ná czo wſzytko/ oſlepionego miłoſcią cżłowieká/ then okrutny zwirz białagłowá przywiedzie GórnDworz Dd4, Dd2.

Cf OŚLEPIĆ