[zaloguj się]
[pdf]

OŚLEPIĆ (29) vb pf

-ſl- (20), -śl- (7), -szl- (1), -ssl- (1).

o oraz e jasne.

Fleksja
inf oślepić
praet
sg pl
2 m -eś oślepił m pers
3 m oślepił m pers oślepili
f oślepiła m an
n oślepiło subst
plusq
sg pl
3 m był oślepił m pers
n subst były oślepiły
impersonalis
con by oślepi(o)no
participia
part praet act oślepiwszy

inf oślepić (4). ◊ fut 3 sg oślepi (2). ◊ praet 2 sg m -eś oślepił (1). ◊ 3 sg m oślepił (9). f oślepiła (2). n oślepiło (1). ◊ 3 pl m pers oślepili (3). ◊ plusq 3 sg m był oślepił (3). ◊ 3 pl subst były oślepiły (1). ◊ impers con by oślepi(o)no (1). ◊ part praet act oślepiwszy (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

I. Transit. Uczynić ślepym, pozbawić oczu, wzroku; privare aspectu, privare oculis Mącz; caecare PolAnt; excaecare Vulg [w tym: kogo, co (25)] (28): a takze ſymeon chneth oſzlnąl y nycz nyeuydzyal a anyol znyknąl oth nyego oſzlepywſzy go PatKaz II 61; ZapWar 1533 nr 2358; Tobiaſzá Iáſkołká kiedy oſlepiłá RejWiz 131; RejFig Aa6v; RejZwierz 13v; Pothym Koloman brátá Almuſá dał oſlepić y ſyny iego/ áby pánowánia nigdy nie mieli BielKron 301v; Thego tho Boleſławá oſlepił Krol Polſki Boleſław Chábry ták/ iáko w Cżeſkiey kronice ſtoi BielKron 323v, 169v, 170v, 173, 253v, 298 (11); Privare aspectu, z oczu znieść/ álbo też oczy dáć wyłupić/ oślepić. Mącz 405b, 322d; CzechRozm 239v.
Zwrot: »oczy, na oko oślepić« = oculos caecare PolAnt (2:1): Iáko gdy Iáſkołcży gnoy z gory ſpadſzy ocży mu [Tobiaszowi] był oſlepił RejZwierc 124v; BudBib Ier 52/11; Eluscare – Na iedno oko oſlepicz, iedno oko wiłupic. Calep 357b.
W przen (6): Kogo grzech oſlepi/ tedi ſie iuż sſthawa iáko głuch LubPs K3v marg; Iużći też o nim [o Panu] ći ludzye wymyſlni s pewnych proroctw wiedzyeli/ ále coż gdy ie thák były oſlepiły ony rozumy ich/ ony pożytki ich/ ony doſtátki ich/ że nigdy zá tym Pánem iść niechcieli RejPos 277v, 337v; NiemObr 84; A ieſli też ieſt zákryta Ewángelia náſzá: tedy ieſt zákryta tym ktorzy giną/ w ktorych Bog świátá tego oślepił ſmyſły niewiernych [in quibus deus huius saeculi excaecavit mentes infidelium]/ áby im nie świećiłá świátłość Ewángeliey chwały Chriſtuſowey WujNT 2.Cor 4/4 [przekład tego samego tekstu NiemObr]; Lákomſtwo Iudaſzá oślepiło. WujNT Zzzzz4.
II. Intransit. Oślepnąć, stać się ślepym (1): Kto viijgo. dnia krew puſci, w cżterdzieſci dni vmrze. Kto. vjgo. dnia puſzcża/ oſlepi [oślnie SienHerb 438b]. FalZioł V 46v.

Synonim: II. oślnąć.

Formacje współrdzenne cf ŚLEPIĆ.

Cf OŚLEPIENIE, OŚLEPIONY

EW