[zaloguj się]
[pdf]

ROZMYŚLANIE (295) sb n

o oraz a jasne (w tym w o 1 r. błędne znakowanie); -é (19), -e (2); -e BiałKat; -é : -e OpecŻywPrzedm (5:1).

Fleksja
sg pl
N rozmyślanié rozmyślaniå
G rozmyślaniå rozmyślań
D rozmyślaniu
A rozmyślanié rozmyślaniå
I rozmyślaniém, rozmyślanim
L rozmyślaniu

sg N rozmyślanié (69); -é (13), -(e) (56). ◊ G rozmyślaniå (49); -å (48), -(a) (1). ◊ D rozmyślaniu (33). ◊ A rozmyślanié (34); -é (6), -e (2), -(e) (26); -é OpecŻyw (3), SarnStat (2); -e BiałKat; -é : -e OpecŻywPrzedm (1:1). ◊ I rozmyślaniém (25), rozmyślanim (10); -ém TarDuch, RejPs, BibRadz (2), RejAp (2), RejPos, ModrzBaz, CzechEp, CzechEpPOrz, GórnRozm (2), SarnStat (2), SiebRozmyśl (2); -im OpecŻyw (2), OpecŻywPrzedm, KwiatKsiąż, HistRzym, SkarŻyw (2), SkarKaz; -ém : -im LatHar (9:2); ~-ém (4), -(e)m (21).◊ L rozmyślaniu (58). ◊ pl N rozmyślaniå (12); -å (9), -(a) (3). ◊ G rozmyślań (1). ◊ A rozmyślaniå (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII (z Cn) – XVIII w. s.v. rozmyślić.

Myślenie, zastanawianie się, zwłaszcza głębokie i szczegółowe, roztrząsanie; meditatio Vulg, PolAnt, Modrz, Calag, Cn; deliberatio Mącz, Calag, JanStat, JanPrzyw; cogitatio Vulg, Cn; contemplatio Mącz, Modrz; agitatio (mentis) Mącz, Cn; consultatio Calag, Calep; consideratio, reputatio, versatio Mącz; ruminatio Calep (295): RejWiz 46; rozmyſlał ſam w ſobie co cżynić miał ieſli gonić nieprzyiaciele ktorych było cżternaśćie tyſięcy/ połowicę tego ludu máiąc cżyli ſie wroćić do domu. A w tym rozmyſlániu w nocy widział [Lestko Czarny] widzenie Angielſkie/ ktore ſie S. Michałem wyznawáło być/ vpomináło go áby bez żadney boiáźni nieprzyiaćiele gonił BielKron 365; Agitatio, Ruſzanie właſnie vmysłu/ Roſmiślánie [!]. Mącz 6b, 333c, 443c, 486d; Bo ludźie vczeni y mądrży/ rozmyślániem ſię więcey zábáwiaią GórnRozm N3v, N3v; Ruminatio, rei cuiuspiam in memoriam revocatio – Rozmiſlianię. Calep 931b.

rozmyślanie czego (2): WIelka nędzá ieſt náznácżoná káżdemu cżłowiekowi [...]. To ieſt/ myſli ich/ y boiazń ſerdecżna/ y rozmyſlánia rzecży przyſzłych [adinventio expectationis]/ á dzień śmierći [absorbują wszystkich ludzi]. BudBib Eccli 40/2. Cf »nie wdawać się w rozmyślanie«.

rozmyślanie około czego (1): A in genere Deliberatiuo/ to ieſt wtym rodzáiu rozmyſlania około ſpraw/ iuż ta ſzyroka wymowa v Xiążąt y wielkich panow żadnego mieyśca niema KwiatKsiąż Iv.

rozmyślanie o czym (2): á do tego ſie oſobnego obiáwiánia nie ſkwapiáć/ wyiąwſzy by ſam Bog: bes iego o tym rozmyſlánia/ przedtym/ wykonáć co przezeń chćiał duchem ſwoim/ iáko wykonał był przez Piotrá przećiw Anániaſzowi y Zefirze. CzechRozm 240; áby potym [lege: po tym] ná oſtátecżne rzecży wſpominániu/ nie ſchodźiło mi ná przyſtoynym do nich przygotowániu/ y prácowitym o ſpoſobiech tego przygotowánia rozmyślániu. LatHar 640.

rozmyślanie w czym (1): Y może I. M. temu wierzyć/ iż tymi ſłowy ſwymi nie ládá iáko mię wzbudźił/ ku pilnieyſzemu w rzecż tę wglądániu y w niey rozmyślániu. CzechEp 127.

rozmyślanie czyje [w tym: pron poss (12), G pron (5)] (17):gdyż w ciele cżłowieká żywiącego ieſt s przyrodzenia oſądzon rozum y káżde rozmyſlánie iego RejAp 68; CzechRozm 240. Cf Frazy; »dopatrzyć się w rozmyślaniu swoim«, »zrozumieć rozmyślanie«.

Frazy: »to (już ja) rozmyślaniu [czyjemu: twemu (9), każdego (1)], każdemu na rozmyślanie poruczam; to każdego rozmyślaniu przypuszczam; co każdego rozmyślaniu niech będzie poruczono« = już nie będę tłumaczył, musisz a. trzeba samemu się zastanowić [szyk zmienny] [w tym: ze zdaniem dopełnieniowym (8); zaimek względny (6), iż, jeśli, żeby] (10:1;1;1): Możeć to być powieść zmyſloną od Poetow/ ále w ſobie ma wielkie przykłády/ porucżam tho káżdemu ná rozmyſlánie rozmáite. BielKron 49; RejAp BB7, 35, 143v; Co káżdego rozmyſlániu niechay będzye porucżono/ iákim ſzáfárzem ieſt/ á iákimby być ſpráwnie miał RejPos 23v, 57, 89v, 168, 261v, 267v (9).

peryfr. »[przed czym] ustawa rozmyślanie [czyje]« = coś przekracza czyjeś pojęcie (1): Abowiem mię zewſſech ſtron obeſzły rozliczne ſprzećiwnoſći/ á wydaẃáią mię wyſtępki moie więczſſe niż ia onich rozumiem ktore ſnadz przerownáły liczbę włoſow moich thák iſz przedniemi vſtawa y rozmyſlánie moie. RejPs 61.

Zwroty: »dopatrzyć się w rozmyślaniu swoim« = poznać (1): Thákżeć y thu gdy ſie obacżyſz á vźrzyſz iż ſie iuż wiele wypełniło/ iáwnie ſie potym tego dopátrzyſz/ iż to prawdá/ w rozmyſlániu ſwoim/ ieſliże cie Pan Bog wſpomoc będzie racżył. RejAp 3v.

»nie wdawać się w rozmyślanie [czego]« (1):Nie wdáwayże ſię w rozmyſlánie prożne pierwſzych wiekow [noli festinare cum prioribus temporibus cogitare vana]/ ábyś ſkwápliwie nie miał względu ná poſlednieyſze czáſy. BibRadz 4.Esdr 6/34.

»rozmyślanim [co] zachować« = zapamiętać (1): tych rzeczy ktorych ſię iuż naucżyli máią ie rozmyſlánim záchować/ á ktorych ieſzcze/ tedy przeż vſtáwiczne á pilne cżytánie máią ſobie wſpoſobiać. KwiatKsiąż K4v.

»zrozumieć rozmyślanie [czyje]« = zrozumieć kogoś (1): Mowienia moie vſłyſz Iehowo/ zrozumiey rozmyſlánia moie [intellige meditationem meam]. BudBib Ps 5/1.

Wyrażenia: »rozmyślanie grzechow swoich« = rachunek sumienia (1): Prziydą w rozmyſlániu grzechow ſwoich [Venient in cogitatione peccatorum suorum] boiáźliwi/ y oſocżą ie z drugiey ſtrony niepráwośći ich. Leop Sap 4/20.

»pilne rozmyślanie« (2): A ieſliż tego ieſzcże ná oko niewidziſz/ tedy ia to iuż twemu pilnemu rozmyſlániu porucżam. RejAp 143v; CzechEp 127.

»rozmyślanie prożne« [szyk 1:1] (2): iżbychmy ſię w nich prożnym rozmyſlániem y głębſzym nád rozum náſz wywiádowániem nie zábawiali BibRadz *4, 4.Esdr 6/34.

»rozmyślanie rozumne« (1): á kthemu thák poſthánowiony/ iákoby cżęſcią był [dobry król] w rozmyſlániu rozumnym/ czo Láćinniczy contemplatią zową/ cżęſcią w ſpráwach GórnDworz Gg7.

Szeregi: »rozmyślanie, rozeznanie« (1): Szcżęſliwe to rozmyſlánie/ Káżdey ſpráwy rozeznánie/ Bo ſpráwá dniá wcżoráyſzego/ Miſtrzem ieſt v dziſieyſzego. RejZwierc 232v.

»rozum i rozmyślanie« (2): RejAp 68; Othoż/ iáko Moiżeſz powieda/ położoná ieſth przed cię wodá y ogień/ obierayże ſobie przy cżym zoſtáć maſz/ tho iuż ia twemu rozumowi y rozmyſlániu porucżam. RejPos Ooo5.

»wglądanie, rozmyślanie« (1): CzechEp 127 cf rozmyślanie w czym.

Wyrażenie przyimkowe: »z rozmyślaniem« (1):
~Wyrażenie: »z długim [jak] rozmyślaniem« (1): bo z długim przez kilká lat rozmyſlániem wędźidło ſię to kowáło CzechEp 52.~
Przen [czyje] (2): Duſze złej y dobrey po śmierći rozmyſlánie. RejWiz 121 marg [idem] Cc5.
a. Połączone z przeżyciem religijnym, kontemplowanie tajemnic wiary (228): OpecŻyw 30, 102, 103; S takowegociem rozmyſlaniá/ mnodzy ludzie proſci a nieumiętni/ bywaią rozumu oſwiétzonégo ij żywota ſwiętego OpecŻywPrzedm C4, C3v; OpecŻywSandR nlb 4; A gdyſch tak byl auguſtyn ſzwyąthy wtakyem roſzmyſzlanyu modlącz ſyą naſzwyątſzey pannye ktoremuſz othpouyedzala panna Marya rzekącz [...] PatKaz I 35v; WróbŻołt aa3; Ták Páweł zowie Ráiem y trzećim niebem zacne á wyſokie obiáwienie táiemnic roſkoſznych Boſkich/ gdy był záchwycon w rozmyſlánie niebieſkie GrzegŚm 41; KuczbKat 435; á wſzytek lud ku pilnemu ſtárániu o tákowe rzecży/ á vſtáwicżnemu rozmyſlániu/ pobudza. RejPosRozpr b3; ReszHoz 136; DWoiáko ſię to nabożeńſtwo święte/ Zołtarzá/ Wianká/ y Koronki Pánny Błogoſłáwioney Máryey odpráwić może: to ieſt bądź modlitwą ſámą/ bez wſzelkiego rozmyſlánia/ bądź modlitwą/ z rozmyślániem złącżoną/ á to troiáko. LatHar 514; DO tey ſerdecżney y wnętrzney modlitwy/ ktorą rozmyślániem názywamy/ trzy ſię częśći álbo śiły duſze náſzey ſchodzą: Pámięć/ rozum/ y wola. LatHar 662; Dotknął Dawid kroćiuchno dwu znácżnych pożytkow iego [tego sposobu modlitwy]/ to ieſt oświecenia rozumu/ y zápalenia woley/ gdy ták mowił: W rozmyślániu moim/ ogień ſię rozżarzy. gdzie rozmyślánie do rozumu/ rozżarzenie do woley ſię śćiąga. LatHar 663; wolą Páńſką/ y vſtáwy iego/ rozmyślániem cżęſtym rozbieráć kazano LatHar 664; WIele rzecży potrzebá do pożytecżnego y przyſtoynego odpráwienia tákiego nabożeńſtwá. Iedne być máią/ przed rozmyślániem/ drugie przy rozmyſlániu/ trzećie po rozmyſlániu. LatHar 664; bo trudnieyſze ieſt rozmyślánie/ niżli vſtna modlitwá. LatHar 664, 215, 257 [2 r.], 264, 318, 514 [3 r.] (31); SiebRozmyśl [A4]v, F2, F2v; SkarKaz 7a [2 r.], 550b.

rozmyślanie kogo, czego (64): OpecŻyw 102, 160 [3 r.], 190; OpecŻywPrzedm C3 [2 r.], C3v [2 r.], C4, C4v; OpecŻywSandR nlb 5; TarDuch ktv; abowiem rozmyſlanie zakonu y przykazania bożego, czyni iże ſmuthki możemy ſcierpieć. WróbŻołt oo7v, cc7v, qq2; a dla lepſei chvci/ a ſprawnoſci kv rozmyſlaniv/ y poięciv navki ſłowa bożego/ chwale y trzymam [post]. SeklWyzn f2; KrowObr 178v; BibRadz *4, Ps 118/148, Eccli 39/1, II 100c marg; RejAp 68; HistRzym 54, 106v; RejPosWiecz3 [97]; (marg) Nabożne Boſtwá rozmyślánie w tym słowie Oćiec. A co ſą zá właſnośći perſon. (–) Bo Piſmo S. przez to ſłowo Oćiec/ pocżyna to nam oznáymiáć/ co w oney niedoſtępney świátłośći/ gdźie Bog mieſzka/ ieſt zákryto KuczbKat 15, 10, 250, 280, 380; WujJud 41v; ModrzBaz 8, 55; SkarŻyw 50, 159, 202, 297, 507 (8); ále więcey ſię o to fráſował/ iż gnuśnymi y niedbáłymi byli/ nie ćwicżąc ſię w vſtáwicżnym rozmyſlániu ſłowá Bożego NiemObr 90; ArtKanc S16; LatHar 190, 256 marg, 260 [3 r.], 639 marg, Aaa7 [3 r.]; SiebRozmyśl [A2]v [2 r.]; WujNT 130, 860; WysKaz 46; PowodPr 51; SkarKaz 383a marg, 422b, Oooo2a. Cf »mie(wa)ć rozmyślania«, »w rozmyślaniu«.

rozmyślanie o kim, o czym (12): Drugi pytał czoby była mądroſć, odpowiedział, rozmyſlanie o ſmierci BielŻyw 32, 103; RejKup ſ7v; A tákowa wiárá wktorymkolwiek tzłowieku ieſth/ ieſt teſz wnim/ o rzetzach Swiętych rozmyſlanie KrowObr 59; BibRadz *4; RejPos 306; CzechEp 77; ále w myśli moiey niech będźie rozmyślánie o Bogu LatHar 333, 672, Aaa5v; SkarKaz 38a. Cf »mie(wa)ć rozmyślanie«.

rozmyślanie w czym (10): SkarŻyw 362; CzechEp 235; Cwicżenie tedy y rozmyſlánie vſtáwicżne w ſłowie Bożym (cżego Práłaći Rzymſcy zákázuią) Apoſtoł ś. záleca NiemObr 90. Cf »mie(wa)ć rozmyślanie«, »za rozmyślaniem«.

rozmyślanie czyje [w tym: pron poss (34), G sb i pron (6)] (40): OpecŻyw kt, 1, 168v; WróbŻołt 118/24, 77, 97, 99, 143, 174; RejKup ſ7v; A wſzákoż mimo to wſzytko zakon twoy moy Pánie/ Ieſtći mnie záwżdy vprzeyme moie rozmyſlánie LubPs bb3, E3v, V3v marg, aa5v; Zágrzáło ſie we mnie ſerce moie: á w rozmyſlániu moim zápali ſie ogień. Leop Ps 38/4, 118/77; BibRadz *4; ále gdy weźrzymy do táiemnic Páńſkich/ dáleko inácżey o tym mieyſcie w rozmyſlániu ſwym możemy rozumieć niżli ták chociaybychmy ná nie y ocżymá ſwemi pátrzyli. RejAp 181; cżego y bez piſmá káżdy w rozmyſlániu ſwoim doſięgnąć może RejAp 184v, 47 [2 r.]; RejPos 320v; RejZwierc 68v, 153; KochPs 27; SkarŻyw 371, 444; LatHar +12, 53, 608, 661, 663. Cf »być w rozmyślaniu«, »mie(wa)ć rozmyślanie«, »nie wyniść z rozmyślania«, »w rozmyślaniu«.

rozmyślanie skąd [= z jakiego tekstu] (1): Możeſz też ná ten cżás tego vżywáć rozmyślánia z piſmá świętego. LatHar 88.

W tytułach (21): to ſzeroce Philo żyd zacnj y wymowcá wielki [...] w kśięgách o Rozmyśłániu [!] wypiſał SkarŻyw 362; Anzelmus w Kśięgách rozmyślán. LatHar 148 marg, 661 żp, 666, Aaa5v; SiebRozmyśl kt, B2 żp, G2, G3, G3v (17).

W połączeniach szeregowych (11): OpecŻyw 190; KrowObr 47; BiałKat 291; Potym z wielkich poſtow/ modlitw/ cżytánia/ rozmyſlánia/ wpadł w bolenie głowy y żołądká: y wtym ćięſzkim vtrapieniu/ żył bliſko cżterdzieſta lat SkarŻyw 291, 543; ReszHoz 136; Nic ku śpiewániu milſzego/ Ku ſłuchániu wdźięcżnieyſzego/ Ku rozmyślániu ſłodſzego/ Nie máſz nád Syná Bożego. LatHar 63, [249]; WujNT 770; SkarKaz 456a, 457a.

Zwroty: »być w rozmyślaniu [czyim]« = być obiektem czyichś rozważań (1): Y dla tego ty ſwięte ſłowá Páńſkie tu ſobie ná pocżątku tey ſpráwy náſzey ſpolnie á ſłuſznie przypomináć możemy/ á iścieby vſtáwicżnie miáły być w rozmyſlániu náſzym RejPos 286v.

»rozmyślanie czynić« = rozmyślać (1): Rozmyślánie iáko cżynić LatHar Aaa7v.

»mie(wa)ć (swoje) rozmyślanie; w rozmyślaniu mieć [co]« [w tym: w czym (6), czego (1), o czym (1)] = rozmyślać [szyk zmienny] (8;1): Bych ia w rozmyſlaniu nie miał żakonu twego/ thedybych ſnadz był zginął w vniżeniu moim. WróbŻołt 118/92; Gruntowne ſwe rozmyſlánie myałem w zakonye twym Ktory ya wdzyęcżnym kochánim mam ſobye záwżdy ſwym LubPs bb, aa5, bb3v [2 r.], bb6; A nákoniec ták iákochmy iuż ſłyſzeli/ co ſie sſtáło themu ſwiętemu á wielkiemu cżłowiekowi/ doſyć y dziwnego y ſtráſznego o tym rozmyſlánia mieć możemy. RejPos 322; SkarŻyw 118; Ale w Zakonie Páńſkim ma ſwoie kochánie/ á w nim we dnie y w nocy pilne rozmyślánie ArtKanc P20.

peryfr. »nie wyniść z rozmyślania [czyjego]« = być stale obiektem czyichś myśli (1): Gdyż zakon twoy nye wynidzye z rozmyſlánya mego. LubPs cc2.

[»wziąć sobie ku rozmyślaniu«: Weźmiemy sobie ku rozmyszlaniu: I. O zbawieniu nas wszystkich, o którym Piotr św. mówi. AktaSynod IV 24.]

Wyrażenia: »rozmyślanie duchowne« [szyk 2:2] (4): Tákże y káżdy z nas gdy wſtąpi wyſzſzey do Páná tego w duchownym rozmyſlániu ſwoim/ wſzytko vyrzy/ wſzytko obacży/ iż ten Pan nic bez przycżyny nie cżyni RejAp 47, 12v; SkarŻyw 371; LatHar 663.

»gorące rozmyślanie« (2): OpecŻyw 190; Ná on czás życzyłbych ſobie práwey ſkruchy zá grzechy/ w mocney wierze y nádźiei/ y gorącego rozmyślánia męki Chryſtuſowey y gorzkiey śmierći iego SkarKaz 422b.

»nabożne rozmyślanie« [szyk 11:3] (14): TV możem wlożytz nábożné rozmyſlanijé/ ktoré ſwięté Brigidzie ieſt obiawiono OpecŻyw 103, kt, 1, 160 [2 r.]; OpecŻywSandR nlb 5; RejZwierc 68v; SkarŻyw 353; LatHar 3, 190, 212, Aaa3v; SkarKaz 38a, 457a.

»pilne rozmyślanie« [szyk 6:1] (7): LubPs aa5v, bb3v [2 r.], bb6; RejPos 306; Bo tácy [tj. święci krótko wspomniani w Biblii] ſą [...] ſtudnie Iákobowe głębokie/ do ktorych wiádrá trzebá y powrozow/ to ieſt rozmyſlánia pilnego ná wycżerpánie przykłádow ze świętych ſpraw y z żywotá ich. SkarŻyw 240; ArtKanc P20.

»serdeczne, w sercu swoim rozmyślanie« [szyk 2:1] (2:1): Znaſz y widziſz ſerdecżne moye rozmyſlánye LubPs E3v, A3; ále ſzłá s kwápieniem á s pilnym rozmyſlániem w ſercu ſwoim o łáſce á o miłoſierdziu Páná ſwoiego. RejPos 306.

»stateczne rozmyślanie« (1): A thym ſpoſobem áby nas przywiodł ku ſtátecznemu o nich [sprawach Bożych] rozmyſlániu/ ábychmy ich ſobie lekce niepokłádáli. BibRadz I 2a marg.

»żałosne rozmyślanie« (1): Nuż my wierni Krześćiánie/ przez żáłoſne rozmyślánie/ ſmierći cżłowieká wſzelkiego/ bądźmyż ſercá nabożnego. ArtKanc S16.

Szeregi: »czytanie i rozmyślanie« [szyk 3:1] (4): Cżytánie y rozmyślánie duchowne iego/ było vſtáwicżne ćwicżenie w zakonie Bożym. SkarŻyw 371; Nawiętſze iego kochánie było wcżytániu y rozmyślániu piſmá świętego SkarŻyw 507, 546; PowodPr 51.[Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»modlitwa i (abo, a) rozmyślanie; rozmyślanie z modlitwą« [szyk 7:6] (13): TarDuch ktv; LubPs A3; A ná ono ſię wiecżne więzienie chętliwie dla Páná Chryſtuſa [św. Eufrozyna] podáłá/ prágnąc też ſobie y onego pokoiu á oſobnośći/ w ktorym by ſobie wolnieyſzym rozmyſlánim y modlitwą miłośći ku pánu Bogu przycżynić byłá mogłá. SkarŻyw 14; [św. Dunstan] Był dziwnie pilny cżłek wſpráwowániu duſz ludzkich/ á wrozmyślániu y modlitwie bárzo gorący SkarŻyw 509; Nabożne rozmyślánia z modlitwą złączone/ przed przyięćiem nachwálebnieyſzey świątośći Ciáłá y Krwie Páńſkiey. LatHar 212; Ten ſpoſob modlitwy y rozmyślánia dźiwnie pożytecżny ieſt. LatHar 663, 3, 50, 51, 222, 514, Aaa3v [2 r.].[Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»tak rozmyślanie, jako i naśladowanie« (1): y w nim [chrzcie] Odkupićielá náſzego śmierć/ pogrzeb/ y zmartwychwſtánie nam przed ocży/ ták ku rozmyślániu/ iáko y ku náśládowániu pokłáda. KuczbKat 120.

»pamiątka (a. rozpominanie) albo (i) rozmyślanie« (2): KrowObr 178v; ná ktorych [wieczerzach] też tego Sákrámentu pożywáli/ á iżby tylko przy nich było roſpominánie y rozmyſlánie męki Páńſkiey/ á nic inſzego RejPosWiecz3 [97].

»rozmyślanie i uważanie« [szyk 1:1] (2): SkarŻyw 202; Pámięć/ máteryey y rzecży do rozmyślánia y vważánia ſłużących dodáie. LatHar 662.

»wiadomość (a. wywiadowanie) i rozmyślanie« = scientia et contemplatio Modrz (2): Ano piſmá święte nam od Páná Bogá podáne/ nie dla tego nam ſą zlecone y zwierzone/ ábyſmy tylko imi zbytecżne naſze o rzecżách głębokich wywiádowánie y rozmyſlánie náſyćić mieli BibRadz *4; ModrzBaz 8.

Wyrażenia przyimkowe: »za rozmyślaniem [w czym]« (1):
~Szereg: »za wglądaniem i rozmyślaniem« (1): Acżći ku niemu nie ládá iáko W.M. przyidzieſz. Lecż áż zá pilnym y cżęſtym (wzywáiąc imienia Páńſkiego) w rzecż tę wglądániem: y w niey vſtáwicżnym rozmyślániem. CzechEpPOrz **2.~

»w rozmyślaniu« (7):

~w rozmyślaniu czego (3): A wzbudzoną ták iuż máiąc wiárę w cżęſtym rozmyślániu śmierći Páńſkiey y Zmartwychwſtániu iego/ y onych dobrodźieyſtwách Syná Bożego/ máią tey to wiáry ſwey ſzukáć potwirdzenia/ vżywáiąc tego Sákrámentu. WujJudConf 222v; SkarŻyw 332, 527.

w rozmyślaniu czyim (2): RejAp AA3; Bo máłoćby ná tym/ iżbyś tylko roſpámiętawał mękę á śmierć tego Paná ſwego/ w ſercu á w rozmyſlániu ſwoim/ tedy to wie y cżárt iż ieſt vmęcżon. RejPos 90.

W połączeniu szeregowym (1): Sam w boiazni Bożey/ w poſłuſzeńſtwie/ w miłośći ku bliżnym/ y wielkim nád nędzą ludzką vżaleniu/ w modlitwie/ pośćiech/ cżytániu/ rozmyślániu dobrodzieyſtw Boſkich/ y w inem pobożnośći wſzelákiey ćwicżeniu/ y náuce piſmá świętego/ co dzień liepiey [!] y wyſzſzey wſtępował. SkarŻyw 527.

Wyrażenia: »w długim rozmyślaniu« (1): y w długim á troſkliwym rozmyſlániu/ tę rádę nálaſł. SkarŻyw 283.

»w dobrym rozmyślaniu« (1): MOdlitwy te/ ábo tym podobne odpráwiwſzy/ miey ná to pilne oko/ ábyś w iákim dobrym y pobożnym rozmyślániu záſnął: żeby y oſtátki myśli twoich/ iáko mowi Krol y Prorok Dawid/ święto cżyniły P. Bogu twemu. LatHar 73.

»w nabożnym (a. pobożnym) rozmyślaniu« (2): [św. Anzelm] Był w nabożnym rozmyślániu y wjrozumieniu piſmá y táiemnić [!] iego trudnych ſzcżeśliwy y przenikáiącj. SkarŻyw 332; LatHar 73.

Szereg: »w tesknicach a w rozmyślaniu« (1): Tám [św. Jan na Patmos] będąc w onych teſknicach á w onym rozmyſlániu ſwoim/ Pan iż nigdy nie opuſzcża wiernych ſwoich/ wielekroć do niego poſyłał ná rozmowy Anyoły ſwoie RejAp AA3.~

W przen (9): OpecŻywPrzedm C3; RejPs 107v; Serce wolne od myśli świeckich chowáiąc/ ná ſkrzydłách ie rozmyślania nabożnego wniebo podnoſił. SkarŻyw 353; tym ſię pokármem rozmyślánia w piśmie vgáśić niemogą/ ták iſz aſz do dniá ſzoſtego ná pokarm niewſpomnią. SkarŻyw 362; A wodzow ná obżárſtwo y opilſtwo nie ták łatwie podległemu ſkáźie ćiáłu twemu popuśćiſz/ kiedy żołć y ocet/ y gorzkie dwá napoie (o ktorych maſz świádectwo S. Ewángeliſtow) Páná twego/ do ſercá z rozmyślániem przypuśćiſz. LatHar 259; SkarKaz 457a.
Zwrot: »przypatrzyć (a. przypatrować) się rozmyślaniem« (2): to ieſt/ áby ſie przypáthrował y ocżymá cieleſnemi/ y rozmyſlániem duchownym/ prawdziwemu głoſowi Páńſkiemu. RejAp 12v, 47.
Wyrażenie: »serca rozmyślanie« (1): Day boże/ áby vſt moich śpiéwánié/ Tákże y ſercá mégo rozmyślánié Gmyśli twéy było KochPs 27.
b. Namysł przed podjęciem decyzji, zwłoka z podjęciem decyzji (25): Qui spacium deliberandi habuerunt, Którzi czás y chwilę rozmyslánia mieli. Mącz 404c, 191c; Calag 386a; Calep 247a.

I sg w funkcji okolicznika sposobu: »rozmyślanim« (1):

~Wyrażenie: »dobrym rozmyślanim« (1): Przykład o roſtropnośći/ ábyſmy wſzytko dobrym rozmyſlánim cżynili. HistRzym 57v.~

Zwrot: »nie cierpieć rozmyślania« = wymagać natychmiastowej decyzji (1): Non recepit cunctationem haec res, Tá rzecz nie ćierpi rozmyſliánia. Mącz 36b.
Wyrażenia przyimkowe: »bez, krom rozmyślania« = natychmiast (2:1): Ne mora sit quin pugnus continuo in mala haereat, Iż króm rozmyſliánia komu pięść w gębie vlgnie. Mącz 233a; Tedy drugiego dniá wſzytki żony zebrawſzy ſie w wielkiey gromádzie bes rozmyſlánia przyſzły ku ſenatom proſząc/ áby rádniey dano dwu mężu iedney żenie/ niżli dwie żenie iednemu mężowi. HistRzym 72v.
~Wyrażenie: »bez długiego rozmyślania« (1): Ex tempore – Bez odkładu, bez długiego rozmislianią. Calep 397a.~

»z rozmyślaniem« (2):

~Wyrażenia: »z dobrym rozmyślaniem« (1): z dobrym y ſtátecznym rozmyślániém [cum bona et matura deliberatione JanPrzyw 42]/ wſzytkié Práwá/ wſzytkié Przywileie/ wſzyſtkié Státuty y Dekréty [...]/ vmocnić/ potwiérdźić/ vmyśliliſmy SarnStat 941.

»z wielkim rozmyślaniem« (1): SarnStat 1087 cf Szereg.

Szereg: »z rozmyślaniem i uważeniem« (1): A iż ten pokóy y zgodá z wielkim rozmyślániém y vważeniém [cum omni maturitate et deliberatione JanStat 865] przyiętá ku ſtałému y mocnému porządku chowánia byłá przywiedźiona/ [...] SarnStat 1087.~

»po rozmyślaniu« (1):

~Wyrażenie: »po długim rozmyślaniu« (1): Ceſarz po długim rozmyſlániu/ powiedział mu przez Iurká Seldá/ w thy ſłowá: [...] BielKron 229v.~

α. praw. Przerwa w przewodzie sądowym mająca umożliwić sędziemu lub stronom namysł nad decyzją (13):

rozmyślanie na co (2): Przyczyná tego ieſt/ iż Powod doſyć długi czás miał ku rozmyſlániu ná żáłobę GroicPorz ſ2v; SarnStat 791.

rozmyślanie czyje [w tym: G sb (3), pron poss (2)] (5): O rozmyślániu Sędziégo ná trudną rzecz. GDy Sędźia weźmie ſobie ná pytánié o iáką wątpliwość: dáléy przedłużyć niemoże rozmyślánia ſwégo/ iedno do trzećich Roków [rem ulterius protrahere non potest JanStat 491]: [...] á Sędźia Grodzki w ſześćinaśćie Niedźiél ma wypráwić ſwé rozmyślánié [debet expedire interrogationem JanStat 492]. SarnStat 791; po którym rozmyślániu [post ... deliberationem JanStat 492] Sędźiégo/ iuż żadna ſtroná nie będźie mogłá Prze ſwéy popráwić álbo rozſzérzyć SarnStat 791 [idem] 812.

W połączeniu szeregowym (1): De celeritate powiedźiawſzy na przodku, zátym ćiągną ſie Tytuły: Ná rozmyślánié: Ná pytánié: Viſią, Scrutinium: żeby nic ſkwápliwie, nic ná przeſkok, áni ná ſzort Sędźia nie ſądźił. DELIBERATIO. SarnStat 790.

Zwroty: »brać sobie czas ku rozmyślaniu« (2): SarnStat 791, 813cf Szereg.

»czas mieć ku rozmyślaniu« (2): GroicPorz ſ2v; Y może bydź Sędźia o to vpómnión/ ieſli nie wypráwi pytánia w onym czáśie/ który miał y przeſzedł ku rozmyślániu [tempore medio, ad interrogandum habito JanStat 492]. SarnStat 791.

»wziąć sobie [jak długo] na rozmyślanie« (2): Tedy Sędzia ma wnet powiedzieć ieſli pámięta/ á ieſli zápomni/ tedy ſobie może wziąć do záiutrká ná rozmyſlánie. UstPraw C2v; ále ná ty słowá/ wzięłá ſobie dni ná rozmyślánie. HistRzym 35v.

Wyrażenie: »rozmyślanie sądowe« (1): [posłowie mazowieccy] Thes czo sie thicze vkroczenia sprawiedliwosczi iako in accessoriis kazdego sandu przikladania rozmislania sandowego formul ku zapisowi i insich wsisthkich rzeczi ktore ku viprawieniu richleisemv sandow voyevodztwa zieḿ insich prziiali ZapWar 1545 nr 2646.
Szereg: »rozmyślanie albo pytanie« (2): Iż to popráwienié Prze ma bydź raz tylko ná roku záwitym/ to ieſt w ten czás/ gdy iuż Sędźia bierze ſobie czás ku rozmyślániu álbo pytániu [quando iam Iudex recipit sibi ad deliberandum, seu ad interrogandum JanStat 492] SarnStat 791 [idem] 813.

Cf ROZMYŚLAĆ, ROZMYŚLAĆ SIĘ

KW, RS