1.
Inaczej, nie tak jak obiekt, z którym się porównuje;
differenter, dissimili ratione, dissimiliter, diverse Cn (75):
RejPs 73;
Diar 41;
Ten [...] przywiodł przed nie dwu pieſkow rozno wychowánych/ s kthorych iednego ná łow á ſledzenie zwierzá/ á drugiego ná wyiadánie á wymykánie z garcá był náucżył GliczKsiąż A3v;
RejZwierz 143v;
iż wierni á niewierni ſą záwżdy po ſwiátu roſproſzeni/ á chociay ſpołu bywáią/ ále rozno ſą y przezwiſki/ y opátrznoſciámi Páńſkimi rozdzieleni. RejAp 92v;
[o dostojniku:] á chłubiſz ſie tym żeś ieſt na mieyſcu ſwiętym iego [Boga]/ ále rozno pokory iego náſláduieſz. RejPos 314v,
273,
305,
337v;
gdy iey [muzyki] kto ſłucha/ tedy ſnádnie wyrozumieć może ſthrunę álbo piſzcżałkę kthora rozno bęcży RejZwierc 16,
178v;
BudBib b4;
BudNT o6v;
StryjKron 457;
Doſyć to było że o tym mowili/ Rozno cżynili. WisznTr 24.rozno od kogo, od czego (10): RejZwierc 143v; y gwiazdá od gwiazdy rozno świeći SkarŻyw 32; Auguſtyn S. inácżey trochę te ártykuły rozdźiela/ [...] rozno nieco od tego co ſię tu położyło. LatHar 10.Cf Zwroty.
rozno kto i kto (a. a kto) (4):Rozno mátká á ociec dzieći miłuią. RejZwierc 178v marg, 132 marg, [280], Bbb3.
rozno kto a kto rozno (1): Rozno mie Epikurus/ á Minerwá rozno/ Vcżyli dziwnych rzecży RejWiz 85.
Zwroty: »rozno (być)« [
w tym:
od kogo,
od czego (
4),
z kim (
1)] =
różnić się (
5):
RejRozpr B4v;
[ojciec do synów:] Wſzytko to wam dawam w moc iedno ſzcżęſcia prożno/ Toć [tj. szczęście] ſie potym okaże ieſli ſemną rozno. BielKom C4;
Ale rozno od prawdy będą obycżáie RejWiz 101;
RejPos 68;
Tego [zazdrość] ludźióm vwłóczy/ w czym ieſt od nich rózno. KochPieś 44.»rozno chodzić« [w tym: z kim (2), od siebie (1), siebie (1), z sobą (1), rozno co a rozno co (1)] = różnić się (7): A rozno chodzą ſmutki/ á rozno weſele. RejWiz 127; Bárzo rozno vbogi/ záwżdy s pyſznym chodzi. RejZwierz 118v; Bo ziemiá ták złym iáko y dobrym rownie ieſt wſzyſtkim daná [...]. Ale dáleko ći dwá rozno od ſiebie w tey roſkoſzy vżywániu chodzą. RejZwierc 142, 211v, 217v; IAko ogień/ á wodá rózno śiebie chodzą/ Ták miłosć/ á powagá nigdy ſię niezgodzą. KochFr 109.
»rozno chodzić, iść« [w tym: z sobą (3), od czego (1), od siebie (1)] = być niezgodnym (4:1): A ták rozno tu dáleko od ſiebie idziemy/ ſynowie tey pániey [tj. Rzymu] zową ią naſwiętſzą [...]: á Duch ſwięty ią zowie niewiáſtą wſzethecżną RejAp 143; RejZwierc 32v, 216; Záiſte to práwem niemoże być/ co od ſpráwiedliwośći rozno idźie [quod ab iusticia seiunctum sit]. ModrzBaz 100v; WerKaz 305.
»z sobą siedzieć rozno« = różnić się a. być odmiennego zdania (1): Nie rzecze nic żadny prozno Choćia z ſobą ſiedzą rozno RejRozpr A4v.
a.
Jako inni (innego), różniący się między sobą (5):
Widziſz y ptaki w gniaźdzyech iż ſie rodzą rozno RejWiz 100;
á thák go [człowieka] ſtworzył [...] máło nie iáko y Anyołá/ [...] iedno iż rozno/ thego w widomym ciele/ á Anyołá záſię w niewidomym duchu. RejZwierc 1v,
2v,
Aaa4.rozno od czego (1): Gdyżechmy ſie od źwirząt/ rozno porodzili RejZwierz 73.
b.
Każdy (a. każdego) inaczej, różniąc się w danym zakresie między sobą (o wielu) (21):
RejRozpr K4;
Boċz nas Bog rozno rozprawił RejKup t7;
RejZwierz 105,
138v;
BielKron 118;
O coż ieſt dziś thákich Piotrow y tákich Iudaſzow ſiedzących ſpołu s tobą v ſtołu twego o moy miły Pánie/ ktorzy ſłucháią ſłow ſwiętej wolej á náuki twoiey/ ále rozno RejPos [290]v,
231;
RejZwierc 94;
bo Pánowie y wſzyſtko Rycerſtwo Koronne rozdwoieni ná Syny Kázimirzowe rożno wotowáli StryjKron 667.W przeciwstawieniu: »jednako ... rozno« (1): TAm nie wſzyſtkim iednáko we łbie vkłádano/ Ale rozno we wſzyſtkim táki dowćip dano PaprPan Aa3v.
Połączenia: »każdy, wszyscy rozno« [szyk zmienny] (5:5): Bo káżdemu według ſpráwy Rozno ſmákuią potráwy RejRozpr I3v, D2v; RejJóz L3v; Iużemći ſie przypátrzył/ ſwiátu omylnemu/ Ktory ſie rozno ſtáwi/ cżłowieku każdemu BielKom B; RejWiz 34v, 96v; BielKron 127v; BielSpr 1v; Ktemu ná pierwſzjm mieyſcu wſzyſcy trzey Ewánieliſtowie Piotrá kładą/ á ná wtorym y trzećim wſzyſcy rozno. Lukaſz S. ná wtorym mieyſcu licży Iędrzeiá/ á Márek S. Iákubá. SkarJedn 75; PudłFr 47.
Zwrot: »rozno chodzić, iść« = różnić się [szyk zmienny] (1:1): PudłFr 47; Co [różne cnoty] idąc rozno/ zgodną czynią Hármonią SzarzRyt D.
Wyrażenie przyimkowe: »na rozno« (1): tákże y plagá [= strona świata] albo Bieg Niebieſki ty wſzytki [tj. wszystkich ludzi] według ſwego przyrodzenia ná rozno ſpráwuie. BielSpr 1v.
c. Za każdym razem inaczej (2): Bo w tym ſtanie/ Szcżęſcie tanie/ Rozno ná nie/ Koſtká ſtánie RejZwierc 181, 180.
d. Pleonastycznie w funkcji podkreślającej zmienność (5): wſſytko rozno Iuż ſyę nademną zmieniło RejKup bb2; RejWiz 153; Iż miły Pánie rozno ludzye o tobie ſie nie zgadzáią RejPos 299, 37; á nierownoby mogł lepſzych cżáſow vżyć/ niż w ták záwikłánych á rozno roznieſionych rozmyſlech ſwoich. RejZwierc 20.
3.
Na wiele różniących się między sobą sposobów, różnorodnie, rozmaicie (10):
O mſſe onieſpory trudno Bo iuż onich dzierzą rozno. RejKup i6;
SarnUzn F3;
Tá trzecia Roſpráwá ieſt [...] dla thych ktorzy o thym Sákrámencie rozno ſie cżáſem rozmawiáią/ álbo rozumieią. RejPos 96;
ponieważ y Liuius y Florus [...] rożno Niemcow miánuią: Co naydzieſz v Floruſſa lib. 3. cap. 3. gdzie mowi/ Cimbri, Teutoni atque Tigurini, et Ombrones uel Ambrones. StryjKron 31;
RejPosRozpr c4;
GosłCast 31.W przeciwstawieniu: »jeden ... rozno« (1): Iedno piſmo mamy á rozno rozumiemy. RejPos 37 marg.
Połączenie: »każdy rozno« (3): iż niewiem komu wierzyć/ káżdy rozno powieda. RejPos 347; StryjWjaz C2v; GosłCast 36.
4.
Nie razem (62):
a.
W ujęciu statycznym: w różnych miejscach, w pewnej odległości;
sparsim Modrz; diverse Calep (18):
A czoſzią thknye kvpczow czi rozno ydą bo zrozlicznich myaſth ydą MetrKor 57/117 [
idem]
59/276;
RejWiz 25;
Ty gwiazdj [...] ſwiećiły ſwiátu wiernemi náukámi á ſpráwámi ſwoimi [...] po Koſcielech Páńſkich rozno po ſwiáthu rozſypánych. RejAp 76v;
A ieſzcże nas w nich [pokojach niebieskich] nie ſadzaſz rozno/ nie ſadzaſz dáleko od ſiebie/ ále poſpołu s ſobą á poſpołu z Bogiem Oycem y z Duchem ſwiętym RejPos [292],
213;
PaprPan I4;
ModrzBaz 117v;
Pieniſte wody pędzą/ Nawy skaczą rozno StryjKron 255,
597;
Aleś widźiał namioty rózno rozſádzoné KochProp 12;
Calep 336a;
Z/ kiedi ieſt prepoſitio, nie łącƶić go z słowem/ ale ie rózno kłaść/ iako z izby. JanNKarKoch G;
KlonFlis Dv;
[ListyZygmAug 1556/314;
W której [Jasienicy Dolnej] kmieci [...] różno siedzących jest 67. LustrRus II 126].
rozno od kogo (1): Iż zá wtorą gránicą od nas rozno mieſzkacie LubPs hh.
Przen [od kogo] (3): KTóry móy nieprziiaćiél/ [...] Trzymał ćię po té czáſy/ Iendrzeiu móy drogi/ [...] Ale ćię ná żal więtſzy ták do mnie wypráwił/ Ze y ſerce/ y duſzę przy ſobie zoſtáwił. Co niewiem ieſli czuieſz: ále to czuć prózno/ Kiedy ſerce/ y duſzá od człowieká rózno. KochFr 68.
Szereg: »rozno, (a) daleko« [szyk 1:1] (2): RejPos 285; Słow/ mowy/ poſtawek/ tychći doſyć/ ále ſerce y ſkutek gdzieś dáleko rozno lata od niego RejZwierc 195v.
b.
O ruchu (24):
α.
W różne strony, w różnych kierunkach (23):
gdźie nam cżterzy Nawy vtonęły/ á drugie wiátr rozegnał rozno BielKron 453,
191v;
RejAp 75v;
Iż kázcie ſie tym ſwiádkom rozno rozſtępić RejZwierc 201v;
Tátarowie [...] ná xtałt połmieſiącá zákrzywionym ſzykiem rozno ſie rozſtrzelili StryjKron 390;
ktorzy [Wołoszy] zárázem tył podáli/ rożno po polách vciekáiąc StryjKron 757,
225,
230,
390,
416,
582 (
11).
rozno od kogo, od czego (2): RejKup bb2v; To ich [aniołów] vrząd y ſpráwá/ tám [na sądzie] ná ten cżás będzye/ By plewli márny kąkol od pſzenice rozno RejWiz 157.
W przeciwstawieniu: »jeden ... rozno« (1): coby miáło być ná iedney miſie iż to rozno rozłożą RejZwierc 59.
Połączenie: »rozno (i) tam i sam« [szyk 1:1] (2): Tátárowie [...] od Litwy przełomieni/ ták iż rożno y tám y ſám po láſſach/ po błotach y ſtárzynach ſię roſpierzchnęli StryjKron 270, 255; [StryjPocząt 167].
Wyrażenie: »rozno na strony« (1): Káſtor y Polux [...] gonili Pariſá/ ále prze nawáłność morſką rozbiegli ſie rozno ná ſtrony BielKron 56.
Przen (2):
Abowiem kto myſli ſwey ſtale á ſtátecżnie w ſobie nie poſtánowi/ á wierći ſie z nią rozno/ iuż nigdy [...] ſłuſznie poſtánowiona być nie może. RejZwierc 103.rozno od kogo (1): á ktorzy ſie rozno rozlecą od niego [Boga]/ pewnie w głuchych leſiech ſwiátá tego nigdziey go nie naydą RejPos 261.
β.
W innym kierunku [od kogo] (1):
Wyrażenie przyimkowe: »na rozno« (1): A gdzie ſię Narew ná práwo chynęłá/ A od Krolowey [tj. Wisły] ná rozno płynęłá/ [...] NOGATEM to zową KlonFlis G4v.
c.
Każdy (każdego) z osobna, indywidualnie;
separatim Modrz (11):
Ale k rzeczy przyſtępuiąc Rozno ſtanow nieſſácuiąc [...] RejRozpr D3;
W máieſtacie ſwym vſiędzye/ Rozno duſze ſądzić będzye BielKron 135v;
ácż tho wſzytko iedno ieſt Ociec y Syn y Duch ſwięthy/ [...] ále iż rozne ſą oſoby/ y rozno ſie ſwiátu vkázowáły. RejAp 197,
53v;
ActReg 140.Połączenia: »wszytkie (wszego), ([każdy]) rozno« (3): A ſnadz tknąwſſy rozno wſſego Máła roſkoſz z zyſku tego RejRozpr H; zkądby potym mogło być/ iż przedni niemogąc wcżás dáć rátunku zádnim/ áni zádni przednim/ wſzytkieby rozno pobito. ModrzBaz 111; VotSzl E; [ListyZygmAug 1556/316].
»rozno ... rozno ... a rozno« (1): Pátrz iż rozno wſpomina ſiedzącego ná máyeſtacie/ rozno Báránká/ á rozno Duchá ſwiętego RejAp 53v.
[Wyrażenie przyimkowe: »po rożno«: już nam przydzie na to, że do każdego po rożno syłać nasze listy musiemy. ListyZygmAug 1556/316.]
d.
Nie w jedności, całości, z rozdzieleniem (3):
A ták y my gdychmy rozno Snadz z orzemy piaſek prozno RejRozpr G;
Tákżeć náſze Iáſkołki [tj. my, Polacy]/ kiedy ſie zleciemy/ Cići pyći będą nići/ też ſobye mowiemy [jak ptaki w poprzedzającej bajce]. A potym záſię rozno RejZwierz 126v.W przeciwstawieniu: »pospołu ... rozno« (1): Gdy będziecie poſpołu/ nikt was nie przełomi/ A gdy rozno poydzyecie/ być káżdemu w toni. RejZwierz 18.
e. Pleonastycznie w funkcji podkreślającej podział (6): Wiem ia dobrze [...] Iż ludzkie ciáło z duſzą rozdzyeli ſie rozno. BielKom C8v; Kiedy [Bóg] będzye iuż racżył zyemię vſpokoić/ A ſwoiego kroleſtwá iuż rozno nie dwoić. RejWiz 152v, 76; BielKron 247; RejZwierc 243; [Włodzimierz Monomach] wſzyſtki Xięſtwá Ruſkie rozerwáne y rozno rozſzárpáne z nowu [...] w iedno práwie ćiáło ſpoił StryjKron 210.
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}