[zaloguj się]
[pdf]

OŻYWIENIE (18) sb n

-en- (17), -ęn- (1).

Teksty nie oznaczają ó oraz é; o prawdopodobnie jasne (tak w ożywić).

Fleksja
sg
N ożywieni(e)
G ożywieniå
A ożywieni(e)
I ożywieni(e)m

sg N ożywieni(e) (2). ◊ G ożywieniå (10). ◊ A ożywieni(e) (4). ◊ I ożywieni(e)m (2).

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

1. Przywrócenie do życia, wskrzeszenie [w tym: kogo, czego (9)] (11): ſtáwić ſię muſzę/ y ná ſąd poiedynkowy/ záraz po śmierći/ álbo tuż przy śmierći; y ná ſąd powſzechny y wálny/ w dźień ożywienia wſzyſtkiego narodu ludzkiego. LatHar 638; [Wtory ſpoſob ożywienia ten ieſt/ Iż Pan ożywia ktore chce WiśnOkaz 583v].
Wyrażenia: »ożywienie z grobu« (1): Muśi to co ma naśienie śmierći záwſze obumieráć przez vmartwienie/ y do końcá przez śmierć/ á to záś máiąc naśienie żywothá wiecżnego/ muśi ná káżdy dźień rość do żywotá wiecżnego/ á cżáſu ożywięnia z grobu/ przyść do zupełnośći gdy będźie śmierć pożárta od śmiertelnośći. GrzegŚm 52.

»ożywienie obumarłego, umarłych, zmarłych« [szyk 2:1) (1:1:1): Ktorego nietylo wtey ſpráwie w ſkrzeſzenia álbo ożywienia zmárłych wſzyſtkich prawdźiwym y wſzechmocnym Bogiem/ poznáć mamy. BiałKaz E2v.

Szereg: »wskrzeszenie i (albo) ożywienie« (3): BiałKaz E2v; Możeſz też/ y dla tego ſámego vżywánia Ciáłá Páná twego/ pewnieyſzy być wſkrzeſzenia y ożywienia obumárłego/ á w proch rozſypánego ćiáłá twego. LatHar 202; WujNT 323.
Przen (6):
a) Zbawienie, usprawiedliwienie (5):
Wyrażenia: »ożywienie dusze« [szyk 2:2] (4): Y dla thego ma [Ciało Pańskie] Chlebá y Winá oſobę/ áby śie przez to okazáło/ iż ono nie dla ożywienia duſze vmárłey/ ále dla żywey záchowánia ieſt vſtawione. KuczbKat 180; LatHar 378; WujNT 324; ktory ożywia y odradza w wodźie/ y oney ná ożywienie duſz ludzkich moc dáie SkarKaz 516a.

»ożywienie wieczne« (1): Obyecány Kriſtus ná ożywienie wiecżne. RejPos 158 marg.

b) Wznowienie (1): áni zádna strona thakowich przipozwow kazicz thim nie bandzie mogla iz nie są za pieczenczia cancellariei albowiem w thakowim obiczaiu oziwienia przipozwow pieczencz officii principis albo ziemska bandzie dostateczna ZapWar 1545 nr 2646.
2. Zmartwychwstanie, odrodzenie [czyje; pron poss (3), G pron (1)] (4): A co nád nagorſze/ ieſli go [serce uniżone] ták dochowaſz poſpołu z onym nędznym więźniem iego w tey záplugáwioney wieży ſwoiey/ iż ná wiecżną pomſtę á ná wiecżny vpadek ma być ożywienie iego. RejPos 228v, 221; Błogoſłáwieńſtwo y dźiękowánie/ niechay będźie P. Iezuſowi Chryſtuſowi/ nieśmiertelne weſele/ ożywieniem ſwoim/ niebu y źiemi iednáiącemu. LatHar 547.
Szereg: »ożywienie a zmartwychwstanie« (1): iż po śmierći twoiey iużeś pewien ożywienia ſwego/ á z martwych wſtánia twego/ gdyż głowá twoiá á Pan twoy/ ożywił ciáło ſwoie/ á tyś ieſt cżłonkiem iego. RejPos [137].
3. Dodanie sił, zachowanie przy życiu; pocieszenie (3): Bo ſie ty nigdy od tych nieoddaliſz ktorzy potrzebuią ſpomożenia twego/ á ſnadz nigdy tem niebędzie odmowioná/ ktorzy ſpoczćiwoſćią ſie vćiekáią do miłoſierdzia twego/ á záwyſluchániem głoſow ich ſnádnie iem káżde ożywienie przypáda. RejPs 214v.

ożywienie kogo, czego (2): Bowiem on gdy raczy oſuſſyć ziemię to ieſt wſſytko wmożnoſći iego/ á prze niedoſtátek ożywienia iey vczynić niepłodną ná przekázę ludowi ſwemu gdy záſluży rozgniewánie iego RejPs 160v; SkarKazSej 665a.

W przeciwstawieniu: »gubienie ... ożywienie« (1): Przełożeni nád ludźmi bogowie ſą źiemſcy/ nie tylo dla tego/ iż moc Bożą máią ná gubienie złych/ y ná ożywienie dobrych y niewinnych SkarKazSej 665a.

Synonimy: 1. wskrzeszenie; 2. zmartwychwstanie.

Cf OBŻYWIENIE, OŻYWIĆ, OŻYWIĆ SIĘ

EW