[zaloguj się]
[pdf]

PASIERB (27) sb m

pasierb (18), pasirb (6), pasierzb (2), pasirzb (1); pasierb Murm, LibMal, GroicPorz, RejZwierz, BielSat (2), ZapKościer (6), BielSen, SarnStat, CiekPotr; pasirb Mymer1; pasierzb KwiatKsiąż; pasirzb BartBydg; pasierb : pasirb : pasierzb BielKron (2:5), Mącz (1:–:1).

-b (13), -p (2).

a oraz e jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N pasierb pasierbowie
G pasirba
D pasierbowi pasirb(o)m
A pasierba pasierby
I pasirb(e)m pasierb(a)mi
L pasierbu

sg N pasierb (15). ◊ G pasirba (1). ◊ D pasierbowi (2). ◊ A pasierba (2). ◊ I pasirb(e)m (1). ◊ L pasierbu (1). ◊ pl N pasierbowie (1). ◊ D pasirb(o)m (1). ◊ A pasierby (2). ◊ I pasierb(a)mi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVII i XIX w.: pasierb.

Syn męża albo żony z poprzedniego małżeństwa; privignus Murm, Mymer1 BartBydg, Mącz, Cn; filiaster Mącz (27): Murm 168; Mymer1 38; Privignus, pasyrzb, filius est eiusdem matris, sed non patris; qui est prius genitus, quam mater nuberet secundo viro BartBydg 252; Páśierb/ Syn mey żony od pierwſzego mężá/ álbo Syn mego Mężá od pierwſzey żony. GroicPorz gg4v; ácż nie ma potomká/ ále ſnadź zá ſyny/ Stoią mu páſierbowie RejZwierz 73v; BielKron 21, 60v; Mącz 127a, 322d; PASIERB, priuignus: syn mężá mégo, piérwſzéy żóny. SarnStat 599.

pasierb czyj [w tym: G sb i pron (9), pron poss (4), aiposs (1)] (14): LibMal 1548/142; ktory [Tyberiusz] był páśirbem Auguſtuſá od Liniey żony ſyn BielKron 140, 141v, 284v [2 r.]; KwiatKsiąż F3v; BielSat G; then tomaſz tuchlinſky ma myecz wychowanyę przy paſzyerbu swoym do smyerczy ZapKościer 1583/37, 1580/ 12, 1583/31, 1586/63v, 65 [2 r.]; wſzyſcy znáią dobrze teſz Feratowego Páśierbá Seráphiná CiekPotr 72; [Nero [...] był nie właſny ſyn ále páſierzb Claudiuſſa piątego StryjKron 47 marg].

a. Dziecko męża bez względu na płeć [w pl] (3): miał żonę Nephelę/ ktora mu vrodziłá ſyná imieniem Frixus/ y corę Hellen. A gdy mu tá żoná vmárła/ poiął drugą/ ktora nie ſprzyiáiáłá [!] páśirbom iáko mácochá BielKron 53v.
Przen: Zły syn ojczyzny (2): [Lecz jacyś pasierzbowie teraz sie zjawili, Ktorzy z matki [tj. Rzeczypospolitej] macochę chcą, by uczynili Apolog 10.]
Zwrot: »na pasierby przyść« = stać się jak pasierb (2): BielSat G2; Powié ná ty ſłowá Wołoſka źiemiá bárzo ſmutna białłagłowá: [...] Turcy ták nas zniewolili/ Ze tego ſłucháć muśim kogo nam wſtáwili. Ach nieſtetyſz prze moich ſynacżkow niezgody/ Nie mogę oto oney mieć pierwſzey ſwobody! Ná złośliwe páśierby przyſzły dzieći moie BielSen 15.

Cf PASIERBIĘ

ZCh