[zaloguj się]
[pdf]

PECKA (15) sb f

pecka (11), pestka (4) [tylko w znacz. 1.]; pecka FalZioł (6), RejFig, Calep (2); pestka GostGosp (2); pecka : pestka Mącz (2:2).

e oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N pecka pecki
G pecki pecek, pestek
A peckę pecki
I peck(a)mi
L pecce, pestce
inne pl N a. A - pestki

sg N pecka (1). ◊ G pecki (2). ◊ [A peckę. ◊ L pecce, pestce.] ◊ pl N pecki (7). ◊ [G pecek, pestek.] ◊ A pecki (3). ◊ N a. A pestki (1). ◊ I peck(a)mi (1).

Sł stp: pecka, pocka, Cn: pestka, Linde XVI w.: pecka (jeden z niżej notowanych przykładów), poza tym także XVIII w.: pestka.

1. Twarda łupina wraz z nasieniem, znajdująca się wewnątrz owocu; corpus, granum, lignum, nucleus, semen Cn (11): DActilli ieſt owocz palmowy/ á palma z iedney peczki nie długo thrwa/ ale gich muſi niekielkho weſpołek vſadzić iże ſie zroſthą ſpołem FalZioł III 20a, III 19b, 20a, b, 42b; Konfekty/ iáko gruſzki/ wiśnie/ [...] w cukrze y w miedźie máią bydź ſmáżone: [...] á przedśię peſtki ná naśienie/ w Ieśieni ná dobrey źiemi gnoyney wśiáć/ álbo ſádźić GostGosp 130, 130; [Wſzelki tedy ſzcżep/ álbo z korzenia bywa wyrwány [...]/ álbo też z pecki wyroſły Cresc 1571 45, 1571 387].

pestka w czym (1): Sansae, Peſtki w oliwkách. Mącz 367c.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy owocu (1): Samsa, Oliwne yądrká álbo peſtki álbo pecki. Mącz 366c.

W połączeniu szeregowym (1): Palma z ſwemi Latoroſlami, z kwiatem/ z ſkorą/ z pęczkami ſą cierpniączego przyrodzenia FalZioł III 20a.

Szeregi: »jądrko albo pecka« [szyk zmienny] (1): Mącz 366c; [Ieſli pecki albo płonki máłe ſádźiſz [...]/ pámiętay áby káżdą peckę/ álbo iądrko ſádźił oſobno Cresc 1571 115].

[»pestka albo nasienie« [szyk zmienny]: Ktore zaś drzewá náśienie mocne dawáią w twárdey ſkorupie/ tákowych wſzytká moc rodzenia/ y mnożnośći w náśieniu álbo w peſtce bywa zgromádzoná. Cresc 1571 115 (Linde), 1571 115 (Linde).]

[»ziarno albo też pecka«: [potrzebna jest] wilgotá wnętrzna w źiárnu álbo też w pecce/ ktora śię w látorośl obraca Cresc 1571 44.]

2. Coś okrągłego, kulka, grudka (4):

W porównaniu (1): Pinguiculus, Tłuſciuchny by pecká. Mącz 300b.

a. Grudka brudu, zanieczyszczeń (3): IEden w Aptece pytał/ co Kubeby zową/ Siedząc ſie náſz brát ozwał/ [...] Są pecki co ná dupnych gorach wyraſtáią RejFig Bb; Floces – Peczky po wicziśnieniu winna. Calep 424a; Oesypum – Pęczki w owczei wełnie. Calep [725]b.

Synonimy: 1. jądrko, jądro.

ZCh, IG