[zaloguj się]
[pdf]

PERZYNA (14) sb f

perzyna (12), pyrzyna (2), [pierzyna]; pyrzyna BartBydg, Mącz.

-é- KochJez (2), -e- (1) KochTr; a jasne,

Fleksja
sg pl
N pyrzyna, perzyna perzyny
G perzyn
D perzynie
A perzynę perzyny
I perzyną perzynami

sg N pyrzyna (2), [perzyna]. ◊ D perzynie (2). ◊ A perzynę (1). ◊ I perzyną (1). ◊ pl N perzyny (2). ◊ G perzyn (1). ◊ A perzyny (4). ◊ I perzynami (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Rozżarzony węgiel, się popiół, zgliszcza; też popiół w ogóle, pył; favilla BartBydg, Vulg, Mącz, Cn; cinis PolAnt (14): Favilla, glownya, pirzyna BartBydg 56b; Mącz 120a; Sokół [= nazwa twierdzy] z pérzynámi Aż pod niebo wylećiał weſpoł z obróńcámi. KochJez A3v; [StryjPocząt 78; Volck Qqq2v].

perzyna z czego (1): potym nápal prochu álbo perzyn s pápieru SienLek 110v.

W porównaniach (5): Leop Iob 30/19; RejZwierc 263; KochTr 20; Nie długo docżekamy da Bog tey nowiny/ Ze ſie rozlecą [nieprzyjaciele] iáko lekkie perzyny. KmitaPsal A4v. Cf »podobny piaskowi i perzynie«, »jako plewy i jako perzyna«.

Zwroty: »ginąć perzyną« = zostać wypalonym (1): Choć polá rodzą (pátrz iáka to ſrogość) Przedśię tu v nas vſtáwicżna drogość/ Wáńcżoſem gáie y niezmierne giną/ Láſy perzyną. KlonFlis C4.

»w perzyny obracać« [szyk zmienny] (2): GlabGad H3v; [żałość] ták zdrowié nieznácznie twe pſuie: Iáko ogień ſuchy knot obraca w perzyny/ Dármo nie vpuſzczáiąc namnieyſzéy godźiny. KochTr 20.

»w perzyny się rozłecieć« (1): y vkazałbych zbotwiáłą y zgnoioną ſuknią/ ktorą trząſnąwſzy/ gdyby ſię w perzyny rozlećiáłá/ mowiłbych do was: [...] SkarKazSej 705b.

[»na pyrzyny spalić«: usque ad favillam consumi faciet aſz napyrzÿnÿ ſpalÿ TomZbrudzBrul Lev 6/11.]

Szeregi: »ogień i perzyny« (1): A widząc gęſté ognie/ y bliſkié pérzyny/ Téyże nocy żonę ſwą [...] z Stáryckiego dworá Do Moſkwy wyſłał KochJez B2v.

»podobny piaskowi i perzynie« (1): Wrzućił mię do błotá y ſtałem ſię podobnym piaſkowi y perzynie [assimilatus sum terrae et cineri]. BudBib Iob 30/19.

[»jako plewy i jako perzyna«: Będą iáko plewy ná wietrze/ y iáko perzyná [Erunt sicut paleae ante faciem venti et sicut favilla]/ kthorą wicher rozwiewa. Leop Iob 21/18 (Linde).]

»perzyna i (albo) popioł« = favilla et cinis Vulg (2): [ogień] ſłomę albo plewy hnet w perzyny obracza albo w popioł. GlabGad H3v; Leop Iob 30/19.

»(jako) proch a (albo) (jako) perzyny« (2): SienLek 110v; Abowiem ty wſzytki ine mocy/ ieſli przy nich nie będzie mocy Páńſkiey/ ſą tho iáko proch á iáko perzyny co ſnádnie od wiátru po ſtronach mogą być roznieſiony. RejZwierc 263.

Przen (1):
Zwrot: »w perzynę pojść« = zniszczeć (1): Ták ſię popſuie y w niwecz obroći/ y w dym á w perzynę poydźie chwałá wáſzá SkarKazSej 705b.
Szereg: »dym a perzyna« (1): SkarKazSej 705b cf Zwrot.

Cf 2. PERZ, [PERZENIE]

JDok