[zaloguj się]
[pdf]

PIECZOŁOWAĆ SIĘ (4) vb impf

pieczołować się (4), [pieczełować się].

sie (4), [się].

e, oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf pieczołować się
indicativus
praes
sg pl
1 pieczołuję się pieczołuj(e)my się
2 pieczołujesz się
3 pieczołuje się pieczołują się
imperativus
pl
2 pieczołujcie się
conditionalis
pl
1 m pers bychmy się pieczołowali, bysmy się pieczołowali

inf pieczołować się (1). ◊ praes [1 sg pieczołuję się. ◊ 2 sg pieczołujesz się.] ◊ 3 sg pieczołuje się (1). ◊ [1 pl pieczołuj(e)my się.] ◊ 3 pl pieczołują się (2). ◊ [imp 2 pl pieczołujcie się. ◊ con 1 pl m pers bychmy się pieczołowali, bysmy się pieczołowali. ◊ part praes act pieczołując się.]

Sł stp, Cn notuje, Linde także XVII(XVIII) w.

Starać się, troszczyć się, trudzić się, zabiegać o coś; adnitere, conari, contendere, elaborare, enitere, incumbere, nitere, obnitere, satagere Cn (4): [MurzEwMat 25v; Y ktoż z was piecżołuiąc ſię [anxiatus] może przydáć ku wzroſtowi ſwemu łokieć ieden? CzechNT Matth 6/27, Matth 6/31; pieczołuię ſię/ Curo, anxius et sollicitus sum. Volck Qqq3.]

pieczołować się około czego (1): Niemcy z Włochy około ſye tego [około nauki o ziołach] pieczołuią/ á práwie ſye iákoby o klénoty wyśćigáią SienLek 194; [GrzegŻarnPos 1597 658 (Linde)].

[pieczołować się dla kogo: Wſzelkie wáſze ſtáránie nań złożćie bo śię piecżołuie dla was. KonfGlicz Iv.]

[pieczołować się o co: IsocrGlicz Ii2; mowi Pan Chryſtus/ nie piecżołuyćie ſię o duſze wáſze cobyśćie iedli/ áni o ćiáłá wáſze/ cżymbyśćie ie przyodźiewáć mieli. WujPos 1590 132 (Linde), 132; GrzegŻarnPos 1597 [126] (Linde).] [Cf też PIECZOŁOWAĆ OpecŻyw 60, GliczKsiąż C8v, N5v].

pieczołować się o czym (3): Też ieſth pożythecżen onym kthorzy ſie piecżołuią o przyſzłych rzecżach FalZioł IV 58a; [SchneebAnt F2v]. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym. [Cf też PIECZOŁOWAĆ SienLek Vuu2v].

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: z zapowiednikiem i odpowiednikiem: o tym (2); żeby (1), zaimek względny (1)] (2): BielKron 332; Tedy o tym ſie mamy pieczołowáć/ żebyſmy temu o nas mniémániu doſyć vczynili [= żeby królowie dochowali wierności stanom koronnym] SarnStat 64.

[W przeciwstawieniach: »pieczołować się ... nie dbać, być niedbałym«: ludzie [...] o roſkoſſy nie niedbáią: tylko o powſſednią żywność piecżołowáć ſye muſſą IsocrGlicz Ii2; Ták ſię o ćiáłá náſze piecżołuiemy/ iákobyſmy nic zacnieyſzego nád nie nie mieli/ tákeſmy w nábywániu rzecży niebieſkich á duſznych niedbáli/ iákobyſmy duſze álbo nie mieli/ álbo ią na prożność wźięli. GrzegŻarnPos 1597 [126] (Linde).]

[Szeregi: »pieczołować się a frasować«: A choćbyſmy śię wielce pieczołowáli á fráſowáli/ á coſz inſzego prożnemi pracámi náſzemi ſpráwiem? ieno że nas ſáme udręczemy á utrapiemy KonfGlicz Iv.

»starać się i pieczołować«: Ale iżby nie rozumieli niektorzy Pánowie rádni/ iż im máło co álbo proſto nic do tego/ żeby śię oni o zdrowiu mieſzczan ſwoich ſtáráć y pieczełowáć mieli SchneebAnt F2v.

»pieczołować się a troskać się«: rzekł iey Pan Marto/ Marto/ piecżołuieſz ſie/ á troſzcżeſz ſie/ około barzo wiele rzecży [sollicita es et turbaris erga plurima Vulg Luc 10/41]. GrzegŻarnPos 1597 658 (Linde).]

[Przen [o co]: Nie piecżołuyćie ſię tedy na iutro/ ábowiem iutrzeyſzy dzień o ſwe rzecży piecżołowáć ſie będźie [curabit] CzechNT Matth 6/34.]

Synonimy cf PIECZOŁOWAĆ.

Formacje współrdzenne cf PIECZOŁOWAĆ.

Cf PIECZAŁOWAĆ SIĘ, PIECZOŁOWANIE

DD