[zaloguj się]
[pdf]

PIECZOŁOWAĆ (13) vb impf

e, oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf pieczołować
indicativus
praes
sg pl
1 pieczołuję pieczołuj(e)m
2 pieczołujesz
3 pieczołuje
praet
sg
2 m -ś pieczołowåł
3 m pieczołowåł
imperativus
sg pl
2 pieczołuj pieczołujcie

inf pieczołować (2). ◊ praes 1 sg pieczołuję (1). ◊ 2 sg pieczołujesz (2). ◊ 3 sg pieczołuje (4). ◊ [1 pl pieczołuj(e)m.] ◊ praet 2 sg m -ś pieczołowåł (1). ◊ 3 sg m pieczołowåł (1). ◊ imp 2 sg pieczołuj (1). ◊ 2 pl pieczołujcie (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

Starać się, troszczyć się, trudzić się, zabiegać o coś; curare, cura ardere Mącz (13): gdy ſie kto práwowáć ma [...] yáko ſie wtem prácuye/ yáko wyele pyecżołuye/ myſli/ nye doſypya/ byega/ yeździ/ kożdy to [...] vmye powyedzyeć GliczKsiąż N3v; Mącz 73b; Przeto ſprawcy narodow/ mądrze piecżołuyćie GrabowSet E3v, X3v.

pieczołować o kogo, o co (3): OpecŻyw 60; Ták yáko ocyec właſny cżyni około cyáłá o kthore ſie ſtára y piecżołuye [możliwa też lekcja: sie ... pieczołuje]. GliczKsiąż N5v, C8v; [AktaSynod I 75, 196; o ktory [lud nędzny, prosty] Pleban każdy albo Opiekun duſſny/ przed bogiem y światem/ wiernie a pilnie pieczołować winien UstKościel 111, 7].

[pieczołować po czym: Aſzebych my tak pokoia w Koſciolach naſzych/ po czemesmy vſtawycznie wſdichali/ y dniow ninieyſzych ieſzcze pieczoluiem/ na koniec [...] vczeſtnikiem byli. UstKościel c.]

cum inf (1): Co pożytecżno/ zniſzcżyć piecżołuieſz/ A to/ co ſzkodzi/ w twym kochániu pływa. GrabowSet G.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z odpowiednikiem: o tym (1); aby (2), jakoby (1)] (3): Cura ut valeas, Miey pieczą o zdrowiu/ pieczołuy abyś był zdrów. Mącz 73b; SienLek Vuu2v; GrabowSet G2.

Szeregi: »bawić się i pieczołować« (1): iż ten Wydáwcá którégom ia to rzeczy popráwiał/ o tym ſye báwił y pieczołował [możliwa też lekcja: sie ... pieczołował]/ iákoby był ty wilgośći polſkim ięzykiem wyſlowić mógł SienLek Vuu2v.

»pracować się i pieczołować« (1): Márto márto/ ty ſie pratzuieſs ij piecżoluieſs [możliwa też lekcja: się ... pieczołujesz] o wielkié rzecży [sollicita es et turbaris erga plurima Vulg Luc 10/41] OpecŻyw 60.

»starać się, (i) pieczołować« [szyk 2:1] (3): GliczKsiąż C8v, N5v; Cura ardere, Pieczołowáć/ Stárać ſie. Mącz 15b.

[»pieczołować a strzec się«: Przetoſz aczkolwiek/ ile napilniei pieczołować a ſtrzec ſię nam należy/ ażebych/ iako złoſnicy niećierpieli UstKościel 75.]

W przen (1): Záiſte wyęcey ſie máyą ſtáráć y pyecżołowáć [możliwa też lekcja: się ... pieczołować] rodzicy o tho zboże ktore ſnich vroſcye GliczKsiąż C8v.
Przen (1): on ſmok ſtary [szatan]/ Co/ cżułym okiem/ záwſze piecżołuie/ [...] By mnie w wiodł/ vśiłuie/ W ſwe ćięnie GrabowSet I3.

Synonimy: bawić się, dbać, starać się, troskać się.

Formacje współrdzenne: pieczołować się; pieczować.

Cf PIECZOŁOWANIE, PIECZOŁUJĄCY

DD